وەرگێڕان : هیدایەت جان
رووداو دیجیتاڵ
نووسەر و بیرمەندێکی ئێرانی دەڵێت، پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و تاران و، ئەو مووشەکانەی ئێران دەیانگرێتە هەرێمی کوردستان و ئەوە دەگێڕێتەوە بۆ نەبوونی دیالۆگ و متمانەی نێوان تاران و هەولێر. سەبارەت بە بوونی بارەگای ئیسرائیلی لە هەرێمی کوردستانیش دەڵێت، ئیسرائیل ئەو قۆنا خەی تێپەڕاندووە کە پێویستی بەوە بێت 800 کیلۆمەتر دوورتر لە تاران و لە هەولێر بنکەیەکی هەبێت.
سادق زیباکەلام، نووسەر و بیرمەندی ئێرانی کە ڕۆژی 18ی حوزەیرانی 2022 بەشداریی لەو هەڤپەیڤینەدا کرد لەگەڵ تۆڕی میددیایی ڕووداو، گوتی کێشەی کورد لە ئێران بە دیموکراسی چارەسەر دەبێت. ئەو مامۆستایە نێودارەی زانکۆی تاران لەو بڕوایەدایە ئەگەر دیموکراسی لە ئێران جێگیر بکرێت، ئەگەر بێی و بتەوێت سنە، مەهاباد و مەریوان لە ئێران جیابکەیەوە، بە نینۆکەکانیان خۆڵ هەڵدەکەنن و زەوییەکە پڕدەکەنەوە بۆئەوەی جیانەبنەوە.
دەقی هەڤپەیڤینەکەی سادق زیباکەلام لەگەڵ فوئاد ڕەحیم
رووداو: سێ ساڵ لەمەوبەر لەم ڕۆژەدا بەیەکەوە هەڤپەیڤینێکمان هەبوو، ئێوە گەشبین بوون بەوەی پەیوەندییەکانی نێوان تاران و هەولێر زۆر پێشدەکەون، بەڵام ئێستا ئەو پەیوەندییە لە دۆخێکی تایبەتدایە، ناوەناوە گرووپە چەکدارە عێراقییەکانی نزیک لە ئێران هەولێر دەکەنە ئامانج و ئێرانیش هەولێری مووشەکباران کرد، بۆچی پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و تاران گەیشتنە ئەم ئاستە؟
سادق زیباکەلام: وایە، ئێوە ڕاست دەکەن، لە ماوەی ئەو سێ ساڵەی ڕابردوودا، بەداخەوە لەجیاتی ئەوەی پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و تاران باشتر و گەرموگوڕتربن و لێک نزیکتر ببنەوە، بەداخەوە زیاتر لێک دوورکەوتوونەتەوە، تێڕوانینێک لە تارانەوە دروستبووە کە پێیوایە هەولێر لە ئیسرائیل زۆر نزیکبووەتەوە، ئیسرائیلییەکان لە هەولێر چالاکن و لەوێڕا دژی ئێران هەندێک چالاکی دەکەن و دەڵێن ئێمەش بەردەوام هۆشداری دەدەینە هەولێر کە زۆر لە ئیسرائیل نزیک نەبنەوە و مەهێڵن بێن لەوێ چالاکی بکەن. ئێستا ئەو تێڕوانینانە چەندە ڕاستن و ئیسرائیلییەکان تاوەکو چ ئاستێک لە هەولێر هەن و تاوەکو چەند چالاکییەکانیان لە دژی ئێران دەکەن، ئەوە پەیوەستە بەو پردی پەیوەندییەی کە لەگەڵ هەولێر دروستیان کردووە، نازانم، بەڕاستی من ئەوانە هیچیان نازانم.
رووداو: بەڵام لەلایەن حکومەت و پەرلەمانی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستانیشەوە بوونی ئیسرائیل ڕەتکراوەتەوە، داوای بەڵگەش لە ئێران کرا و ئێران هیچ بەڵگەیەکی نەخستەڕوو، ئەم بیانووی بوونی ئیسرائیلە لە کوێوە دێت؟
سادق زیباکەلام: بەو جۆرەی من لێی دەڕوانم، وا پێناچێت ئیسرائیلییەکان پێویستییەکی ئەوتۆیان بە هەولێر هەبێت، لە باشووری ئێرانەوە هاتوونەتە ناوەوە، خۆ لە دووبەی بنکەیان هەیە و بە ئاشکرا و ڕاشکاوانە پەیوەندییان دروستکردووە.
