$باکووری کوردستان$
- لە ناوەندی شاری #جۆلەمێرگ# و لە ناوچەکانی #شەمزینان# و چەلێ و گەڤەر ناوەندی کۆنگرەی کۆمەڵگەی دیموکراتیک (#کەجەدە#) لەلایەن پۆلیسی تورکەوە کرایە ئامانج و لەو چوارچێوەیەدا لێکۆڵینەوە لە دژی کەجەدە دەستیپێکرد و هەڵیانکوتایە سەر چەندین ماڵ. ئەو کەسانەی دەستگیرکراون ناوی بەشێکیان ڕوون بووەتەوە و بریتین لە؛ پنار یڵماز بەڕێوەبەری #هەدەپە#ی شەمزینان، شوکرو چالی، نیهاد تورگوت، ڕەمەزان ئەریک، محەمەد ئەمین سەڤەن، هێڤیدار ئەرتوچ، عومەر فاروق تەکین و فەلەما ئاکەر.[1]
- لە ناوچەی جزیری شڕنەخ پۆلیسی تورک هەڵیکوتایە سەر ماڵی هاوڵاتیان و 8 کەسی دەستگیرکرد. ڕاگەیەنرا کە بۆ دۆسیەی ئەو 8 کەسە لە بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی ناوچەکەدا بڕیاری شاردنەوەی دۆسیەکانیان دراوە و کاتی دەستگیرکردنیان بۆ 4 ڕۆژ درێژکراوەتەوە. لە ناوچەی سلۆپیش دەلیل ئورەک ئەندامی ڕێکخستنی پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) دەستگیرکرا و ماوەی دەستگیرکردنەکەی 4 ڕۆژ درێژکرایەوە.[1]
$باشووری کوردستان$
- فڕۆکەکانی تورکیا لە گوندی ئەرەدنای سەر بە شارۆچکەی #بامەڕنێ#ی سنووری شارۆچکەی #ئامێدی#، ئۆتۆمبێلێکیان کردە ئامانج، بەڕێوەبەری شارۆچکەی بامەڕنێ دەڵێت دوو کەس کوژراون و کەسێکیش بە سەختی برینداربووە.[2]
- لەسەر ڕێگای گەروی باران و لە نزیک گوندەکانی گەلی شێخ زادانی سیدەکان، لە کاتی تێپەڕبوونی دوو ئۆتۆمبێلی هێزەکانی پێشمەرگە، سوپای تورک بە دۆشکە تەقەی لێکردوون و فیشەک بەر ئۆتۆمبێلی عەقیدێکی پێشمەرگە کەوتووە.[1]
- وەزارەتی تەندرووستی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕاگەیەندراوی ژمارە 170ی تایبەت بە ئاماری ڕەوشی کۆرۆنای لە هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند. بە گوێرەی ئامارەکە لە 24 کاتژمێری ڕابردوودا، 13 کەسی دیکە بە کۆرۆنا گیانیان لەدەستداوە و 667 کەسیش تووشی پەتاکە بوون.[3]
- ئەمڕۆ لە شارۆچکەی #چەمچەماڵ#، هونەرمەندی شێوەکار و خۆشنووسی کورد، #چیا نازم گلی# بە هۆی #کۆرۆنا# کۆچی دواییکرد.[3]
- شاخەوان بەکر، بەڕێوەبەری گومرگی باشماخ، ئاشکرایکرد: مانگانە لەهەر دەروازەیەک 15 بۆ 20 ملیۆن دۆلار قاچاخچیەتی دەکرێت. دەشڵێت: قاچاخچێتییەکی ڕێکخراو هەیەو کەسانی باڵادەستی لەپشتەو ناتوانرێت هیچ لێپرسینەوەیەکی یاساییان لەگەڵدا بکرێت و ئەنجومەنی وەزیران و پەرلەمانیش گیریان بەدەستیانەوە خواردوەو ناتوانن کۆنترۆڵی بکەن.[5]
- وتەبێژی دەستەی گەشتوگوزاری هەرێمی کوردستان ئاماژە بەوەدەدات ئەمساڵ بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا ژمارەی گەشتیاران بۆ ئاستی سفر دابەزیوە، ئەمەش کاریگەری زۆر هەبووە لەسەر پاشەکشەی ئەم کەرتە و زیانی گەورەشی بە ئابووری کوردستان گەیاندووە.[4]
$رۆژئاوای کوردستان$
- چەتەکانی تورکیا لە گوندی شادری ناوچەی شیێی #عەفرین# ئێزدیان بە ناوی نوردی جومبور شەرەف شەهید کرد. ئەو هاوڵاتیە کە لە لایەن فەیلەق شامەوە شەهیدکرا، 2 مانگ لەمەوبەر ڕفێنرابوو و لەبەرانبەر ئازادکردنی داوای 25 هەزار دۆلار دەکرا.[1](بڕوانە فایلی پەیوەندیدار)
$دەرەوەی کوردستان$
- نێردەی تایبەتی ئەمریکا سەرەخۆشی لە حکومەتی عێراق دەکات بۆ گیانلەدەستانی ئەو دوو ئەفسەرە کوردەی پاسەوانی سنووری عێراق، کە سێشەممەی ڕابردوو لەلایەن فرۆکە بێفرۆکەوانەکانی تورکیا لە ناوچەی #سیدەکان# کرانە ئامانج.[2]
