21ی ئابی 2006 بۆ پرسی دادگاییکردنی تۆمەتبارانی تاوانەکانی جینۆسایدی گەلی کورد و پرسی جینۆساید و بنەماڵەی قوربانیان و خەڵکی کوردستان ڕۆژێکی گرنگ بوو، بەو پێیەی ڕۆژی دەسپێکردنی دادگاییکردنی تاوانبارانی تاوانی ئەنفال بوو لە عێراق، کە بۆ یەکەمجار بوو لە مێژووی گەلانی کوردستان، کەسانێکی تاوانبار بە تاوانی گەورە تاوانی جینۆساید، تاوانی جەنگ، تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی، لەلایەن دادگایەکی وڵاتی بکەری تاوانەکەوە دادگایی بکرێن، لەو پایتەختەی بڕیاری تاوانی کۆمەڵکوژییەکانی تێیدا دراوە.
رێککەوتی (21-8-2006)، پرۆسەی دادگاییکردنی تۆمەتبارانی کەیسی ئەنفال دەستی پێکرد، خواستی قوربانیانی جینۆساید و شارەزایان و چالاکوانانی ئەو بوارە، بریتی بوو لە دادگایکردنی تاوانباران لە دادگایەکی نێودەوڵەتی، تا پرۆسەی ناساندنی جێنۆساید گەلی کورد بە جیهانی بکرێت، هەرچەندە داواکە نەهاتە دی, وەلێ دادگاکە بڕیاری زۆر گرنگیدا، لەوانە چوار کەیسی کۆمەڵکوژی خەڵکی کوردستانی بە جینۆساید ناساند، کە تەنها لە ماوەی 9 ساڵدا لە بەرامبەر گەلی کورد ئەنجامدرابوون، کە ئەمەش لە مێژووی نوێی مرۆڤایەتی بێوێنە بوو.
بەڵام مەخابن بڕیارەکانی دادگای باڵای تاوانەکانی عێراق لە دادگاییکردنی تاوانباران بە گشتی و بە تایبەتی تاوانبارانی ئەنفال جێبەجێ نەکرا و ڕێزی لێنەگیرا، کە گرنگترین بڕیارییان بریتی بوو لە ڕزگار نەبوونی تاوانباران لە سزا، بەڵام پارتە سیاسییەکان بە تایبەتیش دەسەڵاتداران بە شێوازی جۆراوجۆر، نەک تەنها داڵدەی تاوانبارییاندا و ژیانیان پاراست، بەڵکو فشاریان خستنە سەر دەزگا هەمە جۆرەکانی دادوەری و ڕێگرییان کرد لە بڕیاری دەستگیرکردن و دادگاییکردنی 423 تۆمەتباری ئەنفال، کە زیاتر لە (61%)یان کورد بوون وتا هەنووکەش تاوانبارانی داواکراو لەلایەن پارتەکانی دەسەڵاتدارەوە دەپارێزن و هەندێکشیان پۆست و پلەیان پێبەخشراوە... هەندێکی دیکەشیان لەلایەن پارتەکانەوە لەسەر پشکی گەلی کورد پۆستی سەربازییان لە بەغدا پێدراوە.
حکومەتی هەرێمی کوردستان، یەکەم ڕێگر بووە لە بەردەم جێبەجێکردنی بڕیارەکانی دادگا، بەتایبەتیش سەرکردەکانی هەردوو پارتی دەسەڵاتدار, کەسوکاری قوربانیانیش نەک نەیانتوانیوە سزای ئەو پارت و لایەنانە بدەن کە تاوانباران دەپارێزن، بگرە زۆرجاران لێرەو لەوێ دەبینین لەگەڵ تۆمەتباران بەشێوەی ئاسایی لە مەراسیمەکان دەردەکەون و کۆنە بەعسیەکان لە یادەکان لە ڕیزی پێشەوە دادەنیشنن.
