ئیمپراتۆریەتی کۆپی!
ئاسۆ عەبدوللەتیفئاسۆ عەبدوللەتیف
پرۆژەی وەلانانی کەمالیزم و هێنانە پێشەوەی نەزعەی دینی و ناسیۆنالیستانەی عوسمانیە نوێکان.
هەڵبژاردنە پەرلەمانی و سەرۆکایەتیەکەی تورکیا لە 24/6/2018، بە سەرکەوتنی هاوپەیمانێتی کۆمار کە بریتی بوو لە ئاک پارتی و مەهەپه و هوداپار گۆرانێک لە تورکیا دروست دەکات کە مەرج نییە گۆرانی ریشەیی و بونیادیی قووڵ بێت و خزمەتی گەشانەوه و کرانەوەی تورکیاو ئابوریەکەی بکات، راستە ئەم وێسگەیە دەسەڵاتی تورکیا بەتەواوی لە سیستمی پەرلەمانیەوە دەگوازێتەوە بۆ سیستمی سەرۆکایەتی، بەڵام مەرج نییە ئیتر پەرلەمان لە چالاکی بخرێت و تورکیا لە دەوڵەتێکی مەدەنی سیکولارەوە بکاتە دەوڵەتێکی تاریک و دینی داخراو.
ئەم ئاڵوگۆڕو هەلومەرجە سیاسیە نوێیەی تورکیا وەک چۆن ناتوانێت کۆتایی بە کەلتوری پەرلەمان و ناڕەزایەتی شەقام و پلورالیزمی حیزبی هاوچەرخ بهێنێت، هەمانکات ناشتوانێت سێبەرەکانی کەمالیزم و کێشەی کوردو قەیرانە کەڵەکەبووەکانی ناوخۆ کۆتایی پێ بهێنێت.
لە پێشدا کەمالیزم رێچکه و رێبازە، بەڵام ئەردۆغانیزم، پرۆژەی سوڵتانێکە بۆ مانەوەی خۆی، هەمانکات حەزی دینی و هەستی دەسەڵاتگەریی حیزبییە بە ئاراستەی کۆنترۆڵکردنی کایە و جومگە سەرەکیەکانی دەوڵەت، بۆیە بە ئاسانی ناتوانێت شوێنگرەوەی کەمالیزم بێت بۆ تورکیا مەگەر ئەردۆغان، کودەتای کەلتوری و ریشەیی بکات، وەک چۆن کاتی خۆی مستەفا کەمال ئەتاتورک ئەمەی کرد و هات دەستکاری، ئەلفباو شوێنی ئاین و مزگەوت و بەهاکانی رابردوی خەڵکی کرد، ئەمە دەری دەخات بە ئاسانی ئەردۆگان ناتوانێت زیهنیەتی تورک و فەزای تورکیا پاک بکاتەوە لە کەلتوری نەوەد ساڵەی ئەتاتورک و رێچکه و رێبازو نۆرم و بەهاکانی بخاتە دەرەوەی مێژوو، هێشتا وێنەی کەمال ئەتاتورکی باوکی رۆحی تورکان بە ژووری کۆبونەوە فەرمیەکانی ئەردۆغانەوە هەڵواسراوه و ئەلفبای ئیسلامی لەدەرەوەی مێژووه و مزگەوت رۆڵی نیە و خودی ئەردۆغانیش بە شەرمەوە تەوزیفی شەعیرە ئیسلامیەکان دەکات، بۆیە بیرکردنەوە لەوەی تورکیا ئیدی بۆ ئەردۆغان و ئاکەپە دەبێتە دەوڵەتێکی ئاسان و بێ کێشه و گرێ و گۆڵ هەڵەیە، بگرە لە ئێستاوە ئەرکەکانی ئەم سوڵتانە کۆپییە قورسترە، هێڵەکانی کارکردنی شەقام و ئۆپۆزسیۆنی جددی و حیزبی نوێ دەرکەوتوون و دەزانرێت کێ لەگەڵ ئازادیە سیاسیەکان و مافی مرۆڤ و سیکولاریزمدایه و کێش لەگەڵ بەرەی گورگە بۆرەکان و توندرەویی نەژادی و دینی و خەلافەتدا ئاوێزانە.
ئینجا پەرلەمان راستە بەپێی دەستوور ئه و رۆڵەی جارانی نامێنێت، وەلێ دەزگایەکی بەرکاره و دەیان یاساو بریارو کۆدەنگی دیسان دەبێت لە پەرلەمانەوە فۆرمەڵە بکرێت و بگرە شەڕی گەرمی ئایدۆلۆژی و سیاسی و جڤاکی و نەتەوەیی دێتەوە ناو پەرلەمان، ئیتر تا چ رادەیەک کاری پێدەکرێت یان نا ئەوە پرسێکی ترە، خۆ ئەگەر هەر کاریشی پێ نەکرێت ئەوا شەقامەکان دەبنە پەرلەمان و ناوەندی نارەزایەتی خەڵکی و چالاکی پارتەکان دژی ستەمکاری و بەرتەسککردنەوه و راوەدونانەکانی دەسەڵات و ئەمەش دەرهاوێشتەی خراپتری دەبێت لە پەرلەمان.
