سرەژە گرتن ئەر سەر مێژوو ئەدەبیات کوردی، ڤە ڤەرگەل باشوورێرە ئێ خاڵمانە ئەڕان دیارییە مەکەی گ ئێ بەش تەفراتۊن کریا و ڕزگ و ڕزم شیڤیا گ ئیسە دریمن، کاریگەری فرە کەڵنگی ئەر ڕۊ بناوانیاین جەرخەل ئەدەبی داشتێیەسێ، ڤە هەر هانە ئەژ نابوودی و خاپیربین زووان ڤەرگیری گرتێیەسێ، ڤە ئەژ کەش وژ گورانییەل، نارینەل و دەنگەل مووسیقایی #زاگروس# ڤە شێڤە فرە خاسێ پەرێزانێیەسێ گ تا ئیمڕوو ماندگار مەننە. هەول و هەڵگدەرەل زووان و فەرهەنگ جیا ئەژ ڤیریایی کردن و ڕەسانن زووان و مووسیقی ڤە دەس چێن دوما وژان، ڕووح نەتەڤەیی، فەرهەنگ، باوەڕ و جهان-بینیانیژ هەر ئەژ ئێ توڕا ڕەسانە دەس چێن دوما وژان و ماندگاران کردن.
ئێ مەردمەل ڤیریا باتەڤەجو ڤە کاریگەری گ دووخەل جوغرافیایی ئەر بان شکل گرتن وژایەتی نەتەڤەیی و فەرهەنگی داشتێیەسێ یەکی ئەژ کاروومەدترین ئەبزارەلێ گ ئەڕا موبارزە ڤە ڕێ مەنن و پێشبرد کردن گرتێیانەسێ ڤەر یە بییەسە گ تەک بئەنەرڕیشە و پێشینەل کوهەن وژان یانێ باوەڕانە ئایین میترا داشتۊ و ئەژن ڤیریایی بکەنێ . ئێ حاڵ و هاوا شەڕاوێن و فەرهەنگییە پێڤەن خاسێ ڤەگەرد دار و چڕین و کەش و کوێسان و ڕووخانە و جوغرافیا زاگروس پێا کردێیەسێ گ ڤە نام گشت دەورەلێر ئێ زەمینە فەرهەنگییە ئەڕا باڵا کردن و درەوشیاین وژ ڤە خاس نیشان داسێ .
چێ گ ماو فرەتر سرەژە ئەرن بگرینێ یەسە گ ڤە نام زاگرووسەێرە گ پێنای سەرزەمینی فرەسێ ئەڕا چە یەکمین توریسکەل پا ڤەگڕداین و یەکاگرتن ڤە #لەکستان# و هەوگەل باکوور لوڕستان ئیمڕووئییەێرە هێز گرتنە؟ ئێ بەشە چ تایبەتمەندییەڵ جوغرافیایی و فەرهەنگی داشتێ گ مێژوو ئەدەبیات کوردی ئەژ ورەلرا درەوشیا، ڤە یەکمین کەسەل گ دەسەکار ئەدەب و فەرهەنگ و موبارزە بین ئەژ ئە ڤەرگە سەران هێزدا؟ یە وژ نیشانە مێ گ ڕیشە و پێشینە دۊرودرێژ ئەدەبی و فەرهەنگ داشتێیەسێ گ تونستێەسێ ئێ نوو دەس بکییە هەوڵ و تڵاشێ گ ئەژ ئەسکە تا ئیسە ئدامە داشتێیەسێ . ڤجوود دەسکەنەل و دەسکردەل و جال باستانی، دەورەل شکار، یەێجانشینی، شەهرنشینی و کانوونەل قودرەت سیاسی گ ئەسکە بینە شەغلێکە ئەر دۊز و دورس بین ئێ گەپە گ دووخ و قەیقوولەل فرەێ دەسان داسە دەس یەکا تا ڤەرگە باشوور ئێ هەمکە تاوانایی دەرۊنیە ڤە دڵ وژێرە ئاشاریا داشتۊتێ. هرودت ئەژ مەدرەسەل مادی نام بردێیەسێ گ موغەل مادی چەرخاننە و ئدارە کردنە گ دیارییا مەکەێ گ زاگروس هەمۊشە ڕیشە و پێشینە ئەدەبی و فەرهەنگی داشتێیەسێ ئەمانێ نەتۊنستیەسێ ڤە خاس ئەژ ئێ تاوانایی وژە ئەڕا پەرڤەردە کردن و پەخشا کردن ئێ زانستنە هەم ڤە نام مەردم وژێرە، هەمیژ ئەڕا جهانی بین وژ بەهرە بەێرێ. ڕووژهەڵاتشناسەلە مووشن: ئە چێ گ ڤە نام زووان و ئەدەبیات دەورە هەخامەنشیەێرە هەس نیشانە مێ گ ڤرەژ ئەڤە ئەدەبیات ڕیشەدار و پڕبارێ ڤجوود داشتێیەسێ ئەمانێ یەویژە هەر جوور چێیەلێتر ڤە یەخترمە بەریایە و نام وشێڤەوان گوەڕانییەو ڤە نام و شێڤەێ تر ڤە مەردمان شناسانێیە.
