پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان
  

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان

  • جۆری گەڕان: ≈ لێکچوون
  • جۆری گەڕان: = یەکسان
  • جۆری گەڕان: ≕ دەستپێبکات بە...


  • هەموو پۆلەکان
  • ئامار و ڕاپرسی
  • ئیدیۆم
  • بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...)
  • بەرهەمە کوردستانییەکان
  • بەڵگەنامەکان
  • پارت و ڕێکخراوەکان
  • پۆلێننەکراو
  • پەرتووکخانە
  • پەند
  • خواردنی کوردی
  • دۆزی ژن
  • زانستە سروشتییەکان
  • ژیاننامە
  • ژینگەی کوردستان
  • شوێنەوار و کۆنینە
  • شوێنەکان
  • شەهیدان
  • فەرمانگەکان
  • گیانلەبەرانی کوردستان
  • گەشتوگوزار
  • مۆزەخانە
  • ناوی کوردی
  • نووسراوە ئایینییەکان
  • نەخشەکان
  • نەریت
  • هۆز - تیرە - بنەماڵە
  • هۆنراوە
  • وشە و دەستەواژە
  • وێنە و پێناس
  • ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار)
  • ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
  • ڤیدیۆ
  • کارە هونەرییەکان
  • کلتوور - گاڵتەوگەپ
  • کلتوور - مەتەڵ
  • کورتەباس
  • کۆمەڵکوژی
  • کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان
  • یارییە کوردەوارییەکان



  • هەموو زمانەکان
  • کوردیی ناوەڕاست
  • Kurmancî
  • English
  • کرمانجی
  • هەورامی
  • لەکی
  • Zazakî
  • عربي
  • فارسی
  • Türkçe
  • עברית
  • Deutsch
  • Français
  • Ελληνική
  • Italiano
  • Español
  • Svenska
  • Nederlands
  • Azərbaycanca
  • Հայերեն
  • 中国的
  • 日本人
  • Norsk
  • Fins
  • Pусский

گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
گەڕان بە کرتە
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
گەڕان بە کرتە
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
Dark Mode
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
...
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2025
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی

  • 04-05-2025
  • 05-05-2025
  • 06-05-2025
  • 07-05-2025
  • 08-05-2025
  • 09-05-2025
  • 10-05-2025
  • 11-05-2025
  • 12-05-2025
  • 13-05-2025
  • 14-05-2025
  • 15-05-2025
  • 16-05-2025
  • 17-05-2025
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان

  • 04-05-2025
  • 05-05-2025
  • 06-05-2025
  • 07-05-2025
  • 08-05-2025
  • 09-05-2025
  • 10-05-2025
  • 11-05-2025
  • 12-05-2025
  • 13-05-2025
  • 14-05-2025
  • 15-05-2025
  • 16-05-2025
  • 17-05-2025
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
ئەو مرۆڤانەی دەگمەنن؛ بەرگی 03
06-05-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ئایەتەکانی لەتیف هەڵمەت
05-05-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ڤیدیۆ
گۆرانی شەماڵ هات بای بەهار، بە دەنگی محەمەدی ماملێ
05-05-2025
کشمیر کەریم
وێنە و پێناس
سەعید بەگی کوردی فەرماندەی هێزەکانی عەرەبستانی سعودیا لە جەنگی عەرەب-ئیسرائیل لە ساڵی 1948دا
04-05-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ژیاننامە
سری سورەییا ئۆندەر
03-05-2025
هەژار کامەلا
وێنە و پێناس
ڕەشاغای میران و مەلا ئیسماعیل مەلا عەزیز هیرانی و هاوار ئاغای دزەیی
03-05-2025
ئاراس ئیلنجاغی
وێنە و پێناس
شەهیدی فەرماندەی داستانی هندرێن خدر حسێن و هەڤاڵەکانی
03-05-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ژیاننامە
ڕەحمان ڕەزگەیی
03-05-2025
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
ئەژین سیروان ئەمین
02-05-2025
سەریاس ئەحمەد
پەرتووکخانە
سەردار نۆڕێ هونەرمەندی شێوەکار و شاعیر و هایکونووس
02-05-2025
سەریاس ئەحمەد
ئامار
بابەت
  551,796
وێنە
  117,570
پەرتووک PDF
  21,288
فایلی پەیوەندیدار
  113,192
ڤیدیۆ
  1,977
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
300,196
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
92,909
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,931
عربي - Arabic 
36,620
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
24,387
فارسی - Farsi 
12,986
English - English 
8,150
Türkçe - Turkish 
3,744
Deutsch - German 
1,913
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,219
ژیاننامە 
27,368
پەرتووکخانە 
26,505
کورتەباس 
20,637
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,402
شوێنەکان 
14,610
پەند 
13,748
شەهیدان 
11,950
کۆمەڵکوژی 
10,970
هۆنراوە 
10,595
بەڵگەنامەکان 
8,579
وێنە و پێناس 
8,377
ئامار و ڕاپرسی 
4,628
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,583
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
1,874
ڤیدیۆ 
1,857
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,514
فەرمانگەکان  
1,123
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
835
کارە هونەرییەکان 
780
گیانلەبەرانی کوردستان 
674
شوێنەوار و کۆنینە 
655
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
495
ئیدیۆم 
458
پۆلێننەکراو 
301
یارییە کوردەوارییەکان 
279
نەخشەکان 
216
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
191
نەریت 
161
ژینگەی کوردستان 
102
خواردنی کوردی 
95
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
58
مۆزەخانە 
54
بەرهەمە کوردستانییەکان 
44
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
552
PDF 
33,454
MP4 
3,207
IMG 
216,666
∑   تێکڕا 
253,879
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
حەسەن مستەفاپوور - حەسەن دو...
