داودۆزی سەرەداوی کارەساتی کەرکووککەرکووک
نەوت، ئەزبەنی، نەوت، باوکی هەموو لۆبی و مۆبی ێکە
دۆزی نەتەوەیی کورد و دانەچیڕەی گورگ یەل نەوتی لە یەکتر
جە نڤیسینەک خوە ئا پێشووترمان (پاشخانی سیاسی کارەساتی ئاشبەتاڵی کەرکووک ؛ 17-10-2017) ئاماژەمان بەو ڕاستیە کر کو کارەساتی کەرکووک و دەڤەری گەرمیان بە گشتی فرمانێک بوو و فرمانێکە کە لە دەرەوەی دەسەڵاتی بێ هێزکراوی کوردە و گەلێ هۆکاری دەرەکی بەهێز دەوریان بووگە لە هاتنە ئارای. تراژیدیای خۆفرۆشی و خەیانەتکاران و کەوا و کلۆنجە و کوڵوانە سووری بەر لەشکری داگیرکەر و ئازاری خەنجەری ژەهراویی لە پشتی کوردان، دڵ و دەروونی کوردی تاساند و خستیە دۆخێکی خەمۆکی وەهاوە کە تێکڕای تاوان و سووچی پاشەکشێی کورد و هێزی پێشمەرگەی کوردستان بدرێتە پاڵ ڕەوەیەک لە جاش و خۆفرۆش و خەیانەتکاری بوودەڵە و نزم و نەویی و ئیدی یاریکەرانی سەرەکی ئەو کارەساتە تاڵە فرە بە هەند وەرنەگیرێن. ئەمەیچ ڕێکار و ئاکاری داڕێژەرانی کارەساتەکەس کە وابکەن کورد بەوەوە خەریک بکەن کە دێزە و دەرخۆنەی ئەو نەهامەتی یە بە سەر ئیک دوو دا بشکێنن و سەریان نەپەرژێتە هۆکاری سەرەکی کارەساتەکە. گاگەلێک لە چەلەحانەکەرانی سەر میدیاکان کە لە پێش دا لۆ ئەم مەبەستە سازکرابوون، کارا کران و لە سەر ئیک خاڵ کەفتنە هەڵەوەڕی کە ئەو ژی گشتپرسی سەربەخۆیی کوردستانە. بالۆرەی ئەم هەڵەوەڕانە ژی ئەوە بوو و ئەوەسە کە گوایە هەڵەی گشتپرسی، هۆکاری بەرو ودوای کارەساتەکەی کەرکووک بوو و ئەمەش ئەکەنە پاکانە لۆ خۆفرۆش و خەیانەتکاران، لە کاتێک دا سەرکەوتنی گشتپرسی سەربەخۆیی بەرزترین و بەنرخترین دەسکەوتی مێژوویی کوردە بە گشتی لە دەیان ساڵی ڕابردوو دا.
لە بابەتێکی دواترمان (شەڕی نیشتمانیی کوردستان،خەیانەتکاری نەتەوەیی ؛ 27-10-2017) مە مژاری (دەستی گڵاو و ئەهریمەنی کۆمپانیا ئەهریمەنیەکانی نەوت) لە پێوەندی وەگەرد کارەساتی کەرکووک هەژاند و ئاماژەمان بە ڤێ چەندێ کر کو تەنیا دوای دوو کاتژێر کۆمپانیای ئینگلیزی نەوت (BP) خۆی گەیاندە کێڵگە نەوەتیەکانی کەرکووک و بەتەما بوون هەر خێرا پاش پاشەکشێی هێزی پێشمەرگە دەس بە تاڵان و بڕەوی نەوتی کەرکووک بکەن. ئەم هەڵپەی کۆمپانیای ئەهریمەنیی ئینگلیزی سەرەداوێک بوو و سەرەداوێکە کە ئەڕای داودۆزی کارەساتی کەرکووک مەشیا بایەخی تواوی پێ بدرابا.
