=KTML_Bold=شوناس بۆ مانەوە=KTML_End=
#ئاسۆ عەبدوللەتیف#
هیچ بەقەد چەمکی ئازادی گرنگ نیە بۆ مرۆڤ، تەنانەت نان بەبێ ئازادی جۆرێکە لە ژەهر، سیستم و قەوارەش بەبێ روانگەی قوڵی دیموکراسی کاڵایەکی سیاسی بەسەرچوە، بۆیە دیموکراسی و دەستاودەستی دەسەڵات ماکی حوکم#ڕانیە#کی تەندروستە کە دەتوانرێت وەک فۆرمێکی مەدەنی و فەزیلەتێکی مرۆیی باڵا نوما بکرێت، لێرەشەوە ئازادی و خۆشگوزەرانی تاک دەستەبەردەکات، هەموو ئەمانە چوارچێوە گشتیەکەی لە دەوڵەتدا چێ دەبێت، لێرەدا ئیشی ئەم وتارە نیە قسە لەسەر ئه و دەوڵەتە بکات کە ئایا دەوڵەتێکی ستەمکارو دیسپۆتیزمە یان دەوڵەتێکی خۆشگوزەران، چونکە ئەگەر تەنها ئەڵمان وەک نمونەیەکی دەوڵەت وەربگرین، هەر سەردەمی نازیزم بۆ خۆی جەللادخانه و کوانوی شەڕو قەراسینه و مەقسەڵەی سەرپەراندن و هەرەشە بوو لەسەر جیهان و سەردەمێکیش ئارام و خۆشگوزەران و دیموکرات و پڕ بەرهەم، لێ چونکە چوارچێوە گشتیەکەی دەوڵەت، وجودی هەیە دەکرێت گەمە بە سەردەمەکانەوە بکرێت، بۆیە هەرگیز ئەوە راست نیە هەر لە ئێستاوە پێناسەی دەوڵەتی ئایندەی کوردستان بکرێت وەک تاریکترین و برسیترین دەوڵەت کە هێشتا سەرەتاکانی دەرنەکەوتوون.
ئه و سیستم و حوکمڕانیە، یان ئه و حیزب و قەوارانەی بانگەشەی ئازادی و کرانەوه و مافی مرۆڤ دەکەن دەبێت لەوەش تێبگەن کە دیموکراسیەت، توێکڵێکی زمانەوانی و میدیایی و گەڵتەجاڕیی نییە، یەکێکە لە پایە گرنگەکانی سیستمی دەوڵەتداری، ئەوەی لە چەند مانگی رابردوو بینیمان لە هەندێک وڵاتی وەک تورکیا، ئێران، فەرەنسا دەرەنجامی سێ جۆر سیاسەت و کولتورو جیهانبینی بوو، کە دەوڵەت دیاریکردبوو، دەرەنجامی بیرکردنەوەی خێڵەکی و ئاینی و رۆشنگەریی بوو، هەمانکات زادەی دیموکراسیەت و ستەمکاری و نەبوونی ئازادیش بوو.
ئەگەرچی ناکرێت بەراوردی وڵاتانێکی خاوەن فەرهەنگ و رێنیسانس و رۆشنگەریی وەک فەرەنسا بکەین بە هەندێ وڵاتی وەک ئێران و تورکیا، ئەسڵەن بەراوردکاریەکە هەڵەیەکی میتۆدیە، لێ بەسادەیی دەتوانین ئه و بەراوردکاریە بەکاربهێنین بۆ شرۆڤەی دۆخی سیاسی و کولتوری سێ کاراکتەری جیاواز، تاوەکو تێبگەین جیاوازیەکان چین و ئایا ئێمەی کوردیش لەم پەناو پەسێرە بچوکەدا چۆن دەتوانین بێ دەوڵەت و سیستم و فەزیلەت گەشەبکەین، وە ئایا دەکرێت ئەم قەوارە کوردیە بەم شێوەیە بمێنێتەوە لەکاتێکدا هەندێ فەزیلەت و گەشەسەندنمان زیاترە لە زۆرێک له و دەوڵەتانە.
گرنگە لە پێشدا ئەوە بزانین ئایا ئەوە سیستم و کولتورو فەرهەنگ و رۆشنگەرییە کاراکتەر بەرهەم دێنێت، یان ئەوە کاراکتەرەکانن سیستم قێزەون دەکەن و تێکی دەدەن، بەرهەمهێنانی ئەم فیگەرو کەسایەتیانە پەیوەندی بە چ ژینگه و کولتورو جیهانبینیەکەوە هەیە، ئایا ئەوەی لە ئەوروپا روو دەدات وەک شۆڕش و تازەگەری و لابردنی لەمپەرەکان و جیاکردنەوەی دەسەڵاتی کەنیسە لە بەرێوەبردن و دورخستنەوەی بنەماڵە گەورەکان لە کایەی سیاسی و حوکمرانی و هێنانە پێشەوەی ژن و رەمز و ئیلیتەکان بۆ سەرۆکایەتی هەر کاراکتەرەکان نەبوون گۆڕیویانە، بەڵام ئایا چۆن و بە چی گۆڕانکارییان دروست کرد.
