بەرپرسێکی دەستەی وەبەرهێنان لە هەرێمی کوردستان دەڵێت وەبەرهێنەران ڕوویان لە پرۆژەکانی وەبەرهێنان کردووەتەوە، بەو هۆیەشەوە ئەمساڵ 35 پرۆژەی وەبەرهێنان بە سەرمایەی دوو ملیار و 382 ملیۆن دۆلار مۆڵەتیان وەرگرتووە.
دەستەی وەبەرهێنان کە یاساکەی لە ئابی 2006 دەرچووە، تاوەکو ئێستا مۆڵەتی وەبەرهێنانی بە 924 پرۆژە داوە، بەڵام 107 پرۆژەیان بەهۆی پابەندنەبوون بە یاسا و ڕێنماییەکانی وەبەرهێنان، مۆڵەتەکانیان هەڵوەشێنراوەتەوە. ئێستا سەرمایەی وەبەرهێنان گەیشتووەتە 49 ملیار و 407 ملیۆن دۆلار.
بەپێی داتاکانی دەستەی وەبەرهێنان ساڵی زێڕینی پرۆژەکانی وەبەرهێنان لەڕووی قەبارەی سەرمایەوە 2013 بووە کە گەیشتە 11 ملیار و 111 ملیۆن دۆلار، بەڵام دواتر بەهۆی بڕینی بودجەی کوردستان لەلایەن بەغدا و دابەزینی نرخی نەوت و شەڕی #داعش#، قەبارەی وەبەرهێنان کەمی کرد، بە جۆرێک ساڵی ڕابردوو کەمترین سەرمایە لە وەبەرهێنان خەرج کراوە کە تەنیا 712 ملیۆن و 461 هەزار دۆلار بووە، بەڵام لە 9 مانگی ڕابردوودا جارێکی دیکە پرۆژەکانی وەبەرهێنان جووڵەیان تێکەوتووە.
سەربەست خدر مەنتک، بەڕێوەبەری فەرمانگەی لێکۆڵینەوە و زانیاری لە دەستەی وەبەرهێنان دەڵێت: بەهۆی نەمانی شەڕی داعش، ئاساییبوونەوەی پەیوەندیی نێوان #هەولێر# و بەغدا و باشبوونی باری دارایی هەرێمی کوردستان، لەسەرەتای ئەمساڵەوە جووڵە کەوتووەتەوە نێو پرۆژەکانی وەبەرهێنان، لەو ماوەیەدا مۆڵەتمان داوەتە 35 پرۆژە کە سەرمایەکانیان دوو ملیار و 382 ملیۆن دۆلار بووە.
پرۆژەکانی ئەمساڵ هەمەجۆرن، بەڵام زۆرترین پرۆژەیان لە سێکتەری پیشەسازی و گەشتیاری و بازرگانی بوون، پشکی شێری سەرمایەی وەبەرهێنانی 35 پرۆژەکەش بەر پیشەسازی کەوتووە کە نزیکەی 87%ی کۆی سەرمایەی پرۆژەکان پێکدێنێ‌.
35 پرۆژەکە بریتین لە: 10 پرۆژەی پیشەسازی، 8 پرۆژەی گەشتیاری، 8 پرۆژەی بازرگانی، 3 پرۆژەی فێرکردن، 3 پرۆژەی تەندروستی، 2 پرۆژەی نیشتەجێکردن و یەک پرۆژەی وەرزشی.
گەورەترین دوو پرۆژەی پیشەسازی کە ئەمساڵ مۆڵەتیان لە وەبەرهێنان وەرگرتووە، پرۆژەی پاڵاوگەی بازیانە لە #سلێمانی# کە سەرمایەکەی 1 ملیار و 450 ملیۆن دۆلارە، هەروەها کارگەی قیر و بەرهەمهێنانی بەرهەمە نەوتییەکانی لاناز لە هەولێر کە سەرمایەکەی نزیکەی 300 ملیۆن دۆلارە.
لە پرۆژە گەشتیارییەکانیش گەورەترین پرۆژە کە ئەمساڵ مۆڵەتی وەرگرتووە پرۆژەی گەشتیاری پارک لاندە کە سەرمایەکەی 35 ملیۆن و 658 هەزار دۆلارە، لەپرۆژە بازرگانیشەکانیش پرۆژەی کۆگای شینافاهینی نەوتییە لە#دهۆک# کە سەرمایەکەی 21 ملیۆن و 850 هەزار دۆلارە.
لەساڵی 2012 بە فەرمانی ئەنجوومەنی وەزیران مۆڵەتدان بە پڕۆژەکانیی نیشتەجێبوون وەستاوە، بەڵام ئەمساڵ بەسەرمایەی نزیکەی 146 ملیۆن دۆلار لەهەولێر و سلێمانی مۆڵەت بەدوو پرۆژەی نیشتەجێبوون دراوە، کە بریتین لەپرۆژەی MNW TOWER لە هەولێر و بەهەشتی #کەلار# لە سلێمانی.
پێشتر وەبەرهێنەرانی بیانی پشکی شێریان لە پرۆژەکانی وەبەرهێنان بەردەکەوت، بەڵام سەربەست خدر دەڵێت وەبەرهێنەری بیانی هێشتا ڕۆڵیان نییە لە هەڵسانەوەی پرۆژەکانی وەبەرهێنان، لە سێ‌ ساڵی ڕابردوودا تەنیا یەک پرۆژە دراوەتە وەبەرهێنەرانی بیانی، ئەویش پرۆژەی کارگەی دهۆک ستیلە بۆ بەرهەمهێنانی ئاسن کە خاوەنەکەی وەبەرهێنەرێکی کوێتییە. سەربەست خدر دەڵێت :سەرجەم پڕۆژەکانی ئەمساڵ خاوەنەکانیان وەبەرهێنەری خۆماڵین.