رووداو: باس لەوەش دەکرێت کە لە ناوخۆی ئێرانیش دا هەن؟
سادق زیباکەلام: بە هەرحاڵ لە ناوخۆی ئێران دا دەڵێن بە نهێنی کار دەکەن، بەڵام ئیدی بە شاراوەیی لە دووبەی نین، لە قەتەر بە هەمان شێوە، بوونیان لە ئازەربایجان کە لە باکووری ئێران هەڵکەوتووە، نهێنی نییە. بۆیە پێموانییە بەڕاستی بەو شێوەیە بێت کە بەپێی قسەی کۆماری ئیسلامی ئەگەر هەولێر هەندێک کارئاسانی بۆ ئیسرائیل نەکات، ئیسرائیلییەکان ناتوانن هیچ کارێک بکەن. من پێموایە ئیسرائیلییەکان ئەو قۆنا خەیان تێپەڕاندووە کە پێویستییان بەوە بێت 800 کیلۆمەتر دوورتر لە تاران و لە هەولێر بنکەیەکیان هەبێت.
رووداو: کە داوای بەڵگە لە ئێران دەکرێت، ئەگەر لەبەردەستیەتی، بۆچی نایانخاتەڕوو؟
سادق زیباکەلام: من پێموایە کێشەکە زۆر قووڵتر و بنچینەییترە لەوە، کێشەکەش ئەوەیە، بە هەر هۆیەک بێت، تورکیا و ئێران زۆر دڵخۆش نین بە هەرێمی کوردستان، لەوەی کە بەشێک لە عێراق باکووری عێراق لەژێر دەسەڵاتی کورد دا بێت و ئۆتۆنۆمییان هەبێت و خاوەنی پەرلەمان و حکومەتی خۆیان بن، بۆ ئێران زۆر سەرنجڕاکێش نییە، لەبەرئەوەی دەتوانێت نموونەیەک بێت بۆ کوردانی ئێران. هەروەک ئەو هۆکارەی کە سەرکردەکانی تورکیاش زۆر بە هەولێر دڵخۆش نین و، ئێوە کێشەتان لەگەڵ ئەوانیش هەبووە، دەهاتنە ناوەوە و هێرشیان دەکرد و لێیاندەدان و دەیانگوت پەکەکەی لێیە، هەمان ئەو شتە بە جۆرێک لە جۆرەکان سەبارەت بە ئێرانیش ڕاستە. ئەم بەیانییە کە لە ڕێوڕەسمی پەردەلادان لەسەر کۆمەڵێک کتێبی بزووتنەوەی بارزان گوتارم دەخوێندەوە، بە جەنابی پایەبەرز، نێچیرڤان بارزانی و کاک مەسعودم گوت لەو 31 ساڵەدا ئێوە ئەو ناوچەیەتان لەژێر دەسەڵاتدا بووە، لەڕووی دیپلۆماسیی گشتییەوە چ نمرەیەکتان پێدەدرێت، دواتر ڕوونم کردەوە کە ئەمڕۆ لەو ڕێوڕەسمەدا کە پەردە لەسەر مێژووی کوردستان لادەدرێت، ئەو مێژووە لە ئێران و لەلایەن بەهرام وەلەدبەگی و ئینستیتوتی کورد لە تاران ئامادە کراوە، ئەگەر من بەلاوە بنێن، چەند ئێرانیی دیکەی جگە لە کورد لێرە ئامادەن؟ دەبووایە زۆر زیاتربن، ئەو هەموو مامۆستایەی زانکۆ هەیە. دەمەوێت ئەنجامگیرییەک بکەم و بڵێم، هەرێمی کوردستان لە بواری دیپلۆماسی گشتیدا، لە پەیوەندی لەگەڵ ئێران، زۆر سەرکەوتوو نەبووە، من هەر کوردێک لە هەولێر دەبینم، فارسی لە من باشتر قسە دەکات، خولیای حافزی شیرازی و سەعدی و مەولانایە، لەڕاستیدا هۆگرییەکی سەیر بۆ ئێران و فەرهەنگی ئێرانی لێرە، لە هەرێمی کوردستان دەبینم. بە هیچ شێوەیەک ئەو هۆگرییە بۆ تورکی تورکیا و عەرەبی عێراقی نابینم، بەڵام بەڕاستی ئێران و فەرهەنگی ئێران و ئێرانییان خۆشدەوێت. ئەی بۆ نابێت زیاتر سوود لەمە ببینن؟
