=KTML_Bold=زیرەکیی دەستکرد چییە و بەرەو کوێمان دەبات؟=KTML_End=
ئامادەکردنی: #فازیل شەوڕۆ#
ساڵانە چەند دەزگایەکی میدیاکاری لە جیهاندا ڕاپرسییەکیان ئەنجام دەدا، دەربارەی ئەوەی، بایەخدارترین داهێنانی مرۆڤ لە مێژوودا چی بووە. ساڵ هەبوو داهێنانی نووسین نمرە یەکی وەردەگرت، ساڵ هەبوو داهێنانی چەرخ، ساڵیش هەبوو داهێنانی وزەی ئیلیکتریک. بەڵام لەوەتەی زیرەکیی دەستکرد هاتووەتە پێش، سەرلەبەری هاوکێشەکانی مێژووی مرۆڤایەتی گۆڕیوە و داهێنانەکان ئەوەندەی دەچنە بۆتەی خەیاڵ و ئەفسانە و سیحر، ئەوەندە لە زانست و مەعریفە ناچن.
ماوەیەک پێش ئێستا، ڕێکخراوی یۆنیسکۆ وتی: لەمەوە دوا، نەخوێندەوار و بێسەودا، ئەو کەسەیە کە بە تەکنەلۆژیای سەردەم ئاشنا نییە، نەک ئەوەی لە نووسین و خوێندنەوە نابەڵەدە. وا ئەو پێناسەیە ئیمڕۆ، زیرەکیی دەستکردیشی کردە سەربار. ۆیە فەرز و سونەتە، کوردیش بەو داهێنانە ئاشنابێت و لە مەڵبەندەکانی فێرکردن و پەروەردەدا بخوێندرێت و ئێمەش، سوودی لێ وەرگرین و لە مەترسییەکانی بەئاگا بین.
مرۆڤ، زیرەکترین و ئاقڵترین بوونەوەرە، بە درێژایی مێژوو، توانیویەتی بێشوومار ئامێر و ئامراز و کەرەستە درووست بکات و زانست و هونەر و مەعریفەی نوێ دابهێنیت. جا زیرەکیی دەستکرد، ئەو تەکنەلۆژیا و زانستەیە، کە ئەقڵ وەبەر هێندێ ئامێر و ئامراز دەکا، تا خۆیان، بەبێ دەست و ئەقڵی مرۆڤ، بە سووود وەگرتن لە هێندێ ڕەقەکاڵا و نەرمەکاڵا، ئیش و کاری خۆیان بەجوانی جێبەجێ بکەن. واتا زیرەکی دەستکرد بریتییە لە پڕۆسەی سیستەمەکانی کۆمپیوتەر کە لاسایی پڕۆسەکانی زیرەکیی مرۆڤ دەکەنەوە بۆ ئەوەی شتێک بەدەست بهێنن. ئەم داهێنانە نوێیەی زیرەکیی دەستکرد، تا ئێستا هیچ زمانێکی بەرنامەسازیی تایبەت بە خۆی نییە، بەڵام کۆمەڵێک زمان، ئامرازی بە کەڵک بۆ ئەم مەبەستە دابین دەکەن، وەک: پایتۆن و جاڤا و R و C++.

=KTML_Bold=ئەم سیستمە، سیستمی پێشبینی کردنی پێشوەختەیە، بۆ ئەمەش پشت بە دوو بنەما دەبەستێت:=KTML_End=
یەک: ئامارکردنی زۆرترین داتا بۆ ڕاهێنان و شیتەڵکردنیان.
دوو: دۆزینەوەی خاڵە پەیوەندارەکانی نێوان ئەو شتە ئامارکراوانە لەگەڵ یەکدی.
بۆ نموونە چەندان ملیۆن وێنەی مرۆڤ شیتەڵ دەکات تا تێبگەن مرۆڤ چییە. ئەمە بۆ درەخت و گیاندار و دیاردە سرووشتییەکانیش... هەر وایە. جیاوازیی نێوان شەو و ڕۆژ؛ خەیاڵ و واقیع چییە؟ چۆن جیا بکرینەوە؟ تێگەیشتن لە شێوازی وێنەکێشانی هونەرمەندێک بە بەراورد بە هونەرمەندێکی دیکە، مۆسیقا ژەنێک، نمایشێکی ڤیدیۆیی، دەقێکی ئەدەبی... جیاکردنەوەیان بەپێی ئەو داتایانەی کە پێشتر شیکارییان بۆ کراوە.

