ئازار
چیرۆک
ئەنتوان چیخۆف
وەرگێڕانی لە عەرەبییەوە: #ڕۆزا حەمە ساڵح#


گریگۆری بە پیاوێکی خواپێداو ناسرا بوو، ئەمەش لەبەر ئەوەی ساڵانێکی دوورودرێژ، شارەزاییەکی یەکجار زۆری لە بواری تۆڕنەچێتیدا هەبوو، لە هەمان کاتدا پیاوێکی زۆر گەمژە و ساویلکەش بوو. گریگۆری لە هەرێمی (گالچینیسکوی) دەژیا، بۆ ئەوەی ژنە نەخۆشەکەی بۆ نەخۆشخانە بگوازێتەوە، دەبووایە بە گالیسکە و بە دووری بیست مایڵ لە کەشوهەوایەکی گەردەلوولی بەفراویدا، ڕێگایەکی زۆر سەخت و دژوار ببڕێت. ئەمە کارێکی ئاسان نەبوو، تەنانەت بۆ شۆفێرێکی پۆستە و گەیاندنی دەوڵەتیش.
بایەکی بە سوێ، ڕاستەوخۆ بەر ڕوخساری دەکەوت، لە هەموو لایەکەوە بەفر بە باوە دەباری، تەنانەت مرۆڤ نەیدەزانی ئەم بەفرە لە ئاسمانەوە دەبارێت، یان لە زەوییەوە، لە هەمان کاتدا، مەودای بینین نەمابوو، دنیا بووبووە تەمومژێکی بەفراوی چڕ، کێڵگە و دارستان و ستوونی کارەبا و تەنانەت هیچ شتێک نەدەبینرا. کاتێک لە پڕ، بایەکە بە هەموو تەوژم و هێزێکیەوە بەریدەکەوت، چاوەکانی نەیاندەتوانی هیچ شتێک ببینن، تەنانەت لغاوی ئەسپەکەشی نەدەبینی، ئەو ئاژەڵە بەستەزمانە، بە زۆر قاچەکانی لە ناو ئەو بەفرە سەختەدا دادەچەقاند و گالیسکەکەی ڕادەکێشا، پیاوە تۆڕنەچییەکە، بەسەختی خۆی لەسەر شوێنی دانیشتنەکە ڕاگرتبوو. زۆر نائارام و بەپەلە بوو، بە قامچی لە پشتی ئەسپەکەی دەدا، بۆ ئەوەی ڕێ بکات.
گریگۆری، لە هەموو ئەو ماوەیەدا، بە خەمبارییەوە قسەی بۆ هاوسەرەکەی دەکرد.
ماتریونا مەگری- ئەزیزم کەمێک ئارام بگرە. وا دەگەینە نەخۆشخانەکە، ئەوکات هەموو شتێک باش دەبێت...
باڤێڵ ئەیڤانتیش هەندێک دڵۆپە دەرمانت دەداتێ، یان پێیدەڵێم کەڵە شاخێکت بۆ بکات، یان خۆی بەڕێز نیشان دەدات و ڕەزامەندی دەنوێنێت، کە هەموو جەستەت بە کحول تەڕ بکات. بێگومان، هەرچی لە توانایدا بێت بۆت دەکات.
بەڵێ، هاوار دەکات و توڕە دەبێت، بەڵام لە کۆتایدا هەموو هەوڵێک دەدات. ئەو پیاوێکی بەڕێز و میهرەبانە، داواکارم لە خوداوەند تەندرووستییەکی باشی پێببەخشێت.
هەر کە گەشتینە ئەوێ و ئێمە ببینێت، وەک ڕم لە ژوورەکەی دەردەپەڕێت و تێر لۆمە و سەرزەنشتمان دەکات و جنێومان پێدەدات. هاوار دەکات و دەڵێت: چۆن؟ بۆ ئاوا؟
بۆ زووتر نەهاتن؟
خۆ من سەگ نیم هەموو ڕۆژەکە بە دیار چاوەڕوانی جەنابتانەوە ببەسترێمەوە. بۆچی بەیانییەکەی نەهاتن؟ دەی بڕۆن، من پێشوازیتان لێ ناکەم، بەیانی وەرنەوە.