رووداو: پێتوایە کەڵک لەوە وەرنەگیرابێت؟
سادق زیباکەلام: من پێموایە بە هیچ شێوەیەک کەڵکی لێ وەرنەگیراوە. بە هیچ شێوەیەک نامەوێت بڵێم ئێوە تاوانبارن، بە هیچ شێوەیەک. دەمەوێت بڵێم پانتایی پەیوەندیی نێوان 85 ملیۆن ئێرانی و هەرێمی کوردستان زۆر زیاترە لەوەی ئێستا هەیە. با نموونەیەک بهێنمەوە، لە ماوەی چوار پێنج ساڵی ڕابردوودا، مەزەندە دەکرێت ئێرانییەکان نزیکەی 40 ملیار دۆلار پارەیان بردبێتە دەرەوە، باسی حکومەت ناکەم، تەنیا خەڵکی ئێران، ئەو پارەیان بردووەتە جۆرجیا، تورکیا و دووبەی و لەوێ موڵکیان کڕیوە، هۆکارەکەش ئەوەیە کە بەهای ڕیاڵ لە ئێران بەردەوام دادەبەزێت و ئەگەر کەسێک توانای هەبێت، دەبێت سامانەکەی بباتە دەرەوەی ئێران و سەرمایەگوزاری بکات. پرسیارەکە ئەوەیە، ئەو هەموو موڵکەی لە توکیا، ئیمارات، جۆرجیا و ئەرمینیا کڕدراون، بۆچی نابێت ئێرانییەکان بێنە هەرێمی کوردستان و لێرەش موڵک بکڕن. ئەو هەموو گەشتیارە ئێرانییەی دەچنە تورکیا.
رووداو: بەڵام کە ئێران خۆی مووشەکبارانی دەکات، ئەمە چ ئاسایشێکە گەشتیار یان سەرمایەدار بتوانێت ڕووی تێبکات؟
سادق زیباکەلام: نا، ڕێگەم پێبدە شتێک بڵێم، 31 ساڵە هەرێمی کوردستان لە دەستی ئێوەیە، کەمتر لە سێ ساڵە مووشەکباران دەکرێت، من سێ ساڵ لەمەوبەر هاتبووم بۆ ئێرە، مووشەکباران نەدەکرا، من مەبەستێکی دیکەم هەیە و، بە هیچ شێوەیەک نامەوێت بڵێم بەرپرسانی هەرێم لەوەدا تاوانبارن.
رووداو: دەمەوێت بگەڕێینەوە سەر باسەکەمان، باست لەو خۆشەویستییە کولتوورییە کرد کە لە بواری زمانەوە لەناو خەڵکی باشووری کوردستان بۆ ئێران هەیە، پێتوایە ئەگەر لە هەرێمی کوردستانەوە هێرش بکرابووایە سەر ئێران، ئێرانیش هەمان کاردانەوەی هەرێمی کوردستانی هەبووایە؟
سادق زیباکەلام: بێگومان نەخێر.
رووداو: ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ لاوازیی هەولێر لەلای ئێران، یان ئەوەی کە سەروەریی عێراق لاوازە کە ئێران دێت و سوودی لێ وەردەگرێت؟
سادق زیباکەلام: ئەو جۆرە هێرشە سەربازییانە کە ئێستا ئێران خەریکە دژی هەرێمی کوردستان ئەنجامیان دەدات، بە درۆن دێت ئێرە و ئەوێ بۆردوومان دەکات و مووشەکی تێدەگرێت، ئەو جۆرە هێرشانە هەمیشە لە بەهێزییەوە نین. با نموونەیەک بهێنمەوە، لەو سێ ساڵەی ڕابردوودا بەشێکی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا بوو، ئێستاش ساڵێک زیاترە جۆ بایدن سەرۆکە، لەو سێ ساڵەدا ئێران جووڵە و هێرشی زۆری کردووە، جا یان خۆی ڕاستەوخۆ کردوویەتی یان ئەو گرووپە چەکدارانەی سەر بە ئێران بوون، وەکو حەشدی شەعبی یان حوسییەکان لە