=KTML_Bold=جیاوازییەکانی #هەولێر# و #بەغدا# بۆ داهات و خەرجییەکان=KTML_End=
#مەحموود بابان#

=KTML_Bold=بەرایی=KTML_End=
دانووساندنەکانی شاندی هەولێر و بەغدا بەردەوامن، بەڵام سەرەڕای پێشڤەچوونی گفتوگۆکان، هیچ ئەنجامێکی پراکتیکی و درێژخایەن بەدی ناکرێت! ڕۆژی #18-10-2023# #وەزارەتی دارایی# حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕاپۆرتێکی 30 لاپەڕەیی ڕادەستی لیژنەی دارایی پەڕڵەمانی ئێراق کرد، کە ژمارەکانی تایبەت بە خەرجییەکانی شەش مانگی یەکەمی 2023، پێویستییە داراییەکانی هەرێمی کوردستان بە وردەکاریی ژمارەی فەرمانبەران، فەرمانبەرانی گرێبەست، خانەنشینی مەدەنی و سەربازی و هتد...ی تێدایە، بەپێی ڕاپۆرتەکە خەرجی مانگانە بەتەنیا بۆ مووچە بە هەموو جۆرەکانییەوە 913 ملیار دینارە و ساڵانە سەروو 10.963 تریلۆن دینارە، لە کاتێکدا بەغدا بەپێی بودجەی 2023، تەنیا 10.457 تریلۆن دیناری بۆ تەرخانکردووە، واتە جیاوازییەکە سەروو 500 ملیار دینارە، ئەگەر بەغدا بەتەنیاش مووچە بنێرێت یان خۆی دابەشی بکات!

خاڵیکی دیکەی دانووساندنەکان پەیوەستە بە پرسی نەوتەوە، کە چۆن قەرەبووی کۆمپانیاکان بکرێتەوە بۆ هەر بەرمیلێک نەوتی بەرهەمی بهێنێت، لە بودجەی 2023دا هەرێمی کوردستان پابەندی ڕادەستکردنی 400 هەزار بەرمیل نەوتی ڕۆژانە بە سۆمۆ کراوە، بەڵام میکانیزمی چۆنییەتی خەرجکردنەوەی تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی ئەو بڕە دیارینەکراوە، ئێستا بەغدا باس لە 6.9 دۆلار و هەرێمی کوردستان باس لە 32.9 دۆلار دەکات، لە کاتێکدا بەپێی ڕاپۆرتی دیلۆیت بۆ چارەکی یەکەمی ئەمساڵ، تێچووی بەرمیلێک نەوت لە هەرێمی کوردستان 34 دۆلار بووە. هەروەها، جیاوازییەکە لەم پرسەدا بەشێوەیەکە بەغدا ئێستا ئەو نرخەش ڕەتدەکاتەوە، کە پێشتر پێشنیازی کردووە و ڕێککەوتنی لەسەر کردووە، بۆ نموونە لە ئەمساڵدا وەزارەتی پلاندانانی ئێراق پێشنیازی 19 دۆلار کردووە و ساڵی 2021 لە ڕێککەوتنی هەولێر و بەغدا بەگشتی 27 دۆلار دانراوە، هەروەها لە بودجەی 2023ی ئێراق 19 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک دانراوە! کەچی ئێستا هەموو گفتوگۆکان لە چوارچێوەی 6.9 دۆلارە، کە نازانرێت لە چییەوە سەرچاوەی گرتووە!

جیاوازییەکانی هەولێر و بەغدا زۆرن، بەڵام ئەگەر کەمنەکرێنەوە ئەوا بەردەوامی فرۆشتنی نەوت بە ناوخۆ بەمشێوەیەی ئێستا، زیانێکی گەورە لە هەرێمی کوردستان دەدات، چونکە بەپێی ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان؛ لە ماوەی شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵدا سەروو 10 ملیۆن بەرمیل نەوتی بە ناوخۆ فرۆشتووە، کە داهاتەکەی 309 ملیار دینار بووە، واتە داهاتی ماوە دوای خەرجییەکان بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان 30 هەزار و 387 دینار بووە، کە بەردەوامی دواخستنی ڕێککەوتنیش باری سەرشانی هەولێر و بەغدا قورستر دەکات، بەتایبەتیش بەغدا، چونکە لەجیاتی دەستکەوتنی داهات لە نەوتی هەرێمی کوردستانەوە، دەبێت هیچ نەبێت پابەندی دابینکردنی مووچەی مانگانەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بێت.