ژیاننامە
محەمەد مەولود مەم
ژیاننامە
محەمەد قادری
ژیاننامە
سۆلین جیان زاخۆیی
کورتەباس
نوگرە سەلمان ئەمەیە
زاراوەی هەورامی و هەورامان: بەشی یەک
زانیارییەکان لە هەردوو باری بابەتی و زمانەوانیدا پوخت و پۆلێن دەکەین و بەشێوازێکی سەردەمییانە دەیانخەینە بەردەست!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Copy Link1
E-Mail0
Facebook0
LinkedIn0
Messenger0
Pinterest0
SMS0
Telegram0
Twitter0
Viber0
WhatsApp0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

زاراوەی هەورامی و هەورامان: بەشی یەک

زاراوەی هەورامی و هەورامان: بەشی یەک
ناونیشانی بابەت: زاراوەی هەورامی و هەورامان: بەشی یەک
ئەم بابەتە لە ئامادەکردنی زەهرا عەزیمی بە زمانی فارسی نووسراوە.
وەرگێڕان و ئامادەکردن: سپێدە ساڵحیسپێدە ساڵحی

“پێشەکی”
“‌هەورامانی” یان “هەورامی” بە کوردی. هەورامی؛ یەکێک لە زاراوەکانی زمانی کوردییە. لە بڕێک شوێن لە (ئێراق و ئێران) دا کە لە زمانی باودا بە “هەورامان” ناسراوە، قسەی پێدەکەن. یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی ئەم زمانە بوون و جیاکردنەوەی مێینە و نێرینەیە لە ناوەکاندا. “محەمەدی موعیین” دانەری یەکێک لە وشەدانە گرنگە فارسییەکان بە ناوی (وشەدانی موعیین لە شەش بەرگ) لە پێشەکی ئەم وشەدانەدا لەبارەی زمانی فارسییەوە دەڵێت؛ بۆ ناسینی زیاتری زمانی “پەهلەوی” کۆن کوردیی هەورامی سەرچاوەیەکی گرنگە. پەهلەوی بە کێشێکی تایبەت وەک گۆرانی دەخوێنرایەوە، بڕێک جار پێیان دەوت؛ پەهلەوی و بڕێک جاریش اورامە، ا‌ورامن و اورامنان. ڕەنگە بۆ تێگەیشتن لەم بابەتە کە “اورمنان” هەر ئەو وشە فارسییەی (هەورامە نان) ی هەورامییە و لەگەڵ وشەی هەورامان یەکێکە پێویستی بە هەوڵێکی ئەوتۆ نەبێت. هەورامەنان – هورامانان = هور + امان (هاتن) + ێ‌ن – کاتی هەڵاتن یان دەرکەوتنی خۆر. هەر بەو جۆرەی کە دەڵێن؛ بەیانییان یان ئێواران. زاراوەی کوردی هەورامی بە درێژایی سەدەگەلی دوورودرێژ زمانی ئەدەبی زاڵ لە کوردستانی باشوور (لەخۆگری پارێزگاکانی کوردستان، کرماشانکرماشان، ئیلامئیلام و بەشێک لە باشووری کوردستان) بووە و زۆربەی شاعیرانی کورد شیعرەکانی خۆیان بەم زمانە وتووە. کە لەنێوانیاندا دەتوانین ئاماژە بە شاعیرانی گەورەی وەک (مەولەوی کورد-تاوگۆزی) ، سەیدی هەورامی، میرزا عەبدولقادری پاوەیی، بکەین. ناوی زۆربەی ئەم شاعیرانە لە پەڕتووکی “حەدیقەی سوڵتانی”دا هاتووە و نموونەیەک لە شیعرەکانیانی خستۆتە ڕوو. زۆربەی پەڕتووکەکانی ئایین ئەهلی ماف یان یارسانی بەم زمانە نووسراونەتەوە کە لە کۆنترین پەڕتووکە نووسراوەکان بە زمانی کوردی بووە و هەروەها له و دەگمەن پەڕتووکە نووسراوانە بە زمانە غەیرە عەرەبییەکان لە سەدەکانی سەرەتای پاش هاتنی ئیسلام ئەژمار دەکرێت. سدیقی سەفی زادە (بۆرکەیی) لە پێشەکی پەڕتووکی “کەلتووری ماد”- بەرگی یەکەم، مێژوویەکی کوورتی لە مێژووی ئەدەبیاتی هەورامی خستۆتە ڕوو.