منیش بەم شێوەیە وەڵامی ئەدەمەوە: ئەی پزیشکی بەڕێز، باڤێڵ ئەیڤانتیش، بەڵێ دەتوانی لۆمە و سەرزەنشتمان بکەیت، دەتوانی جنێومان پێ بدەیت و نەفرەتیشمان لێ بکەیت.
نەخۆشی تاعون بتباتەوە... ئەی ئەبلیس.
پیاوە تۆڕنەچییەکە بە قامچی لە پشتی ئەسپەکەی دەدا، بە بێ ئەوەی ئاوڕ لە ژنە بەساڵداچووەکەی بداتەوە، کە لە پشت گالیسکەکە ڕاکشابوو، لە گفتوگۆکردن، لەگەڵ خۆیدا بەردەوام بوو:
ئەی پزیشکی بەڕێز، سوێند بەخوا، لە ڕاستی زیاتر هیچ ناڵێم، ئەوەتا لە پێش چاوەکانت، وێنەی خاچ لەسەر سینگم دەکێشم، بەر لە خۆرهەڵهاتن من هاتوومەتە دەرەوە، چۆن بتوانم لە کاتی گونجاودا بگەمە لات، لە کاتێکدا خوداوەند ئەم گەردەلوولە بەفرینەی ناردووە؟
سۆزێک بنوێنە و خۆت تەماشا بکە.. باشترین سوارچاک ناتوانێ لە کەشوهەوایەکی ئاوادا بڕوات، ئەم ئەسپە داماو و بەستەزمانەی منیش خۆ خۆت دەیبینی هەر ئەسپ نییە.
دواتر باڤێڵ ئەیڤانیتش، برۆکانی بەرزدەکاتەوە و هاوار دەکات: ئێمە باش دەتانناسین، ئێوە هەمیشە لە بیانوو هێنانەوە یەکەمن، بە تایبەتی تۆ گریگۆری، من زۆر باش دەتناسم، سوێند دەخۆم تۆ پێش ئەوەی بگەیتە لای من، لە نیوەی ڕێگادا، لە چەند باڕێک لاتداوە.
بەڵام من پێی دەڵێم: ئەی بەڕێز، ئایا من کەسێکی ئەوەندە بێ باوەڕم، یان تاوانبارم هەتا لەم باڕ بۆ ئەو باڕ بڕۆم، لە کاتێکدا ژنە داماوەکەم بە زۆر دوا هەناسەکانی ژیانی دەدات؟
نەفرەتی خودا لە باڕەکان و خاوەنەکانیشیان، تاعون هەموویان لە ناو ببات.
دواتر باڤێڵ ئەیڤانیتش، فەرمان دەکات کە بتگوازنەوە بۆ نەخۆشخانە، منیش لە بەردەم پێیەکانیدا کڕنوش دەبەم و دەڵێم: باڤێڵ ئەیڤانیتش، ئەی بەڕێز، لە کانگای دڵمەوە سوپاست دەکەم، تکات لێدەکەم لە گەمژەیی و هەڵسوکەوتە نارێکەکانمان خۆشبە، لەگەڵ ئێمەی جوتیاراندا دڵڕەق مەبە.
بەڵێ، ئێمە شایستەی ئەوەین، نەک هەر سەرزەنشت بکرێن، بەڵکوو بە هەردوو قاچیش لەسەر سینگمان بدرێت، چونکە ئێمە بووین بە هۆکاری ئەوەی کە لە ماڵ بێیتەدەرەوە و قاچەکانت بخەیتە ناو بەفرەوە.
باڤێڵ ئەیڤانیتش، تەماشایەکم دەکات، وەک ئەوەی بییەوێت لێم بدات و دەڵێت: ئەی گەمژە، ئایا بۆ تۆ باشتر نییە بەزەیت بەم ژنە داماوەتدا بێتەوە و خزمەتی بکەیت لە بری ئەوەی سەرخۆش بیت و دواتر بێیت لە بەردەم پێیەکانمدا کڕنوشم بۆ ببەیت؟ سوێند بە خوا، تۆ شایستەی ئەوەیت جەڵد بکرێت.
بەڵێ، بەڵێ.. تۆ لە مەدا لەسەر مافیت.