هەروەها، لە کاتێکدا فرۆشتنی نەوتی هەرێمی کوردستان بەناوخۆ ئەم بڕە داهاتەی هەیە و دیارە، بەڵام لە ئێراقدا داتای فرۆشتنی نەوتی خاو بە ناوخۆ لە بڵاوکراوەکانی وەزارەتی نەوت و داراییدا نییە. لە کاتێکدا، مانگانە کۆمپانیای سۆمۆ و وەزارەتی نەوت بڕی نەوتی هەناردەکراوی ڕۆژانە و داهاتەکەی بڵاودەکەنەوە، بەڵام بڕی بەکارهێنراو لە ناوخۆ و داهاتی نەوتی فرۆشراو بە ناوخۆی تێدا نییە.

بۆ نموونە لە مانگی هەشتی ئەمساڵدا ئێراق ڕۆژانە 4.71 ملیۆن بەرمیل نەوتی بەرهەمهێناوە، بەڵام ڕۆژانە 3.43 ملیۆن بەرمیل نەوتی هەناردەکردووە، واتە جیاوازییەکە ڕۆژانە 1.28 ملیۆن بەرمیل نەوتە کە داهاتاکەی دیار نییە، ئەگەر داهاتەکەشی لەنێو ڕاپۆرتی وەزارەتی دارایی و لەنێو ئەو بڕەدا بێت کە وەک داهاتی نەوت و سامانە سرووشتییەکان مانگانە بڵاودەکرێتەوە، ئەوا جیاوازیی نێوان داهاتی نەوتی هەناردەکراوی ئێراق نەوەکوو بەرهەمهێنراو لەنێوان وەزارەتی نەوت و وەزارەتی دارایی زۆر زیاتر دەبێت، ئەمەش لە کاتێکدایە تێچووی بەرمیلێک نەوت لە ئێراق بە خەرجی وەبەرهێنانەوە، حەقدەستی کۆمپانیا خزمەتگوزارییەکان و وەزارەتی نەوت پێکەوە دیار نییە!

لێرەدا بە خوێندنەوەی داتاکان لە ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی، دیلۆیت و بودجەی 2023ی ئێراق، هەڵوێستەیەک لەسەر ژمارەکان و جیاوازیی هەولێر و بەغدا لە ژمارەکان بۆ داهاتی ناوخۆ، بۆ تێچووی بەرمیل نەوت، بۆ ژمارە و مووچەی فەرمانبەران دەخەینەڕوو:

=KTML_Bold=داهات و خەرجییەکانی مانگانەی هەرێمی کوردستان چەندە؟=KTML_End=
بەپێی ڕاپۆرتی وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ لیژنەی دارایی پەڕڵەمانی ئێراق (#18-10-2023#) کۆی داهاتی شەش مانگی یەکەمی 2023 بریتییە لە 5 تریلۆن و 320 ملیار و 500 ملیۆن و 23 هەزار و 738 دینار، کە لەم بڕە 1 تریلیۆن و 600 ملیار و 146 ملیۆن و 571 هەزار و 450 دینار حەقدەستی کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی نەوت بووە، واتە بڕی 3 تریلۆن و 720 ملیار و 353 ملیۆن و 452 هەزار و 288 دینار کۆی داهاتی هەرێمی کوردستان (نەوتی و نانەوتی) بووە، واتە بەتێکڕا مانگانە داهاتی هەرێمی کوردستان 620 ملیار و 58 ملیۆن و 908 هەزار و 714 دینار بووە.