زاراوەی هەورامی لە زمانی کوردیدا بە ” ماچۆ” و لە تورکیدا بە ” زازا” و لە فارسیدا بە” گۆرانی” ناوی دەبرێت. ئەم زمانە زمانی شیعری بارەگای “ئەمیر ئەردەڵان” و “بابانی سلێمانیسلێمانی” بووە و بە سواخدراوتر و بێگەردتر لە زاراوەکانی دیکەی کوردییان دەزانی. هەنووکە قزڵباش (کڵاوسوور) ەکانی تورکییا و کاکەییەکانی ئێراق و خەڵکی هەورامانی ئێران و دانیشتوانی ناوچەکانی ناوەندی زاگرۆس هەتا باشووری شاڕێی خانەقینخانەقین – کرماشان، بەم زمانە قسە دەکەن. زاراوەی هەورامی لە زمانی کوردیدا؛ پێشینەیەکی دوورودرێژی هەیە. بەشی گەورەی ئەدەبیاتی ئەم زمانە شیعرە کە لە نەریتە نەتەوەییەکان کاریگەریی وەرگرتووە. ئامراز و ڕێگەی گواستنەوەی شیعری سەر زاری خەڵک، نەریتی زارەکییە. بەڵام ئەدەبیاتێکی نووسراویش هەیە کە پێشینەیەکی زۆری هەیە. بۆ نموونە؛ لە سەدەی دوازدەی زایینی لە سلێمانی پێستێک دۆزرایەوە کە چەند کۆپلە شیعرێک سەبارەت بە هێرشی عەرەبەکان بۆ ئێرانی لەسەر نووسرابوو. بۆ زانیاریی زیاتر دەتوانن چاو لە پەڕتووکی “کورد و وڵاتەکەی” نووسینی “درێک کینان” بە وەرگێڕانی “ئیبراهیمی یونسی” بکەن. دەبێ بزانین؛ ‌ لە پەڕتووکی زەردەشتی پێغەمبەر کە لە خۆگری 4 گاتا ( یەسنا، یەشتا، وەندیدا و وردە ئاوێستا) یە سێ بەش و گاتای بە هەورامییە.
“دێرینەناسی زاراوەی هەورامی”
سەبارەت بە ناوچەی هەورامان، سەرچاوەیەکی ئەوتۆ کە بتوانێت مێژووی وردی ئەم وڵاتە لە کۆنترین چاخەکان بە خەڵکی ڕۆژگاری ئێمە بناسێنێت، لە بەردەست نییە. بەڵام چەند بەڵگەیەکی مێژوویی هەن کە نیشان دەدات هەورامان لەباری دێرینەناسییەوە جێگەیەکی تایبەتی هەیە. دۆزینەوەی بەڵگەکانی هەورامان لە ساڵەکانی سەرەتای سەدەی بیستی زایینی؛ دەکرێ وەک ڕووداوێکی سەرنجڕاکێش لەبارەی مێژوو و زمانی نەتەوەی کورد لە قەڵەم بدرێت. بەدەستهێنانی سێ قەباڵەی کۆنینە لە ناوچەی هەورامان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان کە لە ساڵی 1913ی زایینی لەلایەن ئیلیس مینس، لە گۆڤاری موتاڵاکانی چاخی هیلینی بڵاو بوویەوە، قۆناغێکی نوێی بۆ خوێندن و توێژینەوە لە دێرینەناسی هەورامان و نەتەوەی کورد خستە بەردەم. دەتوانین تایبەتمەندییە زمانییەکان، پێوەندی کۆمەڵایەتی و ئابووری خەڵک پێکەوە و دین و ئایینی دانیشتوانی ناوچەکە لە ڕێگەی خوێندنەوەی بەڵگە سێیانە دۆزراوەکان و لە ناوچەی هەورامانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لێک بدەینەوە.
