زەنون سلێڤانەی زاخۆ
بێگۆمان ئەڤ رەنگە قەهرەمانێن نەمر و هەردەم ساخ دناڤا جەرگێ ملەتێ خوەدا چ جاران نائێتە ژبیرکرن .چونکە وان ب درێژاهیا تەمەنێ خوە هەتا ل دواییا تەمەنێ خوە تەرخانکرینە بۆ دۆزا رەوایا ملەتێ کورد و خزمەتا چاند و زمان و کەلتۆرێ خوە یێ نەتەوەی کریە وەکو قەهرەمانەکی ب هێز و سینگ پیلایی و خوەراگر دبیت دچەپەرێن بەرگریکرنێ دا، ب خامەیێ خوە شیایە دەربڕینێ ژ ئێش و ئازارێن تەپەسەریا ملەتێ خوە بکەت.
بەلێ هەیا نها ژی هێشتا ناڤ و دەنگێ وی مایە ل سەر زمان ۆ زاراڤێن کومەلگەهێ جڤاکی دناڤا بەرپەرێن دیروکێ دا یێ هاتیە تومارکر؛لەورا کاروانێ رەوشەنبیریا کوردی تەمامکەرا ب بەردەوامیدان ب شۆرەش و بەرخودانا ملەتی چ برێکا ڤەهاندنا هەلبەستێ، چیرۆک، گۆتارێن رامیاری و جڤاکی ب شێوەیەکی گشتی بوویە تاکە رێک ژ بۆ هشیارکرنا کومەلگەهێ و دەنگێ ئازادیا سەرخوەبوونا ملەتێ کورد شاراندیە تەخ و چینێن ملەتی و هەژار و بەلەنگاز هانداینە بۆ دناڤ گۆرەپانا خەباتا سیاسی و هەستا نەتەوایەتیێ ژ بۆ پاراستن و زمان و خاک و ناسناڤێ مروڤێ کورد.
سەبارەت ل دۆر گرنگیا ڤی بابەتی ب کورتی دێ ڤەگەرن بال ئێک ژ مامۆستا و نڤیسەر و هەلبەستڤانێ کورد خودێ ژێ رازی بیت (صالح یوسڤی ) سیاسەتمدار و هەلبەستڤان و نڤیسکارێ هزرمەند دکەلا گەرما دتەمەنێ گەنجاتیا خوەدا هشیاریەکا مەزن دگەهشتێ کو دزانی ملەتێ وی لژێر ستەم ونەهامەتیا رژێمێ ڤە یێ دەربازدبیت ژ هینگێ وەرە هەستێ خوە دەربڕی، نڤیسینا هەلبەستێ کریە چەکەکی هەر ب هێز و دقویناغێن بەرگرێکرنا خەباتێ دا چەند هەلبەستێن وەلاتپارێزیێ و کوردایەتیێ و رێڤنگ و پێشمەرگاێەتیێ ئێخسیتە دخزمەتا بەردەوامیدانا بزاڤا کاروانی چاند و زمان و رەوشەنبیریا نەتەوەی، ناڤێن باژێرێن کوردا درێزکێن هەلبەستێ دا ڤەهاندیە مینا بەندا شنگارێ ، کەلا هەڤلێرێ و چەندین هەلبەستێن دن ژی، ژنمووونەیا نڤیسینێن وی؛ دەنگێ خورتا دڤێ پارچە هەلبەستێ دا ب ڤی ئاوایێ دبێژت:
رۆژا مێر و خورتا هەلات
هاتین هاوارا تە وەلات
ژییێ لاوینیێ بە خەلات
جانێت خوە دێ کەینە قەلات
هەلبەت نڤیسەرێ کورد (صالح یوسڤی ) تەڤلی دناڤ هێزێن سیاسیێن کوردی بوویە، پەیوەندیا وی دگەل پارتا هیوا رۆلەکی ب هێز و کاریگەر گێرایە، چەند جاران پلێن بەرپرساتیێ وەرگرتینە، ب شێوەکی نەرم و ئارام رەفتارێن خوە یێن جوان گونجاندیە دگەل وی ئەرک و بەرپرساتیا دناڤا هێزێن سیاسی دا، ئێش و ئازار و نەخوەشیێن ملەتێ خوە ل بەرچاڤ دهاتە پەیرەوکرن دگەل دەستپێکا مزگینیا دامەزراندنا پارتی دیموکراتی کوردستان ب سەرکردایەتیا بارزانیێ نەمر ل مەها تەباخا سالا 1946 دپارچە هەلبەستەکێ دا پەسنا رۆلێ کۆمەلا هیڤی دکەت و دبێژت …
