16-04-2020
باکووری کوردستان
- دەوڵەتی تورک بە پاساوی قەدەغەی هاتوچۆی کۆرۆناکۆرۆنا لە سزادانی هاووڵاتیاندا جیاکاری دەکات و بەرزترین ڕێژەی سزای پارەی بۆ هاووڵاتیان وانوان داناوە و لە 2 ڕۆژدا 726 هاوڵاتیی لە وان بە بڕی 2 ملیۆن و 229 هەزار لیرە سزا داوە.[3]
- ئێران ئەندامێکی پارتی کرێکارانی کوردستان - پەکەکەپەکەکە ڕادەستی تورکیا دەکات، کە لە یەکێک لە بەندیخانەکانی ئەو وڵاتە بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا ئازادکرابوو، لە تورکیاش ڕەوانەی بەندیخانە کرا. بەڕێوەبەرایەتیی ئاسایشی وانوان لە باکووری کوردستان ڕایگەیاند، ئەو ئەندامەی پەکەکە ناوی ف. دە و ناسراوە بە دڵگەش. دوای ئەوەی بەهۆی بڵاوبوونەوەی کۆرۆنا لە ئێران، لە بەندیخانە ئازادکرا، لەلایەن کاربەدەستانی ئەو وڵاتەوە لە سنووری پارێزگای جۆلەمێرگ ڕادەستی هێزەکانی تورکیا کراوەتەوە. بە گوتەی بەڕێوەبەرایەتیی ئاسایشی وان ئەو گەریلایەی پەکەکە پێشتر لە شەڕ و پێکدادانێکدا لە سنوورەکانی ئێران دەستگیرکرابوو.[5]
- ئایشە ئاجار باشارانئایشە ئاجار باشاران وتەبێژی ئەنجومەنی ژنانی هەدەپەهەدەپە لە ناوەندی گشتی بارەگای هەدەپە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی ساز کرد و تیشکی خستە سەر بەردەوامی سیاسەتی دوژمنکارانەی دەوڵەتی تورک لە بەرامبەر گەلی کورد. باشاران لە کۆنگرە ڕۆژنامەوانیەکەدا تیشکی خستە سەر ئەوەی، لەم کاتەدا کە هەموو جیهان خەریکی ڕووبەرووبوونەوە و تێکۆشانە لە بەرامبەر ڤایرۆسی کۆرۆنا، بەڵام دەسەڵاتەکەی ئاکەپە و مەهەپە بەردەوامە لە سیاسەتە دوژمنکارانەی لە دژی گەلی کورد.[3]
- هێزەکانی سپای پاسداران بە چەکی قورس و نیوەسووک لە گوندی ڕیکاوێ سەر بە شاری شنۆشنۆ جێگیر کران. ئەو هێزانەی سپای پاسداران لەوەڕگەکانی حەسەن نووران و چەشمەگۆلیان کردووەتە مەیدانی مانۆڕ. سپای پاسداران هۆشدارایان بە دانیشتوانی گوندەکانی ڕیکاوێ، حەسەن نووران و چەشمەگۆل داوە کە لە هێزەکانی سپا نزیک نەبنەوە. ئەو هێزانەی سپای پاسداران لەوڕگەکانی ئەو دوو گوندەیان کردووەتە مەیدانی مانۆڕ.[7]
رۆژهەڵاتی کوردستان
- زیندانییەکی سیاسیی کورد بە ناوی کاوە مورادی دوای ڕاگەیاندنی لێبووردنی نوێی دەزگای دادوەری و تەشەنەسەندنی ڤایرۆسی کۆرۆنا، پاش دوو ساڵ و شەش مانگ زیندانی لە زیندانی کرماشانکرماشان، ئازاد کرا.[7]
باشووری کوردستان
