نەسرین ماوەی ساڵێکە لە دەستی چەکدارانی #داعش# ڕزگاری بووە و هەر کاتێک سەیری منداڵەکەی دەکات، نیشانەکانی باوکی منداڵەکە لە ڕوخساریدا دەبینێ کە چەکدارێکی داعش بووە و دەستدرێژی کردبووە سەری. کۆمەڵگای ئێزدی و خێزانی نەسرین ئامادە نین ئەو ئافرەتە بە منداڵەکەیەوە وەربگرن و داوای لێدەکەن واز لە منداڵەکەی بهێنێ.
نەسرین، تەمەن 23 ساڵ، منداڵەکەی لەسەر کۆشی داناوە و بە ڕۆژنامەی (وۆڵ ستریت جورناڵ)ی ئەمریکی دەڵێ: ناتوانم بەبێ کوڕەکەم بژیم، بەڵام کۆمەڵگەی کوردی ئێزدی ئەو جۆرە منداڵانە بە بەرهەمی هاوسەرگیرییەکی زۆرەملێ لەگەڵ #موسڵ#مانان دەزانن و ناتوانن قبوڵیان بکەن.
چوار ساڵ بەسەر هێرشی داعش بۆ سەر #شنگال# و دەوروبەری تێدەپەڕێ کە تێیدا هەزاران کوردی ئێزدی کوژران و هەزاران ئافرەت و منداڵ وەکو غەنیمەی شەڕ ڕفێنران.
دروستکردنی ناکۆکی یەکێک لەو تەکتیکە باوانە بوو کە داعش پشتی پێدەبەست. دەسەڵاتی داعش لە ناوچە عەرەبە سوننەکان، ناکۆکی و بێمتمانەییەکی گەورەی لەلای کۆمەڵگا غەیرە سوننەکان بەرامبەر عەرەبە سوننەکان دروستکردووە، بۆیەش ژمارەیەکی زۆر لە ئاوارە ئێزدییەکان لە ترسی عەرەبە سوننەکانی ناوچەکەیان ناوێرن بگەڕێنەوە زێدی خۆیان، بەڵام کەیسی نەسرین ئاماژەیە بۆ ئەوەی ناکۆکی و درزەکان بۆ ناو کۆمەڵگای ئێزدی خۆیشی درێژ بووەتەوە.
کاتێک هەڵمەتی ڕزگارکردنی ئافرەتە ئێزدییەکان دەستیپێکرد، پرسیاری سەرەکی ئەوە بوو هەڵوێستی کۆمەڵگای ئێزدی بەرامبەر بەو ئافرەتانە چۆن دەبێ. ئەوکات بابە شێخ، ڕابەری ڕوحیی ئێزدییەکان، ڕایگەیاند کە دەبێ کۆمەڵگای ئێزدی بە باوەشێکی کراوەوە پێشوازی لەو ئافرەتانە بکات، بەبێ ئەوەی ئاماژە بۆ کەسانی وەکو نەسرین بکات.
ژمارەیەکی زۆر لە ئافرەتە ئێزدییەکانی ژێر دەستی داعش دەرمانی ڕێگری لە منداڵبوونیان پێدەدرا، بەم حاڵەشەوە هەندێکیان هەر دووگیان بوون. بە گوتەی بەرپرسان و چالاکڤانانی کوردی ئێزدی، ژمارەیەکی زۆر لە ئافرەتە ئێزدییەکان منداڵەکانی خۆیان جێهێشتووە، هەندێکجاریش ناچارکراون دەست لە منداڵەکە هەڵگرن، لەو حاڵەتانەشدا ڕزگارکەر یان قاچاخچییەکە یارمەتیداون منداڵەکە لە هەتیوخانەیەکی عێراق یان سووریا دابنێن، یان ڕادەستی خێزانێکی موسڵمانیان بکەن.
بەهزاد فەرحان، هاوئاهەنگیکاری ڕزگارکردن و بەقاچاخ گواستنەوەی ئێزدییەکان، پێیوایە هەندێک ئافرەت دەکرێ لە ترسی لەدەستدانی منداڵەکەیان مانەوە لەژێر دەسەڵاتی داعشیان هەڵبژاردبێ لەجیاتی گەڕانەوە بۆ لای کەسوکاریان.
بەپێی ڕاپۆرتەکە، نەسرین لە کۆتایی 2016 دا ناچار دەکرێ لەگەڵ چەکدارێکی داعش هاوسەرگیری بکات. ئەوە سێیەم چەکداری داعش بووە دەست بەسەر ئەو ئافرەتە ئێزدییەدا بگرێ. مانگێک دواتر نەسرین لەو چەکدارە دووگیان بوو، لە مانگی ڕەمەزانی 2017 هەواڵی کوژرانی باوکی منداڵەکە بە نەسرین گەیشت.
