Tarihte Kürt Sineması ve İlk Çıkan Kürt Filmleri1933 yilinda Êzidi Kürtler adlı başka bir film ekranlara geldi. Filmde Zinê adli bir kadın öğretmenin karşılaştığı güçlükler vardır. Köyün tutucu güçleri Zinê’nin öğretmen olarak atanmasından rahatsızdırlar...

Kürt sineması hakkında önemli bilgiler paylaşacağımız Tarihte Kürt Sineması ve İlk Çıkan Kürt Filmleri başlıklı yazımızda kürt kadınlarının sinema tarihi ve ilk kürt sinema filmi hakkında önemli çarpıcı bilgiler paylaşacağız. Tarihte yayınlanan ilk kürt filmi olan Zerê filminin detayları ile başlayalım.

1926 yılında Kürt kadınlarının durumunu ekranlara getiren Zerê adlı ilk Kürt filmi çekildi. Bundan 80 yıl önce çekimi yapılan Zerê adındaki bu film Kürtleri ekranlara getiren ilk film olarak kabul edilebilir. Ermenistan Sineması’nin kurucusu kabul edilen Hamo Beknazaryan (1892-1965) Kürtlerin yaşamını konu edinen Zerê adli filmin çekimine 1926 yılında başladı. Ermenistan’daki Kürt köylerinde çekimi yapılan filmin senaryosunu Ermeni harfleri temelinde ilk Kürt alfabesini hazirlayan aydınlardan Hakob Gazaryan hazırladi. Kürtler arasında çok sevildigi için Lazo veya Apo diye adlandırılan yazarın Zerê’nin Kaderi adlı öyküsü film için temel alındi. Birçok ünlü Ermeni artistini rol aldığı filmde Zerê ve çoban Davut arasında başlayan bir aşk ilişkisi ve bundan rahatsız olan köyün ağası Temur Bey’in başından geçenler anlatılır. Bundan yaklaşık olarak tam 80 yıl önce çekimi yapılan bu film Kürtleri konu edinen ilk film olarak tarihe geçti. Bu film sessiz bir film idi. Daha sonraları 1970lerde sesli bir bir film haline getirildi. Kürt yazari Casimê Celîl ve kızı müzisyen Cemîla Celîl bu yeni versiyona katkıda bulundular. Hamo Beknazaryan anılarinda filmi çekmeye başlamadan önce uzun bir süre Kürt kültürünü ve yaşam biçimini incelemek zorunda kaldığını belirtir.

1933 yilinda Êzidi Kürtler adlı başka bir film ekranlara geldi. Filmde Zinê adli bir kadın öğretmenin karşılaştığı güçlükler vardır. Köyün tutucu güçleri Zinê’nin öğretmen olarak atanmasından rahatsızdırlar. 1948 ve 1959 yıllarında Sovyet Ermenistanı Kürtleri ve Ermenistan Kürtleri adlı iki dokümter film çekildi. Görüldüğü gibi Ermenistan’da yaklaşık olarak her on yılda bir Kürtler üzerine değişik dört film çekilmiştir. 1948 yılında çekilen Sovyet Ermenistanı Kürtleri adlı filmin senaryosunu Ermeni kökenli H. Koçaryan ve Kürt halk bilimcisi Heciye Cindi hazırladı. Filmde sosyalizme geçildikten sonra Ermenistan Kürtlerinin yaşamındaki degişim ekranlara gelir.

1959 yılında çekilen filmin senaryosunu Sovyet Kürt yazarlarından Ereb Samilov hazırladı. Filmin rejisörlügünü C. Jamharyan yaptı. Bu filmde Ermenistan Kürtlerinin ekonomik, siyasal ve kültürel alanlardaki başarıları ele alınır. Kürt dilbilim uzmanlarından Qanad Kurdo ve başka kişilerle söyleşiler yapılmıştır. Yaylalardan bazı görüntüler ve mutlu bir yaşamdan kesitlerle başlayan filmde daha sonra Elegez köyü ekranlara gelir. 1926 yılında çekilen Zerê ve 1933 yılında çekilen Êzidi Kürtler adlı fimlerde kadın, namus, tutucu ve gerici güçler gibi konular işlenmiş, 1948 ve 1959 yıllarında çekilen Sovyet Ermenistani Kürtleri ve Ermenistan Kürtleri adlı filmlerde de daha ziyade sosyalizmin kazanımları ve Kürt-Ermeni dostluğu ön plana çıkarılmıştır.

Bu filmler sadece Ermenistan degil diger cumhuriyetlerde de gösterime girmiştir. 1926-1959 yılları arasında Ermenistan’da çekilen ve Kürtlerin yaşamını sergileyen bu dört filmin tarihi önemi büyüktür. Çünkü bunlar Kürtleri konu edinen ilk filmlerdir.[1]