شاهیدیی سوودانی بۆ سەرڕاستیی سیاسەتی نێچیرڤان بارزانینێچیرڤان بارزانی
نووری بێخاڵینووری بێخاڵی

یەکێک لەو خەسڵەتە ئەرێنییانەی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان کە یار و نەیار گەواهی بۆ دەدەن، لەئەستۆگرتنی بەرپرسیاریێتییە، بەتایبەتی لە پەیوەست بە پرسە هەستیار و گرنگەکان، لەنێویشیاندا سیاسەتی نەوت و بابەتی سەربەخۆیی ئابووری کە بەهۆیەوە بە درێژایی ساڵانی رابردوو، کرایە ئامانجی تیر و تانەی ئۆپۆزیسیۆنێکی ئۆپۆرتۆنیست و میدیای نابەرپرس، کەچی لە رووبەڕوودا، لە ئاست بەڵگە و ئەرگۆمێنتەکانیدا هەر هەموویان دەمیان کەوتە تەتەڵە.

بە درێژایی ساڵانی فەرمانڕەوایەتییەکەی وەک سەرۆکی ئەنجوومەنی وەزیران، نێچیرڤان بارزانی نە شەرمی بەوە بوو لەپێناو بەرژەوەندیی گەلی کوردستان، دەیان جار لەگەڵ دەسەڵاتدارانی عێراق لەسەر مێزی گفتوگۆ و دانوستاندن دابنیشێت، نە لەوە ترسا بچێتە پەرلەمانی کوردستان و وەڵامی پرسیارەکانی پەرلەمانتاران سەبارەت بە دەیان دۆسیە بداتەوە، نە سڵیشی لەوە کردەوە میدیاکان رووبەڕوو بیخەنە بەر رێژنەی رەخنە. تەنانەت پێچەوانەی زۆرینەی ئەو سەرکردە و سیاسییانەی زراویان لە شاشە و مایکی تیڤییەکان چووە، ئەو لە هەستیارترین کاتەکاندا و لەسەر گەرمترین دۆسیە و تەوەر کە بەهۆیانەوە بە مەبەست و بێ مەبەست، بە هۆ و بێ هۆ، دەکرایە نیشانەی توانج و رەخنە، دەرگەی بەڕووی میدیاکاندا بۆ گفتوگۆی کراوە ئاوەڵا دەکرد، تا راستەوخۆ و رووبەڕوو، پرسیارەکانی خۆیان و گلەییەکانی شەقامی ئاراستە بکەن و ئەویش بە بەڵگە بەرگری لە سیاسەتەکانی حکومەتەکەی بکات.

ئامادەین بسازێین، بەڵام سەپاندنی ئیرادە قبووڵ ناکەین – نێچیرڤان بارزانی، دیداری میدیایی لەگەڵ تیڤییەکان 2015 لەناو دەیان و سەدان لێدوانی راشکاوی هاوشێوەی دیکەیاندا، ئەم وتەیەیانم بۆیە وەک نموونە هێنایەوە، تا بڵێم: مەگەر یادەوەریی مرۆڤی ئێمە لەوەی ماسی بکات، کورت، دەنا پرسی سەربەخۆیی ئابووری و بڕیاری وەبەرهێنان لە نەوت و هۆکارەکانی پشتی گرتنەبەری ئەو سیاسەتە، نە هێندە دوور و کۆنە، نە ئەوەندەش ناڕۆشن و لێڵ.

بڕیاری بڕینی بەشە بودجە و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان و قوتی گەلی کوردستان، کەمکردنەوەی رێژەی کورد لەناو دامەزراوە سەربازی و ئەمنییەکانی دەوڵەت، دوورخستنەوەی کورد لە پۆستە ئیدارییەکانی ناوچەناکۆکی لەسەرەکان (ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان)، خۆدزینەوە لە دامەزراندنی ئەنجوومەنی فیدراڵی، ئەو چەکە کاریگەرانەی بەغدا بوون کە بەرامبەر کورد بەکاریهێنان. سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لەو رۆژگارە و لە بەرامبەر ئەو سیاسەتی بچووککردنەوە و پەراوێزخستنی هەرێمی کوردستاندا، لەناو ئەو شەپۆلی گوشاری ئابووری و باڕۆڤەی گوشاری سیاسی بۆسەر حکومەتی هەرێمی کوردستان و گەلی کوردستان، بڕیاری فرۆشتنی نەوتی دا.

گرتنەبەری ئەو سیاسەتە و شاندانە بەر باری ئەو بڕیارە قورسە، ئەو رۆژگارە بوو، کە هەموو هەوڵەکانی حکومەت و تەنانەت لایەنە سیاسییەکانی عێراقی بۆ ئەوە بوون، هەرێمی کوردستان وەک دیفاکتۆیەکی سیاسی و کیانێکی دەستووری لە چوارچێوەی عێراقی فیدراڵدا، بچووک بکەنەوە و ناچار بە ملکەچکردن بۆ خواست و ویستی دووبارە سەنتڕالیزەکردنی حوکم و بڕیاری بەغدای بکەن. ئەو کاتە بوو کە بڕینی قووتی خەڵکی کوردستانیان کردە چەکێک، تا لە رێگایەوە و لە ئاستی ناوخۆی هەرێمی کوردستانیشدا، دەست بنێنە بیناقاقای حوکمڕانییەکە (ئەمەو بەبێ چاوپۆشین لەو کێماسی و کەموکوڕییانەی کە حوکمڕانییەکە هەیبوون) و پرۆسەی سیاسی لە هەرێمی کوردستان ئیفلیج بکەن.