فیگەرێکی وەک محمد کەبودوەندی چالاکوانی مافی مرۆڤ لە ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان، دەساڵ دەخرێتە زیندانی تاریک، دیواری زیندان دەکاتە میکانیزمی شۆڕش و روپەڕی رۆژنامە، ماندەگرێت و لەهۆش خۆی دەچێت، لە 2007 بۆ 2017 لە زیندان مێژوویەکی نوێ دەنوسێتەوە، تەنها لەبەر ئەوەی کاراکتەرێکی بێ شوناسه و بەدوای ئازدیدا وێڵه و خوازیارە کەشفی شتێک بکات، ئەم کاراکتەرە چونکە خۆی دەوڵەتی نیه و لە چوارچێوەی دەوڵەتی سەردەست دەچەوسێتەوە شەرحی حاڵی کۆمەڵگایەکی وەک ئێرانمان بۆ دەکات، کە رەعیلە یەکەمینەکانی دەوڵەتی نوێ، وەک ئیمام خومەینی، کاتی خۆی سودمەندی یەکەم بوون لە فەرهەنگ و ئازادی ئەوروپا بەتایبەتی فەرەنساو توانیان له و وڵاتانەوە تیۆریزەی فیکرو ئایدیاو جیهانبینی شۆرش و کودەتا بکەن بەسەر شای ئێراندا لە حەفتاکانی سەدەی بیستەمدا، تەنانەت سودیان لە تەکنەلۆژیای رۆژئاواییش وەرگرت، بەڵام نەیانتوانی بۆ یەک چرکە لە وڵاتەکەی خۆیاندا مومارەسەی بەهاو میکانیزمەکانی رۆژئاوا بکەن، ئێستاش تابێت ویلایەتی فەقیهو پارێزەری بەرژەوەندیەکانی رەهبەر لەبەرانبەر رەوتی ریفۆرمخوازی ساختەی ئیسڵاح تەڵەب، بەناوی دیموکراسیەتەوە دەخوازن خۆیان پیشانی دەرەوە بدەن، لەکاتێکدا باڵی کۆنزەرڤاتیڤ و نەریتخواز دەیانتوانی زۆر گۆڕانکاری ریشەیی بکەن و ئازادی و دیموکراسی باشتر فەراهەم بکەن، کاتێک کۆی کۆمەڵگایان کردۆتە تابۆی خۆیان و چۆنیان بوێت ئاوا گەمەکە تەواو دەکەن، بۆیە ئازای و کرانەوه و ریفۆرم جگە لە چیرۆکێکی میدیایی وێرانکەر هیچی تر نیە، بۆیە هەزاران کەبودوەند هێشتا لە زیندانەکاندا چاوەروانی ئایندەیەکی تاریکن و هەزاران باقرییش ئامادەن بچن دەست بخەنە دەستی تورک تاوەکو بچوکترین خەونی کوردی نەیەتەدی!
بە دیوی تورکیادا زیندانیکردنی #سەڵاحەدین دەمیرتاش# لە 4/11/2016ەوە تا ئێستا کە هەم سەرۆک پارتێکی رێگەپێدراوه و توانیان بەربەستی %10ی هەڵبژاردن تێپەرێنن و بە رەسمی بچنە پەرلەمان، هەم کوردێکی وێڵە بەدوای ئازادی ودەستە بەری ماف و کەرامەتی گەلەکەیدا، کاتێک بەبێ هۆکارێکی عەقلانی خۆی و 80 سەرۆک شارەوانی و پەرلەمانتار دەخەنە زیندان، ئەوا هیچ مانایەک بۆ ئازادی سیاسی و مافی مرۆڤ و دەوڵەتی ستەمکار نامێنێتەوە، ئەمە بەرهەمی غیابی شوناس و دەوڵەتە، غیابی ئه و چوارچێوە دەستوریەی کوردە، کە هێشتا نیەتی و پێی رەوانابینن، ئەم وێنه و دیمەنە جگە لەوەی تەفسیری سیستمێکی تاکڕەوی قاسی و فاشیزم بۆ ئێمە دەکات هیچی تر نیە، تورکیا دەتوانێت باسی ئازادی و دیموکراسی بکات بۆ تورکزمان لێ بۆ کورد بۆی نیە ئەم بانگەشەیە بکات، عەرەبیش بەهەمان شێوەیە لە عێراق، دەکرێت بە تورکیا بڵێین کراوه و مۆدێرن،لێ بۆ خۆیان، کاتێک ئەم دەوڵەتە داوای چونە ناو خێزانی یەکێتی ئەوروپا دەکات، ئەوروپی و رۆژئاواییەکان خێرا تێدەگەن تورکیا به و بیماریی و ستەمکاریەوە دژی کەمە نەتەوەکانی کورد ناکرێت بهێننە ناو جەستەی خۆیان و بۆردی ئەوروپا، لەبەر ئەوە لە تورکیا فیگەری سوڵتان، بەجارێک سیستمی تێکداوە لەلایەک گۆرانی دەڵێت و لەلایەک قورئان، دەسەڵاتدارێکی وەک ئەردوغان کە چاوی بڕیوەتە کۆمەڵگای ئیسلامی و خۆی وەک بەدیلی خەلافەتی عوسمانی و سەفەوی دەزانێت، هەموو وڵاتی کردووەتە پاوانگای خۆی و بە دڵی خۆی دەستکاری نۆرم و بەهاو سیستم و دیموکراسی دەکات، ئەم دەوڵەتە خۆی خاڵی بۆتەوە لە ماناو دەلالەتەکانی دیموکراسی، لەگەڵ ئەوەی دەیان فیگەری دیکە لە زیندانەوە خواستی ئەوەیان هەیە کە گۆڕانکاری بخوڵقێنن و کەچی سیستم رێگەی ئازادی بیروراشیان بۆ فەراهەم ناکات، بۆیە جێگای سەرسامی نیە کە ئەمانیش دژی دەوڵەتی سەربەخۆی کوردی راوەستن، و ئەگەر رانەوەستن مانایەک بۆ دەوڵەتی ستەمکار نامێنێتتەوە.