ئێمە لە ڕۆژی دادپەروەری لە کوردستان (21-8)، کە بە ڕۆژێکی گرنگ و مێژوویی و پڕ بەها بۆ خەڵکی کوردستان و دادپەروەری لە کوردستان دەزانین... داواکارین:
یەکەم: تەواوی ئەوانەی ناویان لە لیستی تۆمەتبارانی ئەنفال423 تۆمەتبار و کەیسەکانی دیکەدا هاتووە، بە زووترین کات دەستگیر بکرێن و بدرێنە دادگای باڵای تاوانەکان بۆ دادگاییکردنیان و لە کوردستان وەک تۆمەتباری هەڵهاتوو لە دادگا مامەڵەیان لە گەڵدا بکرێت، نەک هاوڵاتی بە ئیمتیاز وەک ئێستا دەبینین.
دووەم: لیستی ناوەکانیان بدرێتە پۆلیسی ئینتەرپول، بۆ ئەوەی هەڵاتووەکانیان لە وڵاتانی دەرەوە دەستگیربکرێن و دادگایی بکرێن کە تاکە ڕێگای بە جینۆساید ناسینی تاوانەکانە لە ئاستی جیهانی.
سێیەم: لەلایەن پەرلەمانی کوردستانەوە ڕۆژی 21 / 8 بە فەرمی بە ڕۆژی دادپەروەری بناسرێت و ئەو ڕۆژە بکرێت بە سیمبولی ڕزگار نەبوونی تاوانباران لە سزا, بۆ بەرچاو ڕوونی هەموو لایەک, لە ساڵانی ڕابردوو, بە پێشنیاری ئێمە و بە پشتیوانی وەزیری شەهیدان مامۆستا ئارام ئەم ڕۆژە لە کابینەی حەوت فەرمیەتی پێ دراوە.
هەر بۆ وەبیرهێنانەوەی هەموو لایەک، ئێمە لە ساڵانی ڕابردوودا هەنگاوی کرداری و فشاری مەدەنیمان بۆ دەستگیرکردنی تاوانباران گرتەبەر... لەوانە:
1_ (3) جار بە نامەی فەرمی داوامان لە داواکاری گشتی کردووە هەنگاو بنێن بۆ دەستگیرکردنی تۆمەتبارانی ئەنفال و لە وەڵامدا ڕایانگەیاندووە؛ کە #وەزارەتی ناوخۆ#یە بە ئەرکی خۆی هەڵناسێت بۆ دەستگیرکردنیان... هاوکات جگە لە فەرمانگەی داواکاری #گەرمیان# و #هەڵەبجە# ئەوانی دیکە وەڵامیان هەرنەداوەتەوە، لە کاتێکدا زۆرترین ژمارەی تۆمەتباران لە سنورکانی #هەولێر#و #دهۆک#ن، ئەمەو دواتر بەبێی هیچ هۆکارێک 3 تۆمەتباری زیندانیکراوی گەرمیانیش پاش چەندین ساڵ لە مانەوەیان... ئازادکران، لە کاتێکدا دەتوانرا بە ئاسانی ڕادەستی دادگای باڵای تاوانەکانی عێراق بکرێن.
2_ هاوکات دووجار داوامان لە داواکاری گشتی کردووە:
- ٲ - ناوی تۆمەتبارانی ئەنفال بدرێتە پۆلیسی ئینتەرپول.
- ب - پرسیار لە ئەنجومەنی دادوەری بکرێت، کە ئایا تۆمەتبارانی ئەنفال لای ئەوان تۆمەتبارن دادەنرێن یاخود نا... بەڵام مخابن ئەنجومەنی دادوەری کە بە تۆماری ڤیدیۆیی لامانە، بەڵێنیاندا کار بۆ دەستگیرکردنی ئەم تۆمەتبارانە بکەن، کەچی بە بەڵگە لامانە، کە تۆمەتباران لای ئەوان بە تۆمەتبار ئەژمار نەکراون و بڕیارەکانی دادگای باڵای تاوانەکان هیچ ئەهمیەتێکی یاسایی نییە لایان.
-ج - ئەنجومەنی دادووەری وەڵامی ڕێکخراوە بیانیەکان نادەنەوە کە کار بۆ بەدادگاییکردنی تۆمەتبارانی ئەنفال دەکەن لە دەرەوەی وڵات، لەو نێوەشدا گەورەترین هەلیان لە دەستدا بۆ بەجینۆساید ناسینی تاوانی ئەنفال لە ئاستی جیهانی، کە مێژوو لە داهاتوودا بەڵگەنامەکان ئاشکرا بکرێن شەرمەزاریان دەکات.
