ململانێ سفرییەکانی هێزە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان
زوبێر ڕەسوڵزوبێر ڕەسوڵ
07-12-202007-12-2020
مەبەست لە ململانێی سفری ئەو جۆرە ململانێیەیە کە دواجار هەردوو لایان بەدەستبەتاڵی لێیدەردەچن و ململانێکە نەک لە بەرژەوەندیی هیچ لایەکدا نییە، بەڵکوو ئەنجامەکەشی بە زۆری بە دۆڕانی هەردوولا کۆتایی دێت.
ململانێی هێزە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان بە تایبەتیش هەردوو پارتی سەرەکی بەشێکە لەو ململانێ سفرییە و ڕۆژبەرۆژ بە ئاقارێکی دژاوارتردا تێدەپەرێت بە جۆرێک کە بە هیچ شێوەیەک لە ئاست ئەو دۆخە دژوارەی خەڵک و هەستیارییەی ئەو قۆناخەی ئێستادا نییە.
هەڵبەتە بوونی ململانێی سیاسی لەناو هێزە سیاسییەکاندا دۆخێکی ئاساییە، بەڵام نابێت ئەوەمان لە بیر بچێت کە بەڕێوەبردنی حوکمڕانی لەلایەن زیاتر لە هێزێکی سیاسییەوە پێویستی بە بوونی ڕێککەوتنێک لەنێوان هێزە سیاسییەکاندا هەیە، بە جۆرێک ئەگەر چەندە ناکۆکیش بن، دەبێت لە ئاستێکیدا لەسەر کۆمەڵیک پرس کۆکبن کە تایبەتن بە سەقامگیریی سیاسی و بەرژەوەندیی گشتیی خەڵک، ئەم پرسانە نابێت بخرێنە نێو ململانێی سیاسیی کەرەستەی شکاندنی یەکدی.
لە ڕاستیدا بەشێک لە هۆکاری ئاڵۆزبوونی ئەم دۆخە پەیوەندیی بەوەوە هەیە کە پارتی و یەکێتی وا نمایش دەکەن کە لەسەر ئاستی جەماوەریدا دژبەیەکن، یاخود جۆرێک لە شاردنەوەی پەیوەندی یان شەرمکردن لە بوونی پەیوەندی لەنێوان ئەم دوو لایەنەدا هەیە، تا ئاستێک بەشێک لە سەرکردەی لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان لەسەر نمایشی وتاری دژایەتیی یەکدی بوونەتە سەرکردە و کارەکتەری سیاسیی دیار!
ئەم جۆرە لە سیاسەتکردن دۆخێکی پۆپۆلیستیی وای درووست کردووە کە بەشێک لە هێزە سیاسییەکانی ناو حکومەتیش نەتوانن بە ئاشکرا بەرگری لە تیمی حیزبەکەی خۆشیان لەناو حکومەت بکەن. لە ڕاستیدا ئەمە خۆدزینەوەیە لە بەرپرسیارێتی و دەسەڵاتداری، بە جۆرێک کە تا سەر بۆ هیچ لایەنێک ناچێتە سەر.
نامەوێت زیاد لە پێویست ڕەشبین بم، بەڵام لە چوارچێوەی ئەو شێوازەی ململانێدا، پێشبینی هیچ پێشڤەچوون و چاکسازییەکی جیددی ناکرێت کە لە بەرژەوەندیی گشتیدا بێت.
هەرچی لایەنە سیاسییەکانی دیکەی دەرەوەی هەردوو پارتی دەسەڵاتداریشە دەبێت لەگەڵ خەڵک ڕاستگۆ بن کە ئایا ئەوان دەیانەوێت پارتی و یەکێتی بڕوخێنن، یاخود لە ڕێگەی میکانیزمی هەڵبژاردنەکانەوە گوشاریان بخەنە سەر و ناچاریان بکەن بە گۆڕانکاری. ئەم هەڵوێستەی لایەنەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتی تا ئێستا ڕوون نییە. ئەوان لەسەر ئاستی وتاردا تا ئاستی ڕووخاندنی ئەو دوو پارتە دەڕۆن، بەڵام لە ئاستی پەیوەندیی ژێربەژێریدا داوای شەریکایەتی لە حوکمڕانیدا دەکەن کە ئەمەش جۆرێکە لە دووفاقیی سیاسی.