لێکۆڵێنەوە لەسەر ئاسەوارە کۆنەکانی هەورامان دەریدەخات؛ خەڵکی هەورامان، پێش لە هاتنی ئیسلام لەسەر ئایینی زەردەشتی بوون و هۆگر و پەیڕەوکاری ئاوێستا و مەعریفەی پیری شالیار (مەعریفەتی پیری شەهریار) بوونە. پیری شالیاری یەکەم لە ڕێبەرانی گەورەی ئایینی زەردەشت بووە و پەڕتووکەکەشی وەک ئاوێستا بە هەورامی کۆن نووسراوەتەوە. مەعریفەی پیری شالیار، دوو بەشی هەیە کە بەشی یەکەمی سرووت و پاڕانەوەکانی زەردەشت و بەشی دووەم کە لە ڕۆژگاری پیری شالیاری دووەمدا نووسراوە و لەبارەی ڕێگە و شێوازی ئایینی ئیسلام و چۆنییەتی هەڵسوکەوت و قسە کردنی پێڕەوکارانییەتی. لەم پەڕتووکەدا سرووتگەل و هۆنینەوەی ئامۆژگارانە هەیە کە دەتوانین لەنێوانیاندا وێنەسازیی و نەخشانەوەی ئەدەبێکی نوێ ببینین. لەنێو ئەم سرووتانەدا دارەکانیش وەک ئینسانەکان زیندوون و گەڵاکان و ڕیشەکان دڵ و گیانیانی ئەوانن و ڕۆژگارێک پڕ گەڵا و زیندوون و دوای ماوەیەک گەڵاکانیان دەوەرێت و دەمرن. هەروەها لەنێو ئەم سرووتانەدا لەبارەی زاوزێ و بووژانەوەی هەر بوونەوەرێک لە هاوڕەگەزی خۆی باس کراوە. دیمەنی جوان و دڵڕفێنی “هەورامان” لەگەڵ شاخە عاسییەکان و دارستانە جوانەکان و ترۆپکە پڕ بەفرەکان و دۆڵە سەرسەوزەکان، چاوی هەر بینەرێک زاخاو دەدات و نێوی “هەورامان ” مرۆڤ دەخاتە نێو گومان و بیرکردنەوە وە کە ئایا ئەم وشەیە، لە دوو بەشی (هور- امان) درووست بووە و لە زمانی سۆرانسۆرانیدا بە مانای (هەڵاتنی خۆر) و دەرکەوتن و دیارکەوتنی ڕۆژە؟ یان بە مانای ئاسمانی هەوری و بارین و پەنابەری و پەناگا و قەڵای قایم و پتەوی عاسی و بەرز و بڵندە؟ زمانی هەورامی ( گۆرانی) ، زاراوەی جۆراوجۆری هەیە کە ئاخێوەرانی کورد ساڵانی زۆر قسەیان پێکردووە. بە پێی پۆلێنبەندی زمانی، هەورامی لە زاراوە سەرەکییەکانی گۆران و بە تێکەڵنەبووترین و بێخەوشترین و کۆنترین زاراوەکانی کوردی دەناسرێ، کە سەرەڕای ئاخێوەرانێکی کەم، بەرهەمی ئەدەبی بەپێزی پێ نووسراوە و هۆنراوەتەوە.
ناوچەکانی هەورامان:
دیارە “هەورامان” بە شێوەی گشتی ناوچەیەکی یەکدەست نییە و هێندێک لە گوند و ناوچەکانی، بەهۆی سنوورە دەستکردەکان لە یەک جیا بوونەتەوە. ناوچەکانی هەورامان لەنێوان دوو وڵاتی (ئێران و ئێراق) دابەشکراوە. بەشی زۆری هەورامان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستانە. لە دابەشکاری و ناو لەسەردانانی ناوچەکانی هەورامان هاودەنگی و هاوکۆکی نییە. نووسەران و لێکۆڵەران لە بەرهەمە دانراوەکانی خۆیاندا هەورامانیان بە چەند شێوە، کە لێرەدا ڕوونی دەکەینەوە، دابەشکردووە.
“محەمەد بەهائودینی مەلا ساحیب” لە پەڕتووکەکەی خۆیدا بە شێوەی خوارەوە هەورامان دابەش دەکاتە سەر دوو ناوچەی گەوره؛
•هەورامان تەخت.
•هەورامانی لهۆن.
بەڵام لە دابەشکارییەکی دیکەدا؛ ڕەشید هەورامی، “هەورامان” بە سەر پێنج ناوچەدا دابەشدەکات؛
•هەورامانی تەخت.
•هەورامانی شامیان.
•هەورامانی جوانڕۆجوانڕۆ.
•هەورامانی ژاوەرۆ.
•هەورامانی لهۆن.
ناوچەکانی “هەورامان” لە دابەشکاری “محەمەد ئەمینی هەورامی” بەم شێوەی خوارەوەیە؛
•هەورامانی لهۆن.
•هەورامانی دزڵی.
•هەورامانی کەنوولە.
•هەورامانی تەخت.
•هەورامانی ڕەزاو.
•هەورامانی جوانڕۆ.
لە بارەی مێژووی ناوچەی هەورامان سەرچاوەیەکی تەواو و کامڵ لە بەردەستدا نییە، تا بتوانین ئەم مێژووە بەوردی دەستنیشان کەین و لێی بکۆڵینەوە، بەڵام لە چەند سەرچاوەدا بینراوە کە هەورامان لەباری مێژووییەوە لەچاوەی ناوچەکانی دیکەی کوردستان، بایەخی زۆرتری پێدراوە. “توێژینەوە هەورامانناسی”یەکان لە ڕوانگەکانی زمانناسی، بیر و بڕواناسی و نەتەوەناسی لە کۆمەڵەی کوردناسیدا ئەنجام دەدرێت، لە ڕێگەی بەدەستهێنانی قەواڵەکانی هەورامان (کۆنترین بەڵگە کوردییەکان بە زمانەکانی یۆنانی و پارتی کە بە زمانی ئێرانیی ناوەڕاستی باکووری، ناوزەد دەکرێت) ئەم هەورامانناسییە لە ساڵەکانی 1913-1919 گەیشت بە ترۆپکی خۆی. لە سەرەتای ساڵەکانی سەدەی بیستەمدا، یەکێک لە گرنگترین ڕووداوە کەلتوورییەکانی جیهان ڕوویدا کە لە چەشنی خۆیدا وەکوو گەورەترین دەرکەوتن لە گۆڕەپانی مێژوو و زمانی “نەتەوەی کورد” لە قەڵەم دەدرێت. ئەم ڕووداوە مێژووییە بێگومان دەرکەوتنی سێ قەواڵەی کەونینە لە هەورامانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بوو کە باسەکەی لە ساڵی 1913 زایینی بە دەستی “پرۆفسوور ئیلیس مینیس” لە بڵاڤۆکی موتاڵاتی چاخی هیلنیی بڵاو بوویەوە. دوای لێکۆڵینەوە گەلێکی بەردەوام کە لەبارەی ئەم بەڵگانە ئەنجامدراون، وادێتە بەرچاو کە سێیەمین قەواڵە، لە قەواڵە ناوبراوەکان کە بە زمانی ئارامی (هەورامی کۆن) دەستکاریکراو نووسراوە، وەکوو کۆنترین بەڵگەی نووسراوی دۆزراوەی زمانی کورد دەناسرێت.