- لە بەردەوامی پشکنینەکان یەک تووشبووی ڤایرۆسی کۆرۆنای نوێ لە پارێزگای سلێمانی دەستنیشانکرا، کە پیاوێکی تەمەن 28 ساڵە و دانیشتووی شارۆچکەی دەربەندیخاندەربەندیخانە بەرکەوتووی تووشبووی پێشووە. دوو کەسی دیکە لە هەڵەبجەهەڵەبجە تووشی کۆرۆنا بوون، کە دوو کچی تەمەن (14) و (18) ساڵن لە هەڵەبجە و ئەوانیش بەرکەوتەی تووشبووی پێشوون کە دایکیانە و دانیشتووی شاری هەڵەبجەن.[4]
- لە بەردەوامی پشکنینەکان و گەڕان بەدوای گومانلێکراوان، دوو تووشبووی ڤایرۆسی کۆڕۆنای نوێ COVID-19 لە پارێزگای سلێمانی دەستنیشانکران.[4]
- وەزیری تەندروستیی هەرێمی کوردستان داوا دەکات قەدەخەی هاتووچۆ تاوەکو یەکی ئایار درێژ بکرێتەوە و دەڵێت، نابێت کارێک بکەین هەموو هەوڵەکانمان بە فیڕۆبچێت، بۆ لەمەودواش کارەکانی بنکە تەندروستیەکان و پێکوتەی منداڵان دەستپێدەکاتەوە.[5]
- لە هەڵەبجە توشبویەکی تری کۆرۆنا چاکبویەوە و لە ئێستاشدا تەنها 13 توشبوو لەنەخۆشخانەن و تەندروستی سەرجەمیان جێگیرە و ئەنجامی پشکنینی بەشێکیان نێگەتیڤ بووە و بەرەو چاکبونەتەوە دەچن.[1]
- وەزارەتی ناوخۆوەزارەتی ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان بڕیاریدا قەدەغەی هاتووچۆ بۆ ماوەی یەک هەفتەی دیکە دەرێژبکرێتەوە و تاوەکو 23-04-2020 هاتووچۆی ئۆتۆمبێل و پیادە قەدەغە دەبێت.[4]
- هەڤاڵ ئەبوبەکرهەڤاڵ ئەبوبەکر پارێزگاری سلێمانیسلێمانی داوای هەماهەنگی و هاتنەسەرخەت لەحکومەتی هەرێم دەکات و دەڵێت، نە ئەو پارەیەی حکومەت لە دەوڵەمەندەکانی کۆکردۆتەوە گەیشتووە بە ئێمە، نە ئەو پارەیەی لە عێراقەوە هاتووە دراوە بە ئێمە، نە ئەو پارەیەی لە (WHO)ەوە هاتووە بۆ هەرێم دراوە بە ئێمە، نە ئەو پارەیەشی لە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقەوە هاتووە دراوە بە ئێمە، نە ئەو بڕیارەش جێبەجێکراوە کە ماڵە کەمدەرامەتەکان هاوکاری بکرێن.[1]
- بەشێک لە کاسبکارانی پارێزگای سلێمانی لەبەردەم قائیمقامیەتی سلێمانی گردبوونەوه و داوایان لەحکومەت کرد بەدەم داواکارییەکانیانەوە بێت. کاسبکاران ئاماژە بۆ ئەوە دەکەن، حکومەتی هەرێمی کوردستان هیچ پلانێکی بۆ کاسبکاران لەم کاتی قەیرانەدا نەبووه و بەشێکی زۆری کاسبکاران قەرزێکی زۆریان لایە و حکومەتی هەرێمی کوردستان بێ هەڵوێستە.[1]
- بەرێوەبەری تەندروستی چەمچەماڵچەمچەماڵ ڕایدەگەیەنێت 900 پشکنینی تر کەلەلایەن تیمەکانی وەڵامدانەوەی خێرای بەڕێوەبەرایەتی خۆپاراستنی سلێمانی و مەڵبەندی خۆپاراستنی تەندروستی چەمچەماڵ ئەنجامدراون نێگەتیڤ بون و هیچ توشبویەک تۆمار نەکراوە.[1]
