ناونیشان: خامنەیی دەیکا، پووتین دەیخوا
نووسەر: #هێمن عەبدوڵڵا#
ڕۆژی دەرچوون: #20-01-2020#
گەنگەشەیەک لەنێوەندە ستراتیژییەکانی ئێراندا لەپێش کوژرانی قاسم سولەیمانی و سەرهەڵدانی ئاڵۆزییەکانی ئەمدواییەوە دەستی پێ کردووە: لەو دژایەتییەی بەرانبەر ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی دەیکەین، چ قازانجێکمان کردووە و بۆ کێی دەکەین؟ هەروەها ئەگەر ئەو شەڕەمان نەکردبووایە، دۆخی ئێران چۆن دەبوو؟ ئەوە ڕوونە کە کۆماری ئیسلامیی ئێران دەوڵەتێکی ئایینیی ئایدیۆلۆژییە و وەک خۆیان دەڵێن بڕوایان بە هەناردەکردنی “شۆڕشێکی ئیسلامی” هەیە بۆ سەرتاسەری دنیا. لە قسەکانی هەفتەی ڕابردووی ئایەتوڵڵا خامنەییشدا، کە کاتێک قسەی دەکرد تفەنگێکی نیشانشکێنی بەدەستەوە بوو، دیسان بەڕوونی جەخت لەسەر هەناردەکردنی “شۆڕش” و موقاوەمەتی “سنوورنەناس” و ناسینی “جێنتلمەنە دانووستاندنکارە تیرۆریستەکان” کرایەوە، بەڵام لە زۆر قۆناخدا بینیومانە کە چۆن تاران لەکاتی تەنگانەدا پێی ئاساییە دەستی ئەو جێنتلمەنانە بگوشێت. بەتایبەتیش وەک ئەم ڕۆژانە کە ستراتێژیستە ئێرانییەکان دەڵێن: ئێمە شەڕی ئەمریکا دەکەین و وڵاتی دیکە بەرهەمەکەی دەخۆن.
دەزانین کە ڕووسیا و ئێران و پرۆکسییەکانی ئێران (بە پارەی گەلانی ئێران) بەشار ئەسەد و حکومەتەکەیان پاراست، بەڵام هەمیشە ئێرانییەکان لەوە نیگەران بوون کە ڕووسیا ئاسمان و ڕێسمانی سووریای کۆنترۆڵ کردووە و براگەورەیە. هەمان ئەو ڕووسیایەی هەماهەنگیی لەگەڵ ئیسرائیل هەیە و هەبووە و لەئەنجامی ئەو هاوکارییەشدا بۆ نموونە سەرکردەیەکی گرنگ و بەهێزی وەک عیماد موغنییەی حیزبوڵڵا لە دیمەشق کوژرا. ئەو موغنییەی بۆ قاسم سولەیمانی وەک یاریدەدەرێکی دەستەڕاست وابوو لە لوبنان و سووریا. ئێرانییەکان دەڵێن بەهۆی سەرقاڵبوونیان بە شەڕی #داعش# و شەڕی سووریا و کێشەکانی ئەمدواییەوە لەگەڵ ئەمریکا، ڕووسیا فرسەتی هێناوە و لە وڵاتانی دەوروبەری ئێران پێگەی خۆی بەهێزتر کردووە. بەگوتەی ئەوان ڕووسەکان لەجیاتی ئەوەی دۆستایەتیی ئێران بکەن، وردەوردە دەورەی دەدەن و ئەوکات مەترسیی ڕووسیا زۆر گەورەتر دەبێ لە ئەمریکا، کە وەک ڕووسیا لەڕووی جوگرافییەوە لە ئێرانەوە نزیک نییە و مێژووی شەڕ لەسەر خاکیشی لەگەڵی نییە.