بە پێچەوانەی جارانی پێشوو کە کورد لە شەڕ دا ئەشکا و بزاڤە نەتەوەیی و ڕزگاریخوازانەکەی نسکۆی دەهێنا، ئەم جارە کورد لە لووتکەی دەسەلات و بەرزیی ورە و گیانی سەربەخۆیی کە گشتپرسی گەیاندبوویە خاڵی هەرە بەرزی،گلا، وەکی داستان و چیرۆکی ناو ئەفسانان. دۆخی کورد بە گشتی لە ئاستێک دا بوو کە هەر خێرا هەڵسایەوە و تەسی بە دوژمن دا (شەڕی پردێ و دەڤەری دجلە). دوژمن ژی هەلی بە دەرفەت زانی و دەستی کرد بە تەوژمی سیاسی و ئابووری و سەربازی و دیپلۆماتیکی خستنە سەر کورد. هاوتەریب و هاوئاقار وەگەرد ئەمەیچ بالۆرەژەنانی ناوخۆیی ژی کەفتنە ڕژاندنی ژاری دووبەرەکی و خۆخۆری و ئاژاوە نانەوە. خەونی خەیاڵاوی و بێ بنەمای دوژمنانی کورد ئەوە بوو کە کورد بەرەو ساڵانی زووی ژێردەستەیی پاشەکشێ پێ بکەن. سیاسەت و دیپلۆماسی و کاردانەوەی دەسەڵاتی کوردی جە باشوور لەم دۆخە دا فرە ڕەنگین نینە و بەکردەوەش هیچ دەسکەفت و ڕێکخستنەوە و بەخۆداهاتنەوەی کوردی دەستەبەر نەکرد کە هیچ، بەڵکوو مرخی دوژمنانی کوردی لە دەس درێژی فرەتر خۆش تر کرد.
کردەی حکومەتە لەق و لۆقەکەی هەرێمی کوردستان لە سەر کێش و وزەی شۆڕشگێڕی و گیانی بەرزی کوردانە و تەنانەت هاوکێشەیەل ناوچەیی و جیهانی ژی هەڵ نەبەستراوە و هیچ دیار نیە کە پاش گشتپرسی و کارەساتی کەرکووک و هێرشی سپای داگیرکەر بە تەمای چیە. بنێشتەخۆشەی دەستووری عێراقی و دان و سەندن و دەریۆزەگەری لۆ بەشە پارەی عێراقی و مووچەی فەرمانبەران (کارگێڕان، فەرمانبەر دەستەواژەیەکی ناشیرینە) دە ڕاستی دە هێنانە خوارەوەی کوردە و بە فەرمی دان نان بە سەروەری دەسەڵاتی شێعەگەری سەفەویی مەلای عەجەمان لە عێراقە و گومانیچ لەوەدا نینە کە هیچی بۆ کورد لێ شێن نابێ و کای بەر بای یە و حکوومەتی هەرێم دۆڕاوی ئەو بەزمەیە و کوردیش تووشی دۆڕانی فرەتەرتەر ئەکاتن. لەل ئەم هەوڵە بێ بنەما و بێ سەرە و بەرەی دەسەلاتی سیاسی هەرێم، ئەوەتا خەڵکێکی بەرچاو خۆیان بە مژاری یەکریزی کوردەوە خەرێک کردووە. هێنانە گۆڕێی مژاری یەکڕیزی تێتە ئەڤ واتا کە کورد ئیک ڕیز نینە و ئەمەش هۆکاری کارەساتەکەی کوردستان بوو کە هیچ بنەمایێکی نینە. کورد چ وەک نەتەوە بە گشتی و چ وەکی بەشی باشوور قەت مینا ئیرۆ ئیکڕێز نەبوونە. مژاری یەک ڕیزی یان ئەوەتا لە نەزانی و تێ نەگەیشتوویی سیاسی یەوە سەرچاوە ئەگرێت ئانکو ئەوەتا خۆفرۆش و خەیانەتکاران پاش دۆڕانی مێژوویی یان وەکی هۆکارێ دکاری تێنن داکو لە ژێر ئەو دروشمەدا دیسان خۆیان بخزێننەوە ناو ڕیزی ئێکڕیزی نەتەوەیی کورد و پاشەڵ پێسی مێژوویی یان وەپێ بسڕنەوە.