من شایستەی ئەوەم کە جەڵد بکرێم، با ئاسمان نەفرەتی خۆی بە سەرمدا ببارێنێت، ئینجا چ زەرەرێکە ئەگەر من لە بەردەم پێیەکانتدا کڕنوش بەرم، تۆ باوکمانی و ئەوەیشی خوداوەند پێی بەخشیوین هی تۆیە، گەورەم، ئەگەر هاتوو بە ڕەفتارێکم دڵگرانم کردوویت، ئەوا دەتوانیت تف لە ڕوخسارم بکەیت، سوێند بە خوا، ئەگەر بێتو هاوسەری خۆشەویستم تەندرووستی باشتر ببێتەوە، هەرچی تۆ پێم بڵێت و فەرمانم پێ بکەیت، وادەکەم، ئەگەر بشتەوێت ئەوا لە بە نرخترین جۆری دار، قوتوی جگەرەت بۆ درووست دەکەم، داری کراتا بۆ یاری کریکێت، یان جوانترین داری بوتڵی بۆ یاری بەیسبۆڵ، تەنانەت یەک قروشیشت لێ وەرناگرم.
لە مۆسکۆ قوتوی جگەرە بە چوار ڕوبڵە، بەڵام من بە بێ هیچ بەرانبەرێک بۆت درووست دەکەم.
هیچ کەس ناتوانێت خۆی لە من توڕە بکات، تەنیا داوا لە خوداوەند دەکەم کە ڕێگاکەمان لێ ون نەبێت، سەیرکە، ئەم بایە چەندە سەختە. لە بەر فشاری بەفرەکە، هەر بە زۆر دەتوانم چاوەکانم بکەمەوە.
کابرای تۆرنەچی لە قسەکردن لەگەڵ خۆیدا، بەردەوام بوو، ئەمە هەوڵدانێک بوو بۆ بارسوککردنی فشاری سەر هەستەکانی. وشەگەلێک لەسەر زمانی بوون، هەروەها بیرکردنەوە و پرسیاری زۆریش لە مێشکیدا بوون. لە پڕ خەم دایگرت، بە بێ هیچ پێشبینی و چاوەڕاونییەک، دەبێت ئێستا لێی دەرباز بێت.
گریگۆری هەموو ژیانی بە هێمنی و ئاشتی بەرێ کردبوو، بێ ئەوەی هیچ دەربارەی خەم و شادی بزانێت، لە پڕ و بە بێ هیچ ئاگادارییەکی پێش وەخت، ئازارێک دای لە دڵی. پیاوە سەرخۆشەکە، هەستی بە بەرپرسیارێتی بەرانبەر هاوسەرەکەی کرد، ئێستا، ئەوەندەی قوورسایی خەم و مەراقی سەر شانەکانی، ململانێی لەگەڵ سرووشتدا دەکات.
گریگۆری بیری کەوتەوە کە چۆن یەکەم جار گرفتەکە دەستی پێکرد، کاتێک بە سەرخۆشی بۆ ماڵ گەڕایەوە، وەک هەمیشە دەستی بە جنێودان و هەڕەشەکردن کرد. ژنەکەی بە جۆرێک سەیری کرد، کە هەرگیز پێشتر بەم شێوەیە سەیری نەکردبوو. پێشتر، بە زەلیلی و ڕیسوایی سەیری مێردەکەی دەکرد، وەک سەیرکردنی سەگێک کە زۆری تێهەڵدرابێت، بەڵام ئەم جارە بە ڕوییەکی گرژ و مۆنەوە سەیری کرد. گرفتەکە لەو سەیرکردنە شووم و نەگریسەوە دەستی پێکرد.
لەو پەڕی بێ ئاگەیی وسەرسوڕماندا، لە یەکێک لە ماڵە دراوسێکانی، ئەسپێکی هێنا بۆ ئەوەی ژنە بەساڵداچووەکەی بۆ نەخۆشخانە بگوازێتەوە، لەو باوەڕەدا بوو کە بە بەکارهێنانی هەندێک بۆدرەو مەرهەم، باڤێڵ ئەیڤانیتش، دەتوانێت سەیرکردنەسرووشتییەکە بۆ چاوەکانی هاوسەرەکەی بگەڕێنێتەوە.