بەتایبەتیش کە مۆسکۆ وردەوردە لەسەر حیسابی سیاسەتی هەڵەی ئەمریکا و متمانە دۆڕاندنی لە ناوچەکەدا و زۆرتربوونی هەڕەشەی ئێران لەسەر وڵاتانی کەنداو، توانیویەتی لەگەڵ وڵاتانی وەکوو سعودیە و ئیمارات پەیوەندییەکانی پێشبخات، ئەمە ستراتێژیستەکانی ئێرانی هێناوەتە سەر ئەو بڕوایەی کە مۆسکۆ سوودمەندی یەکەمە لەو دۆخەی ئێران بە دژایەتیی ئەمریکا و وڵاتە عەرەبییە هاوپەیمانەکانی ئەمریکا لە ناوچەکەدا درووستیکردووە. بۆیە داوای بەخۆداچوونەوەی تاران و بەڕێوەبردنی سیاسەتێکی هاوسەنگ لەنێوان ئەمریکا و ڕووسیادا بۆ ئێران دەکەن.
ڕەنگە هەر ئەو تێگەیشتنەش بێت کە وای لە عادل عەبدولمەهدیی ئابووریناس و جاران کاریگەر بە فیکری شیوعیی ماوی و سەرۆکوەزیرانی ئێستای ئێراق کردبێت لەجیاتی ڕووسیا فۆکەس بخاتە سەر چین. چونکە ئەو دەروازەیەی چین لێیەوە دێتە ژوورەوە لەپێش هەموو شتێکەوە ئابوورییە و دەتکاتە بەشێک لەو پڕۆژە ستراتیژییە درێژخایەنەی بۆ گۆڕینی نەخشەی ئابووریی جیهان هەیەتی. هەروەها چین لەڕووی مێژووییەوە ڕابردوویەکی هاوشێوەی ڕووسیای بۆ پاوانخوازیی سەربازی و سیاسی لە ناوچەکەی ئێمەدا نییە و بۆ ئەمریکاش پاروویەکی گەورەترە لە ڕووسیا و بەئاسانی قووت نادرێت.
عادل عەبدولمەهدی باسی پڕۆژەیەکی نێوانگیریی لەنێوان سعودیە و ئێراندا کرد کە گوایە ئەگەر قاسم سولەیمانی نەکوژرابووایە، چەند کاژێرێک دواتر لەسەر ئەو پڕۆژەیە پێکەوە قسەیان دەکرد. ئەم خواستی دەستپێکردنی دانووستاندنە لە قسەکانی خامنەییش لە هەینیی ڕابردوودا لە بەشی عەرەبیی قسەکانییدا دیسان جەختی لەسەرکرایەوە و داوای هەڵدانەوەی لاپەڕەیەکی نوێی لەنێوان موسوڵماناندا کرد. ڕەنگە بەو باجگیرییەی ئەمریکا لە سعودیە دەیکات و نیو ملیارد دۆلار بۆ هێشتنەوەی سێ هەزار سەرباز لەسەر خاکەکەی وەردەگرێ، وای لە سعودییەکانیش کردبێت بەخۆیاندا بچنەوە و هەمان پرسیاری ئێرانییەکان لەخۆیان بکەن: بن سەلمان دەیکات بۆ ئەوەی ترەمپ بیخوات؟
بە هەموو بارێکدا لە ماوەی داهاتوودا نەخشەی سیاسیی ناوچەکەی ئێمە دەگۆڕێت. ڕەنگە هەژموونی سەربازیی ئێران و هەناردەکردنی شۆڕشەکەی لەژێر شۆکی لەدەستدانی سولەیمانیدا ئەگەر بۆ ماوەیەکی کاتیش بێت لە گەشەکردن بوەستێ و زمانی دیپلۆماسییەت بەسەر زمانی چەکدا زاڵبێت. بۆیە بڕیاری بێلایەنبوونی #هەولێر# لەو گرژییە هیستریاییەی ڕۆژانی ڕابردوودا لەنێوان تاران و واشنتندا ڕاست و دووربینانە بوو. ڕاشکاوبوونیش لەبارەی پێویستیی مانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانان لە ئێراق، هەرچەندە لە بیقاعەوە تا دەگاتە بەغدا و تاران نیگەرانیی درووستکرد، بەڵام شتێکیشی تێگەیاندن: تا ئەو ڕۆژەی تەنانەت بە دەستووریش گەرەنتیی پاراستنی کوردستانێکی هەڕەشەلێکراو نەکرێت، هەولێر ناتوانێ متمانە بەوانە بکات کە هوتاف بۆ دەرکردنی ئەمریکییەکان لە ناوچەکە دەکێشن. [1]