- ناوەندی چاودێریی ئازادیی ئایینیی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا داوا لە تورکیا دەکات ژیانی هاونیشتمانییەکی کریستیانی عەفرین ڕزگاربکات کە لەلایەن میلیشیاکانی ئەو پارێزگایەوە بە تۆمەتی وازهێنان لە ئایینەکەی دەستبەسەرکراوە. ئەو هاونیشتمانییەی عەفرین ناوی ڕەزوان محەممەدە. بەپێی ڕاگەیێندراوێکی ڕێکخراوی مافی مرۆڤی عەفرین ماوەیەکی زۆرە ڕەزوان و جەننەتی هاوژینی ئایینی خۆیان لە ئیسلامەوە گۆڕیوە بۆ کریستیان.[2]
- وەزارەتی دادی ئەمەریکا بڵاویکردەوە، دەستیان بەسەر کەشتییەکی نەوتی ئێراندا گرتووە کە بەرەو ڤەنزیۆلا بەڕێکەوتبوو.[3]
- فواد حسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق داوا لە فەرەنسا، ئەڵمانیاو بەریتانیا دەکات ڕۆڵی کارایان هەبێت بۆ ڕاگرتنی دەستدرێژییەکانی تورکیاو کشاندنەوەی هێزەکانی سوپای ئەو وڵاتە لەنێو خاکی عێراق.[5]
- کۆمیتەی بەرگری لە ڕۆژنامەنوسان، ئەمڕۆ ڕایگەیاند: داوا لە دەسەڵاتدارانی کورد دەکات واز لە هەراسانکردنی ڕاگەیاندنەکان بهێنن و ڕێگە بە ڕۆژنامەنوسان بدەن ئازادانە ڕوماڵی خۆپیشاندانەکان بکەن بێ ئەوەی ترسیان لەوە هەبێت هێرشیان بکرێتەسەرو دەستگیربکرێن.[5]

روونکردنەوەکانی #وەزارەتی دارایی# هەرێمی کوردستان بەمشێوەیەیە:
کۆی گشتیی ئه و بڕە پارەیەی حکومەتی هەرێمی کوردستان مانگانە بۆ مووچەکانی فەرمانبەرانی سڤیل و سەربازیی و خانەنشینان و شایستەکانی کەسوکاری شەهیدان و زیندانە سیاسییەکان و بیمەی کۆمەڵایەتیی خەرج دەکات 893 ملیار دینارە. لە کاتێکدا لەوەتەی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ناوەڕاستی ساڵی 2019 دەستیکردووە بەکارەکانی، مانگانە تەنیا 453 ملیار دیناری لەلایەن بەغداوە بۆ هاتووە کە دەکاتە 51%ی کۆی گشتیی ئه و بڕە پارەیەی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ مووچە خەرجی دەکات. حکومەتی هەرێمی کوردستان ناچاربوو بۆ پڕکردنەوەی بەشەکەی دیکەی مووچە، داهاتە نەوتی و نا نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان دابین بکات بۆ پێدانی مووچە. سەرباری ئەوە ش بڕە پارە نێردراوەکانی بەغدا لە مانگەکانی 5 و 6 و 7 و 8ی ساڵی 2020 ڕاگیران و ئەمەش کاریگەریی نەرێنی هەبوو لەسەر پرسی دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان.
دووەم: وەزارەتی دارایی عێراق، حکومەتی هەرێمی کوردستانی بەوە تۆمەتبارکردووە کە بنچینەی کێشەکانی دیاری نەکردووە و نەرمی نەنواندووە بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتن. حکومەتی فیدراڵیش هەڵوێستی خۆی بەپشتبەستن بەماددەی 114ی دەستوور بەستووە لە هاوبەشیکردن لە بەڕێوەبردنی گومرگەکانی هەرێمی کوردستان. لەمبارەیەوە دەمانەوێ ڕوونکردنەوە بدەین کە خودی وەزارەتی دارایی فیدراڵی هۆکاربووە کە نەگەینە ڕێککەوتنێک سەرباری هەموو پێشنیاز و بیرۆکەی جیاواز بۆ ئەم بابەتانە.
جەخت لەوەش دەکەینەوە کارگێڕییەکانی بەڕێوەبەرایەتییەکانی گومرگەکانی هەرێمی کوردستان هیچ کاتێک پێچەوانەی بڕگەکانی ماددەی 114ی دەستوور کاری نەکردووە و تەواو پابەندی بڕیارەکانی بووە. لە سەرجەم کۆبوونەوە و نووسراوەکانماندا ئەمەمان دووپات کردووەتەوه، بەڵام پێچەوانەکەی ڕاستە و وەزارەتی دارایی فیدراڵی ڕەتیدەکاتەوە بەگوێرەی دەستوور کار بکرێت و ئه و ڕێوشوێنانەی گرتوویێتییەبەر مەرکەزییە و پێچەوانەی دەستوورە کە سیستەمی فیدراڵی گرتوویێتیەبەر. هەروەها جەوهەری کێشەکان هیچ پەیوەندییەکی بە کارگێڕی گومرگەکانەوە نییە، هێندەی پەیوەندیی بە دیدی مەرکەزییەت هەیە و هەوڵی قۆستنەوەی دۆخی ئابووریی هەرێمی کوردستان و وروژاندنی هەست و سۆزی فەرمانبەران دەکات بۆ بەجێگەیاندنی مەرام و دیدی خۆسەپێنی بەسەر ئیرادەی هەرێمی کوردستان پێشێلکاری سەرجەم بڕگەکانی دەستوور و ڕێککەوتنەکانی نێوانمان دەکات.