هەموومان لەسەر ئەوە کۆدەنگین، کە ناتوانین بەم شێوەیە لەگەڵ بەغدا بەردەوام بین، چونکە لە ناردنی بودجە غەدر لە هەرێمی کوردستان کراوە... بۆیە دووپاتی دەکەینەوە کە پەرلەمانی کوردستان پشتگیریی لە سیاسەتی نەوتی هەرێمی کوردستان دەکات – سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان، کۆنگرەی رۆژنامەوانی 2015. وەبیرهێنانەوەی ئەم هاوهەڵوێستییەی سەرۆکایەتیی پەرلەمانی کوردستان بۆ بڕیار و سیاسەتەکەی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بەو مەبەستەیە تا خەڵکی کوردستان ئەو راستییە لەیاد نەکەن، کە نەک هەر سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتی هەرێمی کوردستان، بەڵکو هەمووان گەیشتبوونە ئەو بڕوایەی، کە ئەوەی عێراق بەرامبەر هەرێمی کوردستان و گەلی کوردستان دەیکات، ستەمێکی سیاسی و ئابوورییە و ئامانج لێی لە پەلوپۆخستنی کوردە.

لەکاتێکدا کۆڵەگە و بنەمایەکی هەرە گرنگ و سەرەکیی فیدڕالیزم، پرسی هاوبەشیی پێکهاتەکانە لە بڕیاری سیاسی و جومگە سەرەکییەکانی حوکمڕانیدا، بەڵام بەغدا بەردەوام پێشێلی ئەو پرەنسیپ و بنەمایەی کردووە. تەنانەت پێداگیری و جەختکردنەوەی سەرکردایەتیی سیاسیی کوردستانیش لە گفتوگۆ و دانوستاندنەکاندا، لەسەر سێکوچکەی (هاوبەشی، سازان و هاوسەنگی)، هەر لەپێناو چەسپاندن و جێبەجێکردنی بنەما دەستوورییەکانی فیدڕاڵیزم بووە، کەچی بەغدا هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدا بوو کورد لە بری هاوبەشێکی ڕاستەقینە، بەشدارێکی پاشکۆ بێت... لە جیاتی سازان، سازش بکات و بچێتە ژێر باری فیدڕاڵییەتێکی لەنگ، نەک هاوسەنگ!

ئێستاش کە دادگەی نێوبژیوانیی نێودەوڵەتی کە بەشێکە لە ژووری نێودەوڵەتی بۆ بازرگانی و بارەگاکەی لە پاریسە (ئەوەی کورد ناوی ناوە دادگەی پاریس!) بڕیاری لەبارەی دۆسیەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان داوە، میدیای هەراوهۆریا و هەرزە سیاسیی کورد، وەک ئەوەی هەنگوینیان لە کلۆرایی دار دۆزیبێتەوە، کردوویانەتە دەرفەت، تا بە هۆیەوە پەلاماری پاژنەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان بدەن و ئەم رێککەوتنە سەرەتاییەی نێوان هەولێرهەولێر و بەغدا، بە شکستی سیاسەتی سەربەخۆیی ئابووری و بڕیاری وەبەرهێنان لە نەوتی کوردستان و هەناردەکردنی، وەسف بکەن، کەچی چونکە پەتی درۆ کورتە و چەواشەکاریش تاسەر بەر ناگرێت، ئەوەتا محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق کە ئاگاداری رەوتی رووداو و ململانێ سیاسییەکانی عێراق و کێشەکانی ئەم چەند ساڵەی نێوان هەولێر و بەغدایە، وەک یەکەم گەورە بەرپرسی عێراقی و لە روانگەی بەرپرسیارێتیی مێژوویی و ویژدانی و ئەخلاقیی خۆی (کە بەداخەوە بە درێژایی ساڵانی رابردوو، ئەم هەستکردن بە بەرپرسیارێتییە دەرهەق بەم پرسە، نەک هەر لەناو سیاسی و بڕیاربەدەستەکانی عێراقدا، بەڵکو لەناو زۆر لەوانەی خۆشماندا، نەبووە) لە هەڤپەیڤینێکیدا لەگەڵ کەناڵی (ئەلجەزیرە) سەبارەت بە دۆسیەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان دانی بەوەدا نا کە هەرێمی کوردستان دوای بڕینی بودجەکەی لەلایەن بەغداوە لە ساڵی 2014، بە ناچاری دەستی بە فرۆشتنی نەوت کرد. هەروەها جەختیشی لەسەر ئەوە کردەوە کە سەرباری بێ بودجەیی، هەرێمی کوردستان تووشی شەڕی سەختی داعشداعش بوو، هاوکات ملیۆنان ئاوارە و پەنابەر روویان تێی کرد، بەمەش تێچووی شەڕ و داڵدەدانی ئاوارەکانیش بووە بارگرانییەکی دیکەی گەورە بەسەر شانی هەرێمی کوردستان و هۆکاری کەمبوونەوەی خزمەتگوزارییەکان، بۆیە هەرێمی کوردستان بە ناچاری دەستی بە هەناردەکردن و فرۆشتنی نەوت کرد.

هەر ئەوە نا، بەڵکو سوودانی زۆر بە ئینسافەوە ئەوەیشی بۆ قسەکانی زیادکرد و گوتی: سەرەڕای ئەوەی کە ئەم دۆخە بۆ هەرێمی کوردستان قورس بوو، هێشتاش ئەو قورساییە لە پرسی مووچە و شایستەکانی رۆڵەکانی گەلەکەمان لە هەرێمی کوردستاندا، هەر ماوە. [1]

تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!