پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ئەحمەد عەلی محەمەدی
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ڕەحیم فەقیری
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ئەمیر بابۆلی
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
عەلی ئەڵڵاوەیسی
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ڕەزا ڕەمەزانزادە
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ڕەوشێ قاسم حسێن
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ئۆفید حاجۆ
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ئاشتی گولی
21-11-2024
سروشت بەکر
ڤیدیۆ
مام عەلی لە ساڵی 1957 کارمەندی سەرژمێری بووە لە سلێمانی
21-11-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
تاقیکردنەوەی کیمیایی
21-11-2024
زریان سەرچناری
ئامار
بابەت
  526,890
وێنە
  111,880
پەرتووک PDF
  20,517
فایلی پەیوەندیدار
  106,629
ڤیدیۆ
  1,591
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
289,897
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,948
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,247
عربي - Arabic 
31,666
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,681
فارسی - Farsi 
11,112
English - English 
7,776
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,159
ژیاننامە 
26,598
پەرتووکخانە 
25,928
کورتەباس 
18,881
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,978
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,017
شەهیدان 
11,928
کۆمەڵکوژی 
10,932
هۆنراوە 
10,485
بەڵگەنامەکان 
8,380
وێنە و پێناس 
7,417
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,491
ڤیدیۆ 
1,486
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,460
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
824
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
767
فەرمانگەکان  
732
شوێنەوار و کۆنینە 
636
گیانلەبەرانی کوردستان 
343
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
یارییە کوردەوارییەکان 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
ئیدیۆم 
15
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
326
PDF 
32,064
MP4 
2,642
IMG 
205,211
∑   تێکڕا 
240,243
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
سەید محەمەدی سەفایی
ژیاننامە
کەمال جەلال غەریب
ژیاننامە
فریاد حەسەن مەعروف
ژیاننامە
عەبدولڕەحمان عەزیز میرزا نە...
ژیاننامە
سەڵاح شەفیق
کێ کلیلی سەربەخۆیی کوردستانی لەدەست شەریف پاشا دەرهێنا؟
کوردیپێدیا و هاوکارانی، هەردەم یارمەتیدەردەبن بۆ خوێندکارانی زانکۆ و خوێندنی باڵا بۆ بەدەستخستنی سەرچاوەی پێویست!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

ئازاد عەلی

ئازاد عەلی
ئازاد عەلی
ناوی دیپلۆماتکار فەریق (#شەریف پاشای خەندان# ) وەک یەکێک لە گرنگترین کەسایەتییە سەرکردەکانی کورد لە سەرەتای سەتەی بیستەم دا درەوشایەوە. لەنێوان ساڵانی (1898- 1908) دا باڵیۆزی دەوڵەتی عوسمانی بوو لە سوید، دەستی لەو پۆستە کێشایەوە و بۆ دامەزراندنی حیزبێکی ئۆپۆزیسیۆن بەناوی (حیزبی ڕیفۆرمی بنچینەیی عوسمانی) ڕوویکردە پاریس. هەر لەوێ بووە گوتەبێژی فەرمیی هێزەکانی ئۆپۆزیسیۆن و نەیاری دەسەڵاتی ئیتیحاد و تەرەقی لەدەرەوەی وڵات. بەهۆی پێداگری لەسەر مافی ئەو گەلانەی لە چوارچێوەی دەوڵەتی عوسمانی دا بوون و پشتیووانیی تایبەتیی بۆ ئەرمەنەکان، لەگەڵ ئیتیحادییەکان کەوتە ناکۆکی و چووە نێو بزاڤی نیشتمانیی کوردستانییەوە.

