ناونیشانی بابەت: بێ ناونیشان!
ئامادەکردن و نووسین:
عەبدوڵڵا کەریم مەحمودعەبدوڵڵا کەریم مەحمود
بۆ رۆحی پاک و پیرۆی مامۆستا (نیگار غەریب)ی هاوسەری مامۆستا (فەوزی رەمزی) رابەری نمونەیی پەروەردە ی شار .
(رێی خەبات)
دوای هەرەسی
1975 ،ساڵانی ترس و گومان وگرتن و بێ سەروشوین کردن و خاپورکردنی گوندەکانی سە رسنوورەکان و گواستنەوەی خەڵکەکەی بۆ ئۆردوگاکان .
چەند خوێندکارێکی کچ و کوڕی نمونەیی لەخانەی مامۆستایانی سلێمانی ،لە زنجیرە هەڵوێستێکی پڕ لە تەحەدا ، رووبە رووی پلان و بەرنامە و نەخشەی ژەهراوی بەعسیەکان وەستانەوە .
ئاهەنگی نەورۆزی
1976 بوو ، کچان و کوڕان پێکەوە لە گۆڕەپانی خانە ی مامۆستان لە گەرەکی مامۆستایان لە شاری سلێمانی ، بەشداری ئاهەنگی نەورۆزیان دەکرد .
لە ناو ئه و ئاپورایەدا کچێک دەستی دوو کچی تری گرتبوو، هەڵدەپەڕین و بە حەماسەوە ، پڕ بە گەروویان ، ( سروودی رێی خەباتی )دژ بە دروشمە کانی بەعس دەچڕی :
ڕێی خەباتمان چەند سەخت و دووربێ
با چواردەورمان کڵپەی ئاگر بێ
لەم رێ یە پیرۆزە لا نادەین
ئێمەین بۆ مردنیش ئامادەین
بۆ دنیایەکی نوێ بۆ هەژاران
بۆ دانانی کۆمەڵگای یەکسان
ڕەگی زۆرداری لە ریشە دەردێنین
تۆوی ئازدی گەلمان ئەچێنین
ئه و سێ کچە به و سروودە ، هەموو ئه و دروشمانەی بەعسیان ، لە نەورۆزدا رەت کردەوە و سەرنجی هەموو خوێندکاران و مامۆستایانیان بۆ رێی خەباتەکەیان راکێشا ،بە هێمنی هەموو بەرنامەکانیان بە تاڵ کردەووە .
لە گەڵ حسین محەمەدی هاوڕێم ، سەرمان لە هەڵوێستی ئه و سێ کچە سووڕما ، چۆن لەناو ئه و هەموو بەعسی وجاسوسانە ،بەو سروودە مەمنوعە ، گۆڕەپانەکەیان هەژاند؟
(چیرۆکی بێ ناونیشان )
لە ساڵی
1977 ئێمە چەند خوێندکارێکی خانەی مامۆستایان ، لە گەڵ مامۆستا محەمەد ئەمین ئەحمەد*ی چیرۆک نووس رێکەوتین ،(نوسین و هۆنراوە و پەخشان وچیرۆکی ) ئه و کچ وکوڕانەی خانه ی مامۆستایان کۆ بکەینەوە ، کە بەهرە و توانای نوسینییان هەیە ، لە گۆڤارێک دا چاپ و بڵاوی بکەینەوە .
مامۆستا محەمەد ئەمین ئەحمەد ،ژیان قەرەداغی** خۆش نوسی دیاری کرد هەموو نوسینەکانی کۆ کردوە .
منی راسپارد بەرهەمەکان بە وردی بخوێنمەوە ورای خۆمی لەسەر بنووسم .
هەموو بەرهەمەکانم بەوردی خوێندەوە ، چەند تێکستێکی جوانی تیا بوو ،یەکێک لەوانە هۆنراوەیەکی (ئارام شێخ محەمەد بەرزنجی ) ***بوو.
لە ناو بەرهەمەکان دا ، چیرۆکێک بە بە ناونیشانی (بێ ناونیشان ) سەرنجی راکێشام ، بە زمانێکی پاراو جوان و فەنتازیا نوسرابوو ، بە تەکنیکی هونەریی و ئیستاتیکا وا داڕێژرابوو، ناوەرۆکەکەی تراژیدیایەکی دڵتەزێنی مەمنوع بوو ، توشی تێڕامانی بووم ، چۆن خوێندکارێکی خانەی مامۆستایان ، له و ئاستە باشە باڵایەدا یە ، چیرۆکێکی ئەدەبی بەرگری و هونەریی بنوسێ ،لە کۆتایی مەرگەەساتەکەدا ،نووسرابوو:
( نیگار غەریب) .