لەرووی زۆری ژمارەی پرۆژەکانی وەبەرهێنان و سەرمایەوە، پارێزگای هەولێر پشکی شێری بەرکەوتووە، لە 817 پرۆژە کە کاریان تێدا کراوە 361 پرۆژە بە سەرمایەی 27 ملیار و لە سنووری ئەم پارێزگایەن.
لەرووی ژمارەوە زۆرترین پرۆژەی وەبەرهێنان لە پارێزگای هەولێر لەساڵ 2010 تۆمارکراوە کە 63 پرۆژە بووە، بەڵام لەرووی سەرمایەوە ساڵی 2013 ساڵی زێرینی پرۆژەکانی وەبەرهێنانە لەهەولێر کە لەو ساڵەدا بەسەرمایەی نزیکەی 5 ملیار و 542 ملیۆن دۆلار سەرمایەگوزاری کراوە.
سامان عارەب، بەرێوەبەری گشتی وەبەرهێنانی هەولێر، دەڵێت ئەمساڵ 17 پرۆژەی وەبەرهێنان بەسەرمایەی زیاتر لە 459 ملیۆن دۆلار لە هەولێر مۆڵەتیان وەرگرتووە، زیاتر لە 10 پرۆژەش ئامادەن بۆ پێدانی مۆڵەت. پێشبینی دەکەین تاوەکو کۆتایی ئەمساڵ ژمارەی پرۆژەکان بگاتە 35 پرۆژە، ئەمە لەکاتێکدایە ساڵی ڕابردوو تەنیا 10 پرۆژە و لەساڵی 2016 تەنیا 12 پرۆژە مۆڵەتیان وەرگرتووە.
بەپێی داتاکانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی وەبەرهێنانی هەولێر، زۆرترین مۆڵەتی پڕۆژەی وەبەرهێنان لە سێکتەری پیشەسازیدا بووە 94 پرۆژەیە، دوای ئەویش پرۆژەکانی نیشتەجێبوون بە 79 پرۆژە دێت، پلەی سێیەمش بەر پرۆژە گەشتیارییەکان کەوتووە کە 74 پرۆژەیە.
سامان عارەب دەڵێت :دوای ئەوەی لە ساڵی 2012 بە فەرمانی ئەنجوومەنی وەزیران مۆڵەتدان بە پرۆژەی نیشتەجێبوون وەستا، وەک هاندانێک حکومەت بڕیاری دا ئاسانکاری بۆ وەبەرهێنان لە سێکتەرەکانی پیشەسازی، گەشتیاری، کشتوکاڵ، بازرگانی بکرێت، ئەمەش ئەنجامێکی دڵخۆشکەری هەبوو، بە جۆرێک سەرمایەگوازی لەو چوار کەرتەدا گەیشتە 15 ملیار و 274 ملیۆن دۆلار.
لە 17 پرۆژەکەی هەولێر کە ئەمساڵ مۆڵەتیان وەرگرتووە، 5 پرۆژەی پیشەسازی و 6 پرۆژەی گەشتیاریان تێدایە.
پرۆژە گەشتیارییەکان بریتین لە چوار کۆمەڵگەی گەشتیاری و دوو هۆتێل. پرۆژە پیشەسازییەکانیش بریتین لە کارگەیەکی قیر، چاپخانەیەکی مۆدێرن، کارگەیەکی دروستکردنی مەوادی کیمیاوی، کارگەیەکی دروستکردنی ڕەف و دیکۆر، کارگەیەکی تەجمیعی موبەریدە و دروستکردنی پوشی موبەریدە و مەڕمەڕی دەستکرد.
محەممەد جەلال، خاوەنی کارگەی ئەلجەواهیر بۆ دروستکردنی موبەریدە و پوشی موبەریدە و مەڕمەڕی دەستکرد و کەلوپەلی بیناسازی دەڵێت 75%ی پرۆژەکەمان تەواوبووە، بۆ ئەمساڵ دەستمانکرد بەدروستکردنی پوشی موبەریدە نزیکەی 1 ملیۆن سێت پوشی موبەریدەمان دروستکرد، ئامێرەکانیشمان بۆ دروستکردنی موبەریدە ئامادەیە، دەتوانین ڕۆژانە 500 موبەریدە دروست بکەین.
سەرمایەی پرۆژەکەی محەممەد جەلال 3 ملیۆن دۆلارە و لەسەر ڕووبەری 5 دۆنم لە نزیک گوندی تیماری گەورە لە شاری هەولێر دروستدەکرێت.
محەممەد جەلال، گوتی :لەهەموو شارەکانی عێراق بەهۆی بەرزی کوالێتی پوشی موبەردەی کارگەکەمان، فرۆشمان هەیە، بۆ دروستکردنیشی پشت بەداری کوردستان دەبەستین، بۆیە لەگەڵ ژمارەیەک جوتیار لە خەلیفان و شەقڵاوە و #چۆمان# گرێبەستمان کردووە بۆ کڕینەوەی دارەکانیان، 75%ی بەرهەمەکەشمان بۆ شارەکانی عێراق هەناردە دەکەین.[1]
قەبارەی وەبەرهێنان بەپێی ساڵ لەرووی سەرمایەوە
ساڵ سەرمایە بە ملیۆن دۆلار
4/2006 438.308
2007 3.829.835
2008 2.112.267
2009 3.689.915
2010 5.712.469
2011 3.365.432
2012 6.120.905
2013 11.111.295
2014 3.877.366
2015 3.959.011
2016 2.095.839
2017 712.461
9/2018 2.381.957
کۆی گشتی 49.407.060
#03-10-2018#