ئه و هێرشەی لە دژی هاوڕێی هێژای ئێمە، مامی ئێزدییەکان؛ مام زەکی کرا، هێرشی قڕکردنە لە دژی ئێزدییەکان. بەردەوامیی ئه و هێرشەی قڕکردنە کە داعش لە 3ی ئاب دژی ئێزدییەکان دەستی پێکرد. لەگەڵ ئەم هێرشەدا گەورەترین هاوبەشی تاوانی فەرمانی 74ی 3ی ئابی 2014 خۆی دەرخستووە. جارێکی دیکە سەلمێندراوە کە ئه و هێزەی لەپشت هاندان و هێرشی 3ی ئاب بووە، دەوڵەتی تورکە.
$ڕۆڵی ئەمەریکا، عێراق و پەدەکە$
بە گوێرەی زانیارییەکان کە لە شەنگالەوە دێن، هێزەکانی نزیک لە پەدەکە و عێراق هاوکاری ئه و هێرشەیان کردووە. سەرنجڕاکێشە کە لە دوای دیداری سەرۆک وەزیری عێراق حەیدەر عەبادی لە ئەنقەرە، ئەم هێرشە ئەنجامدراوە. مام زەکی شنگالی زۆر جار وەک نوێنەری ئێزدییەکان لەگەڵ کاربەدەستانی عێراق چاوپێکەوتنی کردووە. ئەمەش بەسەر حکوومەتی عێراقیدا دەسەپێنێت کە دەربارەی ئەم کردەوە و هێرشەی سەر شەنگال لێدوانێک بدات. حکوومەتی عێراق پێشتر ڕایگەیاندبوو کە ئەوان لە دژی هێرشن بۆ سەر شەنگال. ئایا حکوومەتی عێراق مۆری لەژێر پەیمانێک داوە و ڕێگەی بەم هێرشە داوە؟ ڕای گشتی و ئێزدییەکان چاوەڕانی لێدوانێکن لە کاربەدەستانی عێراق. ئەگەر پەیوەندیی حکوومەتی عێراق و پەدەکە بەم کۆمەڵکوژییەوە نییە، پێویستە بۆ ڕای گشتی ئاشکرا بکەن و هێرشەکە ئیدانە بکەن. ئێزدی لە هەموو شوێنێک هەستاونەتە سەرپێ و ناڕەزایەتیی خۆیان لە دژی دەوڵەتی تورک پیشان دەدەن و چاوەڕوانن کە کاربەدەستانی حکوومەتی عێراق و پەدەکە لێدوان بدەن.
$پێویستە ئاسمانی شەنگال بە ڕووی فڕۆکەکانی تورکیادا دابخرێت$
پێشتریش فڕۆکە جەنگییەکانی تورک هێرشیان کردبوویە سەر شەنگال. لە پێشێلکردن و بەکارهێنانی ئاسمانی شەنگال؛ عێراق، ئەمەریکا و پەدەکە بەرپرسن. ئەوان ڕێگە دەدەن کە فڕۆکە جەنگییەکانی دەوڵەتی تورک هێرش بکەنە سەر شەنگال. بەهۆی ئەوەی ئه و هێزانە لە دژی نەوەستانەوە و ڕێگەیان پێدا، فڕۆکە جەنگییەکان هێرش دەکەن. ئەوانەی کە نەیانتوانی ڕێگری لە هێرشە قڕکارییەکەی داعش بگرن، بوونە هاوبەشی ئەم هێرشەی قڕکردن. ئەگەر نایانەوێت لە ئێستا بەدواوە ببنە هاوبەشی ئەم کۆمەڵکوژییەی قڕکردن، پێویستە ئاسمانی شەنگال بە ڕووی فڕۆکەکانی تورکیا دابخەن.
لە دوای هێرشەکەی 3ی ئابی داعش، تاکە ڕێگەیەک کە ئێزدییەکان لە قڕکردن بپارێزێت بەدیهێنانی خۆسەری ئێزیدخان و دان پێدانان بەم خۆسەرییەیە لە لایەن عێراق و هێزە نێونەتەوەییەکانەوە. بە فەرمانی 73 لە 3ی ئابی 2014 بەشێوەیەکی ڕوون ئاشکرا بوو کە جگە لەم ڕێیە، ئێزدی ناتوانن لە قڕکردن ڕزگاریان بێت.
