AK Parti Van Milletvekili İrfan Kartal, geçmişte nüfusunun büyük çoğu köylerde yaşayan Van’ın önemli bir tarım, hayvancılık ve turizm kenti olduğunu söyledi.
Kentte ekonomiyi canlandırmak için projeler başlatıldığını belirten Kartal, bu kapsamda Tarım Enstitüsü projesinin hayata geçirileceğini, yanı sıra çiftçiye kredi desteği sağlandığını belirtti.
İrfan Kartal, Van-Rojhılat (İran) arasındaki Kapıköy sınır kapısının 24 saat hizmet vermesi için girişimlere başladıklarını, ayrıca Kürdistan Bölgesi ve Irak’a ulaşımda rahatlığı sağlamak için de yeni bir proje hazırladığını duyurdu.
“2002’de, Recep Tayyip Erdoğan’ın iktidara gelmesinden sonra Türkiye’de de artık Kürt meselesi konusundaki, istismar, asimilasyon ve zapturap kalmadı” diyen Kartal, Kürtlerin de “silah yerine sivil siyaseti tercih etmeleri gerektiğini” vurguladı.
Kartal, 2023 seçimlerinde Van’dan 5 vekil çıkaracaklarını, Türkiye’de yeniden iktidar olacaklarını söyledi.
AK Partili İrfan Kartal’ın Rûdaw TV’den Abdulselam Akıncı ile 12 Haziran’da Kürtçe yaptığı söyleşinin tam metni:
Rûdaw: Serhat’ın en büyük kenti Van’da, Van Gölü kıyısında özel bir söyleşi ile sizlerle birlikteyiz.
İrfan Kartal: Kardeşim burası Van Gölü değil, Van Denizi (gülerek). Göl derseniz gücenirim.
Rûdaw: Sayın Kartal ile Van’ın sorunlarını ve çözüm yollarını tartışacağız. Böyle güzel bir günde, Van Denizi kıyısında bizi kırmayıp bu söyleşi için zaman ayırdığınız için teşekkür ediyorum.
İrfan Kartal: Ben de hoş geldiniz diyorum. Van çok eski bir kent. Kral Sarduri döneminde başkent olmuş, tarihi daha eskilere uzanan bir kent. Van Türkiye’de öne çıkan bir şehir, sıradan bir şehir değil. Bugün Van’ın bir milletvekili olarak şehrimizin yararı ve çıkarları için hizmet etmeye çalışıyor, yapabilecekleri takip ediyoruz.
Rûdaw: Van’ın tarihinden ve öneminden bahsettiniz. Serhat bölgesinin en büyük kenti Van, tarihi bir kent. Van Denizi turizm için büyük olanak sağlıyor. Buna rağmen Van’da bir çok ekonomik sorun var. İnsanlar bu durumdan şikayetçi. Gelir kaynağı yüzde 74 tarım ve hayvancılığa, yüzde 6’sı kamu hizmetlerine ve yüzde 20’si ise turizme dayalı. Buna rağmen Vanlı gençler çalışmak için İstanbul, İzmir gibi şehirlere göç ediyor. Bir vekil olarak bu konuda ne diyorsunuz?
İrfan Kartal: Değerli kardeşim Van halkının yüzde 74’ü tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlıyor. Bu çok büyük bir rakam. Buğdayını, arpasını, yününü üretiyor ve bu konuda Türkiye’de ilk sırada yer alıyordu. 1953 yılında ailemden çok sayıda kişi de bu işi yapıyordu. Tarım ve hayvancılık yapıyor, her yıl Halep’e küçük baş hayvan gönderiyordu. Yün ve deri ticareti yoğundu ve öyle ki İstanbul’da bile bu yoğunlukta bir ticaret yoktu.
Rûdaw: Ancak şimdi tersine dönmüş.