کابرای تۆڕنەچی بەردەوام بوو لە گفتوگۆکردن لەگەڵ خۆیدا:
-زۆر باشە، ماتریونا گوێم لێبگرە، ئەگەر هاتوو باڤێڵ ئەیڤانیتش پرسیاری ئەوەی لێکردی کە ئایا من لێمداوی یان نا، تۆ دەبێ نکۆڵی لەمە بکەیت، سوێندت بۆ دەخۆم لەمڕۆ بەدواوە چیتر من لێت نادەم. ئەگەر ڕۆژێکیش لێمدابیت لە بەر ئەوە نەبووە کە من ڕقم لێت بوبێتەوە، نا، هەرگیز، بەڵکوو هەر جارێک لێمدابیت ئەوا من لە بێ ئاگەییدا بووم، ئاگەم لە خۆم نەبووە، بەڕاستی من هەست بە خەمباری دەکەم. باوەر ناکەم هیچ کەس وەک من بێت، ئەوەتا من لەم کەشوهەوا بەفراویە سەختەدا، بۆ ئەوەی تۆ بگەینمە نەخۆشخانە، کارێکی ئەستەم دەکەم.
خوداوەند توانای خۆت نیشان بدە، ئەگەر خودا بییەوێت ئەوا ڕێگا ون ناکەین.
خۆشەویستم کەلەکەت ئازاری هەیە؟
لە پڕ ئاوڕێکی بۆ ژنە بە ساڵداچووەکەی دایەوە، بینی هەموو ئەو بەفرەی کە لەسەر ڕووخساری کۆبۆتەوە، نەتواوەتەوە. شتێکی نامۆی بینی، دەموچاوێکی کشاو و زەردهەڵگراو، هاواری کرد و تی:
-تۆ گەمژەیت، تۆ گەمژەیت...، ئەوەی لە دڵمدا بێت لە بەردەم خودادا پێتی دەڵێم، بەڵام تۆ لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا سووری لەسەر مردن، زۆر باشە، تۆ گەمژەیت، منیش سواری سەری خۆم بووم و ئەمەوێت هەرچۆن بێت بتگەیەنمە لای باڤێڵ ئەیڤانیتش.
لغاوەکە بە دەستییەوە شل بوویەوە و بیری دەکردەوە، نەیدەتوانی بە تەواوی سەیری دواوە بکات و لە ژنەکەی بڕوانێت. دەترسا، سڵی لەوەش دەکردەوە، کە پرسیارەکانی دووبارە بکاتەوە و وەڵامیش وەرنەگرێتەوە.
لە کۆتاییدا بڕیاریدا، بێ ئەوەی سەیری هاوسەرەکەی بکات، دەستی هاوسەرکەی بەرز کردەوە، هەستی کرد ساردە، کە دەستی بەردا وەک پارچە دارێک دەستی بەربووەوە.
هاوارێکی بەرزی کرد.
-کەواتا مردووە، ئای لەم بەڵایە.
ئەوەندەی کە بێزار بوو، ئەوەندە پەشیمان نەبوو. بیری لەوە دەکردەوە کە چۆن شتەکان لەم جیهانەدا بەخێرایی تێدەپەڕن. گرفتەکە هێشتا دەستی پێنەکردووە، کەچی بە کارەسات کۆتایی دێت. کات دەرفەتی پێنەدا لەگەڵیدا بژی و پێش مەرگ، پەشیمانی خۆی بۆ دەرببڕێت. چل ساڵ لەگەڵی ژیاوە، بەڵام لە ناو کەشێکی تەم ومژاوی و تاریکیدا تێپەڕیووە. مەستی وبێئاگایی و ئاژاوە و شەڕی بەردەوام و هەژاری، هیچ دەرفەتێکیان بۆ گۆرینەوەی هەستی جوان نەهێشتبۆوە. بۆ ئەوەی کزە لە جەرگیەوە بێنێت، داخ بخاتە دڵییەوە، لەو کاتەدا مرد، کە هەستی بە پەشیمانی کرد، هەرچەندە خراپ و توندوتیژ بوو لەگەڵیدا، بەڵام نەیدەتوانی بێ ئەو بژیت.