ئەمانا ئێ بنچێنەدار بین و ڕیشی داشتن و هن وژمان بینە گ ڤەگەرد ڕووح نەتەڤەیی و فەرهەنگمان هامێتە بییە، بییەسە کەڵنگە یە گ هەر چەن کەمڕەنگ و بندەس و فرمانکەریمن ئەمانێ هالی چێمانێ ئەر جامێان مەنێیە. دورس جوور موسیقی گ درەڤنا بییە و ئیسە بێخاونە. ئەمانا هالی هەر هەسێ و جاجاێ سەر هێزە مەێ و وژ نیشانە مەێ. ئە چێ گ ئیسە ها نام زاگرووسەێرە و ڤە نام ئەدەبیات کوردییە مەشناسرێ هالیپا هەر ناشناس مەنییە کارەل نەکریا فرەێ درێ گ دەر براێبەر کارەلێ گ دیگەران ئەڕا زووان و فەرهەنگ وژان کردێیانە، ئەدەبیات کوردی هۊچ ئەڕا وژ نەکردێیەسێ.
ڤە ئێ نامێرە جایگا و نەخش باشوور ڤە نام چوارچوو ئەدەبیات کوردیەێرە چییە؟ ڤە چەنێ تونستییەسێ چۊ یەێ هەگە جرەیان ساز و کاروومەد بوو؟ ئایا بین و نەوینێ کارساز بییە؟ ئەگەر هەس کارکرد و کاروومەدی چە بییەسێ؟ ئەڕا یە جایگا زاگروس نامێن= باشوور بکەیمنە دی بایست بهێمنەر ئەسکە و مێژوو ئەدەبیات کوردی، ڤە ئەژ ئەسکە تا ئیمڕوو ڤە دید زەنجیرڤار و پێڤەسە ئەریەک شییا بکەیمنێ و بخوەنیمنێ. دوما یە گ عرەوەل هەتنەڕا ئێران ، ڤێرانی و کوشتار فرەوانێ کرد، ڤە تا ساڵها بێدەنگی و تئەریکی ڤڵات ئێران گەتێرا، ڤڵات ئێران ئاهانە سەخت لەرزییا گ مەردمەی فرەهان دەرگیر شەڕ و کوشتار و ئەڕیاچێن بین تا یە گ ڤە سەدە دوڤم و سڤمەێرە کەم کەم کەڵنگەلێ ئەژ ڤڵات زاگروس هێز گرتنەور و بینە زەز درەکییەل خاک ئراگر و دەسان کردە موبارزە فەرهەنگی، ئێ کەسەلە، ڤە قاوا شعر چوارخشتێەێرە دەسمێیەت فەرهەنگ و ئەدەب کوردییان دا تا گیان بگرێ هانە گ ماو بووشیمن یانەلە بینە گ بەردبناوا زیێابین زووان و ئەدەب کوردییان ڤە نام زاگرووسەێرە نیا. شاعرەلێ گ پیڕەو ئایین یاری بین ڤە ئە زووان کوهەن و ئەدەبی و نەتەڤەیی زاگروس یەعنێ گوورانی شعران ڤت. داخماندڕا یەگ قەێر فرەوانی ئەژ بێن چێیە.
ئەمانێ شعرەلێ گ مەنییەسە جا نیشان ئەژ زەڤەردی و بان گستن و کەڵنگمەنشی ئێ کەسەلە درێ.
