پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
شوانی ڕەحمان قەشقە
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار ئەربیل
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولکەریم غازی باڵەکی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سەنگەر سمکۆ گەردی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەختیاری ئاسایش
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سەید ئاراس رواندزی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
نیشتمان مستەفا ناوپردانی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شێروان ئەحمەد
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
هێرۆ بەرزنجی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
زوبێر باڵەک
22-11-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  526,951
وێنە
  111,934
پەرتووک PDF
  20,524
فایلی پەیوەندیدار
  106,665
ڤیدیۆ
  1,591
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
289,967
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,948
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,254
عربي - Arabic 
31,700
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,727
فارسی - Farsi 
11,132
English - English 
7,777
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,159
ژیاننامە 
26,624
پەرتووکخانە 
25,931
کورتەباس 
18,892
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,981
پەند 
13,753
شوێنەکان 
12,018
شەهیدان 
11,928
کۆمەڵکوژی 
10,932
هۆنراوە 
10,487
بەڵگەنامەکان 
8,380
وێنە و پێناس 
7,418
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,491
ڤیدیۆ 
1,487
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,460
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
824
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
767
فەرمانگەکان  
739
شوێنەوار و کۆنینە 
636
گیانلەبەرانی کوردستان 
343
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
یارییە کوردەوارییەکان 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
ئیدیۆم 
31
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
327
PDF 
32,084
MP4 
2,650
IMG 
205,480
∑   تێکڕا 
240,541
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
ئەمین حەمید ڕەزا دەلۆیی
شەهیدان
ژینا ئەمینی
کورتەباس
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێم...
ژیاننامە
سروە شیری
پەرتووکخانە
لە ئەمەریکاوە؛ بینین، مەعری...
کوردی عێراق لەنێوان سەربەخۆیی و لەمپەرەکانیدا (کەرکووک، نەوت، ڕیفراندۆم)
ئامانجمان ئەوەیە وەک هەر نەتەوەیەکی تر خاوەنی داتابەیسێکی نەتەوەییی خۆمان بین..
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

عەبدولحوسێن شەعبان

عەبدولحوسێن شەعبان
عەبدولحسێن شەعبان

لە عەرەبییەوە/ بەهادین جەلال

پێشەکی
کێشەی کورد لەوەتەی دامەزراندنی دەوڵەتی ئێراق لە ساڵی 1921 و تا بە ئێستاش دەگات ئەو دەوڵەتەی بەخۆیەوە خەریک کردووە، سەرەڕای گۆڕینی سیستەمە سیاسییەکان و بەدوایەکداهاتنی حکومەتە جیاوازەکان بەڵام هەر بوونی هەیە و توندە، مەسەلەکەش تەنیا بە ئێراقەوە پەیوەست نییە، کورد بەسەر چوار دەوڵەتدا (تورکیا و ئێران و سووریا و ئێراق) دا دابەش بوونە، جا لەبەر ئەوەی ناوچەکە لە ڕووی جیۆپۆلیتیکی و ستراتیژی و ئابوورییەوە گرنگە، بە تایبەتیش بوونی نەوت، بۆیە پێشتر و ئێستاش هەر بۆتە ناوەندێکی ململانێ و هەژموونی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی.
لەگەڵ ئەوەی ڕەوشی کورد لە ئێراق لە هەر سێ وڵاتەکی دیکە باشترەو مافی خۆیان بەدەستهێناوە کە ئەوانی دیکە تا ئێستاش خەونی پێوە دەبینن، بەڵام بەرکاربوونی ململانێ و دابڕانی نێوان خواست و واقیع، هەروەها نەبوونی متمانەی ئاڵوگۆڕی تایبەت بە ئاییندە، وای لە بیرکردنەوەی دامەزراندنی قەوارەیەکی سەربەخۆی کوردی کردووە کە ببێتە مژاری ململانێ و ناکۆکی کە ڕەهەندەکانی دیار نەبن.
ئەم بابەتەش لەم ماوەیەی دواییدا زیاتر بەدەرکەوت کاتێ نیازی سەربەخۆیی و ئەنجامدانی ڕیفراندۆمی کوردی ڕاگەیانرا، ئەمە بووە داخوازییەک هەر کاتێ ناکۆکییەکان لەگەڵ بەغدا تووندتر بن زیاتر دێتەوە گۆڕێ، ئەم داخوازییە خەریکە کۆدەنگیی کوردی لەسەر دەدرێ بە ڕیفراندۆم یان بێ ڕیفراندۆم، وێڕای ئەوەی کە هەر پابەندیش دەبن بە کەرکووک کە شوێنێکی پیرۆزە و ئەمەش وای کرد هەندێ کەس ئاڵای کوردستان لەسەر فەرمانگە فەڕمییەکان هەڵکەن، ئەم مەسەلەیە بخەنە بەردەم تەحەددییەکی تازەوە، بە تایبەتیش کە هەمووان سەرقاڵی شەڕی داعشن. ئەم ڕێکارەش ململانێی مێژوویی لەسەر کەرکووک و سەرچاوەکانی نەوت و گرێبەست و وەبەرهێنان و داهاتەکە جارێکی دیکە هێنایەوە ئاراوە، هەروەها ئاییندەی کێشەی کوردی بە تێکڕایی گەڕاندەوەو خستییەوە بەردەم قسەو باس، ئەم شتەش زیاتر توندو گرژ دەبێ بە تایبەتیش لە قۆناخی دوای داعش، کە یەکێکە لەو سیناریۆیانەی چاوەڕوانی دەوڵەتی ئێراق دەکات، بەراوردی مەسەلەی کوردی بە پرسی سەربەخۆیی و ئەو تەحەددیانەی ڕووبەڕوویان دەبێتەوە لە قەیرانێک تازە- کۆنەوە دەست پێدەکات، چوونە ژوورەوە وەک هاتنەدەرەوەیە کە کەرکووک و نەوتە، سەرچاوەی ململانێی مێژوویی و سەرەکییە لە ناوچەکە، کە لەگەڵ بەرژەوەندیی هێزە ئیقلیمی و نێودەوڵەتییەکان بەیەکدا دەچن، چیرۆکی بەرزرکردنەوەی ئاڵای کوردستان و ڕیفراندۆم تەنیا پاساوێکی دیکەی قەیرانە کۆنەکەیە.
کەرکووک: گرێی نەوت و جیۆپۆلەتیک لە پێکەوەژیان و پێکدادان
کەرکووک بۆتە بایۆمەترێک بۆ پێوانی پلەی گەرمیی کەشوهەوای سیاسی لە ئێراق، بە تایبەتیش لەنێوان حکومەت لەلایە ک و لەنێوان بزووتنەوەی کورد لەلایەکی دیکەوە، تا ئێستاش ئەو بۆمبە کە لە هەر ئان و ساتێکدا بێت دەتەقێتەوە، ئەوەش لەبەر چەند هۆیەک لەوانە ئاساییکردنەوە کە یەکلایی نەکراونەتەوە لەبەر ناسنامەکەیەوە یان لەبەر ئەو هەموو ستەم و پشتگوێخستنەی بە درێژایی سەردەمەکان دووچاریان بووەتەوە، سەرباری ئەوەی کە خاکی نەوتەو یەکەم کێڵگەش لە بابەگوڕگوڕ لە ساڵی 1927 نەوتی لێ دەرهات. مێژووی ئەم شارەش ململانێی زۆری بەخۆیەوە دیوە، هەندێ کۆمپانیای نەوت ڕۆڵی گەورەیان لە مێژووی هاوچەرخی ئێراقدا بینیوە، هەروەک چۆن بزووتنەوەی ڕۆشنبیری و کرێکاری سەرکردایەتیی مانگرتنێکی خوێناوی کرد بە ناوی گاورباغی لە ساڵی 1946، وێڕای پێکدادانی چەکداری دژی تورکمان لە 1959، لە حەفتاکانیش کەرکووک ڕووبەڕووی گۆڕینی دیموگرافی بووەوە کە کورد و تورکمانی گرتەوە و شەپۆلێکی کۆچ عەرەب بەرانبەر هەندێ دەستکەوت ڕووی لەو شارە کرد. ئەم ئاگرە هەر لەژێر لمدا مایەوە تا ساڵی 2003 کاتێ ئەمریکا ئێراقی داگیرکرد، کە پێکدادان و توندوتیژی و تیرۆر سەری هەڵداو شارەکە بە تایبەتی و پارێزگاش بە شێوەیەکی گشتی بە هەڵواسراوی مایەوە بەپێی یاسای بەڕێوەبردنی دەوڵەت بۆ قۆناغی گواستنەوە بە ماددەی58 کە لەسەردەمی پۆل برێمەری حاکمی مەدەنی ئەمریکی بۆ ئێراق دەرچوو لە 8ی ئاداری 2004، دواتر گۆڕا بۆ ماددەی 140ی دەستووری هەمیشەیی ئێراق و لە 15ی تشرینی یەکەمی 2005 ڕاپرسی بۆ کراو بە پێی ئەو دەستوورە لە 15ی کانونی یەکەمی هەمان ساڵ هەڵبژاردن ئەنجامدرا. کاتێکیش داعش لە 10ی حوزەیرانی 2014 موسڵی داگیرکرد بەرەو پارێزگای کەرکووک کشا و تا ئێستاش 40%ی خاکەکەی داگیرکردووەو چەندین کۆمەڵکوژی تێدا ئەنجامدرا لەلایەن تیرۆریستانەوە، ئەوەی لەم دواییەش هاتە ئاراوە ئەوە بوو کە هێزەکانی یەکێتيی نیشتمانیی کوردستان دەستیان گرت بەسەر بیرە نەوتەکانی حکومەت لە کۆمپانیای نەوتی باکوور، ئەمەش ئاگرەکەی خۆشترکرد، لەو کاتەوە تا ئێستاش ڕووداوەکان زۆر بە خێرایی تێدەپەڕن، هەر چەندە داعش زیانێکی زۆری بەرکەوتووە، بەڵام لە موسڵ چوار مانگە شەڕ هەر بەرکارە، ڕێگەگرتن لە هەناردەکردنی نەوت بۆ چەند هەفتەیەک لەلایەن یەکێتییەوە پەیامێکی ئاگادارکردنەوە و فشار بوو بۆ بەغدا تاکو داواکانی پارێزگاکە جێبەجێ بکات، ئەویش دامەزراندنی پاڵاوتگەیەکی نەوت و شایستەکانی بوو لە داهاتی نەوت، بەڵام ئەم داواکاریانە پەرەیان سەند وێڕای وەڵامەکانی وەزارەتی نەوتی ئێراق کە دەیویست پیشەییانە گفتوگۆبکات، کاتێ ئەنجومەنی پارێزگا ڕەزامەندی دا لەسەر بەرزکردنەوەی ئاڵای کوردستان لەسەر فەرمانگە حکومییەکان لەپاڵ ئاڵای ئێراق، هەرچەندە کەرکووک و ناوچەکانی دیکە بە ناوچەی جێناکۆک دادەنرێن بەپێی ماددەی 140ی دەستووری هەمیشەیی.
ئاڵای کوردستان و ناکۆکیی دەستووری
پارێزگاری کەرکووک کە سەر بە یەکێتیی نیشتمانییە نووسراوێکی فەڕمی بۆ هەموو فەرمانگە حکومییەکان ناردو داوای لێکردن ئاڵای کوردستان هەڵبکەن، هەرچەندە تەنیا ئەندامانی کوردی ئەنجومەن دەنگیان بۆ بڕیارەکە دا و ئەندامانی عەرەب و تورکمان ئامادە نەبوون، ئاڵاش کارێکە لە کارەکانی سەروەری و ئیشی پارێزگار یان ئەنجومەنی پارێزگا نییە کە بە لێکدانەوەیەکی دیکەی یاسایی وەڵامی لێکدانەوەیەکی دیکەی دایەوە ، بەوەی کە ئەنجومەنی پارێزگا مافی هەیە کە بڕیاربدات ئاڵای کوردستان لە شارەکە هەڵبکرێت، مادام تا ئێستا کێشەکەی یەکلایی نەبۆتەوەو ناوچەی جێناکۆکە، چۆن حکومەتی فیدڕاڵ مافی هەڵکردنی ئاڵاکەی هەیە، بە هەمان شێوەش هەرێمی کوردستان مافی بەرزکردنەوەی ئاڵاکەی خۆی هەیە.
لێکدانەوەیەکی دیکە لەدژی هاتە ئاراوە لە بڕیاری پەڕڵەمانی ئێراق کە ئەوانەی ناڕازی بوون لەسەر هەڵکردنی ئاڵاکە دەتوانن سکاڵا لای دادگای فیدڕاڵ تۆماربکەن بۆ ساغکردنەوەی بابەتەکە، کە نەدەبوو پەڕڵەمان ئەو بڕیارە دەربکات، لێکدانەوەی سێیەم دەڵێت: بڕیاری دەنگدان بە ڕەتکردنەوەی بەرزکردنەوەی ئاڵای کوردستان لەنێو پەڕڵەمانی ئێراق بەخێرایی تێپەڕێنرا و لیژنەی یاسایی بەر لەدەنگدان لەسەری، دیراسەی نەکردووە.
بەڵام لە پەڕڵەمانی ئێراق کە دژی بڕیارەکەی ئەنجومەنی پارێزگا بە هەڵکردنی ئاڵای کودستان دەنگ درا، فراکسیۆنەکانی کوردی بەشدارییان تێدا نەکرد هەتا ئەگەر زۆرینەشی بەدەست هێنابێت وەک چۆن بەرزکردنەوەکەشی نوێنەرانی تورکمان و عەرەب لە پارێزگا بەشدارییان تێدا نەکردبوو، پاساوەکەی پەڕڵەمانی ئێراق ئەوە بوو کە نادەستوورییە، نابێ پارێزگایەکی ئێراقی بە تەنیا هەڵسوکەوت بکات، بەڵام پارێزگای کەرکووک ڕەتی کردەوەو هەر بەرکار بوو لەسەر هەڵکردنی ئاڵایەکە.
لە پەرەسەندنێکی مەترسیداری دیکەدا کە پەیوەستە بە جوگرافیای سیاسی ( جیۆپۆلەتیک) ەوە، ئەویش ئەوەیە کە کۆبوونەوەیەکی هاوبەشی پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانی کوردستان بەڕێوەچوو، لە ئەنجامدا لیژنەیەکی هاوبەش بۆ باسکردنی مژاری ڕیفراندۆم دەربارەی ئاییندەی کوردستان پێکهات، ئەم بابەتەش لەوەتەی چەند ساڵێکە مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان داوای دەکات و لەم دوو ساڵەی دوایشدا ئەم داوایەی سەرۆکی هەرێم زیاتر پەرەی سەندووە، کە ناکۆکیی هەیە لەگەڵ بەغدا لەلایەک و لەگەڵ نەیارەکەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و بزووتنەوەی گۆڕان بە سەرۆکایەتی کۆچکردوو نەوشیروان مستەفا لەلایەکی دیکەوە. ئەگەر بارزانی نزیک بێت لە ئەنقەرە، ئەوا یەکێتی وگۆڕان لە تارانەوە نزیکن، دواتر ئەوان لە بارزانی زیاتر لە بەغداوە نزیکن.
ئەو کۆبوونەوە هاوبەشەی کە لە هەولێر بە سەرۆکایەتیی مەسعود بارزانی ئەنجامدرا جەختی لەوە کردەوە کە ئاڵای کوردستان کە لە کەرکووک شەکاوەتەوە لەسەر فەرمانگە فەڕمییەکان ناهێنرێتە خوارەوە، هەروەها ڕیفراندۆم مافی چارەی خۆنووسین و سەربەخۆیی کوردستان بەجیا دەگرێتەوە، هەر دوو حزب ئەمەیان بە پرسێکی نیشتمانی و نەتەوەیی لەقەڵەم دا، بڕیاریشیان دا لیژنەیەکی هاوبەش پێکبهێنرێت بۆ پەیوەندیکردن بە هێزە سیاسییەکانی دیکەی کوردستان لەپێناو فراوانکردنی لیژنەکە و دیاریکردنی کات و میکانیزمێک بۆ ڕیفراندۆمەکە، هاوکات بەغدایان تۆمەتبارکرد بەوەی کە چەند ساڵێکە خۆی دەدزێتەوە لە جێبەجێکردنی مادەی 140ی تایبەت بە ناوچە جێناکۆکەکان لەنێوان هەرێم و حکومەتی فیدڕاڵ.
مينەکانی دەستوور
بە چاوخشاندنەوە بە دەستووری ئێراق دەردەکەوێت کە ماددەی 12 بە دەق دەڵێت مەسەلەی ئاڵا بە یاسای فیدڕاڵ دەردەچێت و پەڕڵەمانیش دەنگی بۆ دەدات، ماددەی 140ی دەستووریش دووپاتی کردۆتەوە کە دەسەڵاتی فیدڕاڵی گرنگی دەدات بە هەنگاونانی پێویست بۆ تەواوکردنی جێبەجێکردنی پێداوییستییەکانی ماددەی 58ی یاسای بەڕێوەبردنی دەوڵەت بۆ قۆناغی گواستنەوە پەیوەست بە ئاساییکردنەوەی بارودۆخی کەرکووک. بە گەڕانەوە بۆ ماددەی نابراو دەبینین کە پڕۆسەکە پێویستی بە سێ قۆناخ هەیە ( تەواوکاری یەکدی و پێکەوە) یەکەمیان ئاساییکردنەوە و گەڕاندنەوەی ئاوارەکان و قەرەبووووکردنەوەیان، دووەمیان سەرژمێریی دانیشتووان و یەکەم سەرژمێریش لە ساڵی 1957 ئەنجامدرا کە دەریخست تورکمان زۆرینەن لە شاری کەرکووک، بەڵام گۆڕانکاریی دیموگرافی ڕوویداو بووە هۆی زیادبوونی ڕێژەی عەرەب تا داگیرکاریی ئەمریکا بۆ ئێراق لە 2003، دواتر و لەو ساڵەوە و تا ئێستا ڕێژەی گەڕاوەکانی کورد بووە هۆی زیادبوونی ژمارەی کورد لە پارێزگاکە، سەرباری ئەو گۆڕانکارییە دیموگرافییانەی کە دژی عەرەب و تورکمان ڕوویاندا، بەڵام قۆناخی سێیەم بریتییە لە ڕاپرسی و ئەو سێ خاڵانە هیچیان تا ئێستا ئەنجام نەدراون.
من پێم وایە کە مینە بنەڕەتییەکان لە دەستوورەوە هاتوون کە هۆکاری سەرەکیی کێشەکەیە، دەستوور هەشت جار باسی لە پێکهاتەکانی ئێراق کردووە، ئەمەش بیرۆکەی هاووڵاتیبوون و دەوڵەتی مەدەنی بەلادا خست کە بریتییە لە یەکێتیی هاووڵاتیان نەک یەکێتیی پێکهاتەکانی ئیتنی یان ئایینی یان تایفی.
هەروەها پێم وایە کێشەکە بە سەپاندنی ئەمری واقیع لەم لایەنەوە یان لەو لایەنەوە چارەسەرنابێت، چونکە کەرکووک لە ڕابردوودا شاری پێکەوەژیانی ئاشتییانە بووە، کورد و تورکمان و عەرەب و ئاشووری تێدا ژیاوە، هەروەک چۆن موسڵمانی شیعەو سوننە و کریستیانی تێدا بووە، بۆیە پێویستە لەکاتی بیرکردنەوە لە هەر چارەسەرێک ئەو فرەڕەنگییەی نێوان پێکهاتەکان لەبەرچاو بگیرێت، لەوەش گرنگتر پێشبڕکێ بکرێت نەک بۆ دەست بەسەرداگرتنی ناوچەکانی دەسەڵات، بەڵکوو بۆ پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییەکانی شارەوانی و تەندرووستی و پەروەردە بۆ خەڵکەکە، هەروەها دابینکردنی هەلی کار.
بەهۆی ململانێی سیاسی و جێبەجێ نەکردنی ماددەی 140 کە هەموو لایەنەکان ناکۆکییانە لەسەر جێبەجێ نەکردنی لەوانەش نەتەوە ەیکگرتووەکان کە خۆی پەیوەندیی بەم بابەتەوە هەیە، دەڵێم بۆیە بەدە ڕ لە پارێزگاکانی ئێراق هەڵبژاردنەکانی پارێزگای کەرکووک ئەنجام نەدران، تەنانەت پێش ئەوەی داعش موسڵ و سێیەکی خاکی ئێراق کۆنتڕۆڵبکات.
گرێکوێرەی کەرکووک زۆر کۆنە، سەرکردەی مێژوویی کورد مەلا مستەفای بارزانی لە ساڵی 1970 لەکاتی ڕێکەوتننامەکەی لەگەڵ حکومەتی ئێراق یەکلایی کردنەوەی ئەم بابەتەی ڕەتکردەوە، لەبەر ئەوە بۆ دەرکردنی بڕیاری ئۆتۆنۆمی ساڵی 1974 دواخرا، بەڵام سازانی لەسەر نەکرا و سەرکردایەتیی کورد بەڕێوەبردنی هاوبەشی شارەکەی ڕەتکردەوە، هەروەها حکومەتی ئێراقیش ئۆتۆنۆمی دواخست دوای ئەوەی بڕیاردرا یاساکەی واژۆبکرێت بەپێی بەیاننامەی 11ی ئاداری ساڵی 1970 و هەوڵی دا دەسەڵاتی خۆی بەسەردا فراوان بکات.
کێشەکە زیاتر ئاڵۆزبوو، دوای ئەوەی لە ئەنجومەنی پارێزگا کە زۆرینەی کورده بانگەشەی ئەوە کرا کەرکووک بخرێتە سەر هەرێمی کوردستان و دواتر ڕیفراندۆم لەسەر ئەم بڕیارە بکرێت، ئەمەش وای لە دەوڵەتانی دراوسێ کرد بە تایبەتیش تورکیاو ئێران کە بێنە سەر خەت، ئەنکەرا ئەم هەنگاوەی بە هەڵەیەکی گەورە لێکدایەوە و عەلی یەلدرم سەرۆک وەزیرانی تورکیا بە تەلەفۆن پەیوەندیی بە حەیدەر عەبادی سەرۆک وەزیرانی ئێراقەوە کرد و ڕای خۆی پێ ڕاگەیاند کە بە هیچ شێوەیەک سەپاندنی ئەمری واقیع قبوڵ ناکەن و کوردیشیان بەوە ئاگادارکردۆتەوە، ئاماژەی بەوەش کردووە کە ئەگەر پێویست بوو نەتەوە یەکگرتووەکان بێتە ناوەوە.
بەڵام ئێران کە هاوپەیمانی بەغدا و هەندێ ناوەند و هێزی کوردییە دەڵێت: بەرزکردنەوەی ئاڵای کوردستان دەبێتە هۆی نانەوەی گرژیی زیاتر، لە کاتێکدا کۆمێنتی نەتەوە یەکگرتووەکان لەسەر زاری ئەنتۆنێۆ گۆتیریسی ئەمیندارەوە کە سەردانی بەغدای کرد جەختکردنەوە بوو لەسەر یەکێتیی ئێراق و پێکەوەژیانی پێکهاتەکان، بە تایبەتیش دوای داعش. بەڵام بڕیاری باڵای دەریای مردوو لە (عەممان) ئاماژەی بەوە کرد کە پێویستە پارێزگاریی لە یەکێتیی ئێراق و سەربەخۆیی بکرێت و ڕووبەڕووی تیرۆرو توندڕەویی ببنەوە.
ڕەنگە ئەوەی لە کەرکووک دەگوزەرێت پرۆڤەی یەکەم بێت بۆ دوای داعش، کە یەکێکە لەو سیناریۆیانەی وڵات بەرەو لێکهەڵوەشان و پەرتەوازەیی ببات، ئەگەر چاو نەخشێنرێتەوە بە دەستوورو سیستەمی سیاسیدا، لەسەر بنەمای بەرژەوەندیی ڕاستەقینەو سەرتاسەری و پشتبەستن بە پرەنسیپەکانی هاووڵاتیبوون و یەکسانی وەک بناغەیەک بۆ دەوڵەتی هاووڵاتی، نەک دەوڵەتی پێکهاتەکان کە دەبێتە هۆی سەپاندنی تایفیی سیاسی و دابەشبوونی ئیتنی.

*جێگری سەرۆکی زانکۆی ناتوندوتیژی- بەیروت[1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 561 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | www.gulanmedia.com
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 5
1. ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 17-06-2017
1. کورتەباس کاتەلۆنیای کورد
2. کورتەباس هەڵەبجەی بۆسنە!
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 17-06-2017 (7 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: ڕەخنەی سیاسی
پۆلێنی ناوەڕۆک: دۆزی کورد
جۆری دۆکومێنت: وەرگێڕدراو
جۆری وەشان: چاپکراو
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
وەرگێڕدراو لە زمانی: عەرەبی
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 10-01-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 22-01-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 24-10-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 561 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.163 KB 10-01-2023 هەژار کامەلاهـ.ک.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
نۆستالژیا لە شیعرەکانی فەرەیدون بەرزنجییدا
ژیاننامە
حەسیبە نادر مەسیفی
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
کورتەباس
هەستگۆڕکێ لە شیعرەکانی عەبدوڵڵا پەشێو دا
پەرتووکخانە
لە ئەمەریکاوە؛ بینین، مەعریفە، شیکردنەوە - بەشی یەکەم
ژیاننامە
هێرۆ بەرزنجی
ژیاننامە
سالار ئەربیل
وێنە و پێناس
سەرۆک کەرتەکانی تایبەت بە سەرژمێری گشتى دانیشتووانی ئێراق لە شارى هەولێر ساڵی 1965
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
پەرتووکخانە
ڕەهەندی ڕەخنەی کۆمەڵایەتی لە پەندی پێشینانی کوردیدا؛ بە نموونە (پەندی پێشینان)ی شێخ محەمەدی خاڵ
ژیاننامە
سروە شیری
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
کورتەباس
جوانی ئافرەت وەک سەرچاوەی چێژ و خۆشی لە شیعرەکانی قوبادی جەلیزادە دا
ژیاننامە
عەبدولکەریم غازی باڵەکی
وێنە و پێناس
ناو بازاڕی شاری هەولێر ساڵی 1963
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
پەرتووکخانە
تاقیکردنەوەی کیمیایی
وێنە و پێناس
چەند خانمێکی گەڕەکی کانێسکان لە سلێمانی ساڵی 1976
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
ژیاننامە
بەختیاری ئاسایش
ژیاننامە
شوانی ڕەحمان قەشقە
ژیاننامە
ڕەوشێ قاسم حسێن
کورتەباس
هەستگۆڕکێ لە شیعرەکانی عەبدوڵڵا پەشێو دا
کورتەباس
جوانی ئافرەت وەک سەرچاوەی چێژ و خۆشی لە شیعرەکانی قوبادی جەلیزادە دا
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
شەهید یونس دوتازایی لەگەڵ مەسعود بارزانی ساڵی 1989
وێنە و پێناس
چەند نەوەیەکی شاعیری کورد پیرەمێرد
کورتەباس
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێمە زانیاری نافرۆشین
ژیاننامە
نیشتمان مستەفا ناوپردانی
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
کورتەباس
سزای لەسێدارەدانی دوو بەندکراوی کورد لە بەندیخانەی قزڵحساری کەرەج جێبەجێ کرا
ژیاننامە
سەنگەر سمکۆ گەردی

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
ئەمین حەمید ڕەزا دەلۆیی
09-05-2022
سروشت بەکر
ئەمین حەمید ڕەزا دەلۆیی
شەهیدان
ژینا ئەمینی
17-09-2022
شەنە بەکر
ژینا ئەمینی
کورتەباس
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێمە زانیاری نافرۆشین
21-11-2024
کشمیر کەریم
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێمە زانیاری نافرۆشین
ژیاننامە
سروە شیری
21-11-2024
سروشت بەکر
سروە شیری
پەرتووکخانە
لە ئەمەریکاوە؛ بینین، مەعریفە، شیکردنەوە - بەشی یەکەم
22-11-2024
هەژار کامەلا
لە ئەمەریکاوە؛ بینین، مەعریفە، شیکردنەوە - بەشی یەکەم
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
شوانی ڕەحمان قەشقە
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار ئەربیل
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولکەریم غازی باڵەکی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سەنگەر سمکۆ گەردی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەختیاری ئاسایش
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سەید ئاراس رواندزی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
نیشتمان مستەفا ناوپردانی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شێروان ئەحمەد
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
هێرۆ بەرزنجی
22-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
زوبێر باڵەک
22-11-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  526,951
وێنە
  111,934
پەرتووک PDF
  20,524
فایلی پەیوەندیدار
  106,665
ڤیدیۆ
  1,591
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
289,967
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,948
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,254
عربي - Arabic 
31,700
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,727
فارسی - Farsi 
11,132
English - English 
7,777
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,159
ژیاننامە 
26,624
پەرتووکخانە 
25,931
کورتەباس 
18,892
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,981
پەند 
13,753
شوێنەکان 
12,018
شەهیدان 
11,928
کۆمەڵکوژی 
10,932
هۆنراوە 
10,487
بەڵگەنامەکان 
8,380
وێنە و پێناس 
7,418
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,491
ڤیدیۆ 
1,487
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,460
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
824
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
767
فەرمانگەکان  
739
شوێنەوار و کۆنینە 
636
گیانلەبەرانی کوردستان 
343
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
یارییە کوردەوارییەکان 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
ئیدیۆم 
31
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
327
PDF 
32,084
MP4 
2,650
IMG 
205,480
∑   تێکڕا 
240,541
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
نۆستالژیا لە شیعرەکانی فەرەیدون بەرزنجییدا
ژیاننامە
حەسیبە نادر مەسیفی
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
کورتەباس
هەستگۆڕکێ لە شیعرەکانی عەبدوڵڵا پەشێو دا
پەرتووکخانە
لە ئەمەریکاوە؛ بینین، مەعریفە، شیکردنەوە - بەشی یەکەم
ژیاننامە
هێرۆ بەرزنجی
ژیاننامە
سالار ئەربیل
وێنە و پێناس
سەرۆک کەرتەکانی تایبەت بە سەرژمێری گشتى دانیشتووانی ئێراق لە شارى هەولێر ساڵی 1965
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
پەرتووکخانە
ڕەهەندی ڕەخنەی کۆمەڵایەتی لە پەندی پێشینانی کوردیدا؛ بە نموونە (پەندی پێشینان)ی شێخ محەمەدی خاڵ
ژیاننامە
سروە شیری
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
کورتەباس
جوانی ئافرەت وەک سەرچاوەی چێژ و خۆشی لە شیعرەکانی قوبادی جەلیزادە دا
ژیاننامە
عەبدولکەریم غازی باڵەکی
وێنە و پێناس
ناو بازاڕی شاری هەولێر ساڵی 1963
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
پەرتووکخانە
تاقیکردنەوەی کیمیایی
وێنە و پێناس
چەند خانمێکی گەڕەکی کانێسکان لە سلێمانی ساڵی 1976
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
ژیاننامە
بەختیاری ئاسایش
ژیاننامە
شوانی ڕەحمان قەشقە
ژیاننامە
ڕەوشێ قاسم حسێن
کورتەباس
هەستگۆڕکێ لە شیعرەکانی عەبدوڵڵا پەشێو دا
کورتەباس
جوانی ئافرەت وەک سەرچاوەی چێژ و خۆشی لە شیعرەکانی قوبادی جەلیزادە دا
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
شەهید یونس دوتازایی لەگەڵ مەسعود بارزانی ساڵی 1989
وێنە و پێناس
چەند نەوەیەکی شاعیری کورد پیرەمێرد
کورتەباس
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێمە زانیاری نافرۆشین
ژیاننامە
نیشتمان مستەفا ناوپردانی
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
کورتەباس
سزای لەسێدارەدانی دوو بەندکراوی کورد لە بەندیخانەی قزڵحساری کەرەج جێبەجێ کرا
ژیاننامە
سەنگەر سمکۆ گەردی

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 3.891 چرکە!