لەو ماوەیەدا (#01-01-2023# بۆ #30-06-2023#) 2 تریلیۆن دینار وەک بودجە و قەرز بۆ هەرێمی کوردستان لە بەغداوە هاتووە، لە کاتێکدا بەگوێرەی ڕاپۆرتەکە 1.6 ملیار وەک قەرز و 400 ملیار وەک بودجە بۆ هەرێمی کوردستان نێردراوە.

بەمشێوەیە لە شەش مانگی یەکەمی 2023دا کۆی داهات و بڕی ئەو پارەیەی وەک بودجە و قەرز لە بەغداوە بۆ هەرێمی کوردستان هاتووە، دەگاتە 5 تریلیۆن و 720 ملیار و 353 ملیۆن و 452 هەزار و 288 دینار، واتە بەگشتی بە داهاتی ناوخۆ و ئەوەی لە بەغداوە هاتووە، مانگانە 953 ملیار و 392 و ملیۆن و 242 هەزار و 48 دینارە.

ئێستا، بەپێی هەمان ڕاپۆرت کۆی خەرجییەکانی هەرێمی کوردستان مانگانە بە تەنیا بۆ مووچە 913 ملیار و 623 ملیۆن و 64 هەزار دینارە، واتە بۆ شەش مانگ، خەرجیی مووچە 5 تریلیۆن و 481 ملیار و 738 ملیۆن و 384 هەزار دینارە. هەروەها، لەو ماوەیەدا (شەش مانگ) خەرجی بۆ کۆمپانیاکانی کەرتی تایبەت بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا لە هەرێمی کوردستان 575 ملیار و 579 ملیۆن و 487 هەزار دینار بووە. هەروەها، کۆی خەرجی بەکارخستنی دیکە 646 ملیار و 997 ملیۆن و 285 هەزار و 788 دینار بووە و خەرجی وەبەرهێنان 271 ملیار و 969 ملیۆن و 723 هەزار دینار بووە.

لێرەوە دەردەکەوێت؛ کۆی گشتی خەرجییەکان لەو شەش مانگەدا بڕی 6 تریلیۆن و 976 ملیار و 284 ملیۆن و 879 هەزار و 788 دینار بووە، بەتێکڕا خەرجیی مانگانە 1 تریلۆن و 162 ملیار و 714 ملیۆن 146 هەزار و 631 دینار بووە، واتە جیاوازی یاخود کورتهێنان بەتێکڕا مانگانە 209 ملیار و 321 ملیۆن و 904 هەزار و 583 دینار بووە، هەر بۆیە لە ڕاپۆرتەکەدا هاتووە؛ خەرجیی کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنانی کارەبا خەرجنەکراوە و نەدراوە.

=KTML_Bold=بەتێکڕا مووچەی فەرمانبەرێک لە هەرێمی کوردستان و لە ئێراق چەندە؟=KTML_End=
بەپێی بودجەی 2023ی ئێراق (لاپەڕە 66) کۆی ژمارەی فەرمانبەران لە ئێراق 4 ملیۆن و 74 هەزار و 697 فەرمانبەرە، کە 59 تریلیۆن و 365 ملیار و 778 ملیۆن و 837 هەزار دیناریان بۆ تەرخانکراوە، واتە بەتێکڕا لە ساڵێکدا هەر فەرمانبەرێک لە ئێراق 14 ملیۆن و 569 هەزار و 372 دینار وەردەگرێت و مانگانەش بەتێکڕا 1 ملیۆن و 214 هەزار و 114 دینارە. ئەوەش لەبەرچاو بگرین کە پلەبەندی فەرمانبەر لە ئێراق دوانزە پلەیە، زۆرترین مووچەی دابینکراوی ساڵانە بۆ کەرتی ئەمنی دەڕوات، کە نزیکەی نیوەی ئەو پارەیە و ساڵانە سەروو 25 تریلۆن دیناری بۆ دانراوە. هەروەها، لەنێو کەرتی ئەمنی بۆ #وەزارەتی ناوخۆ#، بەدوایدا وەزارەتی بەرگری و بەپلەی سێیەم #حەشدی شەعبی# دێت.