بەزمی ئاشبەتاڵ و کارەسات سازانی باشووری کوردستان دیسان هەم لە خۆڵقاندی کارەساتی کەرکووک و هەمیچ پاش کارەساتەکە درێژەی هەس. ئەم دیاردە تێکدەرانە گیانی سەردەمیانەی مەردم کورد کوشیتەی و وزەی بەرفراوانی شۆڕشگێری کوردانەی کوردان ئەخنکێنێ. وەکی چاڤا تێتە بینین، کاربەدەستانی کورد گوێیان نەدایە ئەو ڕاپەڕین و سەر‌هەڵدانەی کە ڕاست بە دوای داگیرکردنی کەرکووک و خانەقین و گشت گەرمیان دەستی پێکرد، وەکی تە بێژی دیاردەیەک هانا چ واتایەک پەی ئەوان نەیری. بە پێچەوانەی ئەم کورت هێنان و کەمتەرخەمی و نەزانیەی دەسەڵاتی کورد جە باشوور، دوژمنانی کورد زۆر بە باشی هەڵ سەنگاندن بۆ وەها دیاردەیەک ئەکەن و کردیان و گەڵاڵەی دژکردەوەیان لە دژی مەردمە ڕاپەڕیوەکە داڕشت و هەیا نها ژی خەریکی بەڕێوەبردنین. لەل ئەمەش ئەوەتا دیسان هێزی پێشمەرگەی کوردستانیان خستوەتە دۆخی دەستەوسانی و چاوەڕوانکردنی دوژمن لەبۆ دەسپێشخەری شەڕ و بە تەمانە بە سیاسەت و دیپلۆماسی دۆڕاو شتێک لۆ کورد دەستەبەر بکەن.
کوردی باشوور ئەمە دۆخەکەیەتی. کەچی ئەوەتا هێدی هێدی سەرداوەکانی کارەساتەکەی کەرکووک خەریکە ڕوون ئەبنەوە و تێکڕای هێماکان ئاماژە بەوە ئەکەن کە پیڵانی مەلای عەجەم و کۆمپانیای ئینگلیزی نەوت بەرەو هەڵ وەشاندنەوە سەری پێوە ناوە. ئامریکا و ئاورووپا هاتوونەتە دەنگ و فەرانسەش یەکسەر تەقاندیەوە بە وەی کە ڕاستەوخۆ سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی بانگهێشتی کۆشکی ئلیزە کرد و ڕای گەیاند کە حەشدی شێعە ئەشێ هەڵ بوەشێنرێتەوە و مادەی 140 ی دەستووری عیراقی جێ بە جێ بکرێتن. ناشێ کە کورد لە خۆی بشێوێنی و ئەم وەرگەڕانەی سیاسەتی ڕۆژئاوایی بە دەسکەفتی خۆی و خەباتە نادیارەکانی بزانێ. بێجگە لە چەند لێدوانی سەرۆکی پێشووی هەرێم و کاکەپێشمەرگەکەی ئێستای کوردستان کە وەرامی لمۆزشکێنی بە دەسەڵاتی بەغدا و دادگای دەستووری ئەو وڵاتە دایەوە و بنەمای یاسایی ئەو بە ناو دادگایەی هەڵ تەکاند، شتێکی ئەوتۆ لە کاربەدەستانی هەرێمەوە نەبینرا.
شەڕە گورگی پارەپەرەستان و بۆن کەرانەی نەوت گەرم داهاتووە. هەر ئەم شەڕەش بوو کە کارەساتی کەرکووکی بە سەر کوردا هێنا. بەزمەکە لە چاڵە نەوتیەکانی تەق تەق دەستی پێکرد. هەتا نیوەی ساڵی 2015 گوایە هەموو چتێک باش بووگە گۆر پەیڤی مورات ئوزگول، جێگرەوەی تۆنی هەیوارد سەرۆکی پێشوی BP و گەنەل. ئەو چاڵانە ئاوی تێزا و فرمانی دەرهێنان و هەناردەکردنیانی فرە خراپ پەک خست. کۆمپانیای نەوتی گەنەل زۆر خراپ دۆڕاندی (یەک بیلیۆن دۆلار) و نرخی زۆر دابەزی. (بڕواننە وتارێک بە ئینگلیزی کە لە سەر ئەم مژارە نووسراوە و ڕۆیتێرز و دەیلی مەیلزی ئینگلیزی بڵاویان کردەوە : چۆن چۆناهی کۆمپانیای گەنەلی هەیوارد چاوگەی نەوتی کوردستانی لە کیس چوو
How Hayward's Genel lost its Kurdish oil reserves
https:--www.reuters.com-article-uk-genel-energy-reserves-how-haywards-genel-lost-its-kurdish-oil-reserves-idUKKCN0YM0CK
http:--www.dailymail.co.uk-wires-reuters-article-3617239-How-Haywards-Genel-lost-Kurdish-oil-reserves.html).