İrfan Kartal: Evet, tersine dönmüş. Şimdi de Van’da 4 milyon küçük baş hayvan var. Bir de eskiden nüfusun yüzde 60’ı köylerde yaşıyordu, yüzde 40’ı şehirde. Ama şimdi köylerde yaşayanları oranı yüzde 40’ın altına düşmüş. Köylerde de insanlar artık hazır yaşama alışmış. Yumurtasını, ekmeğini şehirden alıyor. Araya bir de pandemi dönemi girdi ki tüm dünyayı etkiledi, küresel bir etki yarattı. Şimdi bu sıkıntılı dönemin ardından Van’da organize sanayi bölgesi bünyesinde hayvancılık enstitüsü açılması için yoğun bir çalışma içerisindeyiz. Bu enstitü yedi dalda çalışmalar yürütecek. Bal, balık, et, deri üretimi sağlanacak. Van büyük imkanları, potansiyeli olan büyük bir şehir.
Rûdaw: Ama Vanlı gençler iş imkanı olmadığı için batıdaki şehirlere gidip çalıştıklarını söylüyor?
İrfan Kartal: Van yüzölçümü bakımından Türkiye’nin beşinci büyük kenti. 20 bin kilometre karelik bir yüz ölçüme sahip. Dediğim gibi, hayvancılık temel geçim kaynağıydı. Nordiz ve Muradiye koyunları Arabistan’a kadar satılıyor, ticareti yapılıyordu.
Rûdaw: Ama şimdi çiftçiler artan masraflar yüzünden tarım yapamadığını, örneğin mazot fiyatları yüzünden tarlalarını süremediğini söylüyor. Yem ve saman fiyatları arttığı için hayvancılık yapamadığını belirtiyor.
İrfan Kartal: Ama yeni projeler var. Bu proje kapsamında 200 baş küçük hayvan besleyenlere devlet 7 yıl boyunca faizsiz nakit kredi imkanı tanıyacak. Tarımda da destek veriyor, kira desteği sağlıyor. Buğdayın kilosuna 7, arpanınkine 7 Lira belirlemiş.
Rûdaw: Ancak çiftçiler bunu çok az buluyor. Keşke 8 TL olsa diyorlar.
İrfan Kartal: Doğrusu 7 TL de çok iyi bir fiyat.
Rûdaw: Düzeltelim isterseniz, 7 TL iyi mi yoksa yetesiz mi?
İrfan Kartal: 7 TL çok iyi bir fiyat. Gübreleme ve mazot fiyatını da göz önüne alırsanız ki petrol ve doğalgazda Türkiye olarak hala dışa bağımlıyız. Petrol ve doğalgaz ihtiyacının yüzde 92’sini dışarıdan alıyoruz.
Rûdaw: Bu pahalılık bundan mı kaynaklanıyor?
İrfan Kartal: Bundan kaynaklı. Türkiye Petrolleri’nin Batman ve Diyarbakır’da ürettiği petrol ancak yüzde 8’ini karşılıyor. Bu nedenle dışarıya 85 milyar dolar harcıyorduk. Ama Karadeniz’de yeni bulunan doğalgaz inşallah 4-5 aya kadar devreye girecek ve bu konutlara sağlanan doğalgaz ihtiyacını 25 yıla kadar karşılayacak. 540 milyar metreküplük bir hacme sahip.
Rûdaw: Yani Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “müjde” diye açıkladığı Karadeniz’de bulunan doğalgaz bir kaç ay sonra Türkiye’ye dağıtılacak mı?
İrfan Kartal: İnşallah 2023’te devreye girecek.
Rûdaw: Van’daki gelir kapılarından bahsettik. Van’ın gelirinin yüzde 20’si turizmden sağlanıyor. Pandemi döneminde İran’a açılan kapı (Kapıköy) 19 ay boyunca kapalı kaldı. Daha açıldı ama şimdi de sabah saat 10:00’dan öğleden sonra 14:00’a kadar açık. Neden 24 saat boyunca açık kalmıyor? Van halkına bu konuda ne diyeceksiniz?
İrfan Kartal: Van yazlık bir bölge. Van’a gelenler bir daha Bodrum, Marmaris’e gitmez. Kapı da açık. Dün Başkanımız sayın Recep Tayyip Erdoğan buradaydı ve vekil olarak biz bu konuyu da kendisine aktardık. Hem turistler için hem de transit geçişler için kapı 24 saat boyunca açılacak. İnşallah Kürdistan’a açılan Habur Sınır Kapısı için daha iyi bir çalışma yapılacak.
Rûdaw: Bu konuya geleceğim ama siz Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kapının 24 saat boyunca açık olmasını talep eden bir dosya sundunuz...
