بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا، کارکردن لە زۆربەی پرۆژە بیناسازییەکان ڕاگیراوە، بەم هۆیەشەوە خواست لەسەر بەکارهێنانی چیمەنتۆی کەمبووەتەوە، خاوەن کارگەکانی چیمەنتۆ لە هەرێمی کوردستان دەڵێن فرۆشی کارگەکانی چیمەنتۆ بە ڕێژەی 50% کەمیکردووە.
لە هەرێمی کوردستان شەش کارگەی بەرهەمهێنانی چیمەنتۆ لە کاردان، کە بریتین لە کارگەکانی تاسڵوجە، بازیان، ماس، دەلتا، گاسن و کار. ئەم کارگانە ئەگەر بە وزەی تەواو کار بکەن، بەرهەمی ساڵانەیان دەگاتە زیاتر لە 16 ملیۆن و 500 هەزار تۆن چیمەنتۆ. بەڵام ئێستا بە ڕێژەی نزیکەی 45%ی توانای بەرهەمهێنانیان کاردەکەن و ڕۆژانە نزیکەی 20 هەزار تۆن چیمەنتۆ بەرهەمدێنن.
کارگەکانی چیمەنتۆ بەپێی خواستی بازاڕ ئێستا ڕۆژانە 12 تاوەکو 15 هەزار تۆن چیمەنتۆ هەناردەی شارەکانی عێراق دەکەن، بەشێکیشی لە هەرێمی کوردستان دەفرۆشن، ئەمە لەکاتێکدایە لە سێ مانگی یەکەمی ئەمساڵدا واتە بەر لەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا تەشەنە بکات و قەدەخەی هاتووچۆ ڕابگەیەنرێت، کارگەکان بە وزەی زیاتر لە 90% کاریان دەکرد و ڕۆژانە 41 هەزار تۆن چیمەنتۆیان بەرهەمدەهێنا، 25 تاوەکو 30 هەزار تۆنیان هەناردەی شارەکانی عێراق دەکرد، ئەوەی دیکەشیان لە هەرێمی کوردستان دەفرۆشت.
61 ملیۆن تۆن بەرهەم لە حەوت ساڵدا
بەپێی داتاکانی #وەزارەتی بازرگانی# و پیشەسازیی هەرێمی کوردستان کە وێنەیەکی دراوەتە تۆڕی میدیایی ڕووداو لە 7 ساڵی ڕابردوودا ئەم کارگانە 61 ملیۆن و 400 هەزار تۆن چیمەنتۆیان بەرهەمهێناوە، نزیکەی 65٪ تاوەکو 70%ی ئەو بەرهەمەشیان بە عێراق فرۆشتووە.
بەپێی داتاکان لە ساڵی 2013 سێ کارگەی چیمەنتۆ لەهەرێمی کوردستان هەبوون، کە لە ساڵێکدا 10.8 ملیۆن تۆن بەرهەمیان هەبووە. لەو ساڵەدا کارگەکان بە وزەی 68.5%ی توانای بەرهەم کاریان کردووە. 7 ملیۆن و 400 هەزار تۆن فرۆشیان هەبووە.
لە ساڵی 2014 بەهۆی دابەزینی نرخ و شەڕی #داعش#ەوە، فرۆشی بەرهەمی کارگەکانی چیمەنتۆ بۆ 5.7 ملیۆن تۆن دابەزیووە. لە ساڵی 2015 سەرەڕای دامەزراندنی کارگەیەکی دیکە لە کوردستان، بەڵام لەو ساڵەدا فرۆشی کارگەکان تەنیا 4 ملیۆن و 800 هەزار تۆن چیمەنتۆ بووە، واتە بە ڕێژەی 38%ی توانایان کاریان کردووە.
لە ساڵی 2016 دوو کارگەی دیکە لە هەرێمی کوردستان دامەزراون. ئەم کارگانەش وەکو تێست کاریان کردووە. لەو ساڵەدا وزەی بەرهەمهێنانی کارگەکان بۆ 16 ملیۆن و 500 هەزار تۆن زیادبووە، بەڵام کارگەکان تەنیا 5 ملیۆن و 200 هەزار تۆن چیمەنتۆیان فرۆشتووە، کە دەکاتە 31.5%ی تێکڕای بەرهەمیان.
