دەقی پەیامەکەی بەرهەم ئەحمەد ساڵح:
بەناوی خودای گەورە و میهرەبان
دادگای باڵای فیدڕاڵی لە 15 ی شوباتی 2022 بڕیارێکی دادوەری دەرکردووە سەبارەت بەدۆسییەی ئیدارەدانی نەوتی هەرێمی کوردستان، لە کاتێکدا ئێمە جەختدەکەینەوە لەپێویستی ڕێزگرتن لە بڕیارە دادوەرییەکان بەو شێویەی لە چوارچێوەی دەستوردا ئاماژەیان پێکراوەو کۆکن لەگەڵ بەرژەوەندی سەرجەم پێکهاتەکانی گەلی عیراق، ئەوەش دووپاتدەکەینەوە کە ئەرکی سەرەکی و بنچینەیی سەرۆک کۆمار پاراستنی دەستورو هەروەها پاراستنی سیستمی دیموکراسی فیدڕاڵی و دامەزراوە دەستورییەکانیشە.
دوودڵی هێزە سیاسییەکان لە دەساڵی ڕابردوودا لە پەسەندکردنی یاسای نەوت و غاز کە ئیدارەدانی سامانی نەوت و غاز لە تەواوی عیراقدا ڕێکدەخات، کاریگەری خراپی هەبوو لە دروستکردنی گرێکوێرەو تەنگژە جۆراوجۆرەکان، هەر ئەمەش وایکرد بگەینە ئەم دۆخە چەقبەستووە و لێکەوتەکانی ئێستای.
ئەم دۆخە ناهەموارەی لە ئەمڕۆدا وڵاتەکەمانی پێدا تێپەڕ دەبێت، ئەرکیێکی گەورە دەخاتە سەرشانی سەرجەم لایەنەکان کە بەرپرسیاریەتی ئەم قۆناغە لەئەستۆ بگرن و تەنگژە سیاسییە کەڵەکەبووەکانی بەسەرکەوتوویی تێپەڕێنن و نەهێڵێن دۆخەکە خراپتر بێت و بنەماکانی سیستەمی دیموکراسی و فیدڕاڵی و دەستوری بخاتە مەترسییەوە، بەتایبەتیش مافە دەستورییەکانی هەرێمی کوردستان و دامەزراوەکانی کە پێویستە پارێزراو بن لەچوارچێوەی سیستمی دەوڵەتی عیراقدا.
لەپەرۆشیمان بۆ تێپەڕاندنی ئەم دۆخە ناهەموارەی ئێستاو مەترسی لێکەوتانەی کە لەوانەیە لێی بکەونەوەو لە بەرژەوەندی گەل و نیشتماندا نەبن، بەپێویستی دەزانین گفتوگۆییەکی جدی و بەپەلە لە نێوان حکومەتی فیدڕاڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستاندا دەستپێبکات بەمەبەستی دۆزینەوەی میکانیزمی واقعی و ڕێگەچارەی عەمەلی کە گەرەنتی چارەسەری ئەم دۆخە بکات بە و شێوەیەی لە ناوەرۆکی بڕیارەکەی دادگای فیدڕاڵیدا هاتووەو بەجۆرێک بتوانێت مافە دەستورییەکانی هەرێمی کوردستان و گەلەکەی و سەرجەم عیراقییەکان بپارێزێت و دوور لە گەندەڵی و خراپ ئیدارەدان و دەستیدەستی سیاسی، سەرجەم سامان و داهاتی وڵات بخاتە خزمەت هاونیشتمانییەکانییەوە، هاوکات داوا لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق دەکەم هەرچی زووە گفتوگۆکانیان سەبارەت بەپڕۆژەیاسای نەوت و غاز دەستپێبکەن کە ماوەیەکی زۆرە دواخراوە، چ لە ڕێگەی دەوڵەمەندکردنی دەقەکانی یاساکە یاخود گەڵاڵەکردنی پڕۆژەیاسایەکی تازە لە لایەن دەسەڵاتی جێبەجێکردنەوە کە بە زووترین کات پەسەند بکرێت و خەمساری تێدا نەکرێت.
لێرەدا بەپێویستی دەزانم ئاماژە بەوەش بکەم کە پرس گەلێکی زۆری دیکەی دەستوری مولزەم و گرنگ هەن کە بەهەمان شێوەی پرسی نەوت و غاز دواخراون و هەمووشیان بەیەکەوە دەتوانن چوارچێوەیەکی تێروتەواوی یاسایی بێنەئاراوە و مافی سەرجەم هاووڵاتییان بپارێزن و پەیوەندییەکی لۆجیکی هاوسەنگیش لە نێوان حکومەتی فیدڕاڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستان و دەسەڵاتی خۆجێی پارێزگاکاندا دروست بکەن کە هێشتا لە چوارچێوەی هەرێمکدا ڕێکنەخراون.