دەبێت لایەنە سیاسییەکان لە ئاڕاستەکردنی ئەو پەیامەدا بۆ خۆیان و بۆ شەقامیش ڕوونتر بن، چونکە هەر یەک لەو دوو ئاڕاستەیە دوو ئەنجامی جیاوازی لێدەکەوێتەوە کە دەچێتە چوارچێوەی ئەو ململانێ سفرییەی کە هەیە.
بەداخەوە زۆر لایەن هەتا بەشێک لە ڕۆشنبیرانیش ڕێککەوتن و هاوئاهەنگیی هەردوو پارتی دەسەڵاتدار بە مەترسی دەبینن، بەڵام لە ڕاستیدا بەبێ پرسی ڕێککەوتن و هاوئاهەنگیی ئەو دوو هێزە نە سەقامگیری دەبێت نە دیموکراسی و چاکسازییش، چونکە هەموو ئەم پرسانە پێویستیان بە ڕێککەوتن هەیە.
ڕێککەوتنی بژرادەی سیاسی لە هەر وڵاتێکدا تەوەرێکی گرنگی گەشەسەندنی سیاسییە بۆیە ئەگەر ئێمە چاوەڕێ بین کە ئەو فۆڕمەی ململانێ دەتوانێت ئەو دوو هێزە لاواز و شەکەت بکات، ئەوا پێشبینییەکی ساویلکانەیە. ئەوەی لە ئەگەری ئەو ململانێیەدا دەبێتە قوربانی، ئەمە جگە لە ناسەقامگیریی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی، دەستوەردانی هێزە هەرێمیەکانیش، تەنیا قەوارەی هەرێمی کوردستان و بەرژەوەندیی گشتیی خەڵکە، وەک ئەوەی کە ئێستا لە ئارادایە.
‌هەڵبەتە ئەو ڕێکنەکەوتنەی هێزە سیاسییەکان لەسەر جیاکردنەوەی ناکۆکییەکانیان لە بەرژەوەندیی گشتی تەنیا لە هەرێمی کوردستاندا قەیرانی سیاسیی درووست نەکردووە، بەڵکوو لەسەر ئاستی بەغداش ئەم قەیرانەی درووست کردووە. گومانی تێدا نییە کە ئەگەر کورد تیمێکی یەکگرتوویان هەبێت، مەبەستم ئەوەیە لە بەغدا لەسەر چەند پرسێک ڕێککەوتن هەبێت، ئەوا نەک تەنیا لە بەرژەوەندیی پێگەی هەرێمی کوردستان دەبێت، بەڵکوو لە بەرژەوەندیی گشت لایەنە سیاسییەکانیشە بە ئەوانەی ئۆپۆزسیۆنی دەسەڵاتی یەکێتی و پارتیشن. چونکە کێشەی دەسەڵاتدارانی بەغدا لەگەڵ هەرێمی کوردستان نە لەسەر فۆڕمی حوکمڕانییە نە لەسەر پرسی چاکسازی و گەندەڵیش، بەڵکوو لەسەر لاوازی و پەراوێزخستنی پێگەی هەرێمی کوردستانە کە نەتوانێت لە بڕیاری سیاسی لە ئێراقدا کاریگەریی هەبێت.
هەرێمی کوردستان لە ئێستادا لەژێر کاریگەریی تەواوی سیاسەتی پۆپۆلیستیدایە، کارکردن لەسەر نیگەرانی و ناڕەزایەتییەکانی خەڵک بە مەبەستی وەبەرهێنانی سیاسی چارەسەری هیچ لە کێشەکانی هەرێمی کوردستان ناکات، بەڵکوو تەنیا بەردەوامی بە کێشەکان دەدات تا ئاستی بنبەستبوونیان. چونکە ئەگەر ئەم دوو هێزە سەرەکییە لەسەر فۆڕمێک و چاکسازی و شێوازێکی حوکمڕانی بۆ هەرێمی کوردستان ڕێککەوتن نەکەن، لە ڕاستیدا نابێت چاومان لە هیچ دەسکەوتێکی گشتی بێت.