بەڵام لە سێ ساڵی ڕابردوودا بەهۆی نەمانی شەڕی داعش و دەستپێکردنەوەی زۆربەی پرۆژەکانی وەبەرهێنان و بیناسازی لە عێراق و هەرێمی کوردستان، فرۆشی کارگەکان بەرێژەیەکی بەرچاو زیادیکرد، بە جۆرێک لە ساڵی 2017 نزیکەی 10.7 ملیۆن تۆن فرۆشیان هەبووە. لە ساڵی 2018 زیاتر لە 13.5 ملیۆن تۆن فرۆشیان هەبووە. لە ساڵی 2019 دوای ئەوەی لە یەکی ئایار بڕیاری قەدەخەی هاوردەی چیمەنتۆی ئێرانی و تورکی درا، فرۆشیان بۆ 14.1 ملیۆن تۆن زیادبوو.
ئەندازیار مستەفا زوبێر، بەڕێوەبەری هونەری و سەرپەرشتیاری کارگەکان لە بەڕێوەبەرایەتی گشتیی گەشەپێدانی پیشەسازی لە وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی دەڵێت: دوای دامەزراندنی سێ کارگەی چیمەتۆ لە ساڵانی 2015 و 2016 و جێبەجێکردنی بڕیاری قەدەخەی هاوردنی چیمەنتۆی تورکی و ئێرانی بۆ عێراق و هەرێمی کوردستان، بەرهەم و فرۆشی کارگەکانی هەرێمی کوردستان بە ڕێژەیەکی بەرچاو زیادیکرد، بە جۆرێک لە ساڵی 2018 کارگەکان بە وزەی 82% و ساڵی 2019 بە وزەی 85.4%ی توانای بەرهەمهێنان کاریان کرد و زیاتر لە 27.6 ملیۆن تۆن بەرهەمیان هەبووە، کە نزیکەی 65٪ تاوەکو 70%ی ئەو بەرهەمەشیان هەناردەی شارەکانی عێراق کردووە.
بە گوتەی ئەندازیار مستەفا زوبێر لە سێ مانگی یەکەمی ئەمساڵیشدا بەرهەم و فرۆشی کارگەکانی چیمەنتۆ ژمارەیەکی پێوانەیی تۆمارکرد، زۆربەی کارگەکان بە وزەی زیاتر لە 90%ی توانای بەرهەمهێنان کاریان دەکرد، ڕۆژانە نزیکەی 41 هەزار تۆن بەرهەمیان هەبووە، بەپێی خواستی بازاڕ ڕۆژانە 25 تاوەکو 30 هەزار تۆنیان هەناردەی شارەکانی عێراق دەکرد و ئەوەی دیکەشیان لە کوردستان دەفرۆشت.
بەڵام لە سێ مانگی ڕابردوودا بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و وەستانی کار لە زۆربەی پڕۆژەکاندا، خواست لەسەر بەکارهێنانی چیمەنتۆ لە زۆربەی شارەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان کەمبووەتەوە. مستەفا زوبێر دەڵێت: فرۆش و بەرهەمی کارگەکانی چیمەنتۆ بە ڕێژەی نزیکەی 50% دابەزیووە.
کوردستان بایی 1.2 ملیار دۆلار چیمەنتۆی بە عێراق فرۆشتووە
کارگەکانی چیمەنتۆ بوونەتە سەرچاوەی داهاتێکی باش بۆ ئابووریی هەرێمی کوردستان، بۆ نموونە ئەگەر نرخی تۆنێک ئەو چیمەنتۆیەی لە ماوەی دووساڵ و سێ مانگی یەکەمی ئەمساڵدا هەناردەی شارەکانی عێراقیان کردووە تەنیا بە 55 دۆلار بخەمڵێنین، لەم ماوەیەدا زیاتر لە 1.2 ملیار دۆلار لە عێراقەوە هاتووەتە هەرێمی کوردستان.
ئەندازیار مستەفا زوبێر دەڵێت: بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆنا و قەدەخەی هاتووچۆوە، ماوەی سێ مانگە فرۆشی چیمەنتۆی کارگەکانی کوردستان لە شارەکانی عێراق بۆ نیوە دابەزیووە، بەم هۆیەشەوە نزیکەی 75 تاوەکو 80 ملیۆن دۆلار زیان بە ئابووریی هەرێمی کوردستان گەیشتووە.
فرۆشی کارگەکان 50% کەمی کردووە
کارگەی ماس، گەورەترین کارگەی بەرهەمهێنانی چیمەتۆیە لە هەرێمی کوردستان، ساڵانە توانای بەرهەمهێنانی 6 ملیۆن تۆن چیمەنتۆی هەیە. بەپێی داتاکانی وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی، ئەم کارگەیە لە ماوەی 7 ساڵی ڕابردوودا 23 ملیۆن و 700 هەزار تۆن چیمەنتۆی بەرهەمهێناوە، کە 5 ملیۆن و 200 هەزار تۆنی لە ساڵی ڕابردوو بووە.