سێیەم: وەزارەتی دارایی فیدراڵی لە ڕاگەیێندراوەکەیدا بانگهێشتی ئەوە دەکات، فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان داوایان لە حکومەتی ناوەندی کردووە مووچەکانیان ڕاستەوخۆ لە بەغداوە پێبدرێت. وێڕای هەبوونی گومان لە ڕاستی و دروستی ئه و بانگەشەیە، بەڵام پێدەچێت وەزارەتی دارایی فیدراڵی لەیادی چووبێت ئاماژە بەماددەی 117ی دەستوور بکات کە دان بەوەدەنێت دەسەڵاتی هەرێمی کوردستان دەسەڵاتێکی فیدراڵییە و بەگوێرەی دەستوور و یاسا دەسەڵات بە جێبەجێکاری هەرێمی کوردستان دراوە بۆ بەجێگەیاندنی ئەرکەکانی. وروژاندنی ئەم جۆرە پرسانە نیازی قۆرخکاری و قۆستنەوەی لە دژی دۆخی هەنووکەیی ئابووریی هەرێمی کوردستان. هاوکات بۆ خزمەتی ئامانج و ئاراستەیەکی ناڕوون دەبێت کە هەرگیز نابێتە خزمەتی سەقامگیری وڵات و بەرژەوەندیی هاووڵاتیان. هاوکات دەرکەوتووە تاوەکو ئێستاش کەسانێک هەن دان به سیستەمی فیدراڵیی عێراقدا نانێن.
چوارەم: وەزارەتی دارایی عێراق، حکومەتی هەرێمی کوردستان بەوە تۆمەتبار دەکات دەستی دەستی دەکات و نەرمی نانوێنێت بۆ گەیشتن بەرێککەوتن. ئێمەش پێچەوانەی ئەمە ڕوون دەکەینەوە، له و کاتەی حکومەتی فیدراڵی بڕیاری ڕاگرتنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی دەرکرد. لە ڕۆژی 16-4-2020ەوە شەش جار شاندی دانووستاندنکاری هەرێمی کوردستان بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتن سەردانی بەغدایان کرد. نەرمی زۆرمان نواند بۆ ئەوەی هیچ جۆرە بیانوویەک نەمێنێت بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتن. تەنانەت حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕەزامەندیی دەربڕی لەبارەی سەرجەم پێشنیازەکانی حکومەتی فیدراڵی لەبارەی پرسی نەوت و داهاتەکانی نا نەوتی، تەنانەت داهاتەکانی دەروازە سنوورییەکانیش. حکومەتی هەرێمی کوردستان بەوەش ڕازیبوو کاربکرێت بەپێی بڕگەکانی ماددەی 29ی لە یاسای کارگێڕی دارایی فیدراڵی، بەڵام هەموو جارێک شۆک دەبووین، دوای هەموو ڕێککەوتنێک و بڕینی هەنگاوی پێشکەوتوو لە دانووستاندنەکاندا، کەچی بۆ جاری داهاتوو مەرجی نوێمان دەخرایە بەردەم کە پێچەوانەی دەستوور بوون و کاری دەکردە سەر قەوارەی هەرێمی کوردستان. هەڵوێستی هەرێمی کوردستان ڕوونە لە ڕەتنەکردنەوەی بۆ میکانیزمی چاودێری داهاتەکان بەپێی دەستوور. ئەم جۆرە ڕاگەیێندراوانەی وەزارەتی دارایی فیدراڵ، هەوڵی شێواندنی ڕای گشتیی دەدات و ڕاستییەکان دەشارێتەوە کە چۆن حکومەتی فیدراڵی ئەرکە دەستوورییەکانی خۆی لەبەرامبەر فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بەجێ ناگەیێنێت و چوار مانگە مووچە و شایستە دارایییەکانیان پێنادات.
وەزارەتی دارایی و ئابووری دەڵێت، لە سۆنگەی باوەڕبوونمان به و ڕاستییانەی دەرمانخستوون، بەهێزی ئیرادەی نەگۆڕی حکومەتی هەرێمی کوردستان و دید و بۆچوونی بۆ چارەسەرکردنی سەرجەم کێشەکان بەتایبەتی کێشە داراییەکان لە ڕێگەی دیالۆگی بەئامانجکراو، داوا لە حکومەتی فیدراڵی دەکەین بگەڕێنەوە بۆ سەر بنەمای دیالۆگی ڕژد و بەرهەمهێن.