İrfan Kartal: Evet...
Rûdaw: Bu ne zaman yürürlüğe girecek?
İrfan Kartal: Biz bunun takipçisi olacağız. Abdulselam bey, eskiden Avrupa’dan İran’a gelen turistler Van’a da gelirdi. Kültür turizmi için. Van bir turizm kentidir.
Rûdaw: Kürdistan Bölgesi’nden, Erbil, Duhok, Süleymaniye’den turistler buraya rahat ulaşabilmek için İbrahim Halil Sınır Kapısı üzerinden Şırnak’a, Batman, Siirt üzerinden 7-8 saatte ancak buraya ulaşabiliyor. Oradan gelenlerin daha kısa zamanda ulaşabilmelerini sağlamak için herhangi bir plan veya projeniz var mı?
İrfan Kartal: Pervari üzerinden yapılan yol sırf Irak, Kürdistan için yapılıyor. Sadece Pervari’ye gidip gelebilelim diye değil. Amacımız bu yol ile insanların 2 buçuk en fazla 3 saat içerisinde sınırdan Van’a ulaşabilmelerini sağlamaktır.
Rûdaw: Bu henüz bir proje mi?
İrfan Kartal: Bu üzerinde çalıştığımız bir proje.
Rûdaw: Bize biraz ayrıntılarından söz edebilir misiniz?
İrfan Kartal: Bu proje, iki gidiş, iki geliş şeridine sahip yol projesidir. Şırnak’tan Pervari’ye, oradan Çatak’a ve Van’a ulaşacak. Şırnak tarafında şu an çalışma var, Van tarafında ise projesi hazır, ihale aşaması biterse uygulanmasına başlanacak.
Rûdaw: Peki Erbil ile Süleymaniye’den direk Van’a neden uçuş yok? Bu da merak edilen bir konu.
İrfan Kartal: Bahsettiğim yol projesi hayata geçerse insanlar daha çok karayolunu tercih edecek. Seyahat ederek gelmek için. Ama İnşallah havayolu da ileride olur.
Rûdaw: Ama mesela daha kısa sürede buraya ulaşmak isteyen olur. Ticaret için bu yolu tercih eden iş insanları ulur. Direk uçuşların olması da iyi olmaz mı?
İrfan Kartal: Aslında bir ticaret var. Vanlı üreticiler yılda yaklaşık 3 milyon dolar değerinde mal ihrac ediyor Kürdistan ve Irak’a.
Rûdaw: Bu rakam Van için az değil mi?
İrfan Kartal: Artacaktır.
Rûdaw: 15 Temmuz darbe girişiminde bu yana Van’da periyodik olarak 15 günde bir eylem ve etkinlik yasağı getiriliyor. Bu şehir için boğucu bir karar değil mi? Neden ve niçin bu yasak Valilik tarafından uzatılıyor ve her türlü etkinlik yasaklanıyor?
İrfan Kartal: Her türlü etkinlik yasaklanmıyor. Örneğin geçen hafta da konserler oldu, toplantılar yapıldı. Ama bildiğiniz gibi Van geçmişte sıkıntılar yaşadı. Van’da 40 yıldır terörden kaynaklı sıkıntılar vardı. Henüz yeni yeni bunlar aşılıyor. 2002’de, Recep Tayyip Erdoğan’ın iktidara gelmesinden sonra Türkiye’de de artık Kürt meselesi konusundaki, istismar, asimilasyon ve zapturap kalmadı. İnsanlar serbestçe Kürtçe konuşuyor. Eskiden Van’da çok sıkıntılar vardı, 40 yıl önce inkar vardı, asimilasyon vardı. Biz Kürtçe bir şarkı dinleyemiyorduk. Telefonda Kürtçe konuşmaya cesaret edemiyorduk. Recep Tayyip Erdoğan, iktidarı döneminde bu konularda cesur adımlar attı.
Rûdaw: Siz bir toplantıda “Kürt sorunu yok, terör sorunu var” dediniz. Bu konuda size çok eleştiri de geldi...
İrfan Kartal: 2002’den sonra Kürt sorunu çözüldü.
Rûdaw: Bu sorun bitti mi?