شەریف پاشا لەنێو سەرکردە پێشەنگە کوردستانییەکان دا دیاردەیەکی دەگمەنە. ساڵی 1865 لەدایکبووە، بە ڕەچەڵەک خەڵکی سلێمانییە و لە نەوەی بابانەکانە کە سەردەمێک حوکمی بەشێکی باشووری کوردستانیان کردووە. سەعید پاشای باوکیشی (1834- 1907) لە کەسایەتییە باڵاکانی دەوڵەتی عوسمانی بووە و چەندین پۆستی باڵای تێدا وەرگرتووە، هەندێ جار وەک وەزیر و دواتریش وەک ڕاوێژکاری سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم.

شەریف پاشا دەبێتە هاوژینی ئامینە خانم کە نەوەی محەمەد عەلی پاشای حاکمی میسر بووە، لە ئەنجامی ئەوەش دا موڵک و ماڵ و زەویوزارێکی زۆری بۆ دەمێنێتەوە تاوەکوو ئاستی ئەوەی کە بە یەکێک لە دەوڵەمەندەکانی دەوڵەتی عوسمانی دادەنرێت. چەندین زمانی بیانی زانیوە. کاتێک ئیتیحاد و تەرەقی لە ساڵی 1908 دا کودەتا لەسەر سوڵتان عەبدولحەمید دەکەن، سەرەتا هاوکارییان دەکات، پاشان لەگەڵ سیاسەتە شۆڤێنییەکانیان دەکەوێتە ناکۆکییەوە. دەچێتە بەرەی نەیاری ئیتیحادییەکانەوە و دەکەوێتە خەبات لە دژیان، ئەوەش دوای ئەوەی بۆی ئاشکرا دەبێ کە چەندە ناحەزی داخوازییەکانی گەلی کورد و عەرەبن بۆ ئازادی. لە پاریس وەک بەرگریکارێکی سەرسەختی ئەو گەلانەی لە چوارچێوەی سەڵتەنەتی عوسمانی دا دەژیان، دەست بە چالاکیی سیاسی و دیپلۆماسی دەکات و لەو کارەساتەدا کە بەسەر ئەرمەنەکان هات، پشتیووانییان دەکات. ساڵی 1909 پارتی ڕیفۆرم دادەمەزرێنێ کە بووە پارتێکی ئۆپۆزیسیۆنی چالاک. پاشان دەبێتە گوتەبێژی فەرمیی هێزە ئۆپۆزیسیۆنەکانی نەیاری ئیتیحاد و تەرەقی لەدەرەوەی وڵات. هەر لە پاریس ڕۆژنامەی (مەشروتیە) ی ڕیفۆرمخواز دەردەکات کە لە 1909 دامەزرا و تاوەکوو 1914 بەردەوام بوو.

شەریف پاشا وەک کەسایەتییەکی کاریزمی بووە پێشەنگی بەرەی سیاسیی نەیاری خۆسەپێنی تورک لە ئەوروپا و وەک کەسایەتییەکی ڕۆشنگەری پێشکەوتنخواز و نەیاری سەرکوتگەری و کۆنەخوازی دەرکەوت. لە پەیوەندییەکی بەتینیشدا بوو لەگەڵ حیزبی سۆشیالیستی عوسمانی لە پاریس. بە درێژایی ساڵانی 1899- 1920 سیاسەتڤانێکی کارا و چالاک بووە و لە پێشەنگی ئەو کەسانە بوو کە داوای یەکسانییان بۆ گەلان و نەتەوەکانی ڕۆژهەڵات دەکرد. هەر لەبەرئەوەش کەوتە بەر ڕاوەدوونان و تەنانەت کەسوکارەکەشی لەلایەن سلێمان نەزیف، والیی ئەوکاتی مووسڵ و نەیاری کورد، کەوتنە بەر چەوساندنەوە. هەرچەندە نەزیف خۆیشی بە ڕەچەڵەک کورد بوو. شەریف پاشا خۆیشی لە ساڵی 1914 و لە پاریس هەوڵی کوشتنی دەدرێ و بەشێوەیەکی سەیر ڕزگاری دەبێت. دەسەڵاتدارانی ئیتیحاد و تەرەقی تیمێکی هەشت کەسی بە سەرکردایەتی بەڕێوەبەری ئاساییشی ئەوکاتی ئیستانبووڵ بۆ کوشتنی دەنێرنە پاریس. ئاشکرابوونی ئەم هەوڵە لەنێو ڕۆژنامەکانی ئەوکاتی فەرەنسادا دەنگدانەوەیەکی گەورەی دەبێت.