دواجار دەرکەوتنی ئیمانۆیل ماکرۆن لە کۆمەڵگای فەرەنسیدا، دوور لە بەکارهێنانی ئاین و شەرعیەتی شۆڕشگێڕی و دەستلەپشدانی حیزب و خێزانە شاهانه و ئەرستۆکراتەکانی وەک شاژنی ئەلیزێ و بیتینکور و مۆلیزو ئارنۆو داسۆو هالی دیگۆلی، هاتە ناو شانۆی سیاسەت و هیچ هێزو رەوتێکی چەپ و راست نەیتوانی بەربگرێت بە ئیرادەی ئەم گەنجە هەڵکەوتووە تەکنۆکراتە، ئەمە دەرەنجامی سیستم و دیموکراسی راستەقینەی دەوڵەتە، لە فەرەنسا سیستم فیگەری بەهێزو کەسایەتی دروست دەکات، لە وڵاتانی دیکەش (تورکیا ئێران) سیستم کەسایەتی و فیگەرە بەهێزەکان دەخنکێنێت و باسی ئازادی و دیموکراسی و هەڵبژاردنیش دەکەن، جا باسکردنی دیموکراسی لەگەڵ ئاین هێندەی تر پرۆسەی هەڵبژاردن قێزەون دەکەن و خاڵی دەکەنەوە لە هەموو دەرەنجامێکی جوان و پۆزەتیڤ.
بۆیە سەیر نیە دەوڵەتانی وەک ئێران و تورکیا راستەوخۆ دەبنە بەربەستی دروستکردنی دەوڵەتی کوردی، باسی ئەوە ناکەم ئەم دەوڵەتە کوردیە فەزیلەت و شکۆو خۆشگوزەرانی چۆنه و چۆن نیه و کێ بەرێوەی دەبات، باسی چوارچێوەیەکی دەستوری نێودەوڵەتی دەکەم کە ئەوە کرۆکی پرسەکەیە، ئەگینا ئەگەر هەندێک کەس ئەوەنە شارەزان لە خوێندنەوەی ئاینده و وادەزانن دەوڵەتی کوردی ئەگەر دروستیش بێت دەوڵەتێکی گەندەڵ و فاشی و بێ سیستم و بێ پرۆژە دەبێت، چۆن تورکیاو ئێران دەعمی ئەم دەوڵەتە ناکەن تا کورد بەره و ئه و زەلکاوە بەرن و ئەوکات بیسەلمێنن بۆ پارچەکانی تر مانەوەیان باشترە تاوەکو دەوڵەتێکی بچوکی فاشی و برسی وەکو باشوور، کەواتە ئه و هێزەی لە ئێستادا دژ دەوەستێتەوە لەگەڵ خەونی دەوڵەت، هێزگەلێکن لە جێکەوتەی جوگرافی و هەستانەوەی رۆحێکی گەوره و فەزیلەتێکی تازە ئەترسن کە ناوچەکه و رۆژهەڵاتی ناوین بگۆڕێت و نەخشی ئەوان تێک بدات، وەک چۆن دەوڵەتی ئیسرائیل خەونی زۆربەیانی زڕاندو نەخشەکەی بەتەواوی گۆڕی و تا ئێستاش وەخۆ نەکەوتونەتەوە، تەنانەت ئەوەندە بێمتمانە و جێبڕوای خۆیان نین بانکێکی زامنکراویان هەبێت بۆ پارەکانیان و رەوانەی نەکەن بۆ ئەمریکا. [1]
=KTML_Bold=تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!=KTML_End=