Հաջիե Ջնդի Ջաուարի (մարտի 18, 1908, Յամանչաիր, Կարսի մարզ, Ռուսական կայսրություն - մայիսի 1, 1990), քուրդ խորհրդային բանագետ, գրականագետ, գրող, թարգմանիչ, մանկավարժ։ Քրդական գրականության հիմնադիրներից (Խորհրդային Հայաստանում)։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1964), պրոֆեսոր (1966), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1974)։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1936 թվականից։ ԽՄԿԿ անդամ 1946 թվականից։ 1930-1966 թվականներին եղել է Հայաստանի գրողների միության քուրդ գրողների մասնաճյուղի նախագահը։
$Կենսագրություն$
Հաջիե Ջնդին ծնվել է 1908 թվականի մարտի 18-ին Կարսի մարզի Յամանչաիր գյուղում։ 1929 թվականին ավարտել է Լենինականի (այժմ՝ Գյումրի) մանկավարժական տեխնիկումը։ 1929-1930 թվականներին ուսուցչություն է արել Ղոնդաղսազ (այժմ՝ Ռյա թազա) գյուղի դպրոցում։ 1933 թվականին ավարտել է Երևանի համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը։ Սովորել է ՀԽՍՀ նյութական մշակույթի պատմության ինստիտուտի ասպիրանտուրայում։ 1936-1959 թվականներին աշխատել է ՀԽՍՀ ԳԱ գրականության ինստիտուտում, համատեղության կարգով՝ նաև Երևանի քրդական մանկավարժական տեխնիկումում (1930-1938), «Ռյա թազա» քրդերեն թերթում (1930-1935 և 1955-1957)։ 1959 թվականից ՀԽՍՀ ԳԱ արևելագիտության սեկտորի ավագ գիտաշխատող է (1959-1967 թվականներին եղել է այդ սեկտորի վարիչը), միաժամանակ քրդական ժողովրդական բանահյուսություն և քրդերեն է դասավանդել Երևանի պետական համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի քրդագիտական բաժնում։ Գրում է քրդերեն և հայերեն։ Նրան է պատկանում մայրենի լեզվով առաջին «Քրդերենի քերականություն»-ը (1936, պրոֆեսոր Ա. Խաչատրյանի հետ)։ 1964 թվականին առանց դիսերտացիայի պաշտպանության, նրան շնորհվել է բանասիրական գիտությունների դոկտորի աստիճան։ Կազմել է քրդերենի բազմաթիվ դասագրքեր, քրդական ժողովրդական հեքիաթների ժողովածուներ։ Աշխատությունները հիմնականում վերաբերում են քրդական բանահյուսությանը. «Կառ ու Քուլուկե Սլեմանե Սլիվի» (1941, հայերեն և քրդերեն), «Քրդական ֆոլկլոր» (1947, հայերեն), «Քյոռ օղլի» էպոսի քրդական պատումները» (1953, հայերեն և քրդերեն), «Մամե ու Զինե» (1956, հայերեն), «Քրդական էպիկական վիպերգեր» (1962, ռուսերեն), «Հայ և քուրդ ժողովուրդների բարեկամության արտացոլումը բանահյուսության մեջ (1965, հայերեն), «Ակնարկ Սովետական Հայաստանի քրդական գրականության» (1970, հայերեն), «Քրդական ժողովրդական քնարական երգեր» (1972, քրդերեն), «Ռոստամ և Զալ» էպոսի քրդական պատումները» (1978, քրդերեն) և այլ գործեր։ Քրդերեն լույս են տեսել Հաջիե Ջնդիի «Նոր առավոտ» (1947) պատմվածքների ժողովածուն, «Օգնություն» (1967) վեպը, «Քրդական ժողովրդական երգեր» (1975) գիրքը, հայերեն՝ «Քրդական ժողովրդական հեքիաթներ» (1952), «Քրդական ժողովրդական վիպերգեր»-ը (1960)։ Քրդերեն է թարգմանել հայ և խորհրդային գրողների շատ գործեր։ Կազմել է դասագրքեր։ 1979 թվականից՝ Իրաքի ԳԱ թղթակից անդամ[1][2]։
$Պարգևներ$
Պարգևատրվել է Ժողովուրդների բարեկամության և «Պատվո նշան» շքանշաններով։
$Երկեր$
Քրդական հեքիաթներ, Ե., Պետհրատ, 1940, 34 էջ։
Քրդական ֆոլկլոր, Ե., Հայպետհրատ, 1947, 260 էջ։
Քրդական հեքիաթներ, Ե., Հայպետհրատ, 1952, 82 էջ։
Քյոռ-օղլի էպոսի քրդական պատումները, Ե., Հայպետհրատ, 1953, 238 էջ։
Մամե և Զինե (քրդական ժողովրդական վիպերգ), Ե., Հայպետհրատ, 1956, 190 էջ։
Քրդական ֆոլկլոր, (ժողովածու), Ե., Հայպետհրատ, 1957, 300 էջ։
Քրդական հերոսական վիպերգեր, Ե., Հայպետհրատ, 1960, 90 էջ։
Հայ և քուրդ ժողովուրդների բարեկամության արտացոլումը բանահյուսության մեջ, Ե., «Հայաստան», 1965, 160 էջ։
Ակնարկ Սովետական Հայաստանի քրդական գրականության, Ե., ՀԽՍՀ ԳԱ, 1970, 174 էջ։
Քրդական ժողովրդական հեքիաթներ, Ե., «Հայաստան», 1973, 88 էջ:
[1]