=KTML_Bold=بەرنامەسازیی زیرەکیی دەستکرد، لەسەر چوار گۆڵەگەی تۆکمەدار ڕاوەستاوە:=KTML_End=
فێربوون، تێگەیشتن، خۆڕاستکردنەوە، داهێنان.
فێربوون سەرنج دەخاتە سەر بەدەستهێنانی داتا و دۆزینەوەی یاسا و پەیوەندییەکانی نێوانیان و گۆڕینی بۆ داتای بە سوود. یاسای جیاواز لە شێوەی چەندین ئەلگۆریتم (خوارزیم) لەسەر چۆنییەتیی تەواوکردنی ئەرکێکی دیاریکراو، بۆ نموونە ناسینەوەی شێوە و ڕوخساری کەسێک.
سەبارەت بە لێهاتوویی تێگەیشتن، گرنگی بە هەڵبژاردنی ئەلگۆریتمێکی درووست دەدات لەگەڵ یاسا پەیوەندیدارەکانی بۆ گەیشتن بە ئامانجی خوازراو.
لە خۆڕاستکردنەوە، ئەم کارامەییە گرنگی بە دەستکاریکردنی ئەلگۆریتمەکان و یاساکانیان دەدات، بە پشتبەستن بە درووستیی ئاکامەکان، بۆ دۆزینەوەی یاساکان، کە وردترن لە پێشوو، وەک ئەوە وایە بە سەت مامۆستا پێداچوونەوە بە پەڕە کاغەزێک بکەنەوە و هیچ هیچ هەڵەیەکی تێدا نەدۆزرێتەوە.
کارامەیی چوارەم کە داهێنانە، کە لە تۆڕ و سیستەمی دەماری دیجیتاڵی کەڵک وەردەگرێت، لەسەر بنەمای یاسا و داتای ئاماری و تەکنیکییەکانی تر بە ئامانجی درووستکردنی وێنە و دەق و مۆسیقا و بیرۆکەی نوێ.
بە واتایەکی دیکە، سێ بەشەکەی یەکەم نەخشەی کارن، بەڵام چوارەمیان ئەو وەستایەیە کە نەخشەکەی سەر کاغەز لەسەر ئەرز، بە کردار، درووست دەکات.
جا لەم سیستەمەدا یەک فەرهەنگ زاراوە و هێما و کۆدی تایبەت هەیە، کە پێویست ناکات لێرە سەری خوێنەری پێ بهێشێنین.

=KTML_Bold=زیرەکیی دەستکرد ، دوو جۆرە: لاواز و بەهێز:=KTML_End=
زیرەکیی لاواز یان خاو و خلیچ، بۆ جێبەجێکردنی ئەرکێکی هاسان و ئاسایی داهێنراوە، وەک: بەکارهێنانی ڕۆبۆت، ئۆتۆمبیل یان شەمەندووفەری خۆڕۆ.
هەرچی زیرەکیی دەستکردی بەهێز یان توانادارە، دەتوانێت داتاکانی بەردەمی خۆی لە ئەرکێکی تەواو نوێدا شی بکاتەوە کە هەرگیز بەرنامە بۆ داڕێژراو نەبووە بۆ تەواوکردنی، و زانیارییەکانی پێشووی لە بوارێکدا بۆ بوارێکی تر بەکاربهێنێت بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی درووست بەبێ هیچ دەستوەردانێکی دەرەکی. وەک ئەوەی کەشتی ئاسمانی لەسەر هەسارەی مەریخدا، خۆی خۆی چاک بکاتەوە، کە ئامێرێکی یان شتێکی لەکار دەکەوێ.

=KTML_Bold=زیرەکیی دەستکردمان بۆچییە؟=KTML_End=
سەلمێنراوە، کە ئەوەی بە ئەقڵی ئامارکراوی زیرەکیی دەستکرد دەکرێت، مرۆڤ بەو زیرەکییەی خۆیەوە بۆی ئەنجام نادرێ. زۆر بەخێرایی و لە خوولی یەکەمیدا، لە یاری شەترنجدا، ئەو، لە باشترین شەترجنزانی جیهانی بردەوە.

