پەندی پیران و فەرمودەی ژیران
نووسینی : ئەحمەدی بەهرامی
ژن بدە بەوەی ژنی مردووە
گابدە بەوەی گای گومکردووە
بە هەموو هێزێ قەدریان دەگرن
عاجزیان ناکەن هەتاکو دەمردن
ئەگەر ژن بکەن بە کوێخا و سالار
مەڕ ئەبڕێتەوە ساڵی شەش حەوت جار
ژن بوو بە گەورە بگرین بەدەورە
هەر تاو بڕیارێک ئەدەن لەودەورە
تا گەنج و لاوی ژنێک بخوازە
جگەریش بکڕە بە گەرمی و تازە
ژن بەشووەوە شادەبێتەوە
زەویش بەباران ئەگەشێتەوە
ژن بێزار ئەبێ لە ئەنگوستیلە
بێزاری لە مێرد لەسەر دەلیلە
ژنی بەوەفا بۆ پیاو قەڵایە
پیاویش سەرتپا بۆ ژن تەڵایە
ژنان بەوشەرتە دڵخۆشی ماڵ بن
پێیان خۆش نییە تاوێ بەتاڵ بن
ژن لەدێ بێنە قوماشیش لە شار
بەم شێوەیەتکرد دوری لە فشار
ژن لەسەر ساج و مێردیش لەحەجێ
هەردوو پێکەوە ئەگەنەوە جێ
لە چینی هەژار ژنت بخوازە
ئەسپ لە دارا بکڕە و بنازە
ژنە ماڵەکا بە خانە و بەلان
یان بە کەلاوە بە چۆڵ و تەلان
ژن و پیاو جلوبەرگی یەکترن
بۆ شەڕی ڕازو ئازار هەڵگرن
ئەو ژن و شوە بۆ یەکتر چاکن
لە تانەو لۆمەی خەڵکی بێباکن
ڕاستە ژن و ماڵ چاک یەکدەکەون
کە ژنت نەبوو ماڵت قێزەون
دوو هاوسەر لەیەک دڵسۆزو پاکن
بۆیەک مەفت و نۆکەری چاکن
ژن وەکو هەنگە لە بۆ مێردی خۆی
هەم پێوەئەدا هەم شیرینە بۆی
ژن ئەدرێ بەشو بەقەول و بەڵێن
هەرکەس بێ قەولە لەدەستی هەڵێن
پلەی جوانی ژن ها لەنێو دەنگا
گوڵیش ئەناسرێ بەبۆن و ڕەنگا
ژن بە سوراو و پیاو بە شەهادەت
رویان سور ئەبێ وەهایە عادەت
ژن پیاوی ئەوێ پیاو ناوی ئەوێ
هەموکەس ژینی بەرچاوی ئەوێ
ژنان تا جوتێ پێڵاو ئەسێنن
هێندە ئەگەڕێن دووجوت ئەدڕێنن
ژن تامناڵی نەبێ زووبەزوو
هەر بێگانەیە بە ماڵ و بەشو
ژن تام و مەزەی ژینی دنیایە
بێ ژن تامی ژین چووە بەزایە
ژن داوێنەکەی ئەبێتە دوژمن
بەشوێنیا ئەچێ ئەم کون بۆ ئەو کون
ژن شویان ئەکەن بە خانی خانان
یاخۆ ئەیانکەن بەتۆزی بانان
ژن کارەکەری مێردو مناڵە
مێردێش خزمەتکاری ژنەو حەماڵە
وتراوە ژنان کۆڵەکەی ماڵن
ماڵانی بێ ژن چۆڵ و بەتاڵن
ژن لە مێرد و زێڕ کەی دەبێ بێزار
بەشەرتی مێردی چاکبێ و ئەوین دار
ژن تۆبەئەکا لە منداڵبوندا
دوایی گیرئەکا لەناو بەتوندا
ژن کە مەیلی بوو ماڵ ئەکا بەماڵ