$هێرشی قڕکردن لە دژی ئێزدییەکان$
جیهان هەموو دەزانێت کە ئەوانەی ئێزدییەکانیان لە هێرشی قڕکردنی داعش پاراست، گەریلاکانی هەپەگە-یەژا ستار، یەپەگە و یەپەژە-ن. نکۆڵیکردن لەمە لە ڕووی کۆمەڵایەتی و سیاسییەوە بێ ئەخلاقییە. دوای ئەوەی گەریلا شەنگالیان پاراست، ئێزدی هەم لە قڕکردن ڕزگاریان بوو، هەم له و ڕۆژەوە بەدواوە ژیانی سەربەخۆیان بونیادنا و ویستیان خۆیان لە هێرشەکان بپارێزن. لە لایەکەوە خۆیان بەشێوەیەکی سەربەخۆ ڕێکخست، لە لایەکی دیکەوە هێزەکانی خۆپاراستن (یەبەشە و یەژەشە)یان دامەزراند. هێزەکانی گەریلا لە دوای دامەزراندنی یەبەشە و یەژەشە لێدوانی (ئەگەر هێرش بکرێت، دیسان شەنگال دەپارێزن)یان دا و خۆیان لە شەنگال کشاندەوە. هێرشەکە لە دوای کشانەوەی گەریلا ڕوویدا و ئەمەش دەریدەخات کە دەوڵەتی تورک دەیەوێت ئێزدییەکان قڕ بکات. دەیەوێت قڕکردنی ئێزدییەکان کە لە باکووری کوردستان کردی، لە شەنگال تەواوی بکات. هێرش لە دژی خۆسەری و خۆپاراستنی ئێزدییەکان، هێرشی قڕکردنە.
$حەسرەتی مام زەکی بەدیدێت$
کاتێک داعش هێرشی کردە سەر شەنگال، مام زەکی ڕووی لە شەنگال کرد و لەپێناو ئەوەی کۆمەڵی ئێزدی لە شەنگال بەردەوامی بە هەبوونی خۆی بدات و خۆبەڕێوەبەری خۆی دامەزرێنێت، پێشەنگایەتی کرد. لەپێناو ڕێکخستنی ئێزدییەکان و بونیادنانی شەنگالێکی خۆسەر بە شه و و ڕۆژ خەباتی کرد. لەگەڵ ئەم خەباتەدا هەموو کۆمەڵی ئێزدی بەهایەکی گەورەیان پێدا و ئه و لەنێو کۆمەڵی ئێزدیدا بووە بە مام زەکی. کۆمەڵی ئێزدییەکان هەرگیز مام زەکی لەبیرناکەن و ئێزیدخانی خۆسەر کە حەسرەتی ئه و بوو، لە ماوەیەکی کورتدا بەدیدێنن.
هەموو کۆمەڵی ئێزدی لە بەرانبەر ئەم هێرشەدا هەستاونەتە سەرپێ، چونکە ئەم هێرشە بە واتای هێرشکردنە سەر پێشەنگایەتی گەلێکە. هەڤاڵ زەکی بە تێکۆشانی 35 ساڵەی خۆی بووە بە یەکێک لە پێشەنگەکانی ئێزدییەکان. ئێمە داوا لە هەموو کۆمەڵی ئێزدی دەکەین کە ئەم هێرشە ئیدانە بکەن و خۆسەری ئێزیدخان بپارێزن. حەسرەتی مام زەکی بووەتە ئامانجی هەموو کۆمەڵی ئێزدییەکان. ئێمە داوا لە هەموو ئێزدییەکانی جیهان دەکەین کە بچنە نێو ڕیزەکانی یەبەشە و یەژەشە و لە دژی هێرشەکانی سەر شەنگال خۆیان بپارێزن و ئێزیدخانی خۆسەر بونیاد بنێن کە حەسرەتی ڕێبەر ئاپۆ و مام زەکییە.
ئێمە جارێکی دیکە دەستنیشانی دەکەین کە دەوڵەتی تورک بە کۆمەڵکوژی و هێرشەکانی، لەناوچوونی خۆی پێشدەخات. گەلەکەمان و بزووتنەوەکەمان ئەم تێکۆشانەی خۆیان گەشتر دەکەن تۆڵەی ئەم هێرشانە دەکەنەوە.
#16-08-2018#