، بە ژیان قەرەداخی هاوڕێم وت :
– ئەم چیرۆکەی نیگار غەریب ، لە ئاستێکی باڵا و نایاب دایە ، ئەم نیگارغەریب ە کێ یە ؟
بۆرۆژی دوایی ژیان قەرداخی ، نیگار غەریب ی پێ ناساندم ، کەبینیم سەرم سوڕما :
( نیگارغەریب ، هەمان ئه و کچە چاونەترس و بەجەربەزە ی نەورۆز بوو ،لە گەڵ دووکچی تر دا (رێیی خەباته )مەمنوعەکە یان دەوت .
پێم وت :
– نیگار خان پیرۆزبایی( رێ ی خەباتەکە ت ) و چیرۆکی( بێ ناونیشانەکەت ) لێ دەکەم ، تۆ چیرۆک نووسێکی بە توانایت ،چیرۆکەکەت زۆر جوانه و لە ئاستی ئه و بەرهەمە نە دایە ، لە رۆژنامه و گۆڤارەکان دا بڵاو دەکرێنەوە، تۆ چیرۆک نوسیت .
هەموو ئەو بەرهەمانەی ئاستی بڵاوکردنەوەیان هەبوو ، ، لە فایلێک دا ئامادەکرد، ژیان قەرەداخی بەدەست و خەتە جوانەکەی هەموو ی لە سەر کاغەزی فلوس کاب نوسییەوە .
بە نیازبووین ،بۆ مۆڵەتی چاپ ، بەرهەمەکان بینێرین بۆ رەقابە لە بەغداد ، مامۆستا خالید کرێدی و عەبدوڵڵا حەسون بەیاتی ، بوون بە سانسۆر و دەستیان بەسەر هەموو نوسینەکان دا گرت و جارێکی تر نەمان بینییەوە .
بە هۆی هەل و مەرجی نائاساییەوە، هەریەکەمان کەوتینە سوێةێک ، جارێکی تر ، نیگار خان و نوسینەکانیم نەبینییەوە .
لەم ساڵانەی دوایدا مامۆستا نیگارغەریب ،هۆنراوە و چیرۆک و نوسین و وەرگێڕنەکانی ، ناو بە ناو لە واڵای فەیس بووکەکەی بڵاو دەکردەوە .
لە مانگی 7 مامۆستا نیگار لە سویسرا وە بۆ سەردان گەڕایەوە بۆسلێمانی ، ئێوارەی 11 / 8 /
2022 لە کاتی پەڕینەوە لە شەقامی سەرەکی هەواری تازە ، لەنزیک پردی کۆبانی ، بەهۆی کارەساتی ئوتۆمۆبیلەوە لە
تراژیدیایەکی دڵتەزێن دا ، گیانی سپارد ،
لە مەراسیمێکدا لە گردی سەیوان بە خاکیان سپارد ، لە دوا برگەی کۆتایی مەراسیمەکەدا ، مەلاکە رووی کردە خەڵکه و وتی :
- تکایە هەمووتان گەردنی ئەم مامۆستایە ئازاد بکەن .
له و کاتەدا لە گەڵ دوو کەسی تردا ، لە تەنەیشت کێلی ئارامگایەکەوە وەستابووم ، وتم :
-ئەم فریشتە پاک و پیرۆزە ، بەهەموو تەمەنی ،دڵی هیچ کەسێکی زویر نەکردووە ، ئیتر داوای گەردن ئازادی لە کێ بکات ؟
یەکێک له و کەسانه****ی لە تەنیشتمەوە وەستا بوو ، وتی :
- هەموو خانەوادەکەی مامۆستا نیگار غەریب و خانەوادەی مامۆستا فەوزی رەمزی هاوسەری . لە ژیانیانیان دا ، جگە لە خزمەت و چاکە ، دڵی هیچ کەسێکیان زویر نەکردوە .
دوای تەوابوونی مەراسیمەکە ، هەموومان بە پێچاو پێچی نێوان کێلی ئارامگاکان و ئەرخەوانەکانی سەیوان دا دەگەڕاینەوە .
له و کاتەادا چیرۆکی بێ ناونیشانی
1977 ی مامۆستا نیگارم بیر کەوتەوە ، چۆن خالید کرێدی وعەبدوڵڵا حەسون بەیاتی ، ئەو گۆڤارەیان بێ سەروشوێن کرد؟:
(شەوێک مەفرەزەیەک پێشمەرگە ، لە شارباژێرەوە بە ناو سەربازگه ورەباییەکان ، بەره و سلێمانی هەنگاویان دەنا ، بەلاپاڵی هەورازەکانی گۆیژەدا سەرکەوتن ، گەیشتنە سەر بەرزاییەکانی گۆیژە ، چرا خانی شار ، ناخی هەموویانی هەژاند .
