خەندان، دانا تەیب مەنمی
هەناردەی نەوتی خاوی گێڵگەکانی کەرکووک، لەرێی بۆری نەوتبەری هەرێمەوە گەیشتووەتە 100 هەزار بەرمیل لەرۆژێکدا و وەزارەتی نەوتی عیراقیش، نیازی هەیە ڕێککەوتنێکی تر لەگەڵ حکومەتی هەرێم ئەنجامبدات لێکتێگەیشتن دەربارەی وردەکاریەکانی ئەو پرۆسەیە.
هەفتەی ڕابردوو کۆمپانیای نەوتی باکور، کە سەر بە وەزارەتی نەوتی عیراقە، بەئاستی 75 هەزار بەرمیل نەوت لەرۆژێکدا دەستیکردەوە بەهەناردەکردنەوەی نەوتی خاوی کەرکووک لەڕێگای بۆریی نەوتی هەرێمی کوردستانەوە بۆ تورکیا، ئەوەش دوای پێنج مانگ لەراگرتنی هەناردەکردن هات.
فەیاز حەسەن نیعمە، بریکاری وەزیری نەوتی عیراق دوێنێ چوارشەممە لەمیانی چاوپێکەوتنێکی تەلەفۆنیدا بەبڵومبێرگی ڕاگەیاندووە، ئێستا نزیکەی 100 هەزار بەرمیل نەوت لە کیڵگەکانی کەرکووکەوە هەناردەدەکرێت.
هەروەها ئاشکراشیکردووە "ئێمە هێشتا چاوەڕوانی ڕێککەوتنێکین لەسەر ووردەکارییەکان سەبارەت بەوەی پێویستە کێ داهاتی نەوت وەربگرێت".
18ی ئەم مانگە، سەرچاوەیەک لە کەرتی نەوتی کەرکووک هەواڵەکەی بۆ خەندان پشتڕاست کردەوەو ڕایگەیاند "ئێستا ڕۆژانە 75 هەزار بەرمیل نەوتی کەرکووک لەرێی هەرێمەوە هەناردەی دەرەوە دەکرێت".
پێنج مانگ پێش ئێستا بەهۆی هەبوونی کێشە لەسەر سیاسەتی نەوت لەنێوان هەرێم و بەغدا، هەناردەی نەوتی کەرکووک لەڕێی هەرێمەوە ڕاگیرا.
عیراق، کە دووەمین گەورەترین بەرهەمهێنی نەوتە لەدوای سعودیە، هەوڵدەدات هەناردەی نەوتی خۆی زیاتر بکات و ڕێککەوتنێکی فەرمی لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستاندا دەتوانێت بەردەوامی بدات بەهەناردەی نەوتی کێڵگەکانی باکوور، بەئامانجی ئەوەی قەیرانی دارایی پێ چارەسەربکات.
ئەمساڵ عیراق بە زەحمەت توانیویەتی هەناردەکردنی نەوتی خۆی زیاتر بکات، بەشێک لە هۆکاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ناکۆکی لەگەڵ حکومەتی هەرێمدا، هەر شکستێک لەوەی هەردولا بگەنە ڕێکەوتنێکی سیاسی ڕەنگە هەناردەکردنی ئەمجارەی نەوت لەرێگای کەرکووکەوە بخاتە مەترسییەوە، بەپێی بڵومبێرگ.
هەرسی کێڵگە نەوتییەکەی کەرکووک، بابەگوڕگوڕ، بای حەسەن، خەبازە پێکەوە دەتوانن بڕی 150 هەزار بەرمیل نەوت لەرۆژێکدا بۆ هەناردەکردن بەرهەمبهێنن.
ریچارد مالینسۆن، شرۆڤەکار لەکۆمپانیای ئینێرجی ئەسپێکتس لە شاری لەندەن ڕایگەیاندووە "وادیارە ئەوە زۆر زەمینەیەکی لاوازە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی کەرکووک."
کۆتایی ساڵی 2014 حکومەتی ناوەندی بەغدا و هەرێم ڕێکەوتنێکیان واژۆکرد بۆ ئەوەی لەبەرانبەر سەدا 17ی بەشەبودجەی هەرێم، 550 هەزار بەرمیل نەوت ڕۆژانە (300 هەزاری کەرکووک و 250 هەزاری هەرێم) لەرێی بۆری نەوتبەری هەرێمەوە و بەچاودێری کۆمپانیای بە بازاڕکردنی نەوتی خاوی عیراق (سۆمۆ) هەناردەبکرێت.
ئەو ڕێککەوتنە کەمتر لەشەش مانگ بەرەخنە و گلەیی هەردوولاوە کاری لەسەر کرا و دواتر، حکومەتی هەرێم لەناوەڕاستی ساڵی ڕابردوودا سەربەخۆ نەوتی خۆی هەناردەی دەرەوە کرد و فرۆشتی.
جەبار لوعێبی، کە لە 15ی ئەم مانگەدا وەکو وەزیری نوێی نەوتی عیراق دەستبەکاربوو، لەیەکەم لێدوانیدا هیوای خواست کە لەگەڵ حکومەتی هەرێمدا بگەنە ڕێکەوتنێکی نوێ و ناکۆکییەکان چارەسەربکەن.
بەپێی بڵومبێرگ، هەردوو حکومەتی بەغدا و هەرێم دەتوانن سوودوەربگرن لەرێککەوتنێکی نوێ چونکە دوای زیاتر لە دوو ساڵ لەشەڕی دژی داعش و دابەزینی نرخەکانی نەوت، هەردولا قەیرانی دارایی و کورتهێنانی بودجەیان هەیە.
سێشەممەی ڕابردوو 23ی ئەم مانگە، حەیدەر عەبادی سەرۆک وەزیرانی عیراق لەپرێس کۆنفرانسێکدا ڕایگەیاند، ئێستا عیراق و هەرێمی کوردستان پێکەوە ڕۆژانە بڕی (3.8) ملیۆن بەرمیل نەوت هەناردەدەکەن.
بەبڕوای هانا پۆپی، شرۆڤەکار لە ڕیزک ئەدڤایسری گروپ لە لەندەن "ئەوە لەبەرژەوەندی هەردوو حکومەتدایە کە لەم کاتەدا هەوڵبدەن ئەوەندەی دەتوانن داهاتیان دەستبکەوێت، بەڵام ڕەنگە لە ماوەی درێژخایەندا نەتوانرێت بەردەوام بێت، بەشێوەیەکی سانا لەبەر ناکۆکییە سیاسییە فراوانترەکان".
- 25-08-2016