لە کاتێکدا، ژمارەی هێزەکانی حەشدی شەعبی کە لە 2014ەوە دامەزراوە، بەپێی بودجەی 2023ی ئێراق، 238 هەزار و 75 کەسن، بە تەنیا بۆ مووچەکانیان 3 تریلۆن و 468 ملیار دینار خەرجدەکرێت، واتە ساڵانە هەر چەکدارێکی حەشدی شەعبی 14 ملیۆن و 570 هەزار و مانگانە سەروو 1 ملیۆن و 214 هەزار وەردەگرێت!

لە بەرانبەردا، بەپێی ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی، کۆی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان 682 هەزار و 141 فەرمانبەرن، کە بودجەی پێویستی مانگەنەیان 734 ملیار و 593 ملیۆن و 244 هەزار دینار، واتە بەتێکڕا فەرمانبەرێک لە هەرێمی کوردستان مانگانە 1 ملیۆن و 76 هەزار و 893 دینار وەردەگرێت.

بەگشتی و بەتێکڕا، جیاوازیی مووچەی فەرمانبەرێک لە ئێراق و هەرێمی کوردستان مانگانە 137 هەزار دینارە، لە کاتێکدا فەرمانبەرێکی گرێبەست بەتێکڕا لە هەرێمی کوردستان 460 هەزار دینار وەردەگرێت و مامۆستایەکی وانەبێژ لەنێوان 200-400 هەزار دینار وەردەگرێت، کە ژمارەیان 36 هەزار و 542 مامۆستایە!

هەروەها، جیاوازییەکی دیکەش لە ژمارەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان لەنێوان هەولێر و بەغدا هەیە، بەشێوەیەک بەپێی بودجەی 2023ی ئێراق، ژمارەی فەرمانبەران بە 658 هەزار و 189 فەرمانبەر دانراوە، لە کاتێکدا لە ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی، ژمارەی فەرمانبەرەکان بە 682 هەزار و 141 فەرمانبەر دانراوە، کە جیاوازیی نێوانیان 23 هەزار و 897 فەرمانبەرە بەبێ گرێبەست و وانەبێژەکان و هتد...!

خاڵێکی دیکەی سەرنجڕاکیش لە یاسای بودجەی ئێراق 2023 بۆ مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان، ساڵانە 9 تریلیۆن 299 ملیار و 513 ملیۆن و 616 هەزار دینار دانراوە، هەروەها بۆ چاودێریی کۆمەڵایەتی 1 تریلیۆن و 157 هەزار و 838 ملیۆن و 48 هەزار دینار دانراوە. لە کاتێکدا بەپێی ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان، ساڵانە 10 تریلۆن و 963 ملیار دینار بۆ مووچە پێویستە، لە کاتێکدا ئەگەر ئێراق مووچەش بۆ هەرێمی کوردستان دابین بکات، ئەوا 10 تریلیۆن و 457 ملیار و 351 ملیۆن و 664 هەزار دیناری بۆ داناوە، واتە جیاوازییەکە هێشتا 506 ملیار و 125 ملیۆن و 104 هەزار دینارە!

=KTML_Bold=جیاوازی هەولێر و بەغدا لە تێچووی بەرمیلێک نەوتی هەرێمی کوردستان؟=KTML_End=
بەپێی ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان، بەڕێوەبەرایەتیی دارایی لە وەزارەتی نەوتی ئێراق بڕی 8 هەزار و 960 دینار یان 6.9 دۆلار بۆ بەرهەمهێنانی یەک بەرمیل نەوتی لە هەرێمی کوردستان داناوە، لە کاتێکدا بەپێی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان تێچووی بەرمیلێک نەوت لە هەرێمی کوردستان 32.91 دۆلارە، کە 24.32ی بۆ بەرهەمهێنان و 8.59ی بۆ تێچووی گواستنەوەیە، واتە جیاوازییەکە 26 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک نەوت.

