دەردی دەستەبژێری کوردی!
نووری بێخاڵینووری بێخاڵی
ڕاستییەکە، ئەو گوشار و زۆربۆهێنانەی حکومەتی فیدراڵی بۆسەر حکومەتی هەرێمی کوردستان کە ئاکامەکەی بە ئەمڕۆ گەیشت، زیرەکی و هۆشیاریی بەغدا نییە، بەڵکو بە پلەی یەکەم پیلانسازیی وڵاتانی ناوچەکە و هۆکارێکیشی، گوتاری بەشێکی دەستەبژێری رووناکبیر و رەخنەگرانی کوردە!
هەرچی ئێران و تورکیا و تەنانەت عێراقیش بۆ لاوازکردنی هەرێمی کوردستان کردوویانە و دەیکەن، شتێکی ئاسایی و چاوەڕوانکراوە. بۆیە گرێ و گرفتەکە تەنیا لەو پیلانگێڕییانەدا نییە، بەڵکو کێشە و کێماسییە سەرەکییەکە، لە ئاستە سیاسی و رووناکبیرییەکەی کورد خۆی دایە.
ئەوەی پەیوەندی بە ئاستی سیاسییەوە هەیە، ئەوا لێی بووینەتەوە و هەر شتێک لەم بارەیەوە بیڵێین (ناکۆکی و ململانێ، پەرشوبڵاوی و پەرتەوازەیی، قۆڵبادان و پاشقول لە یەکدیگرتنی هێزە سیاسییەکانمان) دووبارەیە و هیچی دیکە. لە بەرامبەردا ئەوەی لەو نێوەدا زۆر گرنگە و کەس تخوونی ناکەوێ، ئاستە رووناکبیرییەکەی کوردە، کە بەداخەوە بەقەد ئاستە سیاسییەکەی، بەرپرسیارێتیی ئەم دۆخەی ئێستای دەکەوێتە ئەستۆ.
ڕووناکبیری کورد بە گشتی و بەتایبەتی ئەوانەی خۆیان وەکو رەخنەگری دەسەڵات ناودەبرد و ناودەبەن، بەوانەشەوە کە تیری رەخنەیان روو بەرەو ئۆپۆزیسیۆنە، بەهۆی کەم ئاگاییان لە دۆخی سیاسیی دنیا و ناوچەکە و سرووشتی ململانێ و جەمسەربەندییەکانی، بە هۆی تێنەگەیشتنی تەواویان لە چییەتیی ناکۆکی و بەریەککەوتنی بەرژەوەندیی هێزەکان، بەهۆی دەرک نەکردنیان بە گۆڕانەکانی نێو هەناوی سیستمی جیهانی، بە هۆی دەستەپاچەییان لە خوێندنەوەی هۆکارەکانی سەرلەنوێ دابەشبوونەوەی سەنگەر و بەرەکان و گۆڕانی هاوکێشە و هاوسەنگی هێز لە دنیا و ناوچەکە. لە هەموویشیان گرنگتر، بەهۆی کارکردنی بەردەوامیان لەسەر بچووککردنەوەی مەترسییەکانی سەر هەرێمی کوردستان لە ناکۆکییەکانی نێوان پارتی و یەکێتی/ لایەنەکانی دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن، هۆشیاریی خەڵکیان کوێر کرد و کۆمەڵگەیان بەلاڕێدا برد.
لە ماوەی نزیک بە 20 ساڵی رابردوو، بەشێکی دیار لە رووناکبیر و رەخنەگر و تیۆریسێنەکانمان، کاری سەرەکییان بووە قسەکردن لەسەر کێشە و ململانێ سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان و بە چەکی کۆن و ژەنگاویی سەردەمی شەڕی ناوخۆی سەرەتای نەوەتەکانی سەدەی رابردوو، هاتنەوە ناو شەڕی نوێی ئەم 20 ساڵەی دوایی هەرێمی کوردستان!
