مەحمود سەنگاوی: زۆرن ئەو کەسانەی کە لە ژیانی پێشمەرگایەتی و سیاسیمدا قەرزاریانم، سەعدە خانی هاوسەرم بە نموونە. ئەو زەمەنەی کە گیان باجی ئازادی و کوردایەتی بڤەیەکی گەورە بوو، بۆ ساڕێژی زامە قووڵەکانی گەلەکەمان بڕیاری هەڵگرتنی دەرمانی تفەنگ و فیشەکمان دا و ئاڵای بەگژداچوونەوەمان دژ بە ستەم و زوڵم و زۆری داگیرکەران هەڵکرد، سەعدە خانی هاوسەرم هاوشانی بەندە ناوی خۆی لە دەفتەری شۆڕشدا ناونووس کرد و کەشکۆڵی پێشمەرگایەتی کردە شانی و بووە هاوەڵی کەژ و کێو و نەهامەتییەکانی خەباتی چەکداری. سەعدە بێ ترس بوو لە ئاست مردن، شەڕ، چۆڵەوانی و ئاوارەیی. ئەو لە هەموو شت گەورەتربوو، لە خەم، ئازار، تەنیایی، بێنان و خۆراکی و هاوشانی بەندە لەم دێ بۆ ئەو دێ و لەم شاخ بۆ ئەو شاخ سەودای مەرگی دەکرد، ئەو بە سەخاوەتەوە باوەشی بە شۆڕش بۆ ئازادیدا کردبوو.
خاوەن نیگایەکی پڕ لە هیوا
سەعدە، خاوەن کەسایەتییەکی هێمن و پشوودرێژ و سەلار و سەنگین بوو، پڕاوپڕ بوو لە شکۆ و غیرەت و ملنەدان بۆ نەهامەتییەکان. ئەو کچە جووتیارێکی هەست ناسک بوو، هێمنی و سەلارییەکەی سەرنجی هەموو دەوروبەرەکەی ڕادەکێشا و زیرەکی و وریایی لە ڕوخساریدا دەدرەوشایەوە. زۆرن ئەوانەی لە ڕۆژگاری تەنگانەدا سەریان نەوی ناکەن و بێ ئومێدی ناخیان ناخوات و لە گۆڤەندی خەبات و تێکۆشاندا ملی هەورازی قووچ دەگرن و بێ پشوو ڕێ دەکەن، سەعدە خان لەم چەشنە ژنانە بوو، هەر ئەمە وای کرد سەعدە زوو لەگەڵ ئاوارەیی و دەربەدەرییدا خۆی تێهەڵکێش بکات و ببێتە جێگای متمانەی بەندە و ژنانی هاوخەباتی.
سەعدە، هەر ڕۆژێ لازم بووبێ گیانی نەزری من و منداڵەکانی بکات غائیب نەبووە، ئەو ڕۆژگارەی باری قورسی هەژاریی و ئاوارەیی تەنگی پێ هەڵچنین ئەو هەرگیز دانەچڵەکی و سڵی نەکردەوە و شانی دایە بەری و نیگاکانی پڕ پڕ دەکرد لە ئومێد و هەزاران جار لەو پێناوەدا گیانی خۆی گەیاندە قەراغی مەرگ.
چەندین جار مەرگی بەزاندبوو
مەخابن خۆشیی سەرکەوتنەکانی دوای ڕاپەڕین بۆ سەعدە کەم بوو، لە ناو کەفوکوڵی خۆشییەکانی دوای ڕوخانی ڕژێمی بەعسدا مۆتەکەی نەگریسی نەخۆشی یەخەی پێگرت و نەیهێشت ماندوویەتی ڕۆژگاری شۆڕش و خەباتی دەرچێت و لەبەر بەرۆچکەی ماڵەکەیدا بحەسێتەوە. ئەو بە جەستەیەکی هیلاکەوە هیلاک لە دەربەدەریی و ئاوارەیی و نەهامەتی ڕووبەڕووی تاقەت پڕوکێنترین نەخۆشی بۆوە کە نەخۆشی شێرپەنجە بوو. بە چاوی پڕ لە ئومێد و دڵێکی بەهێزەوە ساڵانێکی زۆر بێ حەسانەوە لەگەڵ مەرگدا جەنگا و نەخۆشی چۆکی پێدانەدا.