- لە ڕاگەیەندراوێکدا، 15 پەرلەمانتاری هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ بڵاویان کردەوە، داوا لە سەرکردایەتیی پارتی و یەکێتیی دەکەکەن (کە بەرپرسیارن لە حکومڕانیی ئەم هەرێمە)، گرژیی و ئاڵۆزییە میدیایی و سیاسییەکانی نێوانیان هێوربکەنەوە و دەڵێن:ترسمان هەیە لەم دۆخە هەستیارەدا، کە گەلەکەمانی پێدا تێپەڕدەبێت و هێشتا هەڕەشەکانی ڤایرۆسی کۆرۆنا بەردەوامن، ئەم گرژییانە ببنە هۆی دروستکردنی هەڕەشەی گەورەتر و مەترسیی زیاتر بۆ سەر ئارامیی هەرێمەکەمان.[2]
- نوێنەرایەتیی هەدەپە لە باشور داوا دەکات، کە گەلی کورد لەبەرامبەر بە هێرش و گەمەکانی دەوڵەتی تورک دژ بە کوردان هەڵوێست نیشان بدەن و ئەو هێزانەشی چوونەتە زینی وەرتێ، بگەڕێنەوە شوێنی جارانیان و نەهێڵن مەرامەکانی داگیرکەر سەربگرێت.[2]
- خاوەن دووکانەکانی کەلارکەلار بۆ کردنەوەی دووکانەکانیان ڕێپێوانێکیان ئەنجامدا، بەڵام هیچ وەڵامێکی دڵخۆشکەریان لەلایەنە پەیوەندیدارەکانەوە وەرنەگرت، بەوپێیەی بڕیاری ئاساییکردنەوەی دۆخەکە و ڕێگەدان بە کردنەوەی بازاڕ لە دەستی ئەواندا نییە.[2]
- ڕێکخراوی سروشتی کوردستانڕێکخراوی سروشتی کوردستان ئاماژە بە کاریگەریی سیستمی سەرمایەداریی لە دروستکردنی کارەساتی ژینگەیی دەدات و هۆشدارییش دەدات، لە مەترسییداریی بۆردوومانەکانی تورکیا و ئێران بۆسەر ژینگەی باشوری کوردستان.[2]
- سەرەڕای ئەوەی لە هەرێمی کوردستان، ئەمڕۆ وەک ڕۆژی ژینگە دیاریکراوە، بە گوێرەی ستاندارە جیهانییەکانیش پێویستە لە هەموو وڵاتێک ڕێژەی سەوزایی لە 20% بۆ30% کەمتر نەبێت، بەڵام بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی کشتوکاڵوەزارەتی کشتوکاڵ، لە هەرێمی کوردستان، هێشتا گرفتی کەمی سەوزایی هەیە و ڕێژەی سەوزایی 12.4%ە.[2]
- شەوی ڕابردوو لیوایەکی هێزی زێرەڤانی بەچەکی قورس و جبەخانەوە ڕەوانەی ناوچەی زینی وەرتێوەرتێ کراون.[2]
- سوپای داگیرکەری تورک، دەستی بە ناردنی هێزی زیاتر بۆ باشوری کوردستان کردووە و ژمارەی سەربازەکانی لە هەموو بارەگاکانی زیاد دەکات.[2]
- گوتەبێژی پۆلیسی پارێزگای دهۆکدهۆک ڕایگەیاند، تەرمی دوو کەسیان دۆزیوەتەوە و ناسنامەیان دیار نییە. داوا لە هاونیشتمانییانیش دەکات ئەگەر کەسێکیان لێ ون بووە، سەردانیان بکەن بۆ ناسینەوەی تەرمەکان. [5]
رۆژئاوای کوردستان
- لە گوندێکی سەرێکانیسەرێکانی، کە لەلایەن دەوڵەتی تورکەوە داگیرکراوە، ئۆتۆمبێلێکی بۆمبڕێژکراوی چەتەکان لە کاتی ئامادەکردنی بۆ تەقینەوە، بە چەتەکاندا تەقییەوە.[3]
- چەتەکانی دیفاع مەدەنی کە سەر بە هێزەکانی ڕژێمی سوریان، لە شەقامی سەلام لە ناوەندی شاری قامشلۆ بە بومبی دەستی هێرشیان کردە سەر خاڵێکی پشکنینی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ. هێرشەکە هیچ قوربانیەکی لێنەکەوتووەتەوە، بەڵام زیانێکی زۆری مادی لێکەوتەوە.[3]