ڕێک بە هەمان گوتار و ئامرازی سەردەمی پێش رووخاندنی
بەعسبەعس، لەم 20 ساڵەی دوای رووخاندنی بەعس و بەتایبەتی لەم 10 بۆ 15 ساڵەی دواییدا، ئەم دەستەبژێرە هەر خەریکی تەحلیل و تەفسیر و تەئویلی شەڕەقۆچی هێزە سیاسییەکانی ئێمە بوون و بە جۆرێک خەڵکیان بە ناکۆکییە نێوخۆییەکان سەرقاڵ کرد، ئەگەر چارەکی ئەوە ئاگایان لە سیاسەت و ستراتیژ و پیلانی هەرێمایەتی لە دژی هەرێمی کوردستان بووایە، ئێستا دۆخەکە بە جۆرێکی دیکە دەبوو.
کاتێک چاوی ئەوان هەر بەر پێی خۆیان ببینێت، کاتێک ئاگاییەکەیان لە پەیوەست بە خوێندنەوەی هاوکێشەی ململانێ سیاسییەکان، هەر لە
زاخۆزاخۆوە تاوەکو
خانەقینخانەقین بڕ بکات و پەیوەست بە رەفتارناسیی سیاسیی دەوڵەتانەوە بێ سەواد و نەخوێندەوار بن، بەوەی دەوڵەتان چۆن بیر دەکەنەوە و رەفتار دەکەن. سەیر نییە لەناو هەموو ئەو گۆڕانکاری و وەرچەرخانە سیاسییە شۆکهێنەرانەی دنیا و ناوچەکە لە 10 بۆ 15 ساڵی رابردوودا، هەموو گیروگاز و ئاڵنگارییەکانی سیاسەت و دەسەڵاتیان لە ململانێی پارتی و یەکێتیدا کورت کردووەتەوە.
نەک هەر ئەوە، بەڵکو خەڵکیان لەسەر ئەوە راهێنا کە دووژمنی سەرەکیی هەرێمی کوردستان، پارتی و یەکێتین و جار جارەش بۆ پاراستنی ئاوی روویان، ناوی حیزبگەلی دیکەیان لەگەڵ زیاد دەکرد. کەچی رۆژێک بەرچاوی خەڵکیان لەوە رۆشن نەکردەوە، کە ئاخۆ لە دەرەوەی ئەو ملی یەکدی شکاندنەی حیزبەکانی ئێمە و ئەو بازاڕە سووک و داڕزاوەی سۆشیاڵ میدیای کوردی، بۆ نموونە، ئێران و تورکیا تەونی چ پیلانێک لە دژی هەرێمی کوردستان دەچنن؟ ئایا هاوکێشەی ململانێ هەرێمایەتی و جیهانییەکان و بەریەککەوتنی بەرژەوەندییەکانیان، چ کاریگەرییەکیان بەسەر داهاتووی هەرێمی کوردستان دەبێت؟ ئاخۆ هەرێمێکی بچکۆلەی بێ پشت و پەنا، کە بەشێکە لەم هاوکێشە ناوچەیی و نێودەوڵەتییە، چۆن بەر بە شەپۆل و گەردەلوول و گێژاوی ئەو ململانێیانە بگرێت و لەگەڵ خۆیاندا راینەماڵن؟
ئەوان وایان لە خەڵک گەیاند، کە هەرێمی کوردستان دوورگەیەکی دابڕاو لە دنیا، بستۆکەیەکی جوگرافیی جیاواز لە گۆی زەوی و سەرزەمینێکە لە پەراوێزی جیهاندا و هەر ئەوەندە بەسە پارتی و یەکێتی بڕوخێنن، ئیدی خێوی هیچ نەیار و دێوی هیچ دووژمنێک چاوی لەم هەرێمە نابێت و نە بارۆڤەی ناکۆکییە هەرێمایەتییەکان و نە گێژەنی ململانێ نێودەوڵەتییەکانیش بەلایدا رەت نابن! تەنانەت گەیشتبووە ئەو ئاستەی رووکەشی و بەدئاگایی و بێ سەوادییەی، کە هەندێک پێیانوابوو، هەر ئەوەی کاک (
مەسعود بارزانیمەسعود بارزانی) لە سەرۆکایەتیی هەرێمدا نەمێنێت (دیارە کەمیشیان بە رەوانشاد
مام جەلالمام جەلال نەکرد)، ئیدی خەونە نەتەوەییەکەی 100 ساڵی رابردووی (خانی و حاجی) دێتە دی!