عەباسییان گ ڤە ڕووژگار دەسڵاتدارییانەێرە بێشوو ستەمکار بین هەوڵ و تڵاشان یە بییە گ نەتەڤەلێ گ عرەو و مسەڵمان نین زووان و فەرهەنگان ڤە نام زووان و فەرهەنگ عرەوی – ئسڵامیەێرە یا بتێڤننا یا فرەهان تەسک و بێ ئاز و هرەنگانا بکەن. ڤە سانگ یەوا ئەڕا یە ئەژ زووان و فەرهەنگ کوردی ڤیریایی و پشتیهواری بکرێ و نوا ئەژ بێن چێن بگیررتێ کەڵنگەل و هەوڵدەرەل ئیمە، ڤە ناچار مەدرەسە و مەکتەبخانەل وژان بردێیانەسێ نام کوێسان و مەخارەل دۊر ئەژ دەسڕەسێ گ دەسبڕس حوکوومەتەل ئە ورەلە فرەهان سەخت بییە. مووسیقی بەش کەڵنگ و موهمێ ئەژ سونەتەل ئایینی زاگروس بییە. هەر ڤە ئێ توڕێرە گ مەردم فێشتر ڤە گەرد ژەنیاری و خوەنن ئاشنا بینە تونستێیانە نارینەل، مووسیقی، نەغمەل و نەوال کوهەن زاگروس زنێیا بکەن و ئەژ مەترسی خاپیر بین بپەرێزننان. چێ گ ئیمڕوو ڤە نام مووسیقی کوردییە مەشناسیمن ڕیشی هایتێە نام ئوڵگووەل موبارزاتیکەێرە گ ئەژ ئەسکە تا ئێمروو ئدامە داشتییەسێ. ئێ ڤیرمانا نەچوو گ هەر جۆمشت و جرەیانی گ کەتێیەسەوڕی و ئدامە داشتێیەسێ ئەڕا ئەوڕێ ئاشتنێ دووخ و قەیقوول خاسی ئێ گرەکەسێ گ نیازمەندە هەم ڕیشەو پێشێنە داشتۊتێ، هەمیژ مەردمێ ئێ گرەکەسێ گ وژان بێیان ڤە بتۊنن جۆمشت و جرەیان بایژنەو ڕێ. ئێ زەمینە ڤە نام زاگروس نامێنێرە ئێ سەرئرا فراهەم بییە گ هەمباز ڤە ڕووژگار وژێرە بەردبناوا مەنرتێ ئەو کار و باوەل شعر و ئەدەب کوردی ئەژ ئێ سەرزەمینە سەر هێزە مئەن و مانەدی. ئەڕا نموونە نام چەن کەس ئەژ کەڵنگەل ئەدەب کوردی ڤەگەرد شعرلەوان ئەر ئێرەلە ماریمن.
ڤە نام بەشا کردن دەورەل ئەدەبیات کوردیەێرە یەکمین دەورەێ گ پڕبارە، دەورە بەلی دوڵەفە ڤە نامێن ساڵەل 210 تا 285 ک ئەژ ئسفاهان تا شەهر زوور، ڤە ژێر دەسڵاتداری کوردستانەێرە بییە. بەلۆل ماهی یا بەلۊل مادی، ڤە نامێن سەدە دوڤمێر ڤە لوڕستانەێر هەتە دی ڤە سال 219 ک ئەرکوێ تەنگەگۆل گ ئیسە بەشێ ئەژ شاباد کرماشانە قاوا چووڵ کردێ. بەلۆل ماهی چێیەڕا بەغداد و ئێ ورەلا هەتەڕا کرماشان و دەس کردێیە ئامووختە کردن مەردم و شناسانن ئایین وژە دیگەران. هەر ئێ کەسە دومارێ ڤە نام بەلۊل دێوانە نام کردێیەیرە. بەلۊل شاگردەل فرەی پەرڤەردە کردێ گ هەم وژ هەمیژ شاگردلێ ئەژ کەڵنگەل شعر و ئەدەب کوردین. بەلۊل ڤە نام یەکێ ئەژ چوارخشییەلێ هانە ڤتێیەسێ:
$ئەو واتەی یاران، ئەو واتەی یاران ئێمە دیوانەین، ئەو واتەی یاران
هەنی مەگیڵین یەک یەک شاران تا زندە کەریم ئایین ئیران$