بەوەدا کە مرۆڤێکی ڕیفۆرمخواز و لیبراڵی بوو، تەنانەت بەشێک لە لیبراڵە تورکەکانیش ڕێی پێدەدەن لەنێوەندە نێودەوڵەتییەکاندا نوێنەرایەتییان بکات، بەتایبەتیش پاش کۆنگرەی جێنۆڤا کە ڕۆژی 16ی کانوونی دووەمی 1919 لە ئیتاڵیا بەسترا و تێیدا شەریف پاشا وەک نوێنەری کورد لەپاڵ چەندین کەسایەتی کورد و تورک ئامادە بوو. بەگوێرەی هەواڵێک کە ڕۆژی 20-01- 1919 لە ڕۆژنامەی (نیویۆرک تایمز) دا بڵاوکراوەتەوە، لە کۆنگرەی لیبراڵییە عوسمانییەکاندا لە جێنۆڤا، شەریف پاشا ڕاسپێردراوە کە لە دیدارەکانی کۆنگرەی ئاشتی دا لە پاریس نوێنەرایەتییان بکات. لەو ڕووەوە، هەموو شاندەکان تەواوی دەسەڵاتیان داوەتە شەریف پاشا و بە برووسکەش هەریەک لە ویدرۆ ویلسن سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و سەرۆکوەزیرانەکانی فەرەنسا و بەریتانیا و ئیتالیا (کلیمانسۆ، لوید جۆرج و ئۆرلاندۆ) لەوە ئاگادار کراونەتەوە، بەڵام پاش پێداگریی کۆمەڵەی تەعالیی کوردستان، شەریف پاشا وای بەباش زانی کە تەنیا نوێنەرایەتی کورد بکات. بە کردەوەش پاش مانگێک لەوە، شەریف پاشا ڕایگەیاند کە چیدی نوێنەرایەتی عوسمانییەکان ناکات، بەڵکوو تەنیا سەرۆکایەتی شاندی کورد دەکات و نوێنەرایەتی ئەوان دەکات.

ئەم بڕیارەی شەریف پاشا، بەگوێرەی گۆڤاری (ژین) کە زمانحاڵی کۆمەڵەی تەعالیی کوردستان بوو، هەڵا و دڵخۆشییەکی زۆری لەنێوەندی کوردی دا بەدواوە بووە، چونکە شەریف پاشا توانا و شارەزاییەکی بەرزی دیپلۆماسی هەبوو.