لە کاتێکدا بەپێی ڕاپۆرتەکەی دیلۆیت بۆ چارەکی یەکەمی ئەمساڵی نەوتی بەرهەمهێنراوی حکومەتی هەرێمی کوردستان 36 ملیۆن و 723 هەزار و 475 بەرمیل نەوت بەرهەمهاتووە، کە کۆی گشتی داهاتەکەی بە دۆلار 2 ملیار و 199 ملیۆن و 684 هەزار و 396 دۆلار بووە، کە 946 ملیۆن و 497 هەزار و 142 دۆلار سافی بۆ هەرێمی کوردستان گەڕاوەتەوە، واتە تێچووی بەرمیلێک نەوت 34.12 دۆلار بووە، کە نزیکە لەو نرخەی وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان بۆ بەرهەمهێنانی بەرمیلێک نەوت دایناوە.

لە ڕوویەکی دیکەوە، بەپێی ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی، پێشتر چەندین جار ڕێککەوتن لەنێوان هەولێر و بەغدا لەسەر پرسی نەوتی هەرێمی کوردستان کراوە، ئەم پرسی تێچوونە بەشێکی گرنگی گفتوگۆکان بووە، بەمدواییەش بەپێی نووسراوی وەزارەتی پلاندانانی ئێراق لە 23-5-2023 و لەسەر بنەمای کۆبوونەوەیەک کە نوێنەری سۆمۆ و وەزارەتی نەوتی ئێراق تێدا بەشداربوون و کۆبوونەوەکە لە #26-01-2023# کراوە، نووسراوی بۆ فەرمانگەی دارایی وەزارەتی نەوتی ئێراق ناردووە و تێیدا تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی بە 19 دۆلار داناوە؛ 12 دۆلار بۆ بەرهەمهێنان و 7 دۆلار بۆ گواستنەوە بێت.

بەپێی ڕێککەوتنی پێشووتر و لە بودجەی 2021ی ئێراق، هەرێمی کوردستان (دەبێت) ڕۆژانە 460 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەمبهێنێت، کە 250 هەزاری بەنرخی سۆمۆ دانراوە و 50 هەزار بۆ ناوخۆ و 160 هەزار بۆ تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوە دانراوە، واتە ڕێژەی 34٪ کۆی گشتی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ تێچوو دانراوە، کە ئەگەر بەتێکڕای نرخی سۆمۆ لەو کاتەدا 80 دۆلار بووبێت، واتە تێچووی بەرمیلێک نەوت لە هەرێمی کوردستان بە 27.2 دۆلار دانراوە.

ئێستا، پرسیارە سەرەکییەکە ئەوەیە؛ نرخی بەرمیلێک نەوت کە تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی بە 6.9 دۆلار بۆ هەرێمی کوردستان دانراوە، لە چییەوە هاتووە! لە کاتێکدا تەنانەت لەگەڵ ئەو بڕەش یەکناگرێتەوە کە لە بودجەی 2023 وەک خەرجی بەرهەمهێنان و گواستنەوە بۆ نەوتی هەرێمی کوردستان دانراوە، بۆ نموونە لە بودجە هەرێمی کوردستان بە ڕادەستکردنی 400 هەزار بەرمیل نەوتی ڕۆژانە، واتە 146 ملیۆن بەرمیل نەوتی ساڵانە پابەند کراوە، کە تێچووی بەرمیلێک بۆ بەرهەمهێنان و گواستنەوە 26 هەزار دینار یان 19.8 دۆلار دانراوە!

=KTML_Bold=هەرێمی کوردستان بەرمیلی نەوتی بەناوخۆ بە چەند فرۆشتووە، ئەی ئێراق بە چەندی دەفرۆشێت؟=KTML_End=
بەپێی ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان لە ماوەی شەش مانگدا 10 ملیۆن و 200 هەزار و 524 بەرمیل نەوتی بەناوخۆ فرۆشتووە، کە بەهاکەی لەو ماوەیەدا 309 ملیار و 967 ملیۆن و 348 هەزار و 238 دینار بووە. واتە نرخی یەک بەرمیل نەوت لەو ماوەدا بۆ ناوخۆ 30 هەزار و 387 دینار بووە وەک داهات بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان گەڕاوەتەوە.

