دەڵێی بەفری کەلیخانه
وتراویشە: چەندە سپییە دەڵێی بەفری کەلیخانە یان #سنگی سەدەفە#.
منداڵ بووم پورزایەکی باوکم لە کێڵگەی پەلەوەری #تەقتەق#، وەکوو فەرمانبەر لە هەشتاکانی سەدەی بیستەم کاری دەکرد، ئەو کێڵگەیە ئێستاش2025 ماوە دەکەوێتە لای ڕاستی کەناری زێی بچووک لە ئاقاری (ڕاوگە)ی گوندی #گەرمکی تەقتەق#، ئەو کات کۆمەڵێک کیژ و کاڵ لە #کۆیە#ەوە دەهاتن کاری کرێکاری کێڵگەکەیان دەکرد، هێلکەی مریشکەکانیان کۆدەکردەوە و کاروبارەکانی ئالیف و ئاوپێدان و خاوێنکردنەوە و...تاد، دەکرد، ئینجا دیارە یەکێک لەو کیژانە کە خۆی هەڵکردووە قاچ و پوز و بەلەک و سینگ و دەموچاوی زۆر سپی و جوان بووە، هەموو جارێک ئەو پورزایەی باوکم دەیگۆت: ماشائەڵڵا ماشائەڵڵا قاچی سپییە دەڵێی بەفری کەلیخانێیە.
هەر لەسەر کەلیخان ئیدیۆمی تر هەیە و وتراوە: #مامە ڕەحەی کەلیخانە# یان #بێشک بەکۆڵ دای لە کەلیخان# یان #ڕێواسی کەلیخانە#، هەروەها هونەرمەندی گەورەی کورد #حەسەن زیرەک# فەرمویەتی:
کەتانە و کەتانە هاوار کەتانە
بەفری کەلیخانە هاوار کەتانه
بەفری کەلیخانە عەمرم کەتانه
لە فۆلکلۆری کوردەواریشدا لە گۆرانی (ڕێحانە ڕێحانێ ڕێحان تۆی گیانم)، وتراوە:
ئەمڕۆ دوو ڕۆژە یارم نەدیووە
بەفری کەلیخان لەمن باریووە.
گەردەنەی کەلیخانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە زنجیرە شاخی زاگرۆس لە مانگەکانی زستان بەتایبەت بەفرانبار و ڕێبەندان بەفرێکی ئەستووری لێ دەکەوێت، ساڵ هەبووە سێ مەتر بەفری لێ باریووە، هەموو باسک و ملە و پانک و کۆپک و سەر و لوتکە و تەپۆڵکە و تیش و یاڵ و زین و گەروو و زەندۆڵ و کۆرەڕێ و کۆرانەڕێ و دەرە و دەرتەنگ و گەرییەکانی داپۆشیووە و گرتووە، وەکوو هێلکەی سپی سفت و سۆڵ بە دەرکەوتووه، ئەو سپێتییەی بەفرە باریووەکەی کەلیخان بووە بە ئیدیۆم و کوڕان و پیاوان بۆ وەسفکردنی کچان و یار و دڵخوازانی خۆیان کە کیژێکی گەردەن سپی و قاچ و پوز سپی بێت دەڵێن: چەندە سپییە دەڵێی بەفری کەلیخانە یان دەڵێی بەفری کەلیخانە.[1]