شەریف پاشا لە کۆنگرەی ئاشتیی پاریس دا کاری زۆری کرد. یاداشتنامەیەکی لەشێوەی لێکۆڵینەوەیەکی پووخت دا کە تایبەت بوو بە مێژووی کورد و ناوچەکانی نیشتەجێبوونیان پێشکەشی کۆنگرە کرد. هەروەک چۆن لەگەڵ ئەرمەنەکانیش ڕێککەوت و پەیوەندیی دۆستانەی خۆی لەگەڵ ئەوان، بە هاندانی ئەمریکا و بەریتانیا بۆ ڕێککەوتنێکی سیاسیی دوولایەنە گۆڕی. ڕۆڵی ئەو لە دانانی بنچینەی یاسایی بۆ مافی سەربەخۆیی کورد، ڕۆڵێکی سەرەکی بوو، بەڵام بەداخەوە پێش ئەوەی کۆنگرەی ئاشتی بە ئەنجام بگات، کەوتنە دژایەتیکردنی و شێواندنی نێوبانگی. ناکۆکی کەوتە نێو سەرکردەکانی کورد و سەید عەبدولقادری نەهری کە سەرۆکی کۆمەڵەی تەعالیی کوردستان بوو، دەستی لە مافی سەربەخۆیی کوردستان هەڵگرت و ئەوەی بەباشتر زانی کە لە چوارچێوەی دەوڵەتی تورکیادا تەنیا ئۆتۆنۆمییەک بە کورد بدرێت. داواشی لە شەریف پاشا کرد کە دەبێ دەست لەکار بکێشێتەوە، بۆیە شەریف پاشا پێش واژۆکردنی پەیماننامەی سیڤەر لە نیسانی 1920، لەژێر گوشاری ئەو ڕەوتەدا کە پیاوانی ئایینیی هاوسۆزی عوسمانییەکان لە کۆمەڵەی تەعالیی کوردستان دا نوێنەرایەتییان دەکرد، دەستی لە سەرۆکایەتیی شاندی کورد کێشایەوە. بەوجۆرە ڕۆڵی شەریف پاشا کۆتایی هات و کوردیش ئەو پێگە دیپلۆماسییەیان لەدەستچوو کە لە کۆنگرەی ئاشتیی پاریس دا دانوستاندنی دەکرد، چونکە سەید عەبدولقادر ڕایگەیاند کە هیچ نوێنەرێکیان لە سیڤەردا نییە. ئەو وای بەباشتر دەزانی کە بۆ چارەسەری کێشەی کورد لەگەڵ حکومەتی تورکیای نوێ ڕێکبکەون و لەگەڵ ئەوە نەبوو لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و لە ڕێی کۆنگرەی ئاشتیی پاریسەوە چارەسەر بکرێت.

پاش کشانەوەی شەریف پاشا، هەروا بە زارەکی جێگرەوەیەک دەستنیشانکرا کە لە سیڤەر و دواتریش لە لۆزان دا نوێنەرایەتی کورد بکات، بەڵام کەس ناوی ئەو جێگرەوەیەی نەبیست، ڕەنگە هەر لەنێو هۆڵی کۆنگرەکەشدا نەبووبێت. لە ئەنجامی ئەوەدا، بەدرخانییەکان کە خوازیاری سەربەخۆیی بوون و لەنێو سەرکردەکانی کورد دا لە هەمووان ڕادیکاڵتر بوون لەو ڕووەوە، لە سەید عەبدولقادر دوورکەوتنەوە کە دواتر باجی ئەو هاوسۆزییەی لەگەڵ عوسمانییەکان و پاشگەزبوونەوەی لە داوای سەربەخۆیی کوردستان، بە گیانی خۆی دا و لەلایەن کەمالیستییەکانەوە لە ساڵی 1925 لەسێدارە درا، لەکاتێکدا تەمەنی گەیشتبووە 75 ساڵ.
پاشەکشە و دوورکەوتنەوەی شەریف پاشا، ڕۆڵێکی سەرەکی هەبوو لە لاوازیی ئەو بڕگە و دەقانەی نێو پەیماننامەی سیڤەر کە پەیوەندییان بە کوردەوە هەبوو، بەتایبەتیش مەسەلەی دامەزراندنی دەوڵەتێکی سەربەخۆ بە ڕووبەرێکی فراوانەوە، دواتر ئەو تۆزە مافەش لە کۆنگرەی لۆزان دا کە ساڵی 1923 بەسترا، هەر بەتەواوی لابرا و مافی سیاسی و سەروەریی نەتەوەی کورد لە سەردەمی دەوڵەتی نەتەوەکان دا خرایە پشتگوێ.