ئەوەی لە هەموویشی جێگەی نیگەرانیی زیاترە ئەوەیە کە ئەم وتارە پۆپۆلیستییە ڕۆژبەرۆژ هەواداری زۆرتر لەسەر ئاستی خەڵک بە تایبەتیش گەنجان پەیدا دەکات، بە جۆرێک ئەوەندەی هەواداری نمایشی لایەنە سیاسییەکان و سیاسەتی پۆپۆلیستیی سەرکردە سیاسییەکانن ئەوەندە حەزیان لە زانین و تێگەیشتنی ڕاستەقینەی خودی پرسە سیاسییەکان نییە. ئەم جۆشدانی ڕای گشتییە وادەکات ململانێی نێوان لایەنە سیاسییەکان لەسەر ئاستی پۆپۆلیستی تا ماوەیەکی درێژ بەردەوامیان هەبێت، چونکە ئەم جۆرە سیاسەتانە خەریکە لەسەر ئاستی خەڵکدا بازاڕ پەیدا دەکەن. ئەم بازاڕەش وا لە سیاسییەکان دەکات کە لەسەر بەرهەمهێنانی ئەم جۆرە سیاسەتانە بەردەوام بن و ڕەچاوی چارەسەری درووستی کێشەکان نەکەن، چونکە چارەسەری سەرەکی ئەوەیە کە پارتی دەبێت لەگەڵ یەکێتی و لایەنەکانی دیکەی ناو حکومەتدا لەسەر فۆڕمێکی چارەسەری بۆ تێپەراندنی ئەو دۆخەی ئێستا بگەنە ڕێککەوتن. ئەگەر لایەنێک هەوادارانی خۆی بە پێچەوانەی ئەمەوە جۆش بدات، ئەمە ئەگەری ڕێککەوتنی ئەو دوو لایەنە لاواز دەکات و بەردەوامی بە ململانێ سفرییەکانی نێوان هەردوو لا دەدات.
ئەوەی لەم دۆخە ناهەموارەدا دەکرێت جەختی لەسەر بکرێتەوە ئەوەیە کە وتاری لادان و ڕووخاندنی دەسەڵات چارەسەری ئەم دۆخە ناکات، بەڵکوو ئاڵۆزتریشی دەکات، پاساوی زیاتریش دەداتە دەست ئەم دوو لایەنە کە بە گومانتر و توندوتیژتر مامەڵە لەگەڵ لایەنە ئۆپۆزیسیۆنەکان و شەقامیش بکەن.
هەڵبەتە ئەمە جگە لەوەی ئایا لادانی ئەو دوو لایەنە سیاسییە کە قوڵاییەکی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوورییان هەیە هەروا ئاسان دەبێت، یان سەردەکێشێت بۆ شەڕێکی ناوخۆیی؟ لە ڕاستیدا ئەمە بە دەگمەن لە شیکردنەوە سیاسییەکاندا ڕەچاو دەکرێت.
ئەمریکییەکان ئەو هەموو سامانە گیانی و ماددییەیان لە ئێراق خەرجکرد، کەچی وەک ئەوەی هیچیان نەکردبێت وایە. لەم بارەیەوە چەندان نموونەی دیکەی نزیک هەن، بۆیە من باشترکردن و ڕیفۆرمکردنی ئەوەی کە هەیە ئاسانتر دەبینم لە ڕووخاندن و سەرلەنوێ درووستکردنەوەی، ئەمە جگە لەوەی تا ئێستا ئێمەی کورد لە سەرلەنوێ بوونیاتنانەوەی هیچ ئەزموونێکی حوکمڕانی سەرکەوتوو نەبووین. [1]