نەسرین لەبارەی هەستی خۆی لەو کاتەدا بە ڕۆژنامەکە دەڵێ: بیرم لەوە دەکردەوە کوێم هەیە بۆی بچم؟ دووگیان بووم و نەشمدەزانی ئێزدییەکان چیم لێدەکەن. دواجار هێزە عێراقییەکان لە تەمووزی 2017 مووسڵیان کۆنتڕۆڵ کردەوە و نەسرین گەیشتەوە کەسوکاری، بەڵام هەر لەوێشەوە کێشەی منداڵەکەی ناو سکی سەری هەڵدا. نەسرین ڕەوانەی نەخۆشخانە کرا، کەسوکارەکەی دەیانویست منداڵەکەی لەباربەرێ، بەڵام پزیشکەکان ئامادە نەبوون ئەوە بکەن، لەبەر ئەوەی تەمەنی منداڵەکە هەشت مانگ بوو.
مانگێک دواتر نەسرین کوڕەکەی بوو، دایکی داوای لێکرد دەست لە منداڵەکە هەڵگرێ، بەڵام نەسرین بە قسەی نەکرد. پیرانی کۆمەڵگای ئێزدی هەوڵیاندا قەناعەتی پێبهێنن، بەڵام سوودی نەبوو، دواجاریش خزمەکانی بانگهێشتی ماڵەکەی خۆیانیان کرد، بەڵام نەسرین ئامادە نەبوو بچێ. نەسرین دەڵێ: متمانەم پێیان نەبوو، هەستم کرد منداڵەکەم لێدەستێنن.
ئەو منداڵانەی لە باوکێکی نائێزدی کەوتوونەتەوە، کێشەی گەورەیان بۆ کۆمەڵگای ئێزدی دروستکردووە، چونکە لە ئاینی ئەواندا بۆ ئەوەی منداڵێک بە ئێزدی لەقەڵەم بدرێ، دەبێ دایک و باوکی ئێزدی بن. تەحسین ئیلیاس ئێزدییەکی نیشتەجێی یەکێک لە کەمپەکانی #دهۆک# دەڵێت ئەمانە منداڵی ئێمە نین، بەڵکو منداڵی داعشن. تەحسین بە ڕۆژنامە ئەمریکییەکەی گوتووە کە ئەوان پەیامێکی زۆر ڕوونیان بۆ ئافرەتە ئێزدییە بەندکراوەکان هەبووە: ئەگەر منداڵەکەت لەگەڵ بێت، تۆمان ناوێتەوە.
کەیسی نەسرین ڕەهەندی یاساییشی هەیە. بەگوێرەی یاسای عێراق ئەو منداڵانەی لەو باوکە داعشانە لەدایک بوون، بە موسڵمان لە قەڵەم دەدرێن، لەبەر ئەوەی ئایین لە باوکەوە بۆ منداڵ دەگوازرێتەوە. دکتۆر جان کزلهان، دەروونناسێکی ئەڵمانی بەڕەچەڵەک ئێزدی، پێیوایە ئەو یاسایە دەبێ گۆڕانکاری تێدا بکرێ.
دکتۆر جان کە چارەسەری دەروونی بۆ سەدان ڕزگاربووی دەستی داعش کردووە و بە (وۆڵ ستریت جورناڵ)ی گوت: پێویستە ئەو منداڵانەی لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی داعش لەدایکبوون لەڕووی یاساییەوە بە ئێزدی لەقەڵەم بدرێن. بەڵام ئەمە بەو مانایەشە کە کۆمەڵگای ئێزدیش دەبێ منداڵەکان بە هی خۆیان بزانن.
دۆخی سەختی دەوروبەری، نەسرینی ناچار کرد ڕوو لە خانەیەکی داڵدەدانی تایبەت بە ئافرەتە ڕزگاربووەکان لە دهۆک بکا، هەر لەوێشەوە داوای مافی نیشتەجێبوونی لە وڵاتێکی ڕۆژئاوایی کرد. بەگوتەی خۆی دەیەوێ داهاتوویەکی باش بۆ منداڵەکەی دەستەبەر بکات. ئەو تاوەکو ئێستا بڕیاری نەداوە منداڵەکە وەکو ئێزدییەک گەورە بکات و دەڵێت: بە قسەی دڵم دەکەم.[1]
#29-08-2018#