هەر چەن ئەژ لاینی بڕیکەیرە نام دێوانە نریاسێ ئەربان . ئەمانێ هەر ئێ کەسە ، ڤەسانگ ڕووح شەڕاوێن و پا ڤەگڕدەرێ داشتێەسێ مووشێ : شەهر ئەر شەهر سەفەرە مەکەیم تا دوگلە ئایین کوهەن ئیران زنێیا بکەیمن . ڤە یە وژ نیشان ئەژ باوەڕ پاوەرجا و گستن ڕاسکاینی درێ گ مەیتێ ئێ فەرهەنگ و ئەدەب پامال کریا و تەسکا بییە ئەژ نوو زنێیا بکەی. باوە لوڕە لوڕستانی یەکێ ئەژ لایندارەل و پیڕەوەل باوە بەلۊل گ ڤە هەوگە لورستانەێرە درەوشیایە. چەن نموونە ئەژ چوارخشتییەل ئێ کەڵنگ زاگرووسیە:
$ڤە هەفتینەوە ڤە هەفتینەوە جەمێمان نیان ڤە هەفتینەوە
شکاریم ئاورد نە کەمینەوە بەهلوول گەورەما ڤە ئەمینەوە
*
ساقی ناکامم، ساقی ناکامم جامی بدەر پێم ساقی ناکامم
جەو مەیەی کۆنە بڕێز نە جامم هانەسا بەڵکە ساڕێش بوو زامم$
هەر چەن فرە ئەژ چوارخشییەل ئێ کەڵنگەل ئەژ ڤیرا چنە، ئەمانێ هەر ئێ چەنگە چوارخشتییە جهان بینی کەڵنگێ ڤە نام وژانەێرە دێرن گ بناوا شعری و ئەدەبی ئە کەڵنگەلە نیشانە مئەن.
یەکێ تر ئەژ پێرەوەل و شاگردەل بەلۊل، باوە ڕەجەب لوڕستانییە گ بێژگە یە گ ڤە نام شعر و ئەدەبەێرە پاێەبەرز بییەسێ تەمورەژەن فرەهان زەڤەردەسیژێ بییە. خاسترە بزانیمن گ ئێ کەسەلە نە تەنیا ئەژ لاینی حوکوومەتەل ستەمکار و ملهوڕ فشاران ئەر بان سەر بییە گ ئەژ لاینی جرەیانەل سیاسی و دینی وژانیژێرە تەڵ و تون بەرخوردان ڤەگەرد کردیایە. بێژگە یانەل مەرج و دووخ کوومەڵگا هامڕێ و هامدەنگان نەوییە. با تەڤەجو ڤە ڕووح سازشکارانەێ گ ڤە نام کوومەڵگا ئیمەێرە بییە دوما یەگ درەکی و بیگانە دەسڵات سیاسی و دینییان کەتەو دەس، مەردم دی چنانێ خوەشان ئەو کەسەلێ نمەهەت گ زەز دەستگا حوکومەت بین. یا ڤە هانە کەسەلێ مەوتان لێڤە یا باوە ڕەجەب ڤتەنی لێڤەوانە مەکردن:
$ئاسوودەم کەردن ، ئاسوودەم کەردن
بەهلوول گەورەما ئاسوودەم کەردەن
*
ساقیا دەستم ساقیا دەستم
جامێ تر باوەر بگێرە دەستم
ئەز جە مەیخانەی ڕۆی ئەڵەست مەستم
ڤە مەستی پەیمان ئایینم بەستم$
هەنێ عەباسییان ڤە ئەوج قودرەتێرە بین، ئەژ باوەت دین و سیاسەت، بێشوو تەڵ وت ون ڤەگەرد گشت کەس و گشت چێ بەرخوردانە مەکرد. هانە گ ئەر کولجاێ خوێن و کشتار بێشوو بی، ڤە یە بییە مدووم یە گ کەڵنگەل شعر و ئەدەب کوردی ڤە تەرز سڕەپەپوو و ڕاز و ڕەمزدارێ دەردەل و ژانەل وژان بارنەو زووان، ڤە ئێ جوور پێغام وژانە مەڕەسانەو گووش ئەونەلە گ لاینداران بین. باوە حاتە لوڕستانی یا باوە حاتم ک ئەویژ ئەژ پێڕەوەل بەلۊلە مووشێ :
$ساقی جام مەی ساقی جام مەی
پەرێم باوەرە ساقی جام مەی
جەو مەیەی کۆنە پەی ڕێشم سادەی
بدەر پێم جامێ جە جامەکەی کەی$
باوە حاتە ئەر ئێرەلە کلک ڤرێ جام کیانی یە مەدوڕنێ ئرا و شراوێ گ مزە کوهەنێ درێ و قەدیمییە ( یەعنێ ڕیشە درێ) ڤە زئەمەلێ گ هایتێیە گیانەیرە، تەنیا ڤە گەرد هواردن نووشدارووئێ – گ ئەژ ڕووژگاران کوهەن هەتێیە و هامێتە ئایین باپیرانمان بییە– خاسا ماو.