ئاراس عەبدوڵڵا، بەڕێوەبەری کارگێریی کارگەی چیمەنتۆی ماس دەڵێت: لە سێ مانگی یەکەمی ئەمساڵدا فرۆشمان زۆر باش بوو بە ڕێژەی نزیکەی 90%ی توانای بەرهەمهێنان کارمان دەکرد. ڕۆژانە نزیکەی 15 هەزار تۆن چیمەنتۆمان دەفرۆشت، بەڵام لە سێ مانگی ڕابردوودا بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆنا و قەدەخەی هاتووچۆ خواست لەسەر چیمەنتۆ لە عێراق و هەرێمی کوردستان زۆر کەمبووەتەوە، فرۆشمان بە ڕێژەی 50 تاوەکو 55% دابەزیووە.
دەلتا کارگەیەکی دیکەی چیمەنتۆیە لە هەرێمی کوردستان، ئەم کارگەیە لە ساڵی 2015 دامەزراوە و یەک هێڵی بەرهەمهێنانی هەیە، ساڵانە توانای بەرهەمهێنانی 1.8 ملیۆن تۆن چیمەنتۆی هەیە، ساڵی ڕابردوو بە وزەی نزیکەی 89% کاری کردووە، بەڵام ئێستا فرۆشی زۆر دابەزیووە.
هەردی عەلی، بەڕێوەبەری فرۆشتن لە کارگەی دەلتا گوتی: ڤایرۆسی کۆرۆنا و قەدەخەی هاتوچۆی نێوان شارەکان و وەستانی کار لە زۆربەی پرۆژەکان کاریگەری زۆری لەسەر فرۆشی بەرهەمی کارگەکەمان هەبووە، فرۆشمان بە ڕێژەی نزیکەی 60% دابەزیووە.
کارگەی دەلتا بەر لە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا ڕۆژانە 3 تاوەکو 3.5 هەزار تۆن چیمەنتۆی فرۆشتووە، ئێستا فرۆشی ڕۆژانەی بۆ 800 تاوەکو 900 تۆن دابەزیوە. هەردی عەلی دەڵێت: ئەگەر کۆرۆنا تاوەکو مانگی تشرینی یەکەم بەردەوام بێت لەوانەیە نەتوانین بەقەدە نیوەی ساڵی ڕابردووش چیمەنتۆ بفرۆشین.
لە هەرێمی کوردستان ژمارەیەک کۆمپانیا و گروپی تایبەت بە فرۆشتنی چیمەنتۆ هەن، کارگەکان بە نرخی کۆ چیمەنتۆ بە گروپ و کۆمپانیاکان دەفرۆشن، ئەوانیش بە نووسینگەکانی دەفرۆشنەوە.
گروپی گەلیاوە کە لەپێنج کۆمپانیا پێکهاتووە، بریکاری فرۆشتنی چوار کارگەی چیمەنتۆیە لە هەرێمی کورستان، چیمەنتۆ بۆ 630 نووسینگە لە شارەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان دابین دەکات.
رابەر محەممەد، بەڕێوەبەری فرۆشتنی گروپی گەلیاوە، دەڵێت: ساڵی ڕابردوو کارگەکان ڕۆژانە 38 تاوەکو 40 هەزار تۆن چیمەنتۆیان دەفرۆشت، نزیکەی 25 تاوەکو 30 هەزار تۆن لەو چیمەنتۆیە هەناردەی شارەکانی عێراق دەکرا، بەڵام بەهۆی کاریگەری کۆرۆناوە، فرۆشی چیمەنتۆ لە شارەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان بەرێژەی زیاتر لە 50% کەمی کردووە.
سەبارەت بە نرخی چیمەنتۆ، ڕابەر محەممەد، گوتی: ئێستا لە #هەولێر# یەک تۆن چیمەنتۆ بە 58 دۆلار بە نووسینگەکان دەفرۆشین، ئەوانیش دوو دۆلار بۆ بارکردن و گواستنەوە و دۆلارێکیش قازانج دەخەنە سەری و بە 61 دۆلار بە خەڵکی دەفرۆشنەوە. لە بەغداش نووسینگەکان بەگوێرەی جۆر و کواڵێتی، تۆنێک چیمەنتۆ بە 65 تاوەکو 67 دۆلار دەفرۆشنەوە.[1]
#17-06-2020#