بەپێی ئامارەکان، لە هەرێمی کوردستان ڕێژەی دەرهێنانی مۆڵەتی شۆفێری لەلایەن ئافرەتانەوە لە بەرزبوونەوەدایە، بەڵام هێشتا شۆفێریی ژنان بەلای هەندێک لە پیاوانەوە قبوڵکراو نییە. ژنانی شۆفێریش بەدەر نین لە سەرپێچیکردن، وەک پۆلیسێکی هاتوچۆ دەڵێت “ئافرەتانیش سەرپێچی زۆر دەکەن، ئافرەت هەیە بەبێ مۆڵەت ئۆتۆمبێل لێدەخوڕێ”.
بەپێی ئامارەکانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی هاتوچۆ، تاوەکو 20-08-2013 لە هەرێمی کوردستان 106 هەزار و 793 مۆڵەت دراوەتە ژنان، نیوەی زیاتری ئەو مۆڵەتانەش دراوەتە ژنانی سنووری پارێزگای سلێمانی کە 56 هەزار و 25 مۆڵەت بووە، هەروەها 37 هەزار و 214 مۆڵەت دراوەتە ژنانی سنووری پارێزگای هەولێر، ژنانی دهۆکیش 10 هەزار و 254 مۆڵەتی شۆفێرییان وەرگرتووە، لە سنووری ئیدارەی گەرمیانیشدا 3 هەزار و 300 ژن مۆڵەتیان وەرگرتووە. لە بەرامبەردا ملیۆنێک و 129 هەزار و 967 مۆڵەتی شۆفێری دراوەتە پیاوان.
شیرین محەمەد ئەمین، تەمەن 42 ساڵ کە نزیکەی 8 ساڵە مۆڵەتی شۆفێریی هەیە و ئۆتۆمبێل لێدەخوڕێت، دەڵێت تاوەکو ئێستا تووشی هیچ ڕووداوێکی هاتوچۆ نەبووە. ئەو دەڵێت شۆفێری ئافرەت هیچ جیاوازییەکی نییە لەگەڵ شۆفێری پیاو، ئەگەر پیاوان وازیان لێبێنن. شیرین گوتی “شۆفێرە پیاوەکان هەمیشە سووکایەتی بە ژنە شۆفێرەکان دەکەن، ئەویش بە شکاندنەوەی ئۆتۆمبێل بۆ سەر ئافرەتان، یان زۆر جار بە لێدانی هۆڕن دەبنە هۆی بێزارکردنمان، بەڵام پێویستییەکی گرنگە ئافرەت ئۆتۆمبێل لێبخوڕێ، چونکە دەبێتە یارمەتیدەرێکی باشی پیاو لە بەجێگەیاندنی کارەکان”.زۆر لە پیاوان بە هەڕەمەکی فێری شۆفێری دەبن، بەڵام زۆربەی ژنان لەلایەن نووسینگەکانی فێرکردنی شۆفێری، فێری لێخوڕینی ئۆتۆمبێل دەکرێن.
حاڵی حازر 15 ژن لە نووسینگەی زینە بۆ فێرکردنی شۆفێری ناوی خۆیان تۆمار کردووە. محەمەد سەباح، کە خاوەنی نووسینگەکەیە دەڵێت ئێستا ژمارەیەکی زۆر لە ژنان ڕوو لە نووسینگەکانی فێربوونی شۆفێری دەکەن. گوتیشی “هەرچەندە ژنان زۆر پابەندن بە ڕێنمایی و نیشانەکانی هاتوچۆ، بەڵام بەردەوام دەترسێن، بە تایبەتی ئەو کاتانەی ئۆتۆمبێلێک ڕووبەڕوویان دێت”.کارمەندانی هاتوچۆ بۆچوونی جیاوازیان هەیە لەسەر شۆفێریی ژن. هەندێکیان پێیانوایە ژنانیش وەکو پیاوان سەرپێچییان هەیە. بەڵام هەندێکیان دەڵێن ژنان لە پیاوان پابەندترن بە ڕێنماییەکانی هاتوچۆ.
هەردی جەلال، کارمەندی هاتوچۆ دەڵێت زۆربەی ژنان لەکاتی شۆفێری دەترسێن، گوتیشی “ژنان سەرپێچی زۆر دەکەن بەتایبەت کاتی هێڵی خێرا دەگرن لەو ڕێگایە بەپێی پێویست ناڕۆن، ترسیان هەیە، سەرەڕای ئەوەش ژن هەیە مۆڵەتی شۆفێری نییە و ئۆتۆمبێل لێدەخوڕێ، یان لە کاتی لێخوڕینی ئۆتۆمبێل مۆبایل بەکاردێنن”. بەڵام مفەوەز یوسف محەمەد، پێیوابوو ئافرەت کەمتر سەرپێچی دەکات، ئەمەش بەهۆی ئەو ترسەی هەیانە لەکاتی شۆفێری.
زۆربەی ئافرەتان مۆڵەتی تایبەتی شۆفێرییان هەیە، بەڵام بەپێی ئاماری بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی هەرێمی کوردستان، ئێستا ژنانیش مۆڵەتی گشتی دەردێنن، بەپێی ئامارەکە تەنیا لە ماوەی 6 مانگی یەکەمی ئەمساڵدا زیاتر لە 300 ئافرەت مۆڵەتی گشتییان دەرهێناوە.
بەرپرسانی هاتوچۆ دەڵێن نازانن ئەو ژنانە ئەو مۆڵەتە گشتییە بەکاردێنن یان نا، بەڵام دەڵێن ئەو ئافرەتانەی لە نووسینگەکانی فێرکردنی شۆفێری کاردەکەن دەبێ مۆڵەتی گشتییان هەبێ.
ساکار محەمەد، ژنی ماڵەوە، لە 2007ەوە مۆڵەتی شۆفێریی هەیە، تاوەکو ئێستا یەک جار تووشی ڕووداوی هاتوچۆ بووە و لەوکاتەوە زیاتر هەست بەترس دەکات، ساکار دەڵێت “هەندێک لە پیاوان بە پێویستی نازانن ئافرەت ئۆتۆمبێل لێبخوڕێت، بۆیە بەهۆڕن لێدان و تانە و تەشەر ئافرەتان ئازار دەدەن بەتایبەت لەلایەن گەنجەکانەوە”.
عومەر ساڵح، سەبارەت بە شۆفێریی ئافرەت دەڵێت “هیچ جیاوازییەک نابینم لە نێوان پیاو و ئافرەت، بەڕای من هەرکەسێک سوکانی گرتەدەست شۆفێرە”. عومەر پێیوایە ئافرەتان لە کاتی لێخورینی ئۆتۆمبیل کەمێک کەموکوڕییان هەیە، ئەوەش دەگەڕێنێتەوە بۆ ترس بەتایبەتی ئەوانەی سەرەتای فێربوونیانە “هەندێک ئافرەت بێ ئیشارەت دەسووڕێنەوە یان هێلی خێرا دەگرن و ناشڕۆن و قەرەباڵخی دروستدەکەن، ئافرەتی واش هەیە زۆر بەڕێکوپێکی ئۆتۆمبێل لێدەخوڕێ”.
- 29-08-2013