=KTML_Bold=Ergani (#Diyarbakır#)=KTML_End=
#Ergani# ya da eski adıyla Osmaniye Diyarbakır ilinin bir ilçesidir.
Dicle'nin sağ kıyısına 10 km uzaklıkta ve halk arasında Zülküf Dağı, Zülküf (Zülkifl) Peygamber Dağı, Makam Dağı olarak isimlendirilen 1537 metre yüksekliğindeki Zülküf Dağı'nın güney eteğine kurulmuş olup Diyarbakır'ın önemli ilçelerinden biridir. Ergani, nüfus bakımından Diyarbakır ilinin en kalabalık dördüncü ilçesidir. İlçe merkezine bağlı, 86 köy bulunmaktadır.
=KTML_Bold=Tarihçe=KTML_End=
Osmanlı devrinde Ergani'ye verilen Osmaniye adı Adana'nın eski ilçesi bugünkü Osmaniye ili ile karıştırıldığı için sonradan Ergani olarak değiştirilmiştir.
Ergani çok eski bir şehir olup, kuruluş tarihi belli değildir. İlçeye 8 km uzaklıkta bulunan Hilar Şehri harabelerinde yapılan (Çayönü) kazıda, bugünkü bilgilere göre Anadolu'nun en eski köy yerleşimi ortaya çıkmıştır. Çayönü tepesinde ortaya çıkan MÖ 7000 yılına varan kalıntılara dayanarak Ergani'nin 9000 yıllık tarihi olduğu söylenebilir. Osmanlı devrinde uzun zaman Sancak beyliği (il merkezi) yapan Ergani, 20 Nisan 1924 tarih ve 491 sayılı kanunla sancak beyliği sona ermiş Diyarbakır iline bağlı ilçe statüsünü almıştır.
19. yüzyıl ortalarında Ergani sancağının merkezi, Bakır maden işletilmesi dolayısıyla önem kazanan Maden Kasabasına taşındı. 19. yüzyılda bir mutasarrıf, 3 kaymakam ve 11 müdür tarafından yönetildi. ilçe çok eski yerleşim yeri olup Doğu Anadolu (Elazığ) kültürü ile yoğrulmuştur. Ancak bugüne kadar bir kulenin yıkıntıları gelebilmiştir. Ergani kalesi, Ergani yakınında Kolat Dağı yamacında bulunur. Bugün bir yıkıntı halindedir. Kalenin kimin tarafından yapıldığına dair bir kayda rastlanmamıştır. Kale Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Osmanlı dönemi yapıları olarak 19. yüzyıl sonunda Ergani'de Belediye Konağı dışında 3 cami, 10 mescit, 3 Ermeni kilisesi, 1 Protestan kilisesi, 3 han, 3 hamam ve 30 çeşme bulunmaktaydı. Bu yapılardan hükûmet konağı 1891 yılında inşa edilmiştir. Eski hükûmet konağı restore edilerek turizme kazandırılmıştır.
=KTML_Bold=Coğrafya=KTML_End=
İlçenin yüzölçümü 1489 kilometrekaredir. Ergani ilçesi idari olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunur, ama coğrafi olarak bir kısmı Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer almaktadır. Kuzeyinde Elazığ iline bağlı Maden ilçesi, doğusunda Diyarbakır ili ve Diyarbakır'a bağlı Dicle ilçesi, güneyinde Urfa'ya bağlı Siverek ilçesi, batısında Diyarbakır'a bağlı Çermik ve Çüngüş ilçeleriyle sınır komşusudur. Denizden yüksekliği 955 metredir. Belli başlı akar suları Dicle nehri ve Boğaz çayıdır.
Altyapı bilgileri
=KTML_Bold=Ulaşım=KTML_End=
Diyarbakır-Elazığ kara yolunun 58. kilometresinde yer alan ilçe merkezi 39 50 doğu boylam ve 37 32 kuzey enlemindedir. Haydarpaşa - Kurtalan Demiryolu ilçenin güneyinden, Diyarbakır-Elâzığ kara yolu ise, ilçenin merkezinden geçer.
=KTML_Bold=Eğitim=KTML_End=
İlçede (Köy okulları da kapsayarak) 107 İlköğretim Okulu, üçü Anadolu Lisesi, biri Anadolu Fen Lisesi olmak üzere 12 lise, 7 Özel Eğitim Kurumu,3 Özel Okul ve Dicle Üniversitesine bağlı Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır.
=KTML_Bold=Çayönü kalıntıları=KTML_End=
Tarihi Çayönü kalıntıları, Ergani ilçesinin Hîlar Mahallesi yakınlarında Hilar Mağarları'nın bulunduğu yerdedir. 1964'ten beri sürdürülen kazı çalışmaları ışığında bölgenin, geçmişi MÖ 9. bin yıla kadar giden, Anadolu ve Mezopotamya'nın en eski yerleşim yerlerinden biri olduğu anlaşılmıştır.
Buradaki buluntuların MÖ 7500 ile 6250 yılları arsına ait olduğu ve yörenin ilk insanlarca kullanıldığını ortaya koymakla beraber Çay önü MÖ 2000 yılına kadar Taş devri ve Tunç devrini içeren üç kültür evresi yaşamıştır. Çayönü, yakın doğunun en geniş açılmış ve korunmuş Neolitik yerleşmesi olarak ün yapmıştır. Çayönü'nün en bilinen yapısı Skull building (kafatası binasıdır.) Ergani ilçesi tarih boyunca birçok isim almıştır. Bunlardan bazıları Akanya, Erkenin, Erkanikana, Yanari, Zülkerneyn, Arsenia, Urhana ve Aşot'tur. Çok eski bir yerleşim yeri olan, Ergani'nin adı Ermeni eserlerinde Argını, Arxenî, çivi yazılı kaynaklarda Arsinia, Peutinger Tabletlerinde Arsenia diye de geçmektedir.[1]