لە ئێستاوە تورکیا کۆپیەکی لاوازی ئیمپراتۆریەتی عوسمانیەکانه و وا خۆی نمایش دەکات، ئەردۆغان شانازی بەم رۆژەوە دەکرد کە وەک کەسی یەکەمی دەوڵەت وێنابکرێت و خەونی زیندووکردنەوەی خەلافەت وە ئەستۆبگرێت و بەهەشتێک بۆ تورکەکان چێ بکات و ئەمەش بە پشتیوانی چەندین دەوڵەت و رێکخراوی سەلەفی و ئاینی و سوننی ناوچەکە و بەتایبەتی ئیخوان موسلیمین و حەماسی فەلەستین، بەڵام کۆپی ئیمپراتۆرێکی کۆن دەبێت چ کاراییەکی هەبێت، بەبێ بنەمای قوڵی فەرمانرەوایی خەلیفه و سوڵتانەکان، بەبێ زەمینەی لەباری شەرعیەتە کەلتوری و مێژوویی و دینیەکەی جاران، ئێستا تورکیا کە لەبەردەم تاقیکردنەوەی ڤێرژنی کۆپیەکی تازەدایە بەخۆی بزانێت یان نا ئاسان نییە بۆی، چونکە ئەم ڤێرژنە دەبێت خۆی بگونجێنێت لەگەڵ شەپۆلەکانی ناوخۆو باهۆزەکانی دەرەوه و قورسایی شکستی ئابوریی،
تاچەند ئەم کۆپیە دەتوانێت بەرانبەر بە هێزە رەسەن و ئۆرجیناڵەکانی تورکیاو ناوچەکە بوەستێتەوە؟
لە سەرەتادا بۆ دۆزی کورد، ئەم دەسەڵاتە کۆپییە دوچاری ئیشکالیەت و دژواریی سەخت دەبێتەوە، چونکە ئەوەتا لەبەردەم هێزێکی رەسەنی دیموکراتی خۆرسکدا، کە جەماوەرو هێزو مێژوو کەلتورو زمانی خۆی هەیه و بە ئاسانی پاشەکشە بۆ کۆپیەکان ناکات، رەسەنایەتیەک توانیویەتی 25 ژنە کاراکتەری بە ئیرادە بکاتە نوێنەری خۆی بۆ پەرلەمان و سەرۆکەکەی لە زیندانەوە رکابەرییەکی توندی سەرۆک بکات و بە ئاسانی چۆک دانەدەن بۆ فاشیزمی ئاینی، ئەم کۆپیە توانستی چارەسەرکردنی ریشەیی کێشەکانی باکوری کوردستانی نیە بە پشت بەستن بە تیۆرو ئەزموونی رابردووی ئەم دەسەڵاتە، کورد لە رێگەی هەدەپەوە هۆشیاریی و ئیرادەیەکی گەورەتری بەدەست هێناوە ئەمجارە، بڕینی بەندی دەستووری %10 و بەدەستهێنانی 67 کورسی پەرلەمان و زیادکردنی کورسیەکان، خستنەگەڕی توانستەکانی زیندان، راکێشانی هەستی تورکە عاقڵمەندەکان بۆ دۆزی کورد، هەموو ئەمانە مۆتیڤێکی تری بەخشیوەتە باکور بۆ پێداگریی لەسەر پرۆژەی چارەسەریی، لەلایەکی ترەوە ئیمراڵی، قەندیل، هەدەپە یەکێکە لە تەحەدیاتە گەورەکانی بەردەم ئەم ئیمپراتۆرە کۆپییە، ئەم رۆحیەتەش وادەکات زێدەتر لە جاران هەست بکەن وەک نەتەوەی دووەم پێویستە بناسرێن و دان بنرێت بە ماف و ئازادیەکان و خواستەکانیان و چیتر دایکان رەشپۆش نەکرێن و کۆتایی بە رەشەکوژیەکان بهێنرێت کە لە کۆمەڵکوژی دێرسیمەوە درێژبۆتەوە تا ئێستای ئامەدو رۆبۆسکی و شێرناخ.
بیرمان نەچێت لە 18/11/2012 ئۆج ئالان لە ئیمرالیەوە مانگرتنە سەرتاسەریەکانی زیندانی وەستاند کە خەریک بوو تورکیا بە چۆکدا بهێنێت و بەتەواوی گەل هاتبونە سەرجادە، بەمەش ئۆج ئالان سەلماندی موخاتیبی یەکەمی دۆزگەری کوردە، باکوریەکانیش بە گوێی سەرۆکیان کردو ئه و چەند وشەیەی کە وەک پەیام بە براکەیدا گەیاندیە شەقام، رای سیاسیەکانی گۆری و توندوتیژی نەماو ئەوکات ئیدی ئۆردوغان هەستیکرد ئەوەی زیندانیکراوە کەسێکی سادە نیه و بەڵکو سەرکردەیەکی کاریزمیه و پێویستە دانوستانی لەتەک بکرێت، ئێستاش ئەگەر دۆخ بە تەواوی تێک بچێت ئەوەی کە پەنای بۆ دەبرێت ئه و کاراکتەرەی ئیمراڵیه و ئیمپراتۆریەتی کۆپی دەبێت ئیتر بیر لە دیالۆگ و کرانەوه و ئاشتەوایی جددی بکاتەوە لەبری ئەڵتەرناتیڤی زیندان و هەرەشه و بەرتەسککردنەوەی ئازادیەکان و لەشکرکێشی، ناکرێت زیندانەکان هەمیشە ئاوەدان و شەقامەکان جمەیان بێت لە نارەزایەتی، لەکاتێکدا ئابوری تورکیا هەرگیز بەرگەی ئەم کێشانە ناگرێت، بزانین ئیمپراتۆری کۆپی چی دەکات لەکارتەکانی بەردەستی و جوڵەی یەکەمی چی دەبێت؟
[1]
تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!