کە بۆ کۆتا جار لە نەخۆشخانە و لە شاری ستۆکهۆڵم چاوم پێی کەوت بارودۆخی باش نەبوو، نەخۆشی بڕستی لێ بڕی بوو وەک ئەوەی چاوەڕێی کۆتا دیدارمان بووبێ و ئیدی بیەوێ ماڵاواییەکی یەکجارەکی بکات. باوەڕم بە مەرگی ئەو نەدەکرد ئاخر ئەو چەندین جار ڕووبەڕووی مەرگ ببووەوە و بەزاندبووی و هەمیشە بە کەشکۆڵێک لە خەم و ئازارەوە نیگاکانی پڕ پڕ دەکردن لە هیوا و ئومێد بۆ داهاتوو.
یادگارییەکان وەک فلمێک دێنە بەرچاو
بەداخەوە ئەو هاوڕێ بە ئەمەک و بە وەفایەی ژیانم، نزیکی دوو ساڵ بەر لە ئێستا و لە ناو تەم و مژی بەیانییەکی بێ نازدا جێی هێشتین و پێڵوی چاوە نەرمەکانی بۆ هەتا هەتایە لێک نا و ڕۆحی پەپوولە ئاسای لەو زستانە ساردەی ستۆکهۆڵمەوە بۆ ئەبەد باڵی گرتەوە و بۆ کۆتا جار گوزەرێکی بە ناو هەموو ئازارە پەنگ خواردووەکانی ناخیدا کرد.
کە هەواڵی ماڵاواییتم بیست، کسپەیەک لە ناخمەوە هات و کوڵی گریان بەربینی گرتم، پاڵم دایە دیوارێکەوە و تاس بردمییەوە، لە بارێکی دەروونی تایبەتیدا بووم، بیر و ئەندێشەم بۆ دەیان مەبەست باڵی گرتبووەوە، وەک ئەوەی فلمێکم بۆ لێ بدەن هەموو یادگارییەکانی هاتەوە پێش چاوم و بە ڕۆیشتنی برینێکی قووڵی لە دڵمدا کردەوە.
سۆراخی تۆ لە هەر دار و بەردێکی ماڵەکەت بپرسی. دەڵێن هەبوو نەبوو عەیامێک بەر لە ئێستا ژنێکی ڕووسووری پڕاو پڕ لە ئومێد هەبوو، عاشقێکی یاخی و عەوداڵێکی ئازادی بوو، مژدەی دڵی منداڵانی شەهید و فەقیر و هەژاران بوو. سبەینان پێش خۆر کەوتن ئازاری نەگریسی نەخۆشی خەوی لێ دەزڕاند و بە ئومێدەوە تا چێشتەنگاو دڵی دەدایەبەری و نیگاکانی پڕدەکرد لە عەشقی نوێ.
وەفا و پاکی و بەئەمەکی
سەعدە گیان تۆ لە چاوی مندا هەمیشە مەزن دەردەکەوی، لای هاوڕێ و دۆستەکانت لە قوتووی هەستیاندا هەڵگیراوی، لە یادەوەریشماندا وەکوو ژنێکی ڕووسووری بە ئەمەک بۆ هەمیشە نمایش دەکرێی. هەرچی بۆ تۆ بنووسرێت هێشتا ناگاتە ئاست وەفا و پاکی و بە ئەمەکیت، تۆ ڕۆیشتی و سەدان یادگاری و کۆڵێک خەم و پەژارەت بۆ جێهێشتین و بۆ ماڵاواییت گریانێک قوڕگی گرتووین هێندەی خەمەکانت گەورە و هێندەی ئازارەکانت بە سوێن.
تۆ ڕۆشتی و نەوتراوەکانیشت لەگەڵ خۆت برد و تا دێت خەمی لێرە نەبوونت گەورەتر دەبێت. کە لێرە نیت هەموو شتەکان بێ ناز دەچنەوە و هەموو ئازارەکانی دوای ڕۆشتنی تۆ وا بە بێدەنگی ناخمان دەخوات.
با دووریش بیت، بەڵام یاد و یادەوەریت هەمیشە زیندوو ڕادەگرین.
[1]
مەحمود سەنگاویمەحمود سەنگاوی، ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی و سەرپەرشتیاری مەڵبەندەکانی
گەرمیانگەرمیان.
2023-01-022023-01-02