یەمەن، هێرشیان کردووەتە سەر دامەزراوە نەوتییەکانی سعودیە ئارامکۆ و هێرشیان کردووەتە سەر هەندێک ناوچەی ئیمارات و چەندین جاریش هێرشیان کردووەتە سەر هەولێر. ئەگەر سەرنجتان دابێت، ئەمریکییەکان هیچ کاردانەوەیەکیان نەبووە، بە هیچ شێوەیەک. تەنانەت سەردەمی ترەمپ کاتێک درۆنەکەی ئەمریکامان لە ئێران بەردایەوە، ترەمپ گوتی کێشە نییە و ئێمە پێمان ناخۆش نییە، ئەوە چیمان پێدەڵێت؟ ئایا بەڕاستی ئەمریکییەکان لە ئێران دەترسن؟ یان کاتێک هێرش دەکرێتە سەر ئارامکۆ؟ هەموومان دەزانین کە بەو شێوەیە نییە، ئەمریکا ناترسێت. زۆربەی کاتەکان ئەو هێرشانەی لەلایەن ئێرانەوە ئەنجامدەدرێن، لەوانەیە پیشاندانی هێزیش نەبێت، لەوانەیە نەیانەوێت هێزی خۆیان پیشانی بەرپرسان و خەڵکی هەولێر بدەن، دەکرێت ئەوە بە جۆرێک لاوازی و نیگەرانیش لێکبدرێتەوە؛ بەڵام بە ڕەچاوکردنی ئەو هەموو پەیوەندییە شارستانی، فەرهەنگی و مێژووییەی نێوان هەرێم و ئێران، من ناڵێم کوردانی ئێران، دەڵێم هەموو ئێران، ئەوە لەڕاستیدا جێگەی داخە.
رووداو: ئەو نیگەرانیەی ئێران دەتوانێت یەکێک لە هۆکارەکانی ئەوە بێت کە هەرێمی کوردستان هەوڵی وەبەرهێنان لە کەرتی غاز و هەناردەکردنی بۆ دەرەوەی وڵات دەدات. ئەمە ئێرانی تووڕە کردووە؟
سادق زیباکەلام: نا پێموانییە لەبەر غاز بێت، کێشەکە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، سەرکردایەتیی هەرێمی کوردستان پشتیان لە تاران کردووە و سەرکردایەتیی تارانیش پشتیان لە هەرێم کردووە. ئەو دووانە دەبێت ئاوڕبدەنەوە و بەهۆی ئەو زەوینە مێژووییەی باسم کرد، لەنێوانیاندا هاوکاریی زۆر دروست ببێت و دەبێت گفتوگۆ ئەنجام بدرێت، ئەو مووشەک و درۆنانەی دێن بەهۆی نەبوونی پەیوەندی و گفتوگۆی نێوان تاران و هەولێرە. ئەگەر ئەو دیواری بێ متمانەییە یان هەر شتێکی ناوبنێن، بڕووخێت..
رووداو: ئەو دیوارە چۆن دەڕووخێت؟
سادق زیباکەلام: قورسە، لەبەرئەوەی 31 ساڵە هیچ هەوڵێک بۆ ڕووخانی نەدراوە و بەردەوام خراپتر بووە. بۆ نموونە کاتێک ئێوە گشتپرسیتان کرد، سەرکردەکانی ئێران کاردانەوەیەکی زۆر خراپیان هەبوو، من نامەیەکی کراوەم نووسی و داوام لە ئایەتوڵڵا سیستانی کرد فەتوایەک بدات و بڵێت، ئەو گشتپرسییە کارێکی باشە، ئەگەر بزانیت بەهۆی ئەمەوە لەلایەن ناسیۆنالیستە ئێرانییەکانەوە چەند هێرش کرایە سەر من و بە ناپاک و نیشتمانفرۆش و بەکرێگیراو ناوبرام. ئەگەر پەیوەندیی نێوان هەولێر و تاران کەمێک گەرم ببێت، تاران ئەوەندە سەنگەر بەرامبەر هەولێر ناگرێت، ئەگەر هەولێر بیەوێت گشتپرسیش بکات و تەنانەت ئەگەر بیەوێت سەربەخۆش بێت، تاران بەو ڕاددەیە سەنگەری لە بەرامبەر ناگرێت.