هەروەها، بەپێی داتاکان لە ڕاپۆرتەکەدا هاتووە لە ماوەی #25-06-2023# بۆ #14-10-2023# هەرێمی کوردستان بڕی 8 ملیۆن و 43 هەزار 594 بەرمیل نەوتی ڕادەستی وەزارەتی نەوتی ئێراق کردووە کە هیچ تێچوویەکی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی لە حکومەتی ئێراق و وەزارەتی نەوتی ئێراقی وەرنەگرتووە!

بەپێی ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی لە #01-01-2023# بۆ #25-03-2023# ڕۆژانە هەرێمی کوردستان 352 هەزار و 83 بەرمیل نەوتی هەناردەکردووە و فرۆشتوویەتی، لە کاتێکدا بەپێی ڕاپۆرتی دیلۆیت لە ماوەی چارەکی یەکەمی ئەمساڵدا 1-1-2023 بۆ #31-03-2023# هەرێمی کوردستان 32 ملیۆن و 307 هەزار و 382 بەرمیلی هەناردەکردووە و فرۆشراوە، کە 271 هەزار 606 بەرمیل لە کۆگەکان لە بەندەرەکە ماوەتەوە، واتە کۆی هەناردەکراو و فرۆشراو 32 ملیۆن و 578 هەزار و 988 بەرمیل بووە، واتە ڕۆژانە کۆی هەناردەکراو و فرۆشراو 361 هەزار و 988 بەرمیل بووە، ئەگەر ئەوەی لە کۆگەکان زیادیکردووە و باریش نەکرابێت، ئەوا ڕۆژانە 358 هەزار و 970 بەرمیل بووە! واتە جیاوازییەکە لەنێوان ڕاپۆرتەکەی وەزارەتی دارایی و دیلۆیت ڕۆژانە 9 هەزار و 905 بەرمیل یان 6 هەزار و 887 بەرمیل نەوتە!

بەدیوەکەی دیکەدا ئێراق مانگانە تەنیا بڕی داهاتی نەوتی هەناردەکراو بڵاودەکاتەوە، بۆ نموونە بەپێی ڕاپۆرتی جیاوازی ژمارەکانی داهات و خەرجی لە نیوەی یەکەمی 2023 لە ئێراقدا ڕۆژانە بەتێکڕا 3.43 ملیۆن بەرمیل نەوت هەناردەکراوە، لە کاتێکدا بەپێی ڕاپۆرتەکانی وەزارەتی نەوت، ئێراق لە مانگی ئابی ئەمساڵدا ڕۆژانە 4.71 ملیۆن نەوت بەرهەمدەهێنیت، واتە ڕۆژانە 1.28 ملیۆن بەرمیل نەوت لە ناوخۆدا دەفرۆشێت و بەکاردەهێنێت، کە داهاتەکەی بەجیاواز لە داهاتی نەوتی هەناردەکراو نەهاتووە! ئەمەش سەرەڕای جیاوازیی سەروو 5.6 تریلۆن دینار لە داهاتی نەوت لەنێوان وەزارەتی نەوت و وەزارەتی دارایی ئێراق لە شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵدا!

هەروەها، داهاتی نەوتی یەک بەرمیل لە ماوەی شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵدا بەپێی وەزارەتی نەوت 99 هەزار و 737 دینار بووە، لە کاتێکدا بەپێی وەزارەتی دارایی داهاتی بەرمیلی نەوت 91 هەزار و 186 دینارە! ئەمە بەبێ داهاتی نەوتی بەرهەمهێنراوی ئێراق بۆ ناوخۆ؟ ئەگەر داهاتی ئەو 1.28 ملیۆن بەرمیل نەوتەی ڕۆژانە لەنێو ئەو بڕەدا بێت کە لە ڕاپۆرتی وەزارەتی دارایی بۆ نەوت و سامانە سرووشتییەکان هاتووە، ئەوا جیاوازییەکە زۆر زیاتر دەبێت لەنێوان وەزارەتی نەوت و وەزارەتی دارایی بۆ داهاتی نەوت لە ئێراق!

