پەیڕەوی نا ناوەندێتی بەڕێوەبردن و دارایی لەهەرێمی کوردستان – عێراقپاڵپشت بە بڕگەی (3) لەمادەی (هەشتەم) لە یاسای ئەنجومەنی وەزیران ژمارە (3)ی ساڵی 1992 هەموارکراو، و ئاماژە بە ئاستی کارگێڕی هێڵە گشتییەکانی بەرنامەی کاری کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان، و پشت بەستن بەیاسای پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان ژمارە (3) ساڵی 2009، و یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگا و قەزا و ناحیەکان لە هەرێمی کوردستان ژمارە (4)ی ساڵی 2009، و یاسای ئیدارەی پارێزگای هەڵەبجەهەڵەبجە ژمارە (1)ی ساڵی 2015، و بڕیاری پەرلەمانی کوردستان تایبەت بە پاڵاوتن و پەسەندکردنی قائیمقام و بەڕێوەبەری ناحیەکان ژمارە (1)ی ساڵی 2015، و پشتبەستن بە ئەحکامی مادەکای (دووەم) و (پێنجەم) و (شەشەم) لەیاسای ژمارە (3)ی ساڵی 2009، و بەمەبەستی ڕێکخستنی تایبەتمەندی و دەسەڵاتەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکان و کارگێڕییان لەهەرێمدا و پەرەپێدانیان، و لەپێناو بەدیهێنانی پرەنسیبی ناسەنتەرت لە دابەشکردنی دەسەڵاتەکان بەمەبەستی ئاسانکاری و چاککردنی گەیاندنی خزمەتگوزارییە گشتیەکان بە هاوڵاتییان و پاراستنی ماف و بەرژەوەندییەکانی دانیشتوانی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان لەسەر بنەمای دادپەروەری و شایستەبوون، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان لە کۆبونەوەی ئاسایی خۆی ژمارە () لە ڕۆژی (/ /2020) ئەم پەیڕەوەی خوارەوەی دەرکرد :
مەبەست لە ناناوەندێتی بەڕێوەبردن و ئامانجەکانی
مادەی یەکەم/
بۆ مەبەستەکانی ئەم پەیڕەوە (ناناوەندێتی بەڕێوەبردن) بریتییە لەدابەشکردن و دابەزاندنی دەسەڵاتە کارگێڕی و دارایی و تەکنیکی و یاساییەکان لەنێوان حکومەتە خۆجێیەکان و دامەزراوە ناوەندییەکان لە هەرێمی کوردستان.
مادەی دووەم /
ئامانجەکانی ئەم پەیڕەوە بریتین لەمانەی خوارەوە:
1- چەسپاندنی لامەرکەزییەتی ئیداریی پارێزگاکان و شۆڕکردنەوەی دەسەڵاتەکان و دابەشکردنی ئەرک و بەرپرسیارێتی.
2- نەهێشتنی ڕۆتین و خێرا ڕاپەڕاندنی کاری هاوڵاتییان.
3- زامنکردنی دابەزاندن و شۆڕکردنەوەی دەسەڵاتە کارگێڕی و دارایی وتەکنیکی و یاساییەکان لە وەزارەت و دەستە و دەزگا و ئەنجومەنە ناوەندییەکان بۆ فەرمانگەکان و سنوری پارێزگاکان و یەکە کارگێڕییەکان.
4- زامنکردنی دابەشکردنی داهاتە گشتییەکان لەهەرێم لەنێوان پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان لەسەر بنەمای دادپەروەری و شایستەبوون.
مادەی سێیەم /
1- دابەشکردن و دابەزاندنی ئەو دەسەڵاتە کارگێڕی و دارایی و تەکنیکی و یاساییانەی لەخشتەی هاوپێچی ئەم پەیڕەوە هاتوون بە پارێزگار کە لانی کەم دەسەڵاتەکانە و دەکرێت دەسەڵاتی زیاتر لەوانەش دابەزێندرێت.
2- پێویستە لەسەر پارێزگار بەشێک لەدەسەڵاتەکانی هاتوو لەبڕگەی (1)ی سەرەوە دابەزێنێت بۆ سەرۆکی یەکە کارگێڕییەکان.
3- خشتەی هاوپێچکراوی ئەم پەیڕەوە هەمان هێزی پاپەندکاری پەیڕەوەکەی هەیە.
مادەی چوارەم /
یەکەم: داهاتەکان
تۆمارکردنی سەرجەم داهاتی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان بەجیا لە ئەژمارێکی بانکی تایبەت بە پارێزگا یان ئیدارەی سەربەخۆ کە لەم سەرچاوانەی خوارەوە بەدەستدێت:
1- داهاتە نانەوتی و گازییەکان.
1- باجەکان.
2- گومرکەکان.
3- ڕسومات.
4- داهاتە جۆربەجۆرەکانی خزمەتگوزاری دەروازە سنوورییەکان.
5- داهاتی بەکرێدان و موساتەحە و فڕۆشتن و ڕەفتارکردن بە موڵک و ماڵی گشتی گواستراوە و نەگواستراوە.