“چۆنێتی دۆزرانەوەی قەواڵەکانی هەورامان”
بۆ ئەم بابەتە چەندین گێڕانەوە لە دووتوێی سەرچاوە مێژووییەکان و نووسراوە زمانناسییەکاندا تۆمارکراوە کە بە کوورتی دەخرێتە ڕوو. وادیارە پێش شەڕی یەکەمی جیهانیی، یەکێک لە تۆبەکارانی سەر دەستی “شێخ عەلائەدینی نەقشبەندی” بە ناوی “سۆفی عەبدوڵڵا” لە گوندی “بیارە” لە گوندەکانی هەورامان، شێخ ئاگادار دەکاتەوە کە پیاوێک لەسەر تاشە بەردێک لە بەرزایی لوتکەی شاخێک لە هەورامان، نیگاری پیاوێکی بینیوە کە تیرێکی بە دەستەوەیە. بە دەستووری شێخ؛ سۆفی ناوبراو ڕادەسپێردرێت کە دەورووبەری تاشە بەردی ناوبراو بگەڕێت و هەڵیکۆڵێت. پاشان سۆفی لەگەڵ چەند تۆبەکارێکی شێخ دەڕۆن بۆ لووتکەی شاخەکە. ئاڕاستە و ئاماژەی تیرەکە کە بە دەستی پیاوە نەخشاوەکە لەسەر بەردەکەیە بەرەو ئەشکەوتێک لەو دەورووبەرە ڕێنموونیان دەکات. تۆبەکارانی شێخ، پاش گەڕان لەنێو ئەشکەوتەکە گۆزەیەکی گڵی پڕ لە هەرزن ئەدۆزنەوە و بەم شێوەیە لەنێو هەرزەنەکەدا سێ توغری (مۆرکی حوکومەتی) قەواڵەی باستانی هەورامان ئەدۆزرێتەوە. ئەم بەڵگانە لای “شێخ عەلائەدین” دەپارێزرێن. لە سەرەتای سەدەی بیستدا، سەردەمێک دکتۆر “سەعیید خان کوردستانی” بۆ تیماری چاوی “عەباس قولی خان”، دەڕوات بۆ مەریوانمەریوان، بەڵگە ناوبراوەکان دەدرێت بە دکتۆر سەعید. قەواڵە سێیانەییەکانی هەورامان ئێستە لە مووزەی لەندەن هەڵگیراون.
هەروەها دانەری “مێژووی مەردووخ” لەبارەی چۆنێیەتی دۆزینەوە و خوێندنەوەی ئەم قەواڵانە وا دەنووسێت؛ هەر به و شێوەیە سێ بەڵگە؛ ئیجارەنامە لە ساڵی 1328 کۆچی مانگی لەلایەن سەید حسێن ناوێک لە شێخ عەلائەدین لە ناوچەی هەورامان لە ناو کووپەیەکی پڕ لە هەرزن دۆزراوەتەوە و دواجار قەواڵە ناوبراوەکان لە ڕێگەی “پڕۆفیسۆر براون” بە دەستی پڕۆفیسۆر میس؛ پسپۆڕی زمانی یۆنانی گەیشتووە. لەم بابەتەوە سی. جی. ئەدمۆندز؛ بەڕێوەبەری بەریتانییا لە ئێراق لە پەڕتووکێک بە ناوی (کوردەکان، تورکەکان و عەرەبەکان) بەم شێوەیە باس لە چۆنێیەتی دۆزینەوەی قەواڵەکانی هەورامان دەکات؛ “سێ قەواڵەی نووسراو لەسەر پێستی ئاسک کە دوانیان بە زمانی یۆنانی و سێیەمینیان بە زمانی پارتییە، دوکتۆر سەعید خان کوردستانی لە ساڵی 1913 هێنای بۆ ئینگلیز و دوای ماوەیەک مۆزەی بەریتانییا لێی کڕی. بە وتەی دوکتۆر سەعید خان، ئەم قەواڵانە لە ئەشکەوتێک لە شاخی سالمان لە نێزیکی شاری هەورامان دۆزراوەتەوە کە لە ناو گۆزەیەکی سەرداخراودا بوون”.