رۆژا مە هەلات کۆمەلا هیڤی
پیرۆزبیت وەلات ڤێ جەژنا هیڤی
هێژایێ خەلات قەد نەشێن پەیڤێ
دێ چین دێ بۆرین پێگڤە کۆمەلێ
بەرهەمێن نڤیسکارێ نەمر (صالح یوسڤی )چەندین جاران دبەرپەرێن گۆڤار و رۆژنامەیان دا هاتینە وەشاندن، چەندین جاران بوویە سەرنڤیسکارێ گوڤارا (شمس کردستان )کو شارەزاییەک باش دچاند و زمان و ئەدەب و رەوشەنبیریا کوردی دا هەبوو، بەردەوام هەست ب ئێش و ئازارێن تەپەسەریێ و زیندان و قرکرنا ملەتێ کورد کریە ل ڤێرێ بۆ وەلاتێ خوە ئاخینکەکێ رادهێلیت دپارچە هەلبەستێ، کو دا کەرم م کریە و دبێژت :
ئاخ و ئۆخێت من دژوارن
برین کویرن سەد هزارن
خوەشیا مە وەلات و ژارن
هەمی لا و دوپشک و مارن
نڤیسەر و هەلبەستڤانێ کورد (صالح یوسڤی ژبەر وێ هەلویست و قەهرەمانیا وی بو دۆزا پاشە رۆژا ملەتی کورد دکەڤیتە دناڤبەرا چار دیوارێن گرتیخانەیا رژێمێ دا، ب جاڤ نەترسی و ب گیانێ بەرخوەدانێ و بجەرگەکی هناڤ سۆتی دڤێ پارچە هەلبەستێ دا وەها دبێژت:
حەیران بەندا تە دزانم
بێ وەلات و بێ نانم
ب ئێش و کولا گرانم
دڤێت ئەز بارێ خودانم
هوزانڤان و دیرۆکڤان و رەوشەنبیر و سیاسی, ڤەدگەرت بو بنەمالەک کەڤنار و ناڤدار ل زاخۆ, کو ئەوژی مالا شێخ ئیسفێ زاخۆیە ئەوێ دەست هەلاتی ل زاخو کری پشتی روخاندنا میرگەهێن کوردا, دایکبوونا وی ل سالا (1918) بوو, خاندنا سەرەتایی ل بامەرنێ تەمامکریە, ئامادەیی لسالا (1938) تەمام کریە, ل بەغدا بویە مامۆستا ل حەریرێ, پاشی ڤەگەرایە بەغدا, خاندنا خوە ل کۆلیژا شەریعەتی تەمام کر ول سالا (1943) هاتە دامەزراندن (کاتب) ل دادگەها میسل, ل سالا (1947)هاتە زیندان کرن, پاشی دویر ئێخستن بۆ پارێزگەها حللە, و ل سالا(1949)دبیتە نڤیسەرێ ل شنگالێ, پاشی هاتە زاخۆ هەر دیسا ب نڤیسەری, پاشی خوە تەرخان کر بۆ کاروبارێن سیاسی و پشتی رێکەفتنا 11 ئادارێ 1970 و ل 29 ئادارێ 1970بوویە وەزیر, پشتی شکەستنا شۆرەشێ ل سالا 1974, ل بەغدا ئاکنجی دبیت لێ ژ ئالیێن سیخور و کرێگرتیێن هاوارگێریا رژێمێ ڤە ب رێکا هنارتنا نامەیەکا مینرێژکری کو دگەهینە مالا وی پاشی دگەهیتە ل بەر دەستێ وی، مامۆستایێ نەمر ڤەدکەت و ئێکسەر ددەست دا دپەقیت بۆ ڤێ بوویەرا پری خەم وجەرگ هەژین, ل روژا 25ی خزیرانا یا سالا 1981 دئێتە شەهیدکرن، ل رۆژا پاشتر تەرمێ وی یێ پیرۆز دگەهیتە باژێرێ زاخۆ، دگێرانا رێورسمەکی ژ هەژی و مەزن دا ل گۆڕستان کەڤن تێتە خاکسپاردن.[1]