دەرەوەی کوردستان
- ئەحمەد مسماری، گوتەبێژی سوپای نیشتمانی لیبیا ڕەتیکردەوە کە ئه و کەسەی لەلایەن تورکیاوە ڕەوانەی لیبیا کراوە، نوێنەرایەتی کورد بکات. ئاشکراشی کرد کە ئه و کەسە تەنیا نوێنەرایەتی خۆی دەکات هەروەکو هەموو تیرۆرستێکی دیکە.[6]
- محەمەد عەلی حەکیم وەزیری دەرەوەی عێراق بانگێشتی بالیۆزی تورکیای کرد بۆ بەغداد، دەربارەی ئەو هێرشەی کە کرایە سەر کەمپی مەخموورمەخموور و زیانی گیانی لێکەوتەوە.[3]
- عەمار حەکیم سەرۆکی تەیار حیکمە ئیدانەی هێرشەکانی سەر کەمپی مەخمووری کرد و داوای لە حکومەت کرد بەرپرسیارێتیی ئەو سنووربەزاندنە بگرێتە ئەستۆ.[3]
- عەبدولکەریم خەڵەف وتەبێژی سوپای عێراق لەبارەی هێرشەکانی دەوڵەتی تورک بۆ سەر مەخمور ڕایگەیاند، دەبێت ئەنقەرە ئامادە بێت باجی ئەو هێرشانە بێت.[3]
- سەرۆکی فراکسیۆنی فەتح لە پەرلەمانی عێراق ڕایگەیاند بڕیاری کۆکردنەوەی چەک لە دەستی دەوڵەت هێزەکانی پێشمەرگەش دەگرێتەوە. بەڵام ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگەوەزارەتی پێشمەرگە دەڵێت پێشمەرگە هێزێکی فەرمییە و وەک سوپای عێراق ئاسایشی هەرێمی کوردستان و عێراق دەپارێزێ.[5]
- بە پێی لێدوانی بەرپرسانی دەوڵەتی تورک، لە تورکیا بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە لە ماوەی 24 کاتژمێری ڕابردوودا 125 کەس گیانیان لەدەستداوە و 4 هەزار و 801 حاڵەتی نوێش تۆمارکراون.[3]
- باڵیۆزی تورکیا لە بەغدا بە بەرپرسانی وەزارەتی دەرەوەی عێراقی ڕاگەیاندووە، کە ئۆپەراسیۆنەکانی سوپای وڵاتەکەی لە دژی ئامانجەکانی پەکەکە، لە پەراوێزی بڕیارنامەکانی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر، لەگەڵ ماددە 51ی جاڕی ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، مافی بەرگریکردن و پاراستنی ڕەوا بەکاردەهێنێت و لەم سۆنگەیەوە درێژە بە ئۆپەراسیۆنەکانیان دەدەن.[5]
- دەسەڵاتدارانی تورکیا ڕایانگەیاند، لە سەرەتای بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆناوە تا ئێستا، ئەمڕۆ زۆرترین کەس بەهۆی ئه و ڤایرۆسەوە لە وڵاتەکەیان گیانیان لەدەستداوە. لەم بارەیەوە فەخرەدین قۆجە، وەزیری تەندروستی تورکیا ئاشکرای کرد، تەنیا لە ماوەی 24 کاتژمێری ڕابردوودا 125 کەس بەهۆی کۆرۆنا لە وڵاتەکەیان گیانیان لەدەستداوە، بەمەش لە سەرەتای بڵاوبوونەوەی پەتاکەوە یەکەم جارە ئه و ژمارەیەی مردن بە ڤایرۆسەکە تۆمار بکرێت.[6]