کلیلی سەربەخۆیی کوردستان لەدەستی شەریف پاشادا بوو، مرۆڤێکی کاریگەر و چالاک بوو لەسەر ئاستی ئەوروپا و چەندین زمانی دەزانی، ئەوە جگە لەوەی تۆڕێکی بەرفراوانی پەیوەندی لە بەرزترین ئاستەکاندا هەبوو. کاری دەکرد و دەینووسی و داوای سەربەخۆیی و ئازادیی بۆ کوردستان دەکرد، تاوەکوو ئەو ئاستەی لەنێوەندە سیاسییەکانی ئەوروپادا وەک (باوکی کورد) ناسرابوو. حکومەتی بەریتانیا چاوی لەوە بوو وەک سەرۆکی دەوڵەتی کوردستانی سەربەخۆ پێشنیازی بکات لەبەرئەوەی هەموو مەرج و لێهاتووییەکی بۆ سەرکردایەتی تێدابوو، بەڵام تورکەکان بە بەرنامە کەوتنە دژایەتیکردنی و شێواندنی نێوبانگی گوایە (ناشەریفە) و شامپانیا دەخواتەوە. بە پڕوپاگەندەیەکی ڕێکخراو کەوتنە دژایەتیکردنی و لە پشتی ئەم هەڵمەتەوە هێندێ نێوەندی کوردیش هەبوون، بەڵام بەرەی هێرش بۆ سەری بەرەی ئیتیحادییە تورکە شۆڤێنییەکان بوون کە شەریف پاشا پێشتر بە شێوێنەری نێوبانگ و مێژووی کورد ناوی بردبوون. ساڵی 1910 هەر لە ڕۆژنامەکەی خۆیدا (مەشروتیەت) وتارێکی لەبارەی یەکسانیی نێوان نەتەوەکان بڵاوکردبووەوە. ساڵی 1913یش لە وتارێکی دیکەدا کە تایبەت بوو بە بابەتی ئاییندەی نەتەوەکان، وتارێکی دیکەی بڵاوکردەوە و ئەوەی تایبەت بێت بە دۆزی کورد لەم چوارچێوەیەدا، وتارەکە باسی ئەوە دەکات کە ئەوانەی لە پشت خراپکردنی وێنەی کوردن، تورکەکانن ئەو گوشارەی ئاڕاستەی ئەم ئوممەتە دەکرێ کە بە سیفەتی بەرزی ئازایەتی و بوێری و سوارچاکی بەنێوبانگە، کۆمەڵەی ئیتیحاد و تەرەقی لە پشتە کە پەنای بۆ بیری دزێوی تۆرانیزم بردووە.

ئا بەوجۆرە، بە هەوڵی تورک و کورد خۆیشی، لاپەڕەی سیاسیی شەریف پاشا دادرایەوە تاوەکوو بە تەواوی لە گۆڕەپانی سیاسی چووە دەرەوە. ئەوە بوو گەڕایەوە بۆ میسر بۆ کارکردن لە زەویوزارە بەرفراوانەکەی هاوژینەکەیدا کە لەسەر ڕۆخی ڕووباری نیل بوو. هێندێ ئاماژەش هەن کە تاوەکوو ڕووخانی کۆماری کوردستان لە مەهاباد هاوکاریی چالاکڤانانی کوردی کردووە. ئەم کەسایەتییە بە جۆرێک خرایە پشتگوێ و لەبیرکرا کە تا ئێستاش ڕای جیاوازی لەبارەی شوێن و ساڵی کۆچی دواییەکەی هەیە. شەریف پاشا ساڵی 1951 لە ئیتالیا کۆچی دوایی کردووە و بە مەرگیشی، ئەو چرای ژیری و ئەو ڕووناکییە کە لەدەرەوەش ئاسمانی کوردستانی ڕۆشن دەکردەوە، کوژایەوە.