“شێواز، بابەت، ڕێنووس، ڕێککەوت و زمانی قەواڵەکانی هەورامان”
هەر کام لەم قەواڵە ناوبراوانە بە پێی نەریتێکی کۆن دوو دەقی هەیە؛ دەقی یەکەم لە نیوەی سەرووی قەواڵەکە دایە و بە شێوەی توغڕایە کە بە پەتێکەوە کە لە ناوەڕاستی تۆمارەکە ڕەت دەبێت پێچراوەتەوە و مۆر کراوە. بەشی خوارەوەی قەواڵەکە، کراوە و هەموو کات ئامادەی بینین بووە. بابەتی قەواڵە سێیانەکانی هەورامان لەبارەی کرێی باخی مێوێکە و لە ڕواڵەتدا هەر سی قەواڵەکە لەبارەی یەک باخی مێوە. هەروەها شێوەی کرێدانەکەش خۆی سرنجڕاکێشە و باس لە جۆرە موڵکدارییەکی مەرجدار دەکات. بە پێی توێژینەوەی پسپۆڕە زمانناسەکان، قەواڵەی یەکەم بە خەت و زمانی یۆنانی نووسراوە و ڕێککەوتی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 87 تا 88 ی پێش زایین و چاخی دەسەڵاتداری “میهردادی دووەمی ئەشکانی”. دووەمین قەواڵەش بە خەت و زمانی یۆنانی نووسراوە و دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 21 بۆ 22 ی پێش زایین و چاخی دەسەڵاتداری فەرهادی چوارەم کوڕی پاکووسی ئەشکانی، بەڵام سێیەمین قەواڵە بە پیتی ئارامی دەستکاریکراو نووسراوە و دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 11 تا 12 پێش زایین و چاخی ئیمپراتۆریی فەرهادی چوارەمی ئەشکانی، بە بڕوای پڕۆفیسۆر کاولی قەواڵەی سێیەمی هەورامان بە زمانی پەهلەوی پارتییە لە حاڵێکدا پڕۆفیسۆر مینس نێزیک لە زمانی کوردی لێکیداوەتەوە.
“بەها و گرینگی قەواڵە کۆنەکانی هەورامان”
لێکۆڵینەوەی بەڵگەکانی هەورامان لە ڕوانگەکانی زمانناسی، مێژووی پێوەندییە کۆمەڵایەتییەکان، ئابووری و خوێندنەوەی ئایین و بڕوا کۆنەکان لە چوارچێوەی جوگرافیایی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، بە تایبەت ناوچەی هەورامانی کوردستان، شیاوی گرینگی پێدانە. ئەم قەواڵانە لایەنانێکی تاریک و ڵێڵ و نەخوێنراوەی مێژووی کورد ڕوون دەکەنەوە. هەروەها لە سۆنگەی لێکۆڵینەوەکانی کوردستانناسی، دۆزینەوە و ناسینی قەواڵە کۆنەکانی هەورامان، زانیاریی و دەیتاگەلێکی زۆر سەرنجڕاکێش و بەهادار لە زمان، خەت، دین و ئایین، بڕوا و پێوەندییە کۆمەڵایەتییەکان و ئابووری وڵاتێک کە لە ڕەوتی دوورودرێژی مێژوودا، ناوی هەورامانی کوردستانی لە خۆی گرتووە، دەخاتە بەر دەست کە دەتوانین بە شێوەیەکی سەرەکی ئەم دەستهاتە زۆر گرینگانە لە باڵ و لقە جۆراوجۆرەکانی خوێندنەوە لە بوارەکانی مێژوویی، پێشینەی پێوەندییە ئابوورییەکان، پێوەندییە کۆنە یاسایی و دادوەرییەکان، بڕوا دینییەکان و زمانناسی بخەینە بەر توێژینەوە و شیکردنەوە و لێکدانەوەوە.
