لەدوای ڕاپەڕینەکەی گەلی کوردستان لەبەهاری (1991) حکومەتی ناوەندی کارگێرییەرِەسمییەکانی لەهەرێمدا کێشایەوە، بۆ دروست کردنی بۆشاییەکی کارگێرِیی و یاسایی، بەو نیازەی بارودۆخەکەبشێوێنی و دەزگا خزمەتگوزارییەکانی ئیفلیج بکات، ئەم بارەوای لەسەرکردایەتیی بەرەی کوردستانی کرد برِیارێک وەربگری بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنێکی گشتی بۆ دامەزراندنی دەسەڵاتێکی یاسادانان و دەسەڵاتێکی دیکەی جێبەجی کردن و ڕِێکخستنی کارگێری و دەزگا خزمەتگوزارییەکان و پرِکردنەوەی ئەوەبۆشاییەی کەلەئەنجامی کێشانەوەی کارگێرییەکانی حکومەتدا خوڵقا، لە19-05-1992 دا هەڵبژاردنێکی گشتی بەپێی یاسایەکی تایبەت، کەبۆ ئەم مەبەستەدانرابوو ئەنجام دراو، پەڕڵەمانی کوردستان هەڵبژێردرا. =KTML_Photo_Begin=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2008/274/0008.JPG=KTML_Photo_Alt=پەڕڵەمانی کوردستان=KTML_Style=width:25%;height:20%;float:right;=KTML_Photo_Target_Link=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2008/274/0008.JPG=KTML_Photo_End=
گرنگترین ئەو پرنسیپانەی کەیاسای هەڵبژاردنی پەڕڵەمانی کوردستان پشتی پێ بەستوون
- پرنسیپی دەنگدانی گشتیی نهێنی ڕِاستەوخۆ
- یەکسانی نێوان ئافرەت و پیاو لەبەکارهێنانی مافی هەڵبژاردن و خۆپاڵاوتندا
- پشت بەستن بەسیستەمی نواندنی ڕِێژەیی لەهەڵبژاردندا لەسەر بنچینەی لیستی حزبی
خولەکانی پەڕڵەمان
- پەڕڵەمان دوو خولی بەستنی لەهەر ساڵێکدا هەیه.
- خولی یەکەمی لەئادار دەست پی دەکات و لەکۆتایی حوزەیران دا تەواو دەبێت.
- خولی دووەم لەئەیلوول دەست پی دەکات و لەکۆتایی کانوونی یەکەم دا تەواو دەبێت.
- ماوەی ئەنجوومەن چوار ساڵە
پێکهاتەی پەڕڵەمان
- دەستەی سەرۆکایەتی پەڕڵەمان لەسەرۆکی پەڕڵەمان و جێگری سەرۆک و سکرتێری پەڕڵەمان پێک دێت
- ئەنجوومەن لە111 ئەندام پێک دێت
- 25% لەئەندامانی پەڕڵەمان بەڵایەنی کەمەوەدەبی لەرەگەزی ئافرەت بی
لیژنەهەمیشەییەکانی پەڕڵەمان
پەڕڵەمانی کوردستان لە(14) لێژنەی هەمیشەەیی و 3 لێژنەی یەدەگ پێکهاتووە
- لیژنەی کاروباری یاسایی
- لیژنەی کاروباری دارایی و ئابووری
- لیژنەی کاروباری ناوخۆ
- لیژنەی پیشەسازیی و کاروباری کشتوکاڵی و نەخشەکێشان و پەرەپێدان وئاوەدانکاری
- لیژنەی ڕِۆشنبیری و پەیوەندییەکان
- لیژنەی پەروەردەخوێندنی باڵا
- لیژنەی خزمەتگوزاریی گشتی و تەندروستی و کاروباری کۆمەڵایەتی
- لیژنەی سکاڵاکان و مافەکانی مرۆڤ
- لیژنەی کاروبای پێشمەرگە
- لیژنەی ئەوقاف و کاروباری ئیسلامی
- لیژنەی بەدواداچوونی مادەی 140
ئەرک و دەسەڵاتەکانی پەڕڵەمانی کوردستان
پەڕڵەمانی کوردستان ئەم ئەرک و دەستەڵاتانەی خوارەوەی هەیە
- دەرچوواندنی یاسا
- برِیاردان لەسەر ڕِێککەوتننامەکان و یەکلا کردنەوەی کێشەی چارەنووسیی گەلی کوردستان و دەسنیشان کردنی پەیوەندیی یاسایی لەگەڵ دەسەڵاتی مەڵبەندیی
- ناولێنانی سەرۆکی وەزیرانی هەرێم و متمانەدان بەئەنجوومەنی وەزیران و کێشانەوەی متمانەلێیان
- پەسند کردنی بودجەی گشتیی و نەخشەکێشانی گەشەپێکردن و بریار لەسەردانیان
- چاودێری کردنی دەسەڵاتی جێبەجی کردن
پشتیوانەی ئەندامانی پەڕڵەمانی کوردستان