بیرەوەرییەکانی هاوسەرەکەی بۆ خۆی دەگێڕایەوە:
دەمناردە ناو گوندەکەمان، بۆ خۆی دەسووڕایەوە و نانی دەهێنا، هێشتا دەیتوانی دە ساڵی دیکەش بژێت. بەدبەختییەکە لەوەدایە، ئەو مرد و وای دەزانی من ئەو مرۆڤە..........،
ئەبلیس، من ئێستا بۆ کوێ بچم؟ چیتر من پێویستم بە پزیشک نییە، من ئێستا پێویستیم بە گۆڕێکە بۆ ئەوەی تەرمەکەی تێدا بنێژم. پاڵی بە گالیسکەکەوە دا و بە قامچییەکە لە پشتی ئەسپەکەی دەدا، کەشوهەوا زۆر خراپتر بوو، مەودای بینیین بە تەواوی نەما. جار جار دەست و دەموچاوی بە لقوپۆی دارەکاندا دەکێشا و بەر چاوی تاریک دەبوو.
-ئەگەر جارێکی تر لەگەڵیدا دەژیامەوە..
بیریکەوتەوە کە ماتریونا، پێش چل ساڵ، دەموچاوێکی جوان وگەشی هەبوو، خوێن گەرم و ڕۆح سوک، لە ناو خانەوادەیەکی خواپێداو و دەوڵەمەند ژیاوە، خێزانی ماتریونا بەو مەرجە ڕازیبوون کچەکەیان بدەنە ئەو پیاوە، چونکە زانیان ئەو لە بواری تۆڕنەچییەتیدا پیاوێکی کارامە و بەهرەدارە. هەموو هۆکارێکی باش هەبوو بۆ ئەوەی ژیانێکی خۆش و ئاسوودە بۆ خۆیان دابیین بکەن، بەڵام گرفتەکە لە شەوی ئاهەنگی گواستنەوەکەیان دەستی پێکرد، کاتێک گریگۆری ئەوەندەی خواردەوە هەتا گەیشتە ئەو ڕادەی کە سەرخۆش و بێئاگا بوو، لەو ڕۆژەوە بە دواوە، بە بەردەوامی مەست و بێئاگایە. بەڵێ ئەو ڕۆژی ئاهەنگەکەی لە بیر ماوە، بەڵام بە درێژایی تەمەنی لە دوای ئەوەوە هیچی تری بیری نەماوە، جگە لەوەی لە تەنیشت ئاگردانەکەیان مەست دەبوو، شەڕ و هات و هاواری دەکرد. بەم شێوەیە چل ساڵی تەمەنی ون کرد.
هەورە سپیە بەفراوییەکە، وردەوردە دەگۆڕا بۆ ڕەنگی پرتەقاڵی تۆخ، دنیا بەرەو ئێوارە دەچوو. دیسانەوە پرسیاری لە خۆی کرد:
-من بۆ کوێ دەچم؟ پێویستە بیر لە ناشتنی تەرمەکە بکەمەوە... لە کاتێکدا من ئێستا لە ڕێگەدام و بەرەو نەخۆشخانەکە دەڕۆم.... ئەوە چییە دەڵێی ئەقڵم لە دەست داوە...
جارێکی تر پاڵی بە گالیسکەکەوە دایەوە، ئەسپەکە دەیحیلاند و لۆقەی لێبڕابوو، دیسانەوە کابرای تۆڕنەچی بە قامچییەکە لە پشتی ئەسپەکەی دایەوە، لە دواوە، گوێی لە دەنگێک بوو، بە بێ ئەوەی ئاوەڕ بداتەوە، دەیزانی کە سەری ژنە بە ساڵداچووەکەیەتی و بەر لێواری گالیسکەکە دەکەوت.
بەفرەکە کەڵەکەی کردبوو و سەرماکەش زۆر سەخت بوو.
-ئەگەر بێتو جارێکی تر لەگەڵیدا ژیان بکەمەوە، ئەوا تۆڕنەیەکی نوێ دەکڕم وئیش دەکەم.... و پارەی زۆری بۆ پەیدا دەکەم.