=KTML_Bold=دەکرێت ئەو سیستەمە سوودی لێ وەرگیرێت لە:=KTML_End=
-دیاریکردنی ساختەکاریی دراو و دارایی و باج.
- ئۆتۆماتیکیکردنی کارە سادەکانی ڕۆژانە و لە ناوەندەکانی خزمەتگوزاریی کڕیاراندا.
- زیادکردنی فرۆشتن و کۆنترۆڵکردنی کواڵیتی بەرهەم.
-شیکردنەوەی بڕێکی زۆر لە لاپەڕەکانی فۆڕم و دڵنیابوون لەوەی کە داتای درووست لە بوارە تایبەتەکاندا هەیە.
-بەڕێوەبردنی کۆمپانیا زەبەلاحەکان.
- دەتوانێت پەیوەندی لەنێوان ملیۆنان داتادا بدۆزێتەوە.
-بۆ پەرەپێدانی پڕۆسەی پەروەردە و بازاڕکردن و دیزاینی بەرهەم.
- لە کەرتی بانکیدا بەکاربهێنرێت بۆ شیکردنەوەی ملیونەها داتا و ئەکاونت و پەیوەندییەکاندا.
-شیکردنەوەی وێنەی پزیشکیی بۆ یارمەتیدانی دەستنیشانکردنی نەخۆشییە جۆراوجۆرەکان بەپێی مێژووی نەخۆشەکانی پێشوو و گەشەکردنی قۆناغەکانیان.
- لە بواری سەربازی و شەڕە مەیدانییەکاندا، لەسەر زەوی و لەناو دەریا و لە ئاسماندا.
- پێشبینییەکانی کەش وهەوا و ڕووداوە سرووشتییەکانی وەک بوومەلەرزە و تسۆنامی و لافا و زریان و گەرداودا.
-لە بوارەکانی گواستنەوە لەسەر زەوێ و سەر دەریا و لە ئاسمان و نێو گەردووندا.
-لە بواری زمان و گفتوگۆ و فەرهەنگ و وەرگێڕان و چاپ و میدیا و داهێنانی هونەری.
- یارمەتیدان و ئاسانکاری بۆ کەسانی پێداویستییە تایبەتەکان. و زۆر شتی دیکەدا...

=KTML_Bold=پێشهات و ئاسۆی ئومێدبەخش:=KTML_End=
ئیمڕۆ کۆمپانیا زەبەلاحەکانی بەرنامەسازی، وەک مایکرۆسۆفت و گووگڵ و ئۆپن ئەی، هەموو ئەوانی دیکە، بە تەواوەتی پشتیان بە سیستەمەکانی زیرەکیی دەستکرد بەستووە، کە نوێترینیان “ChatGPT” ە. -کە لە ماوەیەکی کەمدا ژمارەی بەکاربەرانی، تخوبی دوو ملیار کەسیان تێپەڕاند. یەکێک لە نوێترین داهێنانەکانی ئامراز و خزمەتگوزارییەکانی زیرەکیی دەستکرد، بریتییە لە پەرەپێدانی ئەو شتەی کە بە “Transformers” ناسراوە، لەلایەن گووگڵەوە، کە میکانیزمێکی کارایی بەرزە و خێرایی شیکردنەوەی داتا زەبەلاحەکان زیاد دەکات، بە بەکارهێنانی گرووپی گەورەی کۆمپیوتەری ئاسایی کە یەکەکانی پڕۆسێسی گرافیکیان تێدایە، کە تێچووی دامەزراندنی تەکنەلۆژیاکانی کەمکردەوە.
ئۆپن ئەی، سیستەمی ChatGPT بۆ چاتکردن پێشکەش دەکات، کە لە چەند مانگی ڕابردوودا زۆر بەناوبانگ بووە لای بەکارهێنەران، هەمان ئەو کۆمپانیایەیە کە مایکرۆسۆفت 10 ملیار دۆلاری تێدا وەبەرهێنا، کە تەکنەلۆژیای زیرەکی دەستکرد بۆ وێبگەڕی Edge و سویتی ئۆفیس لە بەرنامەکانی ئۆفیس زیاد دەکات. تەنانەت سیستەمی کارپێکردنی ویندۆز ئەزموونی بەکارهێنەری بە شێوەیەکی زۆر سەرنجڕاکێش باشتر کردووە.