سەرکەوتنی هێزی پێشمەرگە بە سەر ذاعش و دەس بە سەرا گرتنی چاڵە نەوتیەکانی کەرکووک خاڵێکی فرە گرینگە کە شەڕە گورگی کۆمپانیا نەوتیەکانی لە کوردستان چڕ و خەست تر کردەوە. ئەشێ گەنەل و ئینگلیزیەکان چاوەڕوانی ئەوە بووبیتن کە حکوومەتی هەرێم قەرەبووی ئەو خەسارەی تەق تەقیان بۆ بکاتەوە بە بەشە نەوتی کەرکووک. حکوومەتی کوردستان نەک هەر ئەمەی نەکرد بەڵکو ڕاست بەپێچەوانەی چاوەڕوانی ئینگلیز و ئەمریکایی یەل وەگەرد ڕۆزنەفت ڕووسی دەستی تێکەڵ کرد و گرێ بەستێکی فرە گاورەی وەگەردیان بەست کە لە بابەتێک (بەڵای ڕەشی زێڕی ڕەش، بڤەی ئاگرەسوورەی گەمەی ڕووس و ئامریکا 6-6-2017) گەنگەشە کرا. ئەو هەنگاوەی سەرۆکی حکوومەتی هەرێم، هەنگاوێکی هەڵ نەسەنگێندراو و تژی مەترسی بوو و لە ئاکام دا بەو کارەساتەی کەرکووک بە سەر کوردا شکایەوە بەوەی کە کۆمپانیای ئەهریمەنی نەوتی ئینگلیز دەستی لەگەڵ مەلای عەجەم تێکەڵ کرد و ویستیان بە دەرکردنی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لە کەرکووک و گەڕاندنەوەی بۆ ژێر دەسەڵاتی بەغا و تاران، دەس بە سەر کێڵگە نەوتیەکانی دەڤەرەکە بگرن.
گرینگی داگیرکردنی کەرکووک بە تەنێ ژ ئالێی سیاسی و دوژمنایەتی مەلای عەجەم وەگەر مەردم کورد نەبوو بەڵکو ئەو گرینگی یەی دیکەشی هەبوو کە نەوتی عێراق و عەجەمستان ئەکەفتە دەس مەلای عەجەم و بەمەش نرخ و قورسایی ئەوان لە ڕێکخراوی ئۆپێک دا هەڵی ئەدا و ئەیان تانی مل دە ملی وەهابیە یەل سعوودی بنێن. ئا لەم سۆنگەوە دەکرێت بووشین کە لایەنێک ترەک جە کارەساتەکەو کەرکووک شەڕی سەفەویی مەلای عەجەم و وەهابی یەل سعوودی یە. ئەم ڕاستیانە دەرخەری تاکتیک و ڕا و بۆچوونی سیاسی ڕووس و عارەبی سعوودی لە مەڕ دۆزی کورد بەگشتی و مژاری سەربەخۆیی کوردستانن. لەورا گاڤەک مە دەگوت کو هۆکاری دەرەکی فرە گاورە دکاردا بووگن پەی ئەو کارەساتەی لە کەرکووک بە سەر کوردیان هێنا تێتە ئەڤ واتا کو شەڕە گورگی کۆمپانیا ئەهریمەنی یەل نەوتی و شەڕی عارەب و عەجەم کەفتە باشووری کوردستان. بڤەی ئاگرەسوورەی گەمەی ڕووس و ئامریکا بە کردەوە هاتە دی. گەڕی پێشووی شەڕی گورگ یەل بە کارەسات بە سەر کوردا شکایەوە.