لێرەشدا کتومت مەبەستمان یاسای ئەنجومەنی فیدڕاڵییە کە لە نێو گێژاوی سیستەمی سیاسی ئێستای عیراقدا لایەنێکی تەشریعی فەرامۆشکراوەو لە مادەی 65 ی دەستوردا بەڕوون و ئاشکرای ئاماژەی پێکراوە و ئیلزامییەو دەبێت جێبەجێ بکرێت. لە کاتێکدا دەستوری عێراق ماوەی 17 ساڵە پەسەند کراوە، کەچی هێشتا گفتوگۆی جدی لە بارەی ئەو ئەنجومەنەوە ئەنجام نەدراوە.
‏لە مادەی 105 دەستوردا ئاماژە بە دامەزراندنی دەستەیەکی گشتی کراوە کە بایەخ بە مافی هەرێم و پارێزگاکان دەدات، ئەم ماددەیەش هێشتا نەچۆتە بواری جێبەجێکردنەوە. هەروەها لە مادەی (106) دەستوردا هاتووە کە دەبێت دەستەی گشتی چاودێریکردن و دابەشکردنی داهاتە فیدڕاڵییە کان دابمەزرێت کە تا ساڵی 2021 نەچۆتە بواری جێبەجێکردنەوە و هێشتاش پێویستی زۆری بە پاڵپشتی و چاکسازی هەیە.
هەموو ئەو کەمورتییە دەستوورییانە بە تەنیشت یاسای نەوت و غازەوە کە لە مادەی (112) ی دەستوردا ئاماژەی پێکراوە، هەلومەرجێکی نالەبار و ناسرووشتیان بۆ چۆنییەتی ئیدارەدانی سامانی نەوتی عیراق بە هەرێمی کوردستانیشەوە دروست کردووە، لەم سۆنگەیەوە دەبێت بە هەستێکی گەورەی بەرپرسیاریەتییەوە لەو پرسە بڕوانین و هەموو لایەکیش بەرپرسیاریەتییەکەی هەڵگرن و ئەرکی خۆیان لە تەواوکردنی
چوارچێوە دەستوورییەکانی ڕێکخستنی ئەو پەیوەندییانە لەئەستۆ بگرن کە بەهۆی فەرامۆشکردنیانەوە گەلی عیراق باجەکەی داوە.
کاتی ئەوە هاتووە بەهەستی بەرپرسیاریەتی نیشتمانییەوە مامەڵە لەگەڵ پەیوەندی نێوان حکومەتی فیدڕاڵی و حکومەتی هەرێمدا بکەین، هەر لێکەوتەکانی ئەم پرسەش بوون کە هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستانیان توشی دەردەسەری و گرفت و کێشەی زۆر کرد بەهۆی ئەو دۆخە نالەبارەوە ، وەک بڕینی بەشێک لە موچەی فەرمانبەران و خانەنشینان و دواکەوتنی موچەکانیان، لەم ڕوەوە بەپێی دەستوور پیویستە دەستەبەرکردنی مافی بژێوی هاووڵاتییەکانی بکرێت و ڕێگەش نەدرێت یاری بە قوت و بژێوییانەوە بکرێت و بکرێنە قوربانی گەمەی سیاسییەکان.
لە پێناو چارەسەرکردنی ئەم دۆخە ناهەموارەی ئێستا، دووبارە داواکارین ئەو دەقە دەستورییانە هەموار بکرێنەوە کە بەئەزموون بۆمان دەرکەوتووە قابیلی جێبەجێکردن نین و هۆکاری سەرەکیشن بۆ تەنگژە کەڵەکەبووەکانی ئێستا، هاوکات داواکارین ئەو دەقە دەستورییانە دەوڵەمەند بکرێن کە پەیوەستن بە کارو ئەرکی هەردوو دەسەڵاتی جێبەجێکردن و یاسادانانەوە، بە جۆرێک ئەو دوو دەسەڵاتە بکاتە خزمەتکاری گەل و گوزارشت لە ویست و ئیرادەی ئازاد و سەربەخۆیی نیشتمانی گەلی عیراق بکەن.
لە کۆتایدا هەمدیسان داواکارین و زۆریش بەپێویستی دەزانین کە ڕێز لە مافە دەستورییەکانی هاووڵاتییان بگیرێت و هەرچی زووە حکومەتی تازەی عیراق پێکبهێنرێت، حکومەتێک لە ئاست ویست و داواکاری گەلەکەماندا بێت، چونکە بەردەوامی ململانێ و کێشمەکێشمە سیاسییەکانی ئێستا و تۆمەتبارکردنی یەکتری هەرگیز قبوڵکراو نین، بەتایبەتیش کە وڵاتەکەمان وێڕای سەختیەکانی بەردەمی، کۆمەڵێک دەسکەوتی شایستەی نیشتمانیشی لەپێشە کە ناکرێت بەبیانگەی هیچ پاساوێک دوابخرێن و فەرامۆش بکرێن.
#بەرهەم ساڵح#
سەرۆک کۆماری عیراق[1]

⚠️ تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!