6- سزا داراییەکان (غرامات)
2- بەخشین و هاوکاریی و پیتاکی بەخشراو.
3- بەشە بودجەی پارێزگا لە بودجەی گشتی ساڵانەی عێراقی فیدڕاڵ.
دووەم /
هەموو قۆناغەکان و چالاکییەکانی پەیوەست بە پرۆسەکانی نەوت و گاز و سامانە سروشتییەکان بە هەماهەنگی دەبێت لەگەڵ پارێزگا، بۆ ئەو مەبەستەش پارێزگار یان سەرپەرشتیاری ئیدارەی سەربەخۆ ئامادەی کۆبونەوەکانی ئەنجومەنی هەرێمی بۆ کاروباەی نەوت و گاز دەبێت لەکاتی گفتوگۆکردن و بڕیاردان لەسەر ئەو قۆناغ و چالاکییەی دەکەوێتە سنوری جوگرافیاکەی و بەپێی تایبەتمەندیتی بۆ زامنکردنی بەشداری لەبڕیاردان و دابینکردنی ماف و شایستە داراییەکانی و پاراستنی بەرژەوەندی دانیشتوانەکەی.
مادەی پێنجەم /
خەرجیەکان
لەدوای داشکاندنی بڕێک لەداهاتی ناوخۆی پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان کەبەدەستدەهێنرێن لە سەرچاوەکانی هاتوو لەمادەی (چوارەم)ی ئەم پەیڕەوە، بۆ مەبەستی بەشداری لەخەرجییەکانی بەکاربردنی دامودەزگا ناوەندییەکانی سەر ئاستی هەرێم و تەواوکاریی تەرخانکراوی سەرباری بۆ مووچە و خەرجییەکانی کارەبا بەپێی ڕێژەی دانیشتوانی هەر پارێزگا و ئیدارەیەکی سەربەخۆ و بەپێی ڕێککەوتن، ئەوا پارێزگا و ئیدارەی سەربەخۆ دەسەڵاتی خەرجکردنی ئەمانەی لای خوارەوەی دەبێت لەبەر ڕۆشنایی ڕێنماییە داراییەکان دوای داڕشتنەوەی ئەو ڕێنماییە داراییانەی بەجۆرێک لەگەڵ ئەحکامەکانی ئەم پەیڕەوە بگونجێت :
1- خەرجکردنی بودجەی بەکاربردنی پەسەندکراوە (جگە لەمووچە) لەسنوری پارێزگا.
2- خەرجکردنی بوودجەی وەبەرهێنان بە پەسەندێتی ئەنجومەنی پارێزگا.
مادەی شەشەم /
1- بەمەبەستی جێبەجێکردنی بڕگەکانی ئەم پەیڕەوە ئەنجومەنێک پێکدێت بەناوی (ئەنجومەنی هەماهەنگی لەگەڵا حکومەتە خۆجێتییەکان) بەسەرۆکایەتی (سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران) و جێگرایەتی جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران، و ئەندامێتی هەریەک لە (وەزیری دارایی و ئابووری، وەزیری سامانەسروشتییەکان، وەزیری ناوخۆ، وەزیری پلاندانان، سەرۆکی دیوان، سکرتێری ئەنجومەنی وەزیران، پارێزگارەکان و سەرپەرشتیاری ئیدارە سەربەخۆکان) کە دواتر بە پەیڕەوێکی ناوخۆیی وردەکاری ئەم ئەنجومەنە ڕێکدەخرێت.
2- ئەم ئەنجومەنە کاردەکات بۆ :
1- چۆنیەتی و دابەشکردنی دەسەڵاتەکان.
2- چاودێری جێبەجێکردنی دەسەڵاتەکان لە پارێزگاکاندا.
مادەی حەوتەم /
لەکاتی دروستبوونی هەر دۆخێکی نەخوازراو کە ببێتە هۆی ئەوەی بودجەی ساڵانە پەسەند نەکرێت لەلایەن پەرلەمانی کوردستانەوە، ئەوا ئەو پارێزگایە پڕۆژە بودجەکەیان بەرکار دەبێت.
مادەی هەشتەم /
پارێزگار دەسەڵاتی دەرکردنی ڕێنمایی هەیە دوای پەسەندکردنی لە ئەنجومەنی پارێزگا بۆ ئاسانکاری جێبەجێکردنی دەسەڵاتەکان.
مادەی نۆیەم /
لەکاتی دەرکردنی هەر پەیڕەو و بڕیارێک لە ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ کاریگەری هەبێت لەسەر بڕگە و مادەکانی ئەم پەیڕەوە، دەبێت ڕەزامەندی پارێزگاکە وەربگرێت.
مادەی دەیەم /
کار بەهیچ پەیڕەو و بڕیار و ڕێنماییەک ناکرێ بە پێچەوانەی بڕگە و مادەکانی ئەم پەیڕەوە بێت.
مادەی یانزەیەم /
ئەم پەیڕەوە جێبەجێ دەکرێت لەڕۆژی پەسەندکردنییەوه