سەرچاوەکان:
دوکتور مەحموودی فەزیلەت – مانگنامەی کوردی ڕامان، ژمارەی 63، ئاوریلی 2001، وەرگێڕانی وتاری هەورامان نووسراوەی عەفان محەمەد شەریف – ڕۆژنامەی هاوشاری ژمارەی 2189، 20 گەلاوێژی 1379، قەواڵەکانی کۆنی هەورامان نووسراوەی سۆران کوردستانی- کتێوی بەشی بایەخداریئێران لە کەلتووری جیهان بەرگی دووەم نووسراوەی عەبدولحەمیدی نێرنووری لاپەڕەکانی 809-818 ( خولی سێ بەرگی) . هەر ئەو پەڕتووکە لاپەڕەی 474- خولی یەک بەرگی – وشەدانی کەیخودا. [1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 1,070 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی چاوی کورد - 04-06-2023
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 5
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
پۆلێنی ناوەڕۆک: لێکۆڵینەوە
پۆلێنی ناوەڕۆک: زمانەوانی و ڕێزمان
جۆری دۆکومێنت: وەرگێڕدراو
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
شار و شارۆچکەکان: بیارە (هەورامان)
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
وەرگێڕدراو لە زمانی: فارسی
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 04-06-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 04-06-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 18-01-2025 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 1,070 جار بینراوە
QR Code
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
شوێنەوار و کۆنینە
تەکیەی معاون ئەلموڵک
کورتەباس
ئاوڕدانەوە لە (10) کتێبی بواری ئەدەبی منداڵان
پەرتووکخانە
ئەتڵەسنامە (وەشانی 2)
شوێنەوار و کۆنینە
شوێنەواری (ساریج) کە کاتی خۆی وەک شوێنی ساردکەرەوە بەکارهاتووە
کورتەباس
وردەکارییەکانی شەڕی گوندی تەکەڵتو
وێنە و پێناس
تیپی تۆپی دەستی سلێمانی ساڵی 2000
ژیاننامە
ئاگری بەرزنجی
پەرتووکخانە
ئەو مرۆڤانەی دەگمەنن؛ بەرگی 03
ژیاننامە
هەندرێن ساڵح محەمەد ئەمین
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
پەرتووکخانە
ئایەتەکانی لەتیف هەڵمەت
ژیاننامە
ئەژین سیروان ئەمین
وێنە و پێناس
خاڵە مینەی لولک ژەن ساڵی 1973
ژیاننامە
فاتمە کەیفەدین
پەرتووکخانە
سەردار نۆڕێ هونەرمەندی شێوەکار و شاعیر و هایکونووس
شوێنەوار و کۆنینە
میلەکەی ڕەبات
ژیاننامە
داناس ئاراس
پەرتووکخانە
ڕامان لە مێژووی سەت ساڵ ستەم لە گەلی کورد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
کورتەباس
هەور چییە؟
ژیاننامە
کیژان خەسرەو
ژیاننامە
ڕەحمان ڕەزگەیی
وێنە و پێناس
ڕۆژی لافاوەکەی 05-05-1987ی شاری سلێمانی
کورتەباس
فەیلەسوفی بەڕازیلی 'بێ مەرج' پشتگیری لە بانگەوازەکەی ڕێبەر ئاپۆ کرد
وێنە و پێناس
سەردار ڕەشیدی ئەردەڵان و شێخ مەحمودی حەفید لە بیستەکانی سەدەی بیستەم
شوێنەوار و کۆنینە
گردی وەرکەبود
وێنە و پێناس
مامۆستا و قوتابییانی قوتابخانەی خەرپانی سەرەتایی لە ساڵی 1960دا
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
پەرتووکخانە
عێراق، وڵاتی گۆڕە بەکۆمەڵەکان
ژیاننامە
سۆلین جیان زاخۆیی
کورتەباس
کەشکاری کیمیایی
ژیاننامە
هاوسەر عەزیز ئۆمەر
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
ژیاننامە
سری سورەییا ئۆندەر
شوێنەوار و کۆنینە
شاری سوور

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
حەسەن مستەفاپوور - حەسەن دووزەلە
24-03-2010
هاوڕێ باخەوان
حەسەن مستەفاپوور - حەسەن دووزەلە
ژیاننامە
محەمەد مەولود مەم
06-02-2018
هاوڕێ باخەوان
محەمەد مەولود مەم
ژیاننامە
محەمەد قادری
10-07-2024
شادی ئاکۆیی
محەمەد قادری
ژیاننامە
سۆلین جیان زاخۆیی
26-04-2025
سروشت بەکر
سۆلین جیان زاخۆیی
کورتەباس
نوگرە سەلمان ئەمەیە
07-05-2025
هەژار کامەلا
نوگرە سەلمان ئەمەیە
 چالاکییەکانی ڕۆژی

  • 04-05-2025
  • 05-05-2025
  • 06-05-2025
  • 07-05-2025
  • 08-05-2025
  • 09-05-2025
  • 10-05-2025
  • 11-05-2025
  • 12-05-2025
  • 13-05-2025
  • 14-05-2025
  • 15-05-2025
  • 16-05-2025
  • 17-05-2025
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
ئەو مرۆڤانەی دەگمەنن؛ بەرگی 03
06-05-2025
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ئایەتەکانی لەتیف هەڵمەت
05-05-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ڤیدیۆ
گۆرانی شەماڵ هات بای بەهار، بە دەنگی محەمەدی ماملێ
05-05-2025
کشمیر کەریم
وێنە و پێناس
سەعید بەگی کوردی فەرماندەی هێزەکانی عەرەبستانی سعودیا لە جەنگی عەرەب-ئیسرائیل لە ساڵی 1948دا
04-05-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ژیاننامە