ڤە دەورەلێترێر ئەدەبیات کوردی، ڤە زەمان حەسەنوویە کوردئەێر ( 330-406 ک) گ سەرماج پایتەخت بییەسێ شاعرەل فرەی درەوشیانە. سەرماج ها نامێن هەرسین و بیستۊنەێرە گ ئیسە بەشێ ئەژ پاریزگا کرماشانە. شاعرەل دەورە حەسەنوویە توڕدەس شاعرەل ڤەرێنانان ئدامە دایە و شعر و ئەدەب کوردییان پڕبارترکا کردێیە. خوەنن و شییاکردن شعر شاعرەل ئە دەورە چەن خاڵمان ئەڕان دیارییە مەکەی.
1- ئێ بەشبەش کردنەلە ئێ ڕۊ جائەرجابین وئاڵشتبین مەرکەزەل قودرەت و سیاسەت بینە. هەسای دووخ و زەمینە، ڤە نام زاگروس یا بەشێ ئێ زاگروس فراهەم بییە مەرکەزەل فەرهەنگی وژان ئەر ئە ڤەرگە، ڤە خاس نیشان داێە.
2- ئێ دەورەل ئەدەبییە هەرکام ئدامە ئەوا دەورە بینە. هانە گ مەۊنیمن ئەریەک پێڤەسن و ڕێ و توڕان دیارییە، ڤە نەخێ یانەلە پێڤەنە مێ ئەر یەکترەکی ئەوڕریایە. هەر دەورەێ ئەژ جنس دەورە ڤرەژ وژ بییە و ڕووح و فەرهەنگان هامبەش بییە، ڤە گشتان یەێجوور موبارزە مەکەن . هانە گ ئێ چەن دەسەگیە گ ئیسە ڤە نام زاگروسەێرە دریمن ئەسکە نیاشتمانە.
3 – زاگروس حوزە فەرهەنگی کەڵنگی بێیە گ ئەگەر فشار سیاسی یا دینی هەتێیە سەر بان یەی مەنتەقە نیرووەل فەرهەنگی ورەلە تونستێیانە ئێ ورەلە باربکەن و بچنەڕا جاێ تر زاگروس تا وژان ئێ شەڕ و ئێ خاپیربین بپەرێزنن.
4- زووان نەتەڤەیی و یەێ پارچەێ گ زووان ئەدەبی بییە ئەڕا گشت زاگروس ڤجوود داشتێیەسێ گ ئەژ شەهر زوور تا لوڕستان ڤەگەرد ئێ زووان ئەدەبییە نۊساوانە. ئاهانە گ نماو دیاری بکەین کام شعر هن لوڕستانە، کام شعر هن شەهر زوورە، جیائرا کردنان ئەژ یەک کار فرەهان سختێکە . زووان شعرەلە جووریکن گ بگر گشتان یەێ شاعر ئەژ یەێ مەنتەقە ڤتنە. ڤە ئێ یەێدەس بین و هامدەنگ بین و هامڕێ بین و هامڕەنگ بینە چێکە گ ئیمروو زاگروس بێشوو نیازە بێن درتێ.
5- گشت زاگرووس ئەڕا یەێ هەدەف و ئەڕا ڕەسین ڤە ئاوەخت و ئامانجەلێ گ ڤە نامانەێرە هامبەش بییە شەڕان کردێیە. بەلۊل مادی باوە سەرهەنگ دووادان هەردکی هەدەف و ئاوەخت وژان زنێیا کردن ئایین پاماڵ کریا و تەسکابی پێشنانە مەزانن. هدەفەل هامبەش، ئستراتژی هامبەش و کار یەێجوور ئەژ نیشانییەل ئێ تڵاشەسە. ڤە شناسنامە دیاری و ئاشکراێکە دەر براێبەر دیگەری گ ئاشکرا و مەعلوومە .
