بەهۆی کەمبوونەوەی دەرفەتی کار و بەرزبوونەوەی ڕێژەی بێکاری، بە دەیان پەیج و گروپ و ماڵپەر لەسەر تۆڕی ئینتەرنێت بۆ دۆزینەوەی کار کراونەتەوە، ئەوان خەریکە شوێنی وەزارەتی کار دەگرنەوە و چەندین بێکار لەو ڕێگایەوە کاریان دەستکەوتووە.
دۆزینەوەی دەرفەتی کار لەڕێگەی ئۆنلاینەوە، دەمێکە لە وڵاتان ڕێچکەی خۆی گرتووە و چەندین کۆمپانیا و ماڵپەری تایبەتی بۆ دامەزراوە، بەڵام لە کوردستان ئەم شێوازە هێشتا لەقۆناغی سەرەتایدایە، پێشتر هەندێ گروپ زیاتر لەڕێگەی ناردنی پۆستی ئەلیکترۆنی دەرفەتەکانی کاریان بڵاودەکردەوە، بەڵام ئێستا زیاتر سوود لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و ماڵپەری ئەلیکترۆنی دەبینن.
ماڵپەڕی ئاوێزە، چەند ساڵێکە ڕێکلامی دەرفەتی کار بۆ کۆمپانیاکان بڵاودەکاتەوە، چەندین گەنج لەو ڕێگەیەوە کاریان دەستکەوتووە. هادی ئەمین، بەڕێوەبەری بەشی دەرفەتی کار لە ماڵپەری ئاوێزە، دەڵێت: پێشتر ئێمە گووگڵ گروپێکمان هەبوو، دەرفەتی کاری کۆمپانیاکانمان کۆدەکردەوە و لەڕێگەی نامەی ئەلیکترۆنی بۆ ژمارەیەکی زۆر خەڵکمان دەنارد، بەڵام لە ساڵی 2011 بەشێکی تایبەت بە دەرفەتی کارمان لە ماڵپەڕەکە کردەوە، لەو ڕێگەیەوە ڕیکلامی دەرفەتی کاری کۆمپانیا و خاوەنکارەکان بڵاودەکەینەوە و بۆ هەر ڕێکلامێکیش 10 هەزار دینار وەردەگرین.
بەگوتەی هادی ئەمین، لە ساڵی 2011 تاوەکو 2017 زیاتر لە 16 هەزار ڕیکلامی دەرفەتی کاریان لە کۆمپانیاکان بڵاوکردووەتەوە و بەوهۆیەوە بە هەزاران گەنج کاریان دەستکەوتووە.
هادی ئەمین گوتی: بۆ ئەوەی ڕیکلامەکانمان بەزۆرترین خەڵک بگات، سوودمان لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بینیوە و چەند گروپ و پەیجێکی تایبەتمان هەیە.
بەپێی داتاکانی ماڵپەڕی ئاوێزە، زۆرترین ڕیکلامی دەرفەتی کار لە ساڵی 2014 بڵاوکراوەتەوە کە 2.955 ڕێکلام بووە، کەمترینیشی لە ساڵی ڕابردوو بووە کە 1.704 ڕیکلام بووە.
هادی ئەمین دەڵێت: بەهۆی کاریگەریی قەیرانی دارایی، دەرفەتی کار کەمبووەتەوە و ڕێژەی بێکاری زیاد بووە، بۆیە کۆمپانیا و خاوەنکارەکان کەمتر لە جاران ڕیکلام بۆ هەلی کار دەکەن.
گوتیشی: خوازیارانی کار بەڕێژیەک زیاد بوون، جاری وا هەیە ڕێکلامێک بڵاودەکەینەوە زیاتر لە 500 سیڤی ئاراستەی کۆمپانیاکە دەکرێت، ئەمەش وای لە کۆمپانیاکان کردووە لە ڕێگەی زیادکردنی تایبەتمەندیی کرێکارەوە، وەک زانینی چەند زمانێک و بڕوانامە و پێشینە و شارەزایی و چەندین تایبەتمەندیی دیکە، فلتەر بۆ پێشکەشکردنی سیڤی دابنێن.
بەگوتەی هادی ئەمین، زانینی زمانی ئینگلیزی و شارەزایی لە کۆمپیوتەر و ئەزموونی کار، بووەتە خواستی بازاڕ، بۆیە پێویستە لەسەر ئەو گەنجانەی کە خوازیاری کارن لە کۆمپانیا و ڕێکخراوەکان، پێشوەختە بەشداریی خولی فێربوونی زمان و کۆمپیوتەر بکەن و بۆ ئەزموونی کاریش ماوەیەک خۆبەخشانە لە کۆمپانیاکان کاربکەن.
عومەر ئیسماعیل، سەرپەرشتیاری گروپی فاین جۆپ ئین کوردستان لە فەیسبووک، یەکێکە لەو گەنجە خۆبەخشانە کە ماوەی چەند ساڵێکە لەڕێگەی گروپەکەیەوە دەرفەتی کار بۆ گەنجان دەدۆزێتەوە، ئەو دەڵێت: کاتێک خوێندنی زانکۆم تەواو کرد، بینیم گەنجێکی زۆر لە کوردستان وەک من بێکارن و شوێنێکیش نییە بەدوای کاردا بگەڕێن، بۆیە بیرۆکەی دروستکردنی گروپێکم بۆ دۆزینەوەی کار بۆ گەنجان بێ بەرامبەر لادروست بوو، بۆ ئەمەش سوودم لە فەیسبووک وەرگرت.
