شاهۆ حوسێنی
کایەی سیاسی لەناو ئەمەی کوردا ئەمرۆکه تووشی جۆڕی سیاسەت زەدەیی بوه، واته چینی ڕووناکبیر و چالاکی سیاسی خاوەن هزرو زانستی تووشی جۆرێ له زەدەیی و بیزاری کردوه، هۆکاری ئه و ڕەوتەش دەگەرێتەوه بۆ ڕێک و پێک نەبوون، شڵژاوی و شەلەخته بوونی کردارو کردەوی سیاسی دەورگێرانی خاوەن دەسەڵاتی ناو بازنەی دەسەڵات، ئەوان له ڕاستیدا هیچ عەلاقەیەکیان به دیاری کردنی هەرێمی کایەیی سیاسی هاوبەش، شووناسی هێڵه سوورەکان، شووناسی هێڵه نارنجێکان و شووناسی به فەرمی ناسینی یەکتر به شێوەی دۆرۆژه یان دۆفاکتۆ نێ. له وەها کەش و هەوایەکدا ئه و پرسیارگەله گرینگه دێنه ئاراوه که ئاخۆ کۆمەڵگا و بەستێنی سیاسی ناو کۆمەڵگای کوردی لێهاتوویی و مەجالی سەرهەڵدانی کایەی سیاسی سالم و ڕێک و پێکی نێ؟ ئاخۆ کلتووری سیاسی کۆمەلگای کوردی ناتوانێ هەڵگری جۆری کایەی سیاسی ڕێک و پێک و ئاشتی خوازانه بێ؟ ئاخۆ تێکەڵاوی نێوان سیاسەت و ئایدۆلۆژی جۆرێ بەربەستی سازکردوه بۆ عەقڵانی کردنی کردوه و دژکردەوەی سیاسی له نێو کورددا؟
ئەوەی ڕاستی بێ کلتووری سیاسی کورد به هۆی تێکەڵاوی نێوان سیاسەت و ئایدۆلۆژی سنوور بەندێکی دوگمی هزری و کردەوەی ساز کردوه، ئه و ڕەوته بۆته هۆی بەدی هاتنی کلتوورێکی سیاسی گشتگیری خاوەن تایبەت مەندی یاسا بەزێن، پاوانخواز، تاکخواز(بەڵام نه تاکخوازی لیبرالی بەڵکه تاکخوازێکی دیکتاتۆرانه که دەسەڵات و هێز و یاسا دەبەستێتەوه به تاک)، ساز کردنی سنوور بەندی له نێوان خۆیی و ناخۆیی، دژه یەکگرتویی و پیرۆزیخواز که بێگانەیه لەگەڵ هەرجۆره کردارێکی سیاسی دێموکراتیک و باوەرمەند به پلۆرالیزمی بێ سنوور، له ڕاستیدا شەقامی سیاسی کوردی به و تایبەت مەندیانه و به و کلتووره تووشی جۆرێ سەرلێشێواوی و ون کردویی کلتووری وێکسازان و وێک هەڵکردن بوه. لەوەها کەش و هەوایەک دا هێز و ڕێکخراوەی کوردی ڕوو و ئاراستەی دووژمنی لێگۆاروه، به جۆرێ که دووژمن بۆته دۆست و لایەنی کوردی بەرامبەر بۆته دووژمن، هەمووی ئەوانەش دەشێ بگوترێ دەگەرێتەوه بۆ سەرهەڵنەدانی گووتارێکی سیاسی کوردانه و هاوبەش وەک پیکهاتەیەکی مەعریفی، به ناوەندێتی داللی دێموکراسی، به جۆرێ که کۆی گشتی کۆمەڵگا لەگەل ئەوەدا جیاوزای هەیە له پێکهاتەی زەینی و عەینیەدا، بتوانێ خۆی تێدا ببینێتەوه.
حاشا هەڵنەگره ئەگەرچی درووشمەکان و ڕواڵەتی شەقامی سیاسی فەرمی کوردی نیشاندەری حەولی پێناسه کردنی خۆیەتی له کلتوورێکی سیاسی مۆدێرندا، بەڵام به هۆی ئەوەکه پێکهاتەی عەینی و ڕواڵەتی سیاسی کوردی هەڵقوڵاو و سەرچاوه گرتووی پێکهاتەی زەینی و هزری نێ، بەتاڵه له سەداقەت و ناوەرۆک، واته به هۆی ئەوەکه پیکهاته عەینی و ڕواڵەتێکانمان زەرۆرەت و بەرهەمی پێکهاته زەینی و هزرێکانمان نین، شەقامی سیاسی جۆرێ سەرلێشێواوی، زیزی، لێکدابران و ڵێڵی پێوه دیاره، چاوخشاندنێک به فۆرماسیونی ڕەوتی سیاسی وڵاته دیموکراتیکەکان دەرخەری ئه و ڕاستێیه که سەرەتا به هۆی ئاڵوگۆری له فۆرماسیونی هزری و ئەندێشەی کۆمەڵگا، فۆرماسیونی کۆمەڵایەتی و سیاسی تووشی ئاڵوگۆری دەبێ و کۆمەلگا بۆ خۆ ڕێکخستن و خۆ هەواهەنگ کردن لەگەڵ ئه و ڕەوته پێکهاتە و فۆرماسیونی عەینی تایبەت و گوونجاو پێک دینی، واته له پاش هاتنه ئارای پرۆتێستانیزم و هۆمانیسم، سیستمی سیاسی کۆمەڵگا سەرهەڵدانی هەڵبژاردن و حیزب و ڕیکخراوەی نوێ به خۆیەوه دەبینی و له درێژەدا دێموکراسی هەم وەک کلتووریکی سیاسی و هەم وەک پێکهاتەیەکی حکوومی سەرهەڵدەدا، بەڵام لەناو ئەمەی کوردا حەول دەدرێ به کۆپی کردنی پێکهاتەی عەینی و ڕواڵەتی وەک حیزب و ڕێکخراوه سیاسێ مۆدێرنەکان به پێکهاتەی حکوومی مۆدێرن بگەن، واته ڕەوتێکی پێچەوانەی بەتاڵ له ناوەرۆکی هزری و ئەندێشەیی.
ئه و مێتۆد و ڕەهەنده له سیاسەت کردن لەناو کوردا بێگومان خەساری گەورەی لێ دەکەوێتەوه، له کاتێکدا شەقامی سیاسی له جیهانی مۆدێرن و پەر ئەستاندوو ڕووبەرووی قەیران گەلێکی بنەما ڕووخێن هاتوه به هۆی ئەوەکه سەردەمی ئایدۆلۆژی گەلێک که ئامانجیان دەست ڕاگەیشتن به سەرمایەیی حکوومی و دەسەڵاتی مسۆگەر بوو خەریکه به یەکجاری تێپەر دەبێ و له جیات وان گوتارگەلێک سەریان هەڵداوه که ئامنجیان دەست ڕاگەیشتن و دەست داگرتن بەسەر سەرمایەی گوتاری و چەمکی کۆمەڵگایه له تەنیشت دەست هەڵگرتن له هەر جۆره حەول و ڕەوتێک که بنیاتنەری حەول و تەقەللایەکی یەک دەستکەرەوه و مۆنۆلۆگانەیه بۆ پاراستنی هەرێمی دەسەڵات وەک میرات، شەقامی سیاسی کوردی خەریکه به هێز و تینەوه ڕەهەندێکی سیاسی ئایدۆلۆژیک و مۆنۆلۆگی سەقام گرتوو لەپێش گرتوه به دوور له هەر جۆره سەرمایەیەکی هزری.