=KTML_Bold=زیرەکیی دەستکرد چارەنووسی مرۆڤ بەروە کوێ دەبات؟=KTML_End=
لەوەتەی ئەم سیستەمە زیرەکە هاتووەتە کایەوە، زانایانی ئەم بوارە نیگەرانی و مەترسییەکانی خۆیان نەشاردووەتەوە، کە دوور نییە، ڕۆژێ لە ڕۆژان، زیرەکیی دەستکرد، گەورەترین بەڵا بەسەر مرۆڤ دابێنێ و تەنانەی لەسەر ئەم هەسارە مەحفیشی بکاتەوە، خراپتر لە پەتای کووشندە و چەکی ئەتۆم و کیمیایی... تاد.

=KTML_Bold=ترسەکانیش لەم خاڵانەوە سەرچاوەیان گرتووە:=KTML_End=
یەک: چەک و تیفاق: ئەم سیستەمی توانای هەیە بە وردترین و کووشندترین وەسیلە و ڕێگا جەنگی ئاسمانی و سەر زەمینی و دەریایی بەڕێوە ببات. لەوش مەترسیتر، توانای دۆزینەوە و داهێنانی چەکی کیمیایی ئەوتۆی هەیە کە مرۆڤ ئەقڵی پێ ناشکێ.
دوو: بەرهەمهێنانی زانیاریی ساختە: هەرچی بوار هەیە لەم جیهانەدا، دەکرێت ساختەکاری تێدا بکرێت، بە کەڵک وەرگرتن لەم سیستەمە. جاران خەڵک هەر ترسی لە دراوی ساختە هەبوو، ئێستا دەکرێت هەموو شتێک ساختەی تێدا بکرێ.
سێ: بۆ هاککردن و شەڕی سیبریانی: دەکرێت لە چاو تروکانێکدا، هەرچی سیستەمی تەل و بیتەل و وزەی ئەلکتریک و ئینتەرنێت و.... تاد هەیە، لە پەل و پوی بخات و لە کاری بخات.
چوار: گۆڕانکاریی ڕەفتار و ڕەوشتی مرۆڤەکان: دوور نییە ئەو سیستەمە شتی نەبووی ئەوتۆ بێنێتە ئاراوە، کە بنەما سەرەکییەکانی خێزان و کۆمەڵگە شەت و پەت بکات و سەرلەبەری بشێوینێت، چونکە دەتوانێت کار بکایە سەر ئەقڵ و بیرکردنەوەی مرۆڤەکان.
پێنج: ببێتە داردەستی ستەمکار و دەسەڵاتداران: هێندێ زانیاریی وردە هەیە دەسەڵاتداران دەتوانن لەم سیستەمەدا، بە دەستی بهێنن و بۆ بەرژەوندیی خۆیان بەکاری بهێنن بۆ بەردەوام بوونیان لە حکومڕانی و ستەم و ستەمدا.
شەش: گەرمکردنی بازاڕی فرتوفێڵ: لە یاری و گەمە و قومار و ئیش و کاری ڕۆژانەدا، دەکرێت بۆ فرتوفێڵ کردن، کەڵک لەو سیستەمە نەفرەتییە وەرگیرێت.