رووداو: ئێستاش پرسی گشتپرسی لە مێشکی بەرپرسانی ئێران دا هەر ماوە؟
سادق زیباکەلام: نا نەماوە. سەیرکە، ئەگەر تۆ کێشەت لەگەڵ کەسێک هەبێت و ئەو چەقۆیەک هەڵگرێ، تۆ وا بیردەکەیتەوە کە دەیەوێت هێرشت بکاتەسەر، بەڵام ئەگەر بەیەکەوە گفتوگۆتان هەبێت، تۆ ئەوکات دەزانیت چەقۆکەی هەڵگرتووە و دەیەوێت تیژی بکاتەوە و گۆشتی پێ لەت بکات یان کارێکی دیکەی پێ بکات. نێوانی تاران و هەولێر بەو شێوەیەی لێهاتووە، گفتوگۆیان لەنێوان دا نەماوە، نەبوونی ئەو گفتوگۆیەش وایکردووە ئێوە هەر جووڵەیەک بکەن، تاران بە گومانەوە سەیری بکات و بە جۆرێک دووژمنایەتی بەرامبەر بە خۆی لێکیبداتەوە و ئەنجامەکەشی دەبێتە ئەوەی کە مووشەکت تێبگرێت و درۆنت بۆ بنێرێت. ڕاستە کارێکی قورسە، بەڵام دەبێت بە شێوەیەک ئەو گفتوگۆیە دروست بکرێت.
رووداو: دەست و دەسەڵاتی ئێستای ئێران لەناو عێراق دا چۆن هەڵدەسەنگێنن، ئایا بەهێزتر بووە یان لاواز بووە؟
سادق زیباکەلام: من پێموایە خەریکە هەژموونی ئێران لەنێو عێراق دا بەرەو کەمبوونەوە دەڕوات، لەوانەیە هەڵەبم، بەڵام پێموایە نەوەی تازەی شیعە لە عێراق کە خەریکە گەورە دەبن و تەمەنیان دەگاتە 18 بۆ 19 ساڵ، ئەوانە ئیدی نەوەی دوای ڕووخانی سەدام حوسێنن، ئەوان چیدی وەکو نەوەی پێشووی ئێران وەکو هاوپەیمانێکی شیعە نابینن. سەیرکە، کورد کە هۆکارێکی نەبووە بۆئەوەی بە چاوێکی دۆستانەوە سەیری ئێران بکات، سوننەش بە هەمان شێوە، ئەوەی دەمێنێتەوە تەنیا شیعەکانی عێراقن. ئێران هەڵەیەکی زۆر گەورەی کردووە کە هاتووە تەنیا لەگەڵ گرووپێکی شیعە کە لایەنگرین، پەیوەندیی دروستکردووە، ژمارەیەکی زۆری دیکەی شیعە کە لایەنگری موقتەدا سەدر و ئایەتوڵڵا سیستانی و... لەو پەیوەندییەی ئێران دا بەجێهێڵدراون. هەڵەیەکی زۆر گەورەتری ئێران ئەوەبوو کە گوتی حەشدی شەعبی لەگەڵ منە و منیش پشتیوانیی لێدەکەم، بەڵام ئەوانەی دیکە کە لەگەڵ من نین، پشتیوانییان لێناکەم.
رووداو: دۆخی ئێستای عێراق چۆن دەبینیت و ئێران چۆن سەیری ئەو دۆخە دەکات و پرسی کشانەوەی ڕەوتی سەدر لە پەرلەمانی عێراق چۆن هەڵدەسەنگێنیت؟
سادق زیباکەلام: چارەسەری دوورمەودای کێشەکانی عێراق دیموکراسییە، ئەگەر دیموکراسی لە عێراق دا جێگیر نەبێت، کورد لەگەڵ عەرەب تووشی کێشە دەبن و هەولێر و بەغدا ئاراستەی ڕۆیشتنیان لە یەک جیادەبێتەوە، بەڵام ئەگەر دیموکراسی هەبێت، هەولێر و بەغدا بەرەو لێکتێگەیشتنی زیاتر هەنگاو دەنێن، تەنانەت پەیوەندییەکان لەگەڵ ئێران باشتر دەبن و کێشەی نێوماڵی شیعەش کەمتر دەبێتەوە، ئەو قەیرانەی لە بەغدا هەیە و ناتوانن حکومەت پێکبهێنن، وردە وردە دادەمرکێتەوە.
رووداو: ئەگەر حکومەتێک لە داهاتوودا لە عێراق پێکبێت و ئێران لەپشتی بێت، بەڵام سەدر پشتیوانیی نەکات، ئەو حکومەتە دەتوانێت بەردەوام بێت؟
سادق زیباکەلام: ئێستا عێراق تووشی دیموکراسییەکی نوقسان بووە، دیموکراسییەکی پێنەگەیشتوو، ئێستا ئەوە دیموکراسی نییە لە عێراقدا دەسەڵات بەڕێوەدەبات، حەشدی شەعبی و موقتەدا سەدر و هادی عامری حکومەت بەڕێوەدەبەن، ئەوە کەسەکانن دەسەڵات بەڕێوەدەبەن، جۆرێک لە عەشیرەتگەرییە.