دەستەکانی لە لغاوی ئەسپەکە بەربوون، دەیویست لغاوەکە بگرێت، بەڵام نەیدەتوانی. بە خۆی وت:
-هیچ گرنگ نییە. ئەسپەکە خۆی دەتوانی ئیشی خۆی بکات، شارەزای ڕێگەکەیە. لەم ماوەیەشدا دەتوانم سەرەخەوێک بشکێنم، پێش ئەوەی بۆ ناشتنی تەرمەکە، خۆم ئامادە بکەم و نوێژی لەسەر بکەم.
کابرای تۆڕنەچی، چاوەکانی لێکنان و و بێ ئاگە بوو، لە دوای ماوەیەکی کەم هەستی کرد کە ئەسپەکە لە ڕۆشتن وەستاوە. چاوەکانی کردەوە و شتێکی بینی، شێوەی لە زنجێک دەچوو، یان بارە پوشێک بوو.
ویستی هەستێتە سەر پێ بۆ ئەوەی بزانێت ئەو شتە چییە، بەڵام هەستی کرد کە ناتوانێت بە تەواوەتی بجوڵێت، بەبێ هیچ هاوارێک، یان بەرگرییەک ڕۆیشتە ناو خەوێکی هێمن و قوڵەوە..
کاتێک بە ئاگاهاتەوە، خۆی لە ناو ژورێکی بەرفراواندا بینییەوە، دیوارەکانی پان بوون، تیشکی هەتاو لە پەنجەرەکانییەوە دەهاتە ژورەوە. خەڵکی لە چوار دووری وەستابوون، سەرەتا ویستی خۆی وا پیشان بدات کە کەسێکی بەڕێزە و دەزانێ چۆن هەڵسوکەوتی گونجاو و درووست بکات، وەک شوێنەکە ناچاری دەکات لە سەری.

بە خەڵکەکەی گوت:
برایان با نوێژ بۆ ڕۆحی هاوسەرەکەم بکەین. دەبێت قەشە بەمە بزانێت...
کەسێک بە دەنگێکی پڕ متمانەبەخۆ بوونەوە، پێی گوت:
-باشە، باشە، بەڵام هیچ مەجوڵێ.
کابرای تۆڕنەچی کاتێک پزیشکەکەی لەبەرانبەردا دیت، بە سەرسوورمانەوە هاواری کرد:
-باڤێڵ ئەیڤانیتش! ئەی بەڕێزی خاوەن شادییەکانمان.
ویستی باز بدات بۆ ئەوەی لەسەر ئەژنۆکانی کڕنوشی بۆ بەرێت، بەڵام هەستی کرد قاچەکانی و هەردوو دەستی لە دوای نایەن:
بە ترسەوە هاواری کرد:
-کوا قاچەکانم؟ گەورەم ئەی کوا دەستەکانم؟
-پێیان بڵی ماڵئاوا. بە تەواوی بەستبوونی، بۆیە ناچار بووین کە بیانبڕینەوە. دەی... دەی.. بۆ چی دەگری؟ بەشی خۆت ژیاویت، ئێستا دەبێت سوپاسی خودا بکەیت. ئێستا تۆ لە تەمەنی شەستەکان دایت، پێم وایە ئیتر ئەوەندە بەسە بۆ تۆ.
-من دڵگرانم، دڵگرانم زۆر... گەورەم تکات لێدەکەم کە بمبەخشی.
چەند خۆزگەی ئەوە دەخوازم کە پێنج، یان شەش ساڵی تر بژیم.
-بۆچی؟
-ئەسپەکە، هی خۆم نییە و دەبێت بیگەڕێنمەوە بۆ خاوەنەکەی.. دەبێت هاوسەرەکەشم بنێژم... ئای خودایە.. چەند زوو شتەکان لەم دنیایەدا بەخێراییەکی
سەرسوڕهێنەر تێدەپەڕن.
گەورەم، باڤێڵ ئەیڤانیتش، قوتویەکی جگەرەت لە باشترین جۆری دار بۆ درووست دەکەم، هەروەها داری کراتاتت بۆ درووست دەکەم، بۆ یاری کریکێت.
پزیشکەکە دەستێکی بۆ بەرزکردەوە و شوێنەکەی بەجێی هێشت.
هەموو شتێک سەبارەت بە پیاوە تۆڕنەچییەکە کۆتای هات.[1]