6- ئەدەبیات باشوور منەی یە مەکەێ گ ئەرزشت و ئحترام و حەقشناسی فرەترێ ئەڕا وژ باڕێیە دەس. ڤە نەخش و جایگا وژە نام تاریخ ئەدەبیات زاگروس کەڵنگەێرە فرەتر بشناسێ گ ڤە هانە بزانێ و باوەڕ بکەێ گ باوەل شعر کوردی، ڤە نام دەورەل ڕەش ئستبدادێر ئەژ ئێ ئاو و خاکە هێز گروتنە و بناوا فەرهەنگ و ئەدەب ئیمڕوو کوردستانن. هەر ئە جوورە گ خوراسان هەلوورکی پەرڤەدە کردن پدەران شعر فارسی بییە و هەمۊشەێژ ئێ ماف و ئێ حورمەتە ئەڕا وژ قائلە.
7- تا چەن دەهە پێش شاعرەل زاگروس نامێن شعران ڤە گوورانییا نۊسایە، ڤە گوورانییان زوان سەرەکی و نەتەڤەیی و نژادی وژان زانستێیە، ڤە هۊچ جوورێ وژان ئەژ گوورانی جیا یا دۊر نەزانستێیە و ئاهانە گ بەش کەڵنگی ئەژ شناسنامە ئێ مەردمە، ڤە ئێ زووان و ئەدەبیاتا شکل گرتێیە. کتاوەل و نۊسریال مەردم زاگروس دەس ڤە دەس گێردینە و خوەنریانە. هەر هانە نارینە، گوورانی و مووسیقا زاگروس، ڤە یەێ زووان گ ئەویژە زووان نەتەڤەیی و دیاری بییە ژەنریانە و خوەنریانە.
8- ئێ تاریخ دۊر و درێژ فەرهەنگ و ئەدەب کوردییە نە تەنیا ئێ خاڵمانە ئەڕان دیارییە مەکەێ گ ئسباتیژە مەکەێ زاگرووس کەڵنگەل و مەردومەل جووراێجوور و کەڵنگی ئەڕا یەکاگرتن و یەێ پارچە بین و فەهم موتەقابل درێ.
سیفا کردن و سرەژ گرتن ئەر بان ئێ مەسەڵە و ئاهانە مەسەڵەلێ ئیمە ڤرێ ئێ گەپمانە پێشە مەێرێ گ نەتەڤە بفەهمیمن تا ئەژ پەریشانی و تەفراتۊن بینەل بێخرەدانە، ئەژ شێڤیاینەل ناموتەمەدنانە ئیمروو، ئەژ ناوچەگرایی و ئەژ هووز و عەشیرەت بازییەلێ گ هەر ڕووژ درن فرەترکا مەون ئازاد بۊمن.
9- مەردم لەکستان هەر ئیسکەێژە زوان ئەدەبی گوورانی، ڤە عونوان زوان داڵکەیی و زوان وژانە مەزانن، هۊچ فەرخ و جیایی ڤە بێن زوان موحاورە و ئەدەبی وژان نمەۊنن، ڤە هەردکانە یەکێ مەزانن. چێ گ دیاریە گوورانی فرەتر ئەژ هەر چێ نزیک وە لەکییە؛ ئەخنکە گ مراد و مەبەست ئەژ گوورانی ئە نام مەردم لەکەێرە هەر زوان لەکی ئیسکەییەسە. شعر شاعرەل چەن دەهە پێش تا جاێ گ نۊسریانە ڤەگەرد شعرەل فولکلور فرەترکان گوورانین. مەردم لەک یانەلە ڤە عونوان سەرمایە و داشتەل وژانە مەزانن. ئنکار و نەدیدە گرتن زووان ئەدەبی گوورانیەرزشت نەنیاین ئەڕا کار زانستی ئەر ڕۊ ئێ زوانە و ئەر ڕۊ لەکی جوورێ نەدیدە گرتن و ئنکار مەردم ئێ سەرزەمینەسە.
10- ڤە ئێ نامێرە هامە شاعرەل و بنۊسەل و قڵەمەدەسەل ئەێ جیای عەشیرەگرایی ڤە ئاوەخت و ئامانجەل کەڵنگترێ فکر بکەن. ئاسوو چئەم و سیفامان ڤە کەڵنگی زاگروس بوو تا بەڵکەم ڤە پێنای زاگروسەێرە دەرک و فەهم بێترمانێ ئەژ یەکترەکی داشتۊ. ڤە زووان ئەدەبی، زوان هامبەش گشتمان بوو. باوە سەهەنگ دوودان ڤتەنی:
تا دووارە زندە کەریم ئایین کوردان .[1]
#ئارش ئەفزەڵی#