ئەندامانی پەڕڵەمانی کوردستان پشتیوانەی یاساییان هەیە، کەپاراستنی یاسایی پێویستیان بۆ دابین دەکات تاکو بەئازادی ئەرکەکانیان جێبەجی بکەن و، ئەندام لەسەر دەربرِینی بیرورِاری لەکاتی ئەنجامدانی کارەکەی لەئەنجوومەندا لی پرسینەوەی لەسەر نەبێت و نابی ڕِاوەدوو بنرێت، یا بگیرێت لەکاتی خولەکانی کۆبوونەوەی ئەنجوومەندا بەبی ڕِەزامەندیی ڕِاوەدوو پەڕڵەمان، تەنیا لەبارەی ئەوەنەبی، کەلەتاوانێکدا گیرا بی، هەروەها نابی ئەندام ڕِاوەدوو بنرێتیان بگیرێت لەدەرەوی کاتی خولی بەستنی ئەنجوومەن بەهۆی تاوانێک بەبی وەرگرتنی ڕِەزامەندیی سەرۆی پەڕڵەمانی کوردستان تەنیا لەو بارەدا نەبێت کەلەتاوانێکدا گیرا بێت
پێکهاتەی سیاسی پەڕڵەمانی کوردستان
#پارتی دیموکراتی کوردستان# 39 ئەندام
یەکێتی نیشتمانیی کوردستان 39 ئەندام
حزبی زەحمەتکێشانی کوردستان 1 ئەندام
حزبی شیوعی کوردستان 1 ئەندام
بزوتنەوەی جوتیارانی کوردستان 1 ئەندام
یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان 9 ئەندام
کلدان و ئاشوری کوردستان 5 ئەندام
بی لایەنەکان 2 ئەندام
تورکمانەکانی 4 ئەندام
کۆمەلی ئیسلامی کوردستان 6 ئەندام
یەکێتی نەتەوەیی دیموکراتی کوردستان 1 ئەندام
حزبی سوشیالستی دیموکراتی کوردستان 1 ئەندام
پەیوەندیی نێوانی پەڕڵەمانی کورستان و حکومەتی هەرێم
ناولێنانی سەرۆکی وەزیرانی هەرێم کارێکی سەرەکییەلەکارەکانی پەڕڵەمان کەئەویش دوای ناولێنانی، ناوی باڵێوراوەکانی بۆ پایەکی وەزارەت پێشکەش دەکات و یەکەیەکەپەڕڵەمان متمانەیان پی دەدات و لەدواییدا هەر یەکەیان دێنەپێش بۆ سویند خواردنی یاسایی لەبەردەم پەڕڵەمان داو ئەنجوومەنیش مافی ئەوەی هەیەمتمانەلەئەنجوومەنی وەزیران یا لەیەکێک لەئەندامانی لی پرسینەوەبکێشێتەوە.
چاودێری کردنی دەسەڵاتی جێبەجی کردن
پەڕڵەمان بۆی هەیەچاودێری حکومەت و ئەندامانی بکات و، ئەندامانی پەڕڵەمان بۆیان هەیەپرسیاری زارەکی یا نووسراوەئاراستەی سەرۆکی حکومەت و ئەندامانی بکەن، هەروەها بیان خەنەبەر لی پرسینەوەدیسان پەڕڵەمان بۆی هەیەلیژنەی لێتۆژینەوەپێکەوەبنێت، ئەگەر ناتەواوییەک لەجێبەجی کردنی کارو ئەرکەکانیان دا کرابوو،
کرداری یاساکاریی یاساکان
پێشنیازێکی یاسایی یان پرۆژەی پێشکەش بەپەڕڵەمان دەکرێت و ئەمەش لەدوو سەرچاوەوەدەبێت کەئەمانەن:
- ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێم
- (دە) لەئەندامانی پەڕڵەمان
سەرۆکی هەرێم یاساکان دەردەچوێنی
گرنگترین کارەکانی پەڕڵەمان
پەڕڵەمانی کوردستان یەکەمین دانیشتنی خۆی لەدوای دامەزراندنی لە04-06-1992 دابەست، لەو ماوەویەتوانی گەلێک کاری گرنگ ئەنجام بدات کەگرنگترینیان ئەمانەن :
- دەرچوواندنی یاسایەک بۆ ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێم و یاسای تایبەت بەوەزارەتەکان، جگەلەوەزارەتەکانی هەرێم
- دەرچواندنی برِیارێک بەجارِدانی یەکێتی فیدراڵی لەنێوانی هەرێمی کوردستان و عێراق لە04-10-1992دا وەک هەڵبژاردنێکی پەیوەندیی یاسایی لەگەڵ حکومەتی ناوەندی.
- دەرچواندنی یاسای دەسەڵاتی دادوەریی
- دەرچواندنی یاسای بەرێوەبردنی شارەوانییەکان و پرنسیپی هەڵبژاردنی سەرۆکی شارەوانی و ئەنجومەنەکانی تێدا بەرقەرار کراوە
- دەرچواندنی یاسای گەرِانەوەی ماڵەدەست بەسەردا گیرکراوەکانی پێشمەرگەلەلایەن حکومەتی ناوەندییەوە
- دەرچواندنی یاسای چاپەمەنی
- دەرچواندنی یاسای هەڵگرتن و هەبوونی چەک
- دەرچواندنی یاسای کۆمەڵەکان
- دەرچواندنی یاسای خوێندنی باڵاو لێتۆژینەوەی زانستی و کردنەوەی زانکۆکانی #سلێمانی# و #دهۆک#
جگەلەمانەش سەدان یاساو برِیاری دیکەتاکو ئێستاکەلەپەڕڵەمان دەرچوون