ئەوان چونکە ئاگایان لەوە نەبوو لە دنیادا چی دەگوزەرێ، چونکە لە حیساباتی تیۆریسێنی و هزرمەندیی خۆیاندا، شوێنێکیان بۆ بایەخ و کاریگەریی هەرێمایەتی نەکردبووەوە. چونکە سەریان هەر لە 10 کتێبی رۆژگارەکانی شەڕی ناوخۆ جێمابوو، لەبەرئەوە هەموو هەڕەشە و مەترسی و ئاڵنگارییەکانی بەردەمی هەرێمی کوردستانیان لە ناکۆکیی نێوان پارتی و یەکێتی و حوکمڕانییە لۆکاڵییەکەیان (کە ئەویش لەناو خۆیدا بۆ دوو جوگرافیای تەسک و بەرتەنگ دابەش دەبێتەوە!) بچووک کردەوە. ئەمە و چش لەوەی دەسەڵاتیان تەنیا لە رەهەندی سیاسییەوە بینی و خۆیان لە رۆڵی دەسەڵاتی ئایینی و کۆمەڵایەتی بوارد و بە دەگمەن، دەنا کەسیان لەسەر کاریگەری و مەترسییەکانی ئەم دوو دەسەڵاتە بەسەر ئاراستەی رووداوەکان و سرووشتی ململانێکانی ناوخۆ و کۆنترۆڵکردنی هۆشیاریی تاک، هەڵوەستەی جدییان نەکرد.
بە کورتی و بە کوردی:
جگە لەو بەرچاوتەنگییە ئایدیۆلۆژی و کورتبینییە سیاسییەی حیزبەکان، کە ئەندام و لایەنگرانی خۆیانیان لەسەر دێواندن و دووژمنایەتیکردنی یەکدی، لەسەر تەخوین و تۆمەتبارکردنی یەکدی راهێنا و پەروەردەکرد، تا ئەو ئاستە بێزراوەی کە گوتاری میدیا و سۆشیاڵ میدیای سێبەری خۆیشیان (بڕێ جار میدیا و سۆشیاڵ میدیای فەرمیشیان!) لە بەرامبەر یەکدیدا گەیاندە ئەو ئاستە بازاڕی و نزمەی ئەمڕۆ. هاوکات ئەم گوتارە سادەگۆ و کورتبینە (لە هەندێ شوێنکاتیشدا بارگاوی بە رقی ئایدیۆلۆژی)ی نێوەندی رووناکبیریی کوردی، سیاسەتیان لە رەهەندە هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەکەی، لە ململانێی بەرژەوەندییە ناوچەیی و جیهانییەکەی بەتاڵ کردەوە و وایان لە شەقام و خەڵکی ئاسایی هەرێمی کوردستان گەیاند، کە سياسەت و ململانێی سیاسی، واتە شەڕەقۆچی پارتی و یەکێتی، یان شەڕەدەنووکی پارتی و یەکێتی لە لایەک و حیزبەکانی دیکە لە لایەکی دیکە. بەمەش هەر هەموویان هاوکاربوون لەوەی، کەوا کەم و زۆر، پیلان و پڕۆژەکانی عێراق و وڵاتە هەرێمایەتییەکان لە دژی هەرێمی کوردستان زووتر و زیاتر و وردتر ئامانجەکانیان بپێکن. تا ئەو ئاستەی، ئەمڕۆ متمانە نەک تەنیا لەنێوان حیزبەکاندا، یان لە نێوان حیزبەکان و خەڵکدا، یاخود لە نێوان حکومەت و خەڵکدا، بەڵکو لەنێوان بچووکترین گرووپی کۆمەڵایەتی و تەنانەت لەنێوان دوو کەسی سادە و ئاسایی ئەم هەرێمەشدا نەماوە!
[1]
تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!