له و کاتە دا ، یەکێک لە پێشمەرگەکان میلی رادیوکە بادا ، دەنگی ماملێ دڕی بە شەوەزەنگی گویژه و چراخانی شار دا :
شەوە دنیا وەکو زلفت سیا پۆش
وەرە با دەردی دڵ بکرێن فەرامۆش
دەستم بەرزۆکە با بتگرمە باوەش
ئەگەر مردم لە خۆشیا چاوی تۆ خۆش
ئە و گۆرانیە ،باڵی خەیاڵی ئه و پێشمەرگە ی گەیاندە لای خۆشەویستەکەی ، ئایا ئێستا ئه و لە ژێر کام چرای ، ئه و چراخانەی شاردا دانیشتووە ؟ ،یا ئێستا چرای ژوورەکەی خامۆشه و چاوەکانی لەقوڵایی خەودایە ؟
پێشمەرگەکان گەیشتنە سەر شەقامی گەڕەکێکی ناو شار ، بە تەقاندنەوەی چەند گولە ئاربی جی و چەند سەلییەک فیشەک ، بێ دەنگی وخامۆشی شەوی شار یان هەژاند .
لە کاتی گەڕانەوەیان دا ، پێشمەرگەکان لەقەراغ شار ، کەوتە بۆسەی قوات خاسه و ه و ئه و پێشمەرگەیە پێکرا .
بەیانییە‌کەی خۆشەویستەکەی لە کاتی رۆیشتنا بۆ قوتابخانە ، تەرمی دڵدارەکەی بینی ، بە زیلێکەوە بەسترا وه و بەشەقامەکانی شاردا رایان دەکێشا).
لە ناو تارمایی ئه و زنجیره تراژیدیا بێ ناونیشان دا بووم ، لە دوا هەنگاوم دا گەیشتمە سەر شەقامەکە ی رۆخی گردی سەیوان .
بە دەنگی هێمنی کاک کەمال شاڵی بە ئاگای هاتم :
- دەمێکە ئێمە چاوەڕوانی تۆین ، هەموو ئوتۆمێبیلەکان گەڕانەوە بۆ ماڵەوە، تەنیا ئێمە ماوین .
ئوتۆمۆبیلەکە کەوتە جوڵە ، لە گردی سەیوان رەت بوو ین ، شەقامی برایم پاشا مان بە جێ هێشت ، بە درێژایی شەقامەکانی شار ، بیرم لای ئه و پێشمەرگە بێ ناونیشانەی نیگار غەریب بوو :
( ون و بێ ئارامگا ، بێ گۆڕستانە ).
عەبدوڵڵا کەریم مەحمود
*محەمەد ئەمین ئەحمەد ، لە ناوەڕاستی جلەکان دا لەشاری دوزخورماتوو لەدایک بوو ە، مامۆستایەکی نمونەیی و چیرۆک نووس و رەخنەگرو شارەزای بواری فەلسەفە بوو ، خاوەنی دووکۆمەڵە کورتە چیرۆکی (ئەبێ و نابێ رایەکی زمانەوانییە )-1977، خۆردزین -2001 ، لە 13ی کانوونی یەکەمی
2019 بە هۆی نەخۆشییەوە گیانی سپارد ،لەسلێمانی بەخاک سپێرا.
**ژیان قەرداخی ، یەکێک بوو لە قوتابییە خاوەن هەڵوێستە کانی خانەی مامۆستایان ، خۆش نووس بوو ، بیستم لە دەرەوەی وڵات بە هۆی کارەساتی ئۆتۆمۆبیلەوە گیانی سپارد وە.
مامۆستا ئارام شێخ محەمەد بەرزنجی ، یەکێک بوو لە خوێندکارە خاوەن هەڵوێستە سەرکەشەکانی خانەی مامۆستایان ، دژایەتی دەسەڵاتی بەعسی دەکرد ،دواتر بوو بە مامۆستا و رووی کردە شاخ و بوو بەپێشمەرگە و کادر ،چەند ساڵێکە لە ئەڵمانی دەژی .
ئەوکەسەی لە تەنیشتم وەستابوو، وتی :
-من هاوسەری سۆزان خانی خوشکی مامۆستا نیگار غەریبم.
[1]
ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژەپێکراو نووسراوە کوردیپێدیا دەستکاری نەکردووە