=KTML_Bold=پێگەی ڕەوشت لە کۆمەڵگەی خاوەن سیستمی زیرەکیی دەستکرد چی بەسەر دێت؟=KTML_End=
وەک هەر ئامرازێک لە ژیانماندا، دەتوانرێت تەکنەلۆژیای زیرەکیی دەستکرد بۆ قازانجکردن یان زیانبەخشین بەکاربهێنرێت. بۆیە پێویستە مرۆڤ کۆنتڕۆڵ لە دەست نەدات لە بەکارهێنانیدا، پێویستە هەمیشە بیر لەو لایانە بکرێتەوە کە سوودبەخشن.
چونکە سیستەمی زیرەکیی دەستکرد توانای ساختەکاری و فرتوفێڵی هەیە، دەبێت بەرهەمەکانی بەوردی و بە جددی پشکنینیان بۆ بکرێت، پێش ئەوەی بگەێندرێنە بەر دەست بەکاربەران.
لە ئێستا ئەو ترسە هەیە قاچاغچی و بازرگانانی ماددەی هۆشبەر و مرۆڤفرۆشەکان و تیرۆرستەکان گەر دەستیان گەیشتە ئەو شتە ترسناکە، دەبێت چ ڕووبدات. زۆر ئاساییە، لەسەر سکرینی تیڤیدا، بۆ نموونە سەددام بە زیندوو ببینینەوە و کەسیش هەستی پێنەکات کە ئەو فیلمێکی ساخەتەیە و هەڵبەستراوە.
بۆیە دەوڵەتە پەیوەندارەکان لە ئێستاوە خەرێکی ئامادەکردنی یاسا و دەستووری نێودەوڵەتین، بۆ هەر پێشهاتێک کە لە داهاتووی نزیک یان دوور، ڕەنگبێ ڕووبەڕوومان بێتەوە.
ئەوەی کە زۆریش جێگەی مەترسییە کۆڵەگەکانی ڕەوشت و بەها مرۆڤیەکانن، لە ماف و یەکسانی و خاونداریتەتیی هزری و داهێنان و بیرباوەڕ و ئایین ... تاد.
دوور نییە بەو زووانە پۆلیسی تایبەتیی بە زیرەکیی دەستکردیش پەیدا بێت و دادگای تایبەت بەو سیستمەش کە پسپۆڕ بن لەم سیستەمی ساختەکارەکانی. چونکە دوور نییە، کۆمەڵێک هاکەر بتوانن ئەو سیستمە بەکاری بهێنن بۆ دەستنیشانکردنی لایەنە لاوازەکانی ماڵپەڕێکی حکومەت یان کۆمپانیایەک، چوونە ناو ئەو ماڵپەڕە، چوونە ناو سێرڤەرەکان، داتاکان بدزن، یان بە بارمتە ڕاگرتنی بۆ فیدیەیەکی دارایی. هەرچی ڕەمز و کۆد و پاسوێرد و نهێنی هەیە، لە حەوت تەبەقەی ژێر زەوی بێ، پارێزراو نییە لە چاوی زیرەکیی دەستکرد. شتی ئەوتۆ بەو زیرەکییە دەکرێت کە لە ئەقڵی مرۆڤ دانییە... باسیان بکەین موچڕک بە لەشماندا دێت.

=KTML_Bold=کێ دەبێتە خاوەنی گەورەترین ‌هێز لە جیهاندا؟=KTML_End=
جاران دەگوترا، کێ دەسەڵاتی بەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوەنددا هەبێت، دەسەڵاتی بەسەر هەموو جیهاندا دەبێت، ئیمڕۆ دەبێت، ئەو تیۆرییە بگۆڕدرێت بۆ ئەمەیان: کێ ببێتە خاوەنی بەهێزترین سیستەمی زیرەکیی دەستکردی، دەبێتە بەهێزترین دەسەڵات لە جیهاندا.
بەڕاستی. سیستمی زیرەکیی دەستکرد زۆر مەترسی درووست دەکات بۆ ئەو کۆمەڵگە و دەوڵەتانەی هەژار و پاشکەوتەن، لە هەموو بوارەکاندا، ئابووری، سیاسی، سەربازی، کۆمەڵایەتی، پەروەردە و تەندرووستی...تاد. یەکێک لە زاناکانی زیرەکیی دەستکرد، پێشبینی ئەوە دەکات، وەکوو سەدەی نوزدە، جارێکی دێ دەوڵەتی ئیستعماریی پەیدا ببنەوە، ئیستعماری زیرەکیی دەستکرد، کە دەتوانن بە هاسانی دەوڵەت و کۆمەڵگە هەژار و دواکەتووەکان بخەنە ژێر ڕکێفی دەسەڵاتی خۆیانەوە.
بۆ ئێمەی کوردیش، هەر نەبێت لەم هەرێمەدا، کاتی ئەوە هاتووە، کە سەر لەبەری پڕۆگرامەکانی خوێندن گۆڕانکارییان تێدا بکرێت، هاوشان و هاوسەنگ، لەگەڵ ئەم گۆڕانکارییانەدا بگونجێن و بڕۆن، لێرەدا، پێویستە، هەموو مامۆستا و پەروەردەکاران، سەرلەنوێ، خوول و وانە و دەورەی نوێیان فێر بکرێن تا بەم زانست و سیستمە ئاشنا بن و بڕۆن و سوودی لێ وەربگرن. پڕۆگرامەکانی خوێندنی دەبێت بگۆڕدرێن لەگەڵ ڕۆحی سەردەم بکونجێن. ئێ، خۆ ناکرێت تا ڕۆژی پەسڵان، کورد هەر بڵێین: دارا دوو داری دی... .
جیهان وا دێ بکەوێتە دەست عفریتێک، لە مێژوودا وێنەی نەبووە، کە هۆشیار و بە ئاگا نەبین.
خودا ڕەحم بکات. [1]