یەکەمین کەسایەتی کوردە کە دەیتوانی چەرخەی سەربەخۆیی کوردستان بەرەوپێش پاڵبنێ، بەڵام نەیانهێشت. یەکەمین ڕۆشنبیری کوردیشە کە کەوتە بەر دژایەتی و نەفرەتی نەفامەکانی کورد و تا ئێستاش هاوشێوەکانی ئەو دژایەتی دەکرێن. [1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 560 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | rudaw.net 17-09-2023
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 8
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 17-09-2023 (1 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 25-09-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 25-09-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 25-09-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 560 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.123 KB 25-09-2023 هەژار کامەلاهـ.ک.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
ئەدیبە شێخ عوسمان
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
ژیاننامە
ئەحمەد عەلی محەمەدی
وێنە و پێناس
پاسی هاتووچۆ لە شاری هەولێر ساڵی 1988
کورتەباس
هەستگۆڕکێ لە شیعرەکانی عەبدوڵڵا پەشێو دا
وێنە و پێناس
ناو بازاڕی شاری هەولێر ساڵی 1963
کورتەباس
ڕۆڵی ئارام ساڵح لە بواری شیعری ڕۆشنبیریدا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
ژیاننامە
کەژاڵ شەهید تەها فەقێ
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
کورتەباس
جوانی ئافرەت وەک سەرچاوەی چێژ و خۆشی لە شیعرەکانی قوبادی جەلیزادە دا
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
ژیاننامە
حەسیبە نادر مەسیفی
پەرتووکخانە
تاقیکردنەوەی کیمیایی
وێنە و پێناس
سەرۆک کەرتەکانی تایبەت بە سەرژمێری گشتى دانیشتووانی ئێراق لە شارى هەولێر ساڵی 1965
کورتەباس
نۆستالژیا لە شیعرەکانی فەرەیدون بەرزنجییدا
ژیاننامە
ڕەوشێ قاسم حسێن
ژیاننامە
ڕەحیم فەقیری
کورتەباس
هەستگۆڕکێ لە شیعرەکانی عەبدوڵڵا پەشێو دا
ژیاننامە
ئۆفید حاجۆ
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
چەند خانمێکی گەڕەکی کانێسکان لە سلێمانی ساڵی 1976
کورتەباس
جوانی ئافرەت وەک سەرچاوەی چێژ و خۆشی لە شیعرەکانی قوبادی جەلیزادە دا
پەرتووکخانە
ڕەهەندی ڕەخنەی کۆمەڵایەتی لە پەندی پێشینانی کوردیدا؛ بە نموونە (پەندی پێشینان)ی شێخ محەمەدی خاڵ
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
ژیاننامە
عەلی ئەڵڵاوەیسی
کورتەباس
نۆستالژیا لە شیعرەکانی فەرەیدون بەرزنجییدا
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
کورتەباس
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێمە زانیاری نافرۆشین
ژیاننامە
ڕەزا ڕەمەزانزادە
وێنە و پێناس
چەند نەوەیەکی شاعیری کورد پیرەمێرد
ژیاننامە
ئیمان تەڵعەت عەبدولڕەزاق