سری سورەییا ئۆندەر
03-05-2025
هەژار کامەلا
وێنە و پێناس
ڕەشاغای میران و مەلا ئیسماعیل مەلا عەزیز هیرانی و هاوار ئاغای دزەیی
03-05-2025
ئاراس ئیلنجاغی
وێنە و پێناس
شەهیدی فەرماندەی داستانی هندرێن خدر حسێن و هەڤاڵەکانی
03-05-2025
ئاراس ئیلنجاغی
ژیاننامە
ڕەحمان ڕەزگەیی
03-05-2025
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
ئەژین سیروان ئەمین
02-05-2025
سەریاس ئەحمەد
پەرتووکخانە
سەردار نۆڕێ هونەرمەندی شێوەکار و شاعیر و هایکونووس
02-05-2025
سەریاس ئەحمەد
ئامار
بابەت
  551,796
وێنە
  117,570
پەرتووک PDF
  21,288
فایلی پەیوەندیدار
  113,192
ڤیدیۆ
  1,977
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
300,196
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
92,909
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,931
عربي - Arabic 
36,620
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
24,387
فارسی - Farsi 
12,986
English - English 
8,150
Türkçe - Turkish 
3,744
Deutsch - German 
1,913
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,144
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,219
ژیاننامە 
27,368
پەرتووکخانە 
26,505
کورتەباس 
20,637
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,402
شوێنەکان 
14,610
پەند 
13,748
شەهیدان 
11,950
کۆمەڵکوژی 
10,970
هۆنراوە 
10,595
بەڵگەنامەکان 
8,579
وێنە و پێناس 
8,377
ئامار و ڕاپرسی 
4,628
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,583
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
1,874
ڤیدیۆ 
1,857
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,514
فەرمانگەکان  
1,123
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
835
کارە هونەرییەکان 
780
گیانلەبەرانی کوردستان 
674
شوێنەوار و کۆنینە 
655
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
495
ئیدیۆم 
458
پۆلێننەکراو 
301
یارییە کوردەوارییەکان 
279
نەخشەکان 
216
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
191
نەریت 
161
ژینگەی کوردستان 
102
خواردنی کوردی 
95
زانستە سروشتییەکان 
80
دۆزی ژن 
58
مۆزەخانە 
54
بەرهەمە کوردستانییەکان 
44
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
552
PDF 
33,454
MP4 
3,207
IMG 
216,666
∑   تێکڕا 
253,879
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
شوێنەوار و کۆنینە
تەکیەی معاون ئەلموڵک
کورتەباس
ئاوڕدانەوە لە (10) کتێبی بواری ئەدەبی منداڵان
پەرتووکخانە
ئەتڵەسنامە (وەشانی 2)
شوێنەوار و کۆنینە
شوێنەواری (ساریج) کە کاتی خۆی وەک شوێنی ساردکەرەوە بەکارهاتووە
کورتەباس
وردەکارییەکانی شەڕی گوندی تەکەڵتو
وێنە و پێناس
تیپی تۆپی دەستی سلێمانی ساڵی 2000
ژیاننامە
ئاگری بەرزنجی
پەرتووکخانە
ئەو مرۆڤانەی دەگمەنن؛ بەرگی 03
ژیاننامە
هەندرێن ساڵح محەمەد ئەمین
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
پەرتووکخانە
ئایەتەکانی لەتیف هەڵمەت
ژیاننامە
ئەژین سیروان ئەمین
وێنە و پێناس
خاڵە مینەی لولک ژەن ساڵی 1973
ژیاننامە
فاتمە کەیفەدین
پەرتووکخانە
سەردار نۆڕێ هونەرمەندی شێوەکار و شاعیر و هایکونووس
شوێنەوار و کۆنینە
میلەکەی ڕەبات
ژیاننامە
داناس ئاراس
پەرتووکخانە
ڕامان لە مێژووی سەت ساڵ ستەم لە گەلی کورد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
کورتەباس
هەور چییە؟
ژیاننامە
کیژان خەسرەو
ژیاننامە
ڕەحمان ڕەزگەیی
وێنە و پێناس
ڕۆژی لافاوەکەی 05-05-1987ی شاری سلێمانی
کورتەباس
فەیلەسوفی بەڕازیلی 'بێ مەرج' پشتگیری لە بانگەوازەکەی ڕێبەر ئاپۆ کرد
وێنە و پێناس
سەردار ڕەشیدی ئەردەڵان و شێخ مەحمودی حەفید لە بیستەکانی سەدەی بیستەم
شوێنەوار و کۆنینە
گردی وەرکەبود
وێنە و پێناس
مامۆستا و قوتابییانی قوتابخانەی خەرپانی سەرەتایی لە ساڵی 1960دا
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
پەرتووکخانە
عێراق، وڵاتی گۆڕە بەکۆمەڵەکان
ژیاننامە
سۆلین جیان زاخۆیی
کورتەباس
کەشکاری کیمیایی
ژیاننامە
هاوسەر عەزیز ئۆمەر
پەرتووکخانە
ڕۆڵی ڕووداوەکانی شنگال لە پێشخستنی دۆزی کورد
ژیاننامە
سری سورەییا ئۆندەر
شوێنەوار و کۆنینە
شاری سوور

Kurdipedia.org (2008 - 2025) version: 16.5
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.266 چرکە!
Kurdipedia is using cookies. OK | More detailsکوردیپێدیا کوکیز بەکاردێنێت. | زانیاریی زۆرترOk, I agree! | لاریم نییە