ئیرۆ ولو خویا ئەبێتن کە گەڕێکی دیکە شەر گورگ دەستی پێکردووە و کەوتوونەتە دانەچیڕە لە یەکتر و وادیارە کە ئەشێ ئەم گەڕە لە بەرژەوەندی کوردا بێت گەر کورد خۆی تێکی نەدات. ڕۆزنەفتی ڕووسی سوورە لە سەر درێژەدان بە گرێبەستەکەی وەگەرد کوردستان کە بەشێک لە نەوتی کەرکووک ئەگرێتەوە. ئەمەش ئەو کۆمپانیا ڕووسی یە ئەخاتە شەڕی بەرژەوەندی وەگەرد کۆمپانیای ئینگلیزی. سیاسەتی دەرەوەی ئامریکا لە ژێر سەرۆکایەتی ڕێکس تیلەرسۆن کە کۆنە گورگی نەوتی یە و دۆستی کۆنینەی عرووسان و پوتینە کەوتوەتە ژێر تەوژم و پرسیارەوە بەوەی کە ڕێکارێکی بێلایەنانە و کەمتەرخەمانەی سەبارەت بە ڕێکاری کۆمپانیای ئینگیزی و مەلای عەجەم لە کەرکووک ڕەچاو کرد و کۆنە دۆستە ڕووسیەکانی تووشی سەرئێشە کردوە. دەنگۆی وەلانانی تیلێەرسۆن لە کارەکەی گەرمە و ئەشی دۆستەکانی عرووس لە دەزگای ترامپ لە پشتی بن. گەر ئەمە وەڕاست بگەڕی ئیدی ئەشێ جەنابی تیلێرسۆن وەک یەکەم قوربانی سیاسی دەرەکی کارەساتەکەی کەرکووک بخەمڵێندری و شیاوی ئەو تێ هەڵدانەیە ژی. نوخشە بێ لە مەکگورگ.
بەزمی دەرچوونی ئینگلیزیان لە یەکیەتی ئاورووپا مژارێکی دیکەیە کە دەوری خۆی هەس لەم گەڕەی شەڕە گورگ یەل نەوتی. وادیارە کە یەکیەتی ئاورووپا هاوتەریب وەگەرد عرووسان، هەلی بەرپەرچدانەوەی کارەساتەکەی کەرکووک و تیلی ئینگلیزیان لەو کارەساتە بقۆزێتەوە پەی بەرژەوەندی خۆیان لە دان و سەندنیان وەگەرد حکوومەتەکەی ترێزا مەی ئینگلیزیان. هیچ گومان لەوەدا نیە کە سەردانی بە پەلە و چاوەڕان نەکراو و بێ ئاکامی ترێزا مەی بۆ بەغدا پێوەندی بەم گەڕەی شەڕە گورگەکانەوە هەس. گەر دژبەری و ململانێی ئارووپا و عرووسان لۆ ئینگلیزیان کەم نەبوو، ئەوتا ئامریکای ترامپ ژی هاتگەسە بانی. هەرای لێک ترازانی ترامپ و مەی لەم ڕۆژانەی دوایی دا کە دەبێ لە لایەن عرووسانەوە ڕێک خرابێ، باری ئینگلیزیانی گران کردوە بەوەی کە جە هەمبەر ئاورووپا پشتیان بە ئامریکا بەستبوو و پێوەندی تایبەتی ئامریکا و ئینگلیزیان کردبووە بنەمای کاریان لۆ جیابوونەوە لە ئاورووپا. کوردەکەو ماچۆ، ئینگلیز بە چوارپەل و دەم و قەپۆسیشەوە پێوە بووە و ئەشی باجێکی قورس بدات بۆ ئەو دەورەی لە کارەساتی کەرکووک بینی. بانگ هێشتنی حکوومەتی کوردستان لۆ کۆشکی ئلیزە و هەڵوێستی توندی سەرۆک کۆماری فەرانسە لە دژی عێراق، تەپڵی شەڕە گورگەکەی بە ئاشکرا لێدا. ئینگلیزی تەریک کەوتە و عێراق و مەلای عەجەم دە هەمبەر ڕووس و ئامریکا و ئاورووپا شەڕی بەشە نەوتی کوردستانیانە. کورد ژی لە دەرەوەی ئەم شەڕەیە و سەیرکەری شەڕەکەیە و حکوومەتەکەی بە دەهۆڵیان هەڵ دەپەڕێ و شەریکە دز و هاوڕێی کاروانە وەک جێگری سەرۆکەکەی. ئەمەش لە کاتێک دایە کە کورد بە خۆی و هێزی پێشمەرگەی کوردستان و پێشمەرگەی ڕزگاری و بەورەکانی گەرمیان و کەرکووک و سپای بەهێز و بە وەجی گەنجانی ئامادەی ڕاپەڕین و شۆڕش و نەوەی ڕاپەڕین، دەبا بە کردەوە بڕیاردەری یەکەم و بەرودوا لە سەر نەوتی نیشتمانەکەی بێت.