İrfan Kartal: Bizim dönemimizde bitti. Çözüldü. Kürtlerin de artık silahla işi olmamalı, sivil siyaset yapmalı. Eğitim için, ticaret için politika yapmalı. Okuyup mühendis, avukat olmak için çalışmalı. Bugün bizim aileden ben yedinci vekilim. Rahmetli amcam Kinyas Kartal bey Meclis’e vekaleten başkanlık yapmış, Cumhurbaşkanlığı vekilliği yapmış. Van’a, aşiretlerine, tüm Türkiye’ye hizmetler yapmışlar.
Rûdaw: 2023 seçimleri için bir yıl kadar bir süre kaldı. Halihazırda Van’da AK Parti’den 3, HDP’den 5 vekil var. 2023 seçimlerinden beklentileriniz nedir? Anketler size diyor? AK Parti yeniden iktidar olur mu?
İrfan Kartal: AK Parti bir hizmet partisidir. AK Parti milletin partisidir. Demokraside devletin sahibi millettir. Jean-Jacques Rousseau “devlet milletin sahibi değil” diyor. Eskiden Türkiye’de devlet milletin sahibiydi. Şimdi artık millet devletin sahibidir. Biz de milletin vekilleriyiz. Bu nedenle her üç vekilimiz, il yönetimimiz sıkı bir çalışma içerisinde. Dün de Cumhurbaşkanımıza Van’ın eksiklerinden, ihtiyaçlarından bahsettik. Çevreyolu ihtiyacı, tarım ve hayvancılık için baraj, gölet, sulama kanalı ihtiyacı, turizm için ihtiyaçlar, hastane ihtiyacı ve diğer tüm alanlarda ihtiyaçları anlattık. Bunları takip ediyoruz. Van için çalışıyoruz. İnşallah halkımıza çok daha iyi hizmetler sunacağız. Millet de artık hizmet istiyor. Savaş, silah, ve patlama seslerini duymayı değil. Belediye başkanları bize hizmet etsin diyor. Şimdi Van’da çok büyük bir hizmet var. İnşallah 2023 seçimlerinde Van’dan 5 vekil kazanacağız. Yine iktidar olacağız. Biz milletimizin hizmetindeyiz. Biz hizmet için geldik, vazifemiz budur.
Rûdaw: Bu da son sorum olsun; Kürt sorunu çözüldü dediniz. Ama Kürtler Kürtçenin ikinci resmi dil olmasını ve ilk okuldan üniversiteye kadar eğitim dili olmasını istiyor. Bir Kürt olarak, siyasi görüşünüzün dışında bu konudaki görüşünüz nedir?
İrfan Kartal: Bugün burada (Van’da) Kürtçe eğitim Türkçe’nin de önüne geçmiş.
Rûdaw: Eğitim dili olmasını kastediyorum...
İrfan Kartal: Resmiyette de, üniversitede de. Bugün Mardin Artuklu Üniversitesinde Kürdoloji bölümü var. Kürtçe eğitim imkanı var. Kürtçe önünde hiç bir engel yok. Biz anadil ana sütü kadar helaldir, haktır diyoruz. Eskiden yasaktı, konuşamıyordunuz. Ama bugün ana sütü kadar helal olan anadil serbesttir. İsteyen konuşabiliyor. Ben 70 yaşındayım, üç dönem askerlik yaptım ve o zaman Kürtçe bile konuşamıyorduk.
Rûdaw: Bu söyleşi için size teşekkür ediyorum.
İrfan Kartal: Ben de teşekkür ediyorum.
İrfan Kartal Kimdir ?
1949 Van doğumlu İrfan Kartal, ilk, orta ve lise öğrenimini Van’da tamamladı. Yüksek öğrenimini 1973 yılında Ankara Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi (ADMM) İnşaat Mühendisliği bölümünde tamamladı.
Eczacı Semra Kartal’ın eşi olan İrfan Kartal, 13,14,15 ve 16. dönem Van Milletvekilliği ve TBMM Başkanlığı yapmış olan Kinyas Kartal’ın öz yeğenidir.
1973 yılından beri bir çok sivil toplum kuruluşunda yer alan Kartal, Akil İnsanlar Grubu’nun Van temsilciliği görevinde bulundu.
24 Haziran 2018 genel seçimlerinde AK Parti’den milletvekili seçilen Kartal 2 çocuk babasıdır.[1]