=KTML_Bold=کۆتایی=KTML_End=
ئەگەر گفتوگۆکانیش وەک ژمارەکان جیاواز بن، ئەوا نابێت چاوەڕوانی گەیشتنە ڕێککەوتن بکەین، چونکە جیاوازییەکە وەک گفتوگۆکان و ساڵانی ڕابردوو نییە لەبارەی ئەوەی کێ بەڕێوەببات و کێ سەرپەشتی بکات و، کێ دەسەڵاتی هەبێت، بەڵکوو ژمارەکان یەکناگرنەوە نەک بۆ پارەی تەرخانکراو، بگرە بۆ ژمارەی فەرمانبەرانیش.

ڕوویەکی دیکەی جیاوازی پارەی تەرخانکراو بۆ مووچەی فەرمانبەران و ئەوانەی چاودێریی کۆمەڵایەتی دەیانگرێتەوە، ئەگەر هەرێمی کوردستان ڕازی بێت و بەغدا ئامادەبێت بۆ خۆی دابەشی بکات، هێشتا 500 ملیار دینار وەک لە بودجەی 2023 هاتووە، کەمە و کورتهێنانی هەیە.

جیاوازییەکی دیکە لە تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی بەرمیلێک نەوتی هەرێمی کوردستان بەشێوەیەکە نەک لە پێشنیاز و ڕێککەوتنەکانی پێشوو، بگرە وەک ئەوەی لە بودجەی 2023دا دانراوە یەکناگرێتەوە، هەر بۆیەش گەشتنە ڕێککەوتن لەسەر ئەم پرسە قورس و دەستکردنەوە بە هەناردەکردنەوەی نەوت لە ڕێگەی بەندەری جەیهانەوە قورسترە ئەگەر بە ڕەزامەندی بەغدا بێت و بەشدار بێت.
لە کۆتاییدا، خاڵیکی سەرنجڕاکیش لە گفتوگۆکان بەدیدەکرێت، ئەویش نائامادەیی بەغدایە بۆ چارەسەرکردنی ئەم پرسە و درێژەپێدانی بەوشێوازەی زۆرترین دەستکەوت و کەمترین بەخشین و قوڵکردنەوەی پرسەکان و ئاڵۆزکردنیان هەیە.

بۆ نموونە، ڕوویەکی دیکەی ئەم پرسە کە زۆر سەرنجڕاکێشە؛ دانووساندنەکان، کاتێک پێویستە هەرێمی کوردستان لەگەڵ پەڕڵەمانتار و لیژنەی دارایی پەڕڵەمانی ئێراق کۆببێتەوە، کەچی کۆبوونەوەکانی شاندی دانووساندکاری هەرێمی کوردستان لەگەڵ وەزارەتی دارایی و سەرۆکوەزیران و لایەنەکانی دیکەدایە. بەپێچەوانەوە کاتێک پێویستە لەگەڵ لایەنی جێبەجێکار و وەزارەتی دارایی ئێراق کۆببێتەوە، شاندی هەرێمی کوردستان لەگەڵ پەڕڵەمانتار و لیژنەی دارایی پەڕڵەمانی ئێراق کۆدەبێتەوە، وەک لە کۆبوونەوەکانی مانگی نیسان، ئایار و حوزەیران لەگەڵ کۆبوونەوەکانی هەفتەی ڕابردوو دەردەکەوێت!

لە کۆتاییدا، هەولێر و بەغدا بگەنە ڕێککەوتن یاخود جێبەجێکردنی ڕێککەوتنێکی نوێ لەژێر فشار، ئەوا بە دڵنیاییەوە پابەندبوونی هەردوولا بە پاراستنی ڕێککەوتنەکەوە بەندە بە پارسەنگی هێز، نەوەکوو بنەمایەکی درووست بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان. [1]

=KTML_Bold=تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!=KTML_End=