کورد کاراترین و بە بڕشت ترین چەکی نەوتی بە دەستەوەیە گەر بزانێ و بتانێ دکاری بهێنێ. کەچی خەڵکێک هەنە خۆیان بە لۆبی و مۆبی یەوە خەریک کردوە و سەرکەوتنی جوولەکە لە ئامریکا بە چاوی کوردا ئەدەنەوە کە دەری ئاخاتن کە نە لە ئامریکا تێ گەیشتوون و نە جوولەکەیان ناسیوە. ڕەنگە ئەوەش نەزانن کە بەزمی لۆبی بازرگانیێکی قرێژە بۆ ئەندامانی پارلمان و دەزگای یاسادانان. کارەساتی کەرکووک، لە درێژخایەن دا فرەتر لە کوردستان، جوولەکە و ئیسرائیل ئەخاتە مەترسی، ئەمەیچ بوارێکی دیکەی باش لۆ کورد ئەڕەخسێنێ ئەڕای کاردانەوەی لەباری لە دژی دوژمنانی کورد. بە هەزاران لۆبی سەرکەوتووشەوە بە قەدەر ئەوە دەور نابینن کە کورد بتانێ گەمەی سیاسی خۆی بە چەکی نەوتەوە بەلێزانی و بە باشی بلیزێت. ئەوەتا جە کەرکووک مە دیت کو دوژمنانی کورد چەکی نەوتی نیشتمانی کورد بە باشی لە دژی کوردان دکار تێنن. دەی با کوردیچ هەر هیچ نەبێ ئەو چەکە لەبۆ بەرژەوەندی خۆی بخاتە گەڕ و نیشانی بدات کە خاوەنی ڕاستەقینەی سامانەکەی خۆیەتی و گەر بیهەوێ ناهێڵی تاکە یەک چۆڕی بە قورگی کۆمپانیا نەوتیەکانا بچێتە خوارەوە. بڕینی نەوت لە گورگە نەوت خۆرەکان بە هەر و بە هەموو شێویەک بە سەدان قات کاریگەری فرەتری لە سەدان شەڕی دژی سپا و حەشدی شێعە هەس.
مژاری بازرگانی نەوت مژارێکی هەتا بێژی ئاڵۆز و تێکچڕژاوە و جێگەی داخە و کورت هێنانی کوردە کە مەردمەکەی بە گشتی شارەزایێکی ئەوتۆیان لەم بەزمە نیە. ئەوەی کە کورد پێویستی پێەتی ئەوەسە کە یاسا و ڕێسای نەوتی کوردستان ئەشێ دە چارچیڤا یاسای بنەڕەتی کوردستان (دەستوور) دیاری بکرێتن و گۆڕ ئەو یاسایە کار و فرمانی نەوتی بەڕێوەبچێتن. ئەوەی کە دیارە ئەویە کە نە وەزارەتی سامانە سروشتیەکان و نە حکومەتی هەرێم لەم بوارە و لەم ئاقارەوە هەنگاویان نەناوە. دەبا مژاری یاسای بنەڕەتی کوردستان بخرایەتە پێش گشتپرسی و هەر هیچ نەبێ لە چوارچێوەی عێراقی فیدراڵی بچەسپابا و بەمەش بواری پەڵپ و بیانووی یاسایی عێراقی دەبڕا. کورد لەمە دا بە ڕاستی زۆر کورتی هێناوە هەتا ئیسە و گەر ئاواش بڕوا سەرئێشەی یاسای عێراقی بەرۆکی کورد بەر نادات. لە بوونی ئەو پێداویستی یە یاسایی یە دۆزی کورد بە گشتی و مژاری نەوت یەک لا ئەکرایەوە و کارەساتی کەرکووکیش بە سەر کوردا نەدەهات و دز و گەندەڵکار و دەس پیس ژی کورد گوتەنی قەمتەر ئەکران.
لۆ زانیاری لە مەر نەوتی کوردستان و تایبەتمەندیەکانی و دەوری یاریکەرانی سیاسی و ئابووری لەم بورەدا بڕواننە ئەم سەرچاوە : لە سایەی چیا دا : نەوتی کوردستان و سیاسەتی ناوچەیی
Kurdish Oil and Regional Politics Under the Mountains:
https:--www.oxfordenergy.org-wpcms-wp-content-uploads-2016-02-Kurdish-Oil-and-Regional-Politics-WPM-63.pdf
کاردۆخ
کۆمەڵەی یەکسانیی کوردستانکۆمەڵەی یەکسانیی کوردستان
03-12-2017