عومەر ئیسماعیل گوتی: ئێستا گروپێک و چەند پەیجێکم هەیە، بۆ هەر شارێکیش پەیجێکم داناوە، ڕیکلامی هەلی کاری کۆمپانیا و ڕێکخراوەکان بێ بەرامبەر بڵاودەکەینەوە، تاوەکو ئێستا زیاتر لە هەزار گەنج بەهۆی ئێمەوە کاریان دەستکەوتووە.
عومەر ئیسماعیل، ئێستا لە کۆمیانیایەکی کۆری کاردەکات، کارەکەشی لەرێگەی ئۆنلاینەوە دەستکەوتووە، ئەو دەڵێت: کۆمەڵێک کۆمپانیا و ڕێکخراو و ماڵپەر هەن، بەناوی دۆزینەوەی کار بە پارە فۆرم بۆ خەڵک پڕدەکەنەوە و فێڵ لە خەڵک دەکەن، تەنانەت چەند جارێک هەڕەشەیان لێکردووم کە چۆن بەبێ بەرامبەر کار بۆ خەڵک دەدۆزمەوە.
بەپێی ڕووپێویەکی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان، ساڵی 2012 ڕێژەی بێکاری لە کوردستان 7.9% بوو، ساڵی 2013 دابەزی بۆ 6.5%، بەڵام بەهۆی سەرهەڵدانی قەیرانی دارایی و پاشەکشێی کۆمپانیاکانی وەبەرهێنان و وەستانی کار لە زۆربەی سێکتەر و پرۆژەکان، ڕێژەی بێکاری لە ساڵی 2015 بۆ 13.53% بەرز بووەوە. بەپێی دوایین ڕووپێویش کە بۆ ئاسایشی خۆراک لە ساڵی 2016 کراوە، ڕێژەی بێکاری لە هەرێمی کوردستان گەیشتووەتە 14%.
وەزارەتی کار لە ڕێگەی شەش بەڕێوەبەرایەتییەوە ناوی گەنجانی بێکار تۆمار دەکات و ڕاهێنانیان پێدەکات، لە ڕێگەی سەردانی ڕاستەخۆی تیمەکانیان بۆ کۆمپانیا و کارگەکان و شوێنە بازرگانییەکان، هەلی کاریان بۆ دەدۆزنەوە.
بەپێی داتاکانی وەزارەت، ساڵی ڕابردوو 1,996 کەس وەک بێکار خۆیان تۆمار کردووە، بەڵام تەنیا 211 کەس بەو کارە ڕازی بوون کە بۆیان دۆزراوەتەوە.
نەزمی مووسا، جێگری بەڕێوەبەری گشتیی کار و دەستەبەری کۆمەڵایەتی لە وەزارەتی کار دەڵێت :بەهۆی قەیرانی داراییەوە، خاوەنکارەکان پارەی کەم دەدەن، بۆیە زۆربەی ئەو بێکارانەی تیمەکانی ئێمە کاریان بۆ دەدۆزنەوە، ڕازی نین بەکارەکە یان دەچنە سەر کار و زوو واز دەهێنن.
بۆ گەشەپێدانی سیستەمی دۆزینەوەی دەرفەتی کار، دوو ساڵ لەمەوبەر ڕێکخراوی نێودەوڵەتیی کۆچ، ماڵپەرێکی بۆ دۆزینەوەی هەلی کار بۆ وەزارەتی کار دروستکرد، لەڕێگەی ماڵپەرەکەوە خاوەنکار و کرێکار دەتوانن بەیەک بگەن.
نەزمی مووسا دەڵێت ماڵپەرەکە بە چەند هۆکارێکی هونەری ئێستا کارناکات، بەڵام بەگوێرەی بەدواداچوونمان ئەم سیستەمە بۆ دۆزینەوەی دەرفەتی کار زۆر باش نییە، چونکە ئەوانەی بێکارن زۆر شارەزای ئەم سیستەمە نین.
سەبارەت بەو ماڵپەر و کۆمپانیا و گروپانەی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان دەرفەتی کار بڵاودەکەنەوە، نەزمی مووسا دەڵێت: کاری زۆربەیان پەیداکردنی پارەیە، نەک دۆزینەوەی کار بۆ بێکاران، چونکە زۆربەی ئەو ڕیکلامانەی بۆ دەرفەتی کار بڵاوی دەکەنەوە بەشێکیان وەهمین و بەشێکی دیکەشیان کاتین.
ئەو دەڵێت: هەندێ کۆمپانیای دۆزینەوەی کار هەن، پێشوەختە لەگەڵ خاوەنکارەکان ڕێکدەکەون، بۆ نموونە بەناوی کردنەوەی خول 100 کەس ناونووس دەکەن و بەپارە خولیان بۆ دەکەنەوە، دواتر تەنیا سێ‌ کەسیان وەردەگرن. یان کۆمپانیا هەیە 10 کرێکاری پێویستە فۆرم بۆ 100 کەس بە پارە پڕدەکەنەوە و کە ناویشی دەردەچێ‌ پارەی لێوەردەگرن.
دامەزراندنەکەش کاتییە. بەپێی گرێبەست لەماوەی سێ مانگی ئەزموونیدا، خاوەنکار بۆی هەیە کرێکارەکە دەربکات، بۆیە هەردوولا فێڵ لە کرێکار دەکەن.[1]
29-03-201829-03-2018