ئەتوانێ پێیشی بکا ئاش بەتاڵ
ژن نانی وشکی زۆرتر خۆش ئەوێ
تا لەپاڵ هەوێ گۆشتی دەست کەوێ
ژن هەرچی نەکرد ماڵی ئاوابێ
پاشملە یاخود لەبەر چاوابێ
هەسانی مێردن ژنان هەمویان
بەنوکەنوکێ تیژ ئەکەن شویان
ژن خۆش باوەڕە لەبەر دڵ نەرمی
هەم بێ باوەڕە بەهۆی بەشەرمی
بەهەمانەیە پارە ژن بێنە
یا بەهەمانە درۆ بنوێنە
گەر ژنت هێنا باگەنج و لاو بێ
هەم کاڵ وکرچ و هەم تێسمڕا بێ
کە ژنت هێنا بەختەور ئەبی
بەبێ ژن و ماڵ دەربەدەر ئەبی
هەر ژنێ جوانە بۆ کەچەڵانە
هەر بەشی باشە بۆ تەمەڵانە
ژنی بێ جەهاز بێ دەمار و ناز
ژنی جەهازدار بەدەعیە و نەساز
ژنی بێ حەیا ئەبێتە شوی پیاو
بەوجیقە جیقە پیاو ئەکا میاو
ژنی بێ مێرد و باخی بێ پەرژین
بەبێ خاوەن و داشدیار دەژین
ژنی بێ مناڵ بۆ شو دڵبەرە
مناڵدار بەردەس یا کارەکەرە
جوانکاری ناوێ ژنی پیاوی کوێڕ
خۆت هیلاک مەکە بۆ کاری بێ خێر
ژنی سڕ بەهار ناژەنێ مەشکە
لە پایزانا خەریکی کەشکە
ژنی نازار و خۆشپێکەوتو جوان
شتی بۆ دەکڕن یەک یەک و دوان دوان
هەرکەسێ ببێ بەژنی جۆڵا
شاڵ و گڵۆڵە ئەدا بە کۆڵا
ژنی خان و بەگ هەرکاتێ ئەزێ
ژنی گاوان و سەپان ئەتەزێ
ژنی داپۆشراو مێردی دڵتەختە
چاودێری ژنی ڕوتوقوت سەختە
ژنی داوێن پاک مرواری تاک
پرشنگ ئەهاوێ لەخاک بۆ ئەفلاک
ژنی دەوڵەمەند مێردی زەبونە
مێردی دەوڵەمەند ژنی خاتونە
ژنێ کەچەڵ بێ خۆی ڕازی ئەکا
بەپەلکی خوشکی شانازی ئەکا
ژنی گەڕیدە حەیای نامێنێ
هەر شەو لەلایەک سەردەر دەهێنێ
ژنی مناڵدار پیاوی وڵاخ دار
لەزەت نابینن لە سەفەر و شار
ژنی نامەردان هەناسە سەردن
خۆشی نابینن کز و ڕەنگ زەردن
هێشتاکە ژنی نەهاوردووە
لەپێشا بێشکەی حازر کردووە
ژنان بناغەی ژین و ژیانن
هەندێکیان ژنن هەندێکیان ژانن
هەم ژنیش هەیەو هەم ژانیش هەیە
هەم سەرباشقەی هەموانیش هەیە
ژن بەتەنیایی کپ و بێ دەنگن
بوبەدوو زەنگن سێ پورەی هەنگن
ژنی بەوەفاو هەنگی بێ جەفا
بونیان شیرین و خۆشەو بەسەفا
ژن کەوێتە شوێن هەوەس و پەستی
هەتا ئەتوانی دەرچۆ لەدەستی
هەر ژنێ بەدڵ مێردی خۆی ئەوێ
لە ناو گەوڕیشدا بێ خەم دەخەوێ
دەمی ئەبەسێ ژنی ددان لار
کاتێ پێکەنی چاو ئەخاتە کار
ساڵێ ئەهێنێ ژنی هەوری لار
بەساڵە ئەڵێن ساڵێ دووبەهار [1]