- ح - دووجار داوامان لە داواکاری گشتی کردووە کە فشار دروست بکەن بۆ ئەوەی لیستەکانی (شەهیدان، قوربانیانی جینۆساید و چەکی کیمیاویی و بریندارانی چەکی کیمیاویی، زیندانیانی سیاسی و پێشمەرگەی دێرین) بڵاو بکرێنەوە، بۆ ئەوەی بۆ گەل شەفاف بێت و پاکبکرێنەوە لە ناوی تۆمەتباران، ئەمەشیان بەکاری خۆیان نەزانی.
- د - داوامان کرد موچەی شەهیدان و قوربانیان بکرێتە ستانداردێک بۆ دادپەروەری لە موچە، ئەوان داکۆکیان کرد لەوەی ئێستا هەیە کرد، بەرەی نا دادپەروەریان هەڵبژارد، گوایە یاساییە و بە یاسا ڕێکخراوە.
جیا لەوانەش ئەم ساڵ چەندین تۆمەتباری ئەنفال مردن، دەسەڵاتداران بەڕێزەوە بەشداری پرسەکانیانیان کرد و بە ستایشکردنیان ڕێزیان بۆ قوربانیان و بڕیاری دادگا نەهێشتەوە، بەم هەنگاوەش گەورەترین سوکایەتیان بە دۆسیەکانی جینۆساید کرد.
مخابن سەرەڕای هەموو ئەمانە، لە 21ی تەموزی ساڵی 2019 نامەیەکی نا فەرمیمان لەلایەن داواکاری گشتییەوە بە دەست گەیشت، بێ مۆر و تیایدا دەڵێین(ئاماژە بەو سکاڵایانەی ناردوتانە بۆ سەرۆکایەتیەکەمان...ئێمە وەک داواکاری گشتی تەنیا کێشەکانی گشتی دەجوڵێنین، ئەویش لە ڕێگای دەستەی مافی گشتییەوە کە لە بەرژەوەندی کۆمەڵگا بێت.. بەڵام ناکرێت کێشەی تایبەت بجوڵێنین... دەکرێت خاوەن کێشە سکاڵا بجوڵێنێت و ئێمەش بە دوادا چونی بۆ بکەین لە دادگا تایبەتمەندەکان.... لە گەڵ ڕێزماندا).
بەم نامەیەش بزمارێکیان لە نەعشی دادپەروەریدا و هەموو کێشەکانی نیو ملیۆن قوربانی و دادپەروەریان بە کێشەی شەخسی لە قەڵەمدا و سەلماندیان دەزگایەکی لەوە لاوازترن وەک پێشبینیمان دەکرد.
بۆیە بۆ هەموو لایەکی ئاشکرا دەکەین، ئێمە نەک بۆ ڕزگارنەبوونی تۆمەتباران لە سزاو گەڕاندنەوەی دادپەروەری سارد نابینەوە، بەڵکو لامان ڕوونە دوارۆژ هەر بۆ هەق و ڕاستییە، بە مردوویش بێت تۆمەتباران لە سزا ڕزگاریان نابێت و دەرکەوت دەزگا دادوەرییەکانی کوردستان زۆر لەوە بێهێزترن بتوانن ئەم کەیسە دادپەروەریانە بجوڵێنن.
بەرزو بەرێز بێت ڕوحی شەهیدان و قوربانیانی ئەنفال و هەڵەبجە و بارزانی و فەیلی و ئێزیدی و کریستان و کاکەیی و شەبەک لە ڕۆژی دادپەروەری لە کوردستاندا، سەرکەوێت دادپەروەری لە پێناو بەرقەراربوونی حوکمی یاسا و دادگایەی بەهێزی سازشنەکەر لە کوردستان.
رێکخراوی کوردستان بێ جینۆساید
تۆڕی ڕێکخراوە کوردستانیەکان لە پێناو دادگای تاوانی نێو دەوڵەتی Koncicc
رێکخراوی گەشەپێدانی مافی مرۆڤ
ڕێکخراوی مانەوە بۆ پرسی شەهیدان و ئەنفالکراوان
ڕێکخراوی چاودێری کوردۆساید (چاک) کوردستان
ڕێکخراوی ناوەند داکۆکی پشدەر بۆقوربانیان وجینۆسایدکراوان
گروپی کار بۆ ئەنفال
#21-08-2021#