=KTML_Bold=بەیاننامەی 11ی ئازاری 1970... هەڵەبجه و میساقی یەکەم کۆڕەوی سیاسی!=KTML_End=
#ئاسۆ عەبدوللەتیف#
یەکەم میساقی سیاسی و یاسایی و بەڵگەی تاوان و ئاوارەبوون و کۆڕەوی سیاسی لە مێژووی نوێماندا، یەکەم تاقیکردنەوە بە چەکی مۆدێرنی ناپاڵم لەسەر شارێکی زیندووی وەک هەڵەبجە کە گەورەترین قەزای ناو خەریتەی سیاسی و ئەتنۆگرافی و دیمۆگرافی عێراق بوو، کە دەیان کوژراوو برینداری لێکەوتەوە، مێژوو بریتیە لە 26/4/1974، بکەر، بریتیە لە فاشیستە قەومیەکان و بەعسیە نوێگەرەکان!
بۆچی هەڵەبجە له و ساڵەدا کرایە قوربانی؟
دیارە ساڵی حەفتاکان بۆ هەڵەبجە دەکرێت بە ساڵەکانی درەوشانەوەی هەستی نەتەوایەتی و نیشتیمانپەروەریی و شۆڕشگێڕی و ئەدەبی بەرگری و بەرهەمهێنانی ئیرادەی گەلێکی بێدەوڵەت ناوزەد بکرێت، ئه و هەستە بەرگریی و قارەمانێتیەی کە لە هەڵەبجەی حەفتاکاندا وێناکرابوو، لە کەم شوێن بەدیدەکرا، ئەوکات هێشتا بۆ کورد دەریچەیەکی خێرو شەبەنگێکی ئازادیخوازانە بەدی دەکرا لە عێراق و کوردستان، بەڵام هەڵوەشاندنەوەی بەیاننامەی 11ی ئازاری 1970 و ژێر پێ خستنی داواکارییەکانی کوردو نسکۆی شۆڕشی ئەیلول و دیسان هەڵگیرساندنەوەی شۆڕشی گوڵان و دەنگی یەکەمین تفەنگ و مەفرەزە سەرەتاییەکانی شۆڕشی نوێ لە هەڵەبجه و قەڵادزێ، وایکرد هەڵەبجە بە تەواوی لە شارێکی ئەدەبی و شیعرییەوە بێتە شارێکی سیاسی و سیمبولێک بۆ خەبات و بەرگری و خۆپیشاندان، کە لە مێژووی بزوتنەوەی رزگاریخوازی کوردیدا نادیدە ناگیرێت و لاپەڕەیەکە پێویستە بە هێواشی هەڵ بدرێتەوه و گۆشەنیگای نوێی لێ بەرهەم بهێنرێت.
لەگەڵ سیاسی بوونی ئەم شاره و دیمۆگرافیاکەی و جێکەوتە سیاسیەکەی وەک سیمبولی ناسیۆنالیزمی کورد، بەعس وەک شارێک کە دیدگای فیکریی شۆڕشێکە، هەڵیبژارد بۆ کۆتاییهاتنی جەستە گەورەکە و تۆڵەکردنەوە لە گوتارو لە هەیبەتی کورد، واتە بەعس سرینەوەی مۆرک و شوناسی شاری هەڵەبجەی بەستەوە بە سرینەوەی مۆرک و شوناسی نەتەوایەتی کوردەوە، ئەمەش بە بۆمبارانکردنی لە ماوەی تەنها دوو رۆژی ساڵی 1974 کە دواتر شاری قەڵادزێشی هاتە سەر و بەتەواوی ئه و دوو شارەی دووچاری ماڵوێرانی کرد.
پاش بۆمب و ناپاڵمەکانی رژێم بۆ هەڵەبجه و قەڵادزێ و ئاوارەبوونی خەڵکەکەی بۆ ئێران و ئۆردوگاکانی پاوه و سەریاس و ئەنزەل، لە سنوری قەڵادزێش بۆ پیرانشەهرو سەردەشت و بانه و مەریوان، هەڵەبجە وەک مەڵبەندێکی رووناکبیری و سیاسی و فەرهەنگی زیاتر پەرەی سەند و ناسێنرا و یەکێک بوو له و شارانەی کە ناوێکی دیارو پێگەیەکی شایستەی هەبوو لە پانتایی سیاسی و فەرهەنگ و ئەدەبیاتی شۆڕشگێریدا، بە شارێکی کۆمەڵایەتی و سیاسی ئەژمار ئەکرا و لە رووی میواندۆستی و خزمەتگۆییشەوە بەناوبانگ بوو، قەڵادزەش بە حوکمی جێکەوتەی ناوچەکه و کوانوی شۆڕش و هاوسێی زنجیرە چیاکانی قەندیل و گواستنەوەی زانکۆی #سلێمانی# بۆ ئه و دەڤەرە هەمیشە بەعسی خستبووە حاڵەتی ترس و بەدگومانیەوە.
ئه و بۆردومانەی هەڵەبجەش لە پاش بۆردومانی قەڵادزە دێت کە زیاتر لە 160 شەهیدو 200 برینداری لێکەوتەوە، کە دەرەنجامی هەڵوەشاندنەوەی رێککەوتننامەی 11 ی ئازاری 1970 بوو لەلایەن رژێمی بەعس کە پاش چوارساڵ ئه و رێککەوتنە بە نسکۆی شۆڕش و ئاوارەبوونی هەزاران خێزان کۆتایی هات و رێکەوتن نامەی شومی جەزائیر مۆرکرا لەلایەن شای ئێران و سەدام حسین و هەواری بۆمیدیەنەوە، کە کورد هەر مایەوه و هەرسێ رژێمەکە ئێستا کۆتاییان هاتووە!
ئەوە یەکەمین بەرکەوتنی تراژیدیانە بوو بۆهەڵەبجەییەکان و خوێندکاران و خزمانی قەڵادزێ و حەرەمی زانکۆی کوردی کە بەداخەوە کەمترین تیشکی ئەخرێتە سەر لەلایەن ناوەندە ئەکادیمیەکانەوە، ئیدی چیرۆکی خوێن و کولەمەرگی دەستی پێکردو بەدرێژایی چەندین دەیە هەڵەبجه و قەڵادزێ وەکو شارانێکی پەراوێزو دژە حکومەت ناسێنران، بەمانایەکی دیکە کارەسات و بۆردومانی 24 و 26/4/1974 دەرخەری ئەوەیە کە هەڵەبجە و قەڵادزێ وەک دو شاری یاخی و سەرکەش تەماشاکراوه و بە سەری شۆڕش و رۆحی کوردایەتی وێناکراوە بۆیە هەمیشە نەیاران ویستویانە ئه و سەرە بشکێنن یان هەر لەناوی بەرن، ئەگینا لە رووی جوگرافیەوە هەڵەبجه و قەڵادزە دوورن لە یەکەوه و نزیکایەتی ئه و دو شارەش تەنها لە رووی رۆحی و هەستی نیشتیمانپەروەریەوە بووه و ئامانجەکانی بەعسیش زۆر روون و ئاشکرا بوون.
بەڵام چیتر نابێت بەدیار تراژیدیاکانەوە دابنیشین، چیتر نابێت چیرۆکی مەرگ بمانوەستێنێت، هەڵەبجە ئیدی پارێزگایه و پێویستە خۆی بنیادبنێتەوە، ئەمە کەمترین وەفایە بۆ رۆحی شەهیدان و ئاسودەکردنی دانیشتوانی هەڵەبجە و دەبێت گشت لایەک ئەوە بزانن هەڵەبجە نەک قوڵاییەکی تراژیدیانەی کیمیاییباران، بەڵکو قوڵاییەکی سیاسی و مێژووییشی هەیە و هەمیشە بەعس و نەیارانی بزوتنەوەی رزگاریخوازی کوردی وەک ناوەندی شۆڕش و بەرگری سەیری هەڵەبجەیان کردوه و سڵیان لە رۆحی بەرگری ئەوشارە کردووەتەوە.
کەواتە ئەم روداوە مێژوویە ئەگەر بە میساق و بەڵگەیەکی سیاسی وەری بگرین لەگەڵ کۆی بەڵگەکانی تر تا دەگات بە مێژووی کیمیابارانی ئەم شارە، پێویستە وا بەئاسانی ونی نەکەین لەناو تەپ و تۆزی ئایدۆلۆژیاو حیزب و ململانێ حیزبیەکاندا، هەڵەبجە پێویستی بەوە هەیە بنەماکانی شاری تێدا کۆبکرێتەوە بەره و وەحدەی مەرکەزی بروات، نەک بیری خێڵ و تیره و و مۆرکی لۆکاڵی و حیزبی تێدا زیندوو بکرێتەوە، هەڵەبجە مەکۆی شیعری موقاومەت و ئەدەبی باڵاو لانکەی بەگزادەکانی جاف و گۆران و چەندین تیره و هۆزو قەبیله و بەرەبابی سیاسی و کۆمەڵایەتی و مەعریفی بووە لە رابردوو، ئێستا ئەوانە دەبێ هەوێنی پێکهێنانی شاربن نەک پارچە پارچەکردنی شار، وەرنە دەرەوەی هۆڵەکان و واز لە دروشم و سەفسەتەی میدیایی و دیداری بچوک بهێنین و چیتر رازی مەبن لە بەردەم فلێکسە ساردوسڕەکان و چوار میوان و سینیەک چکلێتدا دروشمی کۆن دووبارە بکەنەوە، شار وادروست نابێت، وەرن چەندین شوێنەوارو ئاسارو گردو تەپۆڵکه و جێنزرگه و مزگەوت و تەکیه و گەڕەکی کۆن و ماڵی پاشاو کۆڵان و پلوسک و کاریتەی هەیوانە کۆنەکان بپارێزن و بیکەنە مۆزه و شوێنەواری گرنگ، چونکە گەشتیاران له و رێگەیەوە شار دەناسن و شاریش لە دنیای هاوچەرخ بەم شێوەیە گەورە دەکرێت و زیندوو دەمێنێتەوە. [1]
=KTML_Bold=تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!=KTML_End=