ناڤ: خدر
ناسناڤ: نالی
ناڤێ بابێ: ئەحمەد شاوەیسی
ساڵا ژ دایکبوونێ: 1800ز
ساڵا مرنێ: 1856ز
جهێ ژ دایکبوونێ: گوندێ خاک و خۆڵ، دەشتا شارەزوور
جهێ مرنێ: ستەمبۆل، ترکیا
$ژیاننامە$
مەلا خدر (خضر) کوڕێ ئەحمەد شاوەیسێ ئالی بەگێ مکایلی، ناسکری ب نالی (1800ز- 1856ز) بەرێ بناغە و دامەزرێنەرێ قوتابخانەیا هەلبەستا بابان و ژ ئێکەمین و بەرچاوڤترین هەلبەستڤانێ شێوەزارێ کوردیا ناوەندییە.
ل گوندێ خاک و خۆڵ، ل دەشتا #شارەزوور#ێ هاتییە دنیایێ. هەر ژ تەمەنێ زارۆکاتیێ ل حوجرەیێ دەست ب خواندنێ کرییە. ژ دەستپێکدا کتێبێن بچویک ب زمانێ فارسی و قورئان خواندییە، پاشی زانستێن دیێن قورئان و فەرموودە و سەرف و نەحو و کەلام و بەلاغە، هەر وەسا فەلەک و فیقﮪ و سیرە خواندینە. پشتی ب دوماهیک ئینانا خواندنا وانا، ئیجازەیا علمی وەرگرتییە و ل گەلەک باژارێن وەک #سنە#، #سابڵاخ#، #هەڵەبجە# و #سلێمانی# و ژ دەف گەلەک مامۆستایێن باشێن سەردەمێ خەوە خواندییە. ل پشتی تمام کرنا خواندنا خوە، مەلایەک باش و ڕەوشەنبیر ژێ چێ دبیت و ژ بلی زمان و زاراوەیا خوە کو کوردی بوویە، زمانێن وەک فارسی، ترکی و عەرەبی ژی ب باشی زانینە و ب وان زمانان هەلبەست ژی نڤیسیینە.
ل سەر ڕۆژا ژدایکبوون و کۆچا هەلبەستڤانێ مەزن نالی د ناڤبەرا دیرۆکنڤیس و ڕەوشەنبیرێن کورد، گەلەک نیقاش و مشت و مڕ هەنە. هەر ژ بەر هندێ ژی حەتا نها ڕۆژا ژدایکبوون و کۆچا ڤی ب درستی نە دیارە.
$چەند ژ وان بیر و ىۆچوونان:$
- محەممەد ئەمین زەگی بەگ دبێژیت: نالی ل ساڵێن 1800 - 1856ز ژیایە. هەر وەسا مارف خەزەنەدار و کەمال فوئاد ژی هەر ل سەر ڤێ هزرێنە.
- عەلائەدین سەججادی دبێژیت: ل ساڵا 1797ز هاتییە دنیایێ و ل 1855 کۆچا داوی کرییە.
ئەگەر ئەم ل سەر گۆتنا پشکا هەری زۆر یا ڤەکۆلەران خوە ڕاست بکین، نالی 56 ساڵان ژیایە، هەر وەکی چاوان پشکا هەری زێدە ژ ڤەکۆلەر و دیرۆکنڤیسێن کورد سەر ڤێ چەندێ هەڤ دەنگن. ب کورتی گەر وەسا بیت؛ ب گۆتنێن مامۆستا سەججادی، کوردی و مەریوانی و عەلی موقبیلی، نالی 57 ساڵان ژیایە و ب بیر و بۆچوونێن دکتۆر مارف خەزەنەدار و دکتۆر کەمال فوئادی کو دگەل ڕۆژهەڵتناسێ ئەرمەنی «وسف ئەبگارەڤێچ ئۆربێلی» هەڤدەنگ بوون، نالی 56 ساڵان یێ ژیایی.
$نموونەیەک ژ هەلبەستەکە وی:$
زوڵفت بە قەدتدا کە پەرێشان و بڵاوە، ئەمڕۆ لە منی شیفتە ئاڵۆز و بە داوە
ئەم عومرە عەزیزە کە لە بۆت نەقد و دراوە، سەد حەیف و درێغا کە موسوڵمانی نەماوە!
عومرێکی درێژە بە خەیاڵی سەری زوڵفت سەودا و پەرێشانم و، سەودایەکی خاوە
ھەرچەندە کە ڕووتم، بەخودا مائیلی ڕووتم بێبەرگییە عیللەت کە ھەتیو مەیلی ھەتاوە...
مانی نیەتی قووەتی تەسویری برۆی تۆ ئەم قەوسە بە دەستی موتەنەففیس نەکشاوە
بۆچی نەگریم، سەد کەڕەتم دڵ دەشکێنی! بۆ مەی نەڕژێ، شیشە لە سەد لاوە شکاوە!
بێفائیدەیە مەنعی من ئێستاکە لە گریان بۆ عاشقی بێچارە زووەم ئاوە ڕژاوە!
ھەر جۆگە و جێگێکی کەوا سوور و سوێر بێ جێی جۆششی گریانی منە و خوێنە ڕژاوە
سۆزی دڵمە باعیسی تاو و کوڵی گریان مەعلوومە کە ئاگر سەبەبی جۆششی ئاوە
نالی وەکوو زوڵفت کە موتیعی بەری پێتە تێکی مەشکێنە، بە جەفا مەیخەرە لاوە [1]