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
سەید محەمەدی سەفایی
26-11-2008
هاوڕێ باخەوان
سەید محەمەدی سەفایی
ژیاننامە
کەمال جەلال غەریب
25-11-2012
هاوڕێ باخەوان
کەمال جەلال غەریب
ژیاننامە
فریاد حەسەن مەعروف
22-11-2018
هاوڕێ باخەوان
فریاد حەسەن مەعروف
ژیاننامە
عەبدولڕەحمان عەزیز میرزا نەورۆز
10-09-2020
هاوڕێ باخەوان
عەبدولڕەحمان عەزیز میرزا نەورۆز
ژیاننامە
سەڵاح شەفیق
03-02-2022
ڕۆژگار کەرکووکی
سەڵاح شەفیق
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
ئەحمەد عەلی محەمەدی
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ڕەحیم فەقیری
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ئەمیر بابۆلی
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
عەلی ئەڵڵاوەیسی
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ڕەزا ڕەمەزانزادە
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ڕەوشێ قاسم حسێن
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ئۆفید حاجۆ
21-11-2024
سروشت بەکر
ژیاننامە
ئاشتی گولی
21-11-2024
سروشت بەکر
ڤیدیۆ
مام عەلی لە ساڵی 1957 کارمەندی سەرژمێری بووە لە سلێمانی
21-11-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
تاقیکردنەوەی کیمیایی
21-11-2024
زریان سەرچناری
ئامار
بابەت
  526,890
وێنە
  111,880
پەرتووک PDF
  20,517
فایلی پەیوەندیدار
  106,629
ڤیدیۆ
  1,591
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
289,897
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,948
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,247
عربي - Arabic 
31,666
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,681
فارسی - Farsi 
11,112
English - English 
7,776
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,159
ژیاننامە 
26,598
پەرتووکخانە 
25,928
کورتەباس 
18,881
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,978
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,017
شەهیدان 
11,928
کۆمەڵکوژی 
10,932
هۆنراوە 
10,485
بەڵگەنامەکان 
8,380
وێنە و پێناس 
7,417
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,491
ڤیدیۆ 
1,486
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,460
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
824
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
767
فەرمانگەکان  
732
شوێنەوار و کۆنینە 
636
گیانلەبەرانی کوردستان 
343
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
یارییە کوردەوارییەکان 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
ئیدیۆم 
15
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
326
PDF 
32,064
MP4 
2,642
IMG 
205,211
∑   تێکڕا 
240,243
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
ئەدیبە شێخ عوسمان
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
ژیاننامە
ئەحمەد عەلی محەمەدی
وێنە و پێناس
پاسی هاتووچۆ لە شاری هەولێر ساڵی 1988
کورتەباس
هەستگۆڕکێ لە شیعرەکانی عەبدوڵڵا پەشێو دا
وێنە و پێناس
ناو بازاڕی شاری هەولێر ساڵی 1963
کورتەباس
ڕۆڵی ئارام ساڵح لە بواری شیعری ڕۆشنبیریدا
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
ژیاننامە
کەژاڵ شەهید تەها فەقێ
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
کورتەباس
جوانی ئافرەت وەک سەرچاوەی چێژ و خۆشی لە شیعرەکانی قوبادی جەلیزادە دا
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
ژیاننامە
حەسیبە نادر مەسیفی
پەرتووکخانە
تاقیکردنەوەی کیمیایی
وێنە و پێناس
سەرۆک کەرتەکانی تایبەت بە سەرژمێری گشتى دانیشتووانی ئێراق لە شارى هەولێر ساڵی 1965
کورتەباس
نۆستالژیا لە شیعرەکانی فەرەیدون بەرزنجییدا
ژیاننامە
ڕەوشێ قاسم حسێن
ژیاننامە
ڕەحیم فەقیری
کورتەباس
هەستگۆڕکێ لە شیعرەکانی عەبدوڵڵا پەشێو دا
ژیاننامە
ئۆفید حاجۆ
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
چەند خانمێکی گەڕەکی کانێسکان لە سلێمانی ساڵی 1976
کورتەباس
جوانی ئافرەت وەک سەرچاوەی چێژ و خۆشی لە شیعرەکانی قوبادی جەلیزادە دا
پەرتووکخانە
ڕەهەندی ڕەخنەی کۆمەڵایەتی لە پەندی پێشینانی کوردیدا؛ بە نموونە (پەندی پێشینان)ی شێخ محەمەدی خاڵ
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
ژیاننامە
عەلی ئەڵڵاوەیسی
کورتەباس
نۆستالژیا لە شیعرەکانی فەرەیدون بەرزنجییدا
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
کورتەباس
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێمە زانیاری نافرۆشین
ژیاننامە
ڕەزا ڕەمەزانزادە
وێنە و پێناس
چەند نەوەیەکی شاعیری کورد پیرەمێرد
ژیاننامە
ئیمان تەڵعەت عەبدولڕەزاق

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.969 چرکە!