رووداو: سەبارەت پرسی پێکهێنانی حکومەتی عێراق، ئایا ئێران ناڕەزایی لەوە هەیە کە پارتی پۆستی سەرۆککۆماری عێراق بەدەستبهێنێت، یان تێبینیی لەسەر بەربژێری پارتی هەیە؟
سادق زیباکەلام: لەو دۆخەی ئێستادا زۆر سرووشتییە ئێران بێت و تەنیا و تەنیا پشتیوانی لەو گرووپانە بکات کە لایەنگری کۆماری ئیسلامین، لەبەرئەوەیە نیگەرانە ئەگەر ئەو شیعانەی سەربەخۆترن، ئەگەر ئەو سوننانەی سەربەخۆترن یان ئەو کوردانەی سەربەخۆترن، دەسەڵات بگرنەدەست، بە کردەوە هەژموونی ئێران لە عێراق کاڵتر و کاڵتر دەبێتەوە.
رووداو: دۆخی ئابووریی ئێران و چارەنووسی ڕێککەوتننامەی ئەتۆمیی ئێران و وڵاتانی پێنج کۆ یەک لە داهاتوودا چۆن دەبینن؟
سادق زیباکەلام: هەرچەند هیواکان بە ڕێککەوتنی ئەتۆمی زۆر لاواز بووە، وەکو نەخۆشێک کە تووشی دڵوەستان بووبێت و خەریکن کارەبای لێدەدەن بۆئەوەی هەناسە بدات، لەڕاستیدا ئێستا ڕێککەوتنەکە بەو شێوەی لێهاتووە، ئەگەریش ڕێککەوتن ئەنجامنەدرێت، تەنیا ئەنجامێکی لێدەکەوێتەوە و ئەوەیە کە دۆخی ئابووریی ئێران لەوەی کە هەیە خراپتر و خراپتر دەبێت.
رووداو: بۆچی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان وەکو نەتەوەیەک لەلایەن دەسەڵاتی ئێرانەوە مافی پێنادرێت؟
سادق زیباکەلام: ئەو پرسیارەی تۆ باسێکی بێ چارەسەری نێوان من و کورد و ئازەری و عەرەبی ئێرانی و سوننەکانی ئێرانە. من لەو بڕوایەم ئەگەر دیموکراسی لە ئێران جێگیر بکرێت، ئەگەر بێی و بتەوێت سنە و مەهاباد و مەریوان لە ئێران جیابکەیتەوە، بە نینۆکەکانیان خۆڵ هەڵدەکەنن و زەوییەکە پڕدەکەنەوە بۆئەوەی جیانەبنەوە، ئەگەریش دیموکراسی نەبێت، ئەو هەستی جیابوونەوە و خۆ دوورخستنەوەیە لەنێو کورددا ڕۆژ لەدوای ڕۆژ زیاتر دەبێت. کێشەکە لە دژی کوردستان نییە، بەڵکو کێشەکە لە دژی دیموکراسی دایە. ئەگەر دیموکراسی جێگیر بکرێت، پرسەکانی سەرجەم نەتەوەکان لە ئێران دا چارەسەر دەبێت.
رووداو: کەواتە خاڵە سەرەکییەکە دەستنیشانکراوە و ئەویش دیموکراسییە؟
سادق زیباکەلام: بەڵێ، نەبوونی دیموکراسییە. ئەو هۆکارەی من خستمەڕوو، زۆر ڕوونە. سکۆتلەندا پێنج ساڵ لەمەوبەر گشتپرسیی کرد، زیاتر لە 60% گوتیان دەمانەوێت لەگەڵ بەریتانیا بمێنینەوە، لەبەرچی؟ لەبەرئەوەی ئەگەر لە بەریتانیا جیاببنەوە چی بەدەستدێنن؟ ئەگەر تۆ لە مەهاباد یان سنە زمانی کوردیت هەبێت و منداڵەکەت بنێری بۆ قوتابخانە بە زمانی کوردی بخوێنێت، لە ئێران جیادەبیتەوە بۆئەوەی چی بەدەستبهێنیت؟
رووداو: بەڵام کە مافەکانت پێنەدرێت چارەیەک نییە؟
سادق زیباکەلام: ئەو مافە تەنیا دیموکراسی دەتوانێت بیدات.[1]