موقتەداو مەهدی و کێشەی کورد
ئاسۆ عەبدوللەتیفئاسۆ عەبدوللەتیف

ئه و زاراوەیە راست نییە کە دەوترێت شیعەکانی عێراق چونکە لە بنەرەتدا شیعەکان یەک ئیمام و بەرەباب و هێز و تایپ نین، دەبێت بوترێت شیعە لە عێراق دا، ئەم شیعانه ‌وەک مەزهەب و هێڵی ئیشکردنی سیاسی و رێکخراوەیی، تێکەڵەیەکن لە بیری شیعەگەرێتی و خۆشویستنی ئال و بەیتی ئیمام و فاتیمه و زەهراو نەتەوەپەرستی سادە و دیدی ئاینی و لیبراڵمەزهەب و سیکولار، شیعە هەیە بەعسییه و شیعە هەیە عەلمانییه و شیعەش هەیە هەتا بڵێی تەقلیدیی و توندو حیزبوڵایی و شۆرشگێڕیی، شیعەی فارس و کوردو تورکمانیش هەیە، بۆیە ئەوە راستە کە خۆپیشاندانەکان لە عێراقدا یەک ئاراستە دیاری نەکردووه و بگرە فرە ئاست و فرە رەهەندە.

پاشان بەم شیعانەی عێراق ناڵێن ئاخوندو ئاینپەرێزو مەزهەبی و ڤەندەمێنتاڵ، هەندێ کات پێیان دەڵێن مەزهەبدۆست و لیبراڵیست و دیموکراتخواز، زۆربەیان عەمامە بەسەرو دەرچووی حەوزەی عیلمی و رۆحانی و ئیمامزادەنین و نەچوونەتە ژێرباری کۆتوبەندی ئاینی و مەزهەبی دوانزە ئیمامەکەوە، تەنانەت مەرجەعی شیعی عێراقی کە عەلی سیستانی سەرۆکاریی دەکات و ئێستاش محمدی کوڕی کردۆتە جێنشینی خۆی، راستە وا خۆیان دەردەخەن کە تەواو نەجەفی و کەربەلایی و سەربەخۆن، بەڵام وابەستەن بە سیاسەت و کۆدی ئیشکردنی شیعەی حوکمرانی ئێران و خودی سیستانیش رەچەڵەکێکی ئێرانی و ناوچەی سستان و بلوجستانی هەیە نەک عێراقی عەرەبی، خۆیان دەڵێن نەچوینەتە ژێر هەیمەنەی ویلایەتی فەقیهی ئێرانیەوە، لێ لە دەرەنجامدا ئێران یەکلاییکەرەوەی کێشەکانیانە.

شیعەی حوکمرانی عێراقی، وەک تەواوی مەزهەب و ئاین و ئاینزاو پێکهاتەکان، خاوەنی هیچ روانگەیەکی سیاسی و دینی و جددی نین بەبێ، دوو دەوڵەتی سەرەکی و دوو کاراکتەریی ناو شانۆ گەورەکە ئەمریکاو ئێرانئەم شیعانەی عێراق وازیان لێ بهێنن نە ریفۆرمیان دەوێت نە گۆرانکاریی، تەنها پاکتاوی یەکترییان دەوێت، چونکە رەچەڵەکی خوێنینی ئەمانە چۆتەوە سەر ریشەی مێژوویی یەزیدو ئەشتەرو حەسەن و حسێن و تاریقی کوری زیادو یارانیان کە چیان بە یەکدیی کرد!؟

ئەم شیعانەی عێراق چونکە بێ رەمزو بێ پرۆژەن، خەریکی یەکتریی گۆرینی خۆیانن و ئەوەی دەیانەوێت نە شۆڕشە و نە گۆرانکاری و نە دەستکاری سیستم و حوکم، کەمێک لەم دۆخە باشترو ئارامتریان دەوێت بۆ پاراستنی خۆیان و بەرژەوەندیەکانیان، ئه و بەرژەوەندیانەی لە دوای کەوتنی بەعس کەوتن بەسەریداو مەستی کردوون تا ئێستاو ئەوەی دروستیان کردووە، یاساو رێسا نییە، بەڵکو سەدان فیرقه و میلیشیاتی حەشدی شەعبیه و ئەمەی لێ دەرچوە کە ئێستا هەیە.

ئەگینا ئەوەی روو ئەدات و چەند ساڵێکە دووبارەی دەکەنەوە، هیچ نییە جگە لە بێسەروبەریی و پەرتەوازەیی ، لە 2003 ەوە سیستمێک و رژێمێکی سوننی و نەتەوەگەرای فاشی مەرکەزیی کۆتایی هاتووە و سیستمێکی شیعی نامەرکەزیی شوێنی گرتۆتەوە، بانگەشەی دیموکراسی و ئازادیی و خۆشگوزەرانی بۆ ئەم عێراقە، ئاوبێژانه و ئەمریکاو ئێرانیش دەیزانن، بەردەوام ئەم عێراقە لەبەردەم فاشیزم و ناسیۆنالیزمێکی توندرەوی ئاینیدا وەستاوه و لە هەربارو زروفێکدا بێت کودەتایەک دەقەومێ، ئیتر ئەم کودەتایە ئێران بیکات یان ئەمریکا ئەگەرێکی بەردەستە!

شیعەی ئێران، بەتایبەتی حەوزەی قوم ویلایەتی فەقیهی رابەر، ساڵەهای ساڵە وەک هەویر شیعەی عێراقیان شێلاوه و باش دەزانن چیان لێ دروست دەکەن، ئەم رەمزە تازانەی عێراق، بەرهەمی سوپاو فەیلەقەکانی بەدرو مەهدی و قودس و سەرایاو سریە پاسداریە سەربازیەکانی ئێرانن، نەک بەرهەمی زانینگه و حەوزە فیکریی و ستراتیژیەکانی قوم و تاران، بۆیە شانزە ساڵە فەزایەکی سەربازی و میلیتارییان سەپاندوە بەسەر عێراقدا لەبری فەزای چاکسازی و ریفۆرمی خوێندنی زانکۆیی و ئازادی بیروباوەرو میدیایی.

کەسایەتیەکی وەکو موقتەدایان تا ئه و شوێنە دەوێت کە دەستکاری گۆمەکە بکات و بیشڵەقێنێت نەک خۆی بێتە مەلەوانی سەرەکی و پاڵەوانی دەرکەوتوو، ناشیانەوێت بێتە رەمزی هەستانەوەی شۆڕشی نوێی تەحریرو گەنجانی سەرشەقام، ئەوەی روو ئەدات لە بەغداد بەبێ ئێران رووی نەداوه و رووش نادات، بەڵام ئێران گەرەکیەتی تەتەڵەی دووبارەی باراشەکە بکاتەوه و بەرد لە هەرزن و پووش لە زیخ جیاکاتەوە، بەواتایەکی تر شیعەی بەهێزو دیسپلینکراو جیابکاتەوە لە شیعەی بە ئەمریکیکراو!

دروشمی ریفۆرم و چاکسازیی و چارەسەرکردنی قەیرانەکان لای موقتەدا چەندین ساڵە ئارگۆمێنت و بازاری گەرمه و نەماندی سەرەتایەکی ئه و ریفۆرمەمومارەسە بکرێت و وەدی بێت، هەندێ شرۆڤەکار وایان هەست دەکرد موقتەدا شەڕێک هەڵدەگیرسێنێت لە ناوچەی سەوزو کەربەلایەکی تر دروست دەکات بەڵام وەهم دەرچوو، تەنانەت حکومەتە تەکنۆکراتەکەش هەر وەهم بوو، دانانی وەزیر بە سیڤی هەر وەهم بوو، ئەم عێراقە بە تەعین و ئەمری واقیع بەرێوە دەچێت لەلایەن وەلی ئەمرەکانیەوە،ئەم کاراکتەرە پێشووتر بە دنەدانی خۆپیشاندانی ملیۆنی رۆڵێکی سیاسی و پاڵەوانی گێڕا بۆ سەرلەنوێ پێدانەوەی شکۆ بە خۆی و کوتلەکەی و ئینجا شیعەکان، ئه و کاریکرد بۆ بنیادنانەوەی گوتاری شکستخواردوی حوکمرانی تازەی شیعەکان کە بەهۆی داعشداعش و قەیرانی ئابوریەوە بەره و شکستی یەکجاری هەنگاوی دەنا، هەمانکات کاریکرد بۆ رێگریکردن لە گروپگەلی حەشدو میلیشیای شیعەی دەوری مالیکی و عامری کە کودەتای عەسکەری ئەنجام نەدەن بەسەر شەرعیەتی حیزبی دەعوه و حکومەتەکەی ئەوکاتی حەیدەر عەبادیدا کە سیستانی وەک مەرجەعێکی گەورە بەتەواوی پشتگیری دەکرد، ئێستا ئیتر ئەم کارته و هەمان گوشار بۆ ئەم سەردەمە ناخوات، ئەبێ موقتەدا بێدەنگ بکرێت، لەکاتێکدا سەرەداوەکانی حوکم و هاوکێشەکان گۆراون و ئەمریکا بەتەواوی دەتوانێت شیعەی خۆی بەکار بهێنێت وەک چۆن کوتلەی کوردو سوننەکان بەکار دەهێنێت.

بەم شێوەیە نە ریفۆرم دەکرێت و نە چاکسازیی، ئەم ئیشکالیەتەی سەدر لە سەرەتاوە دیاربوو نە فیکر بوو نە دیدی نوێ و نە چارەسەرکردنی قەیران و یەکلاییکردنەوەی کێشەی تائیفیەت، کێشەکە سەدریش نیە بەتەنها بەڵکو کێشەی ئێرانە بە پلەی یەکەم و پاشان ئەمریکا، کە بەناوی دیموکراسیەت و کۆنسێبتەکانیەوە ئەم عێراقە ناشیرینەی بۆ دیزاین کردین، کورد دەبێت لە دەستکاری و هەمواری دەستووردا سازش نەکات و تێکەڵی ململانێی شیعە جۆراوجۆرەکان نەبێت و باوەر بەم مانۆڕە کلاسیکیانەی شیعە نەهێنێت بۆ لابردنی عادل عەبدول مەهدی و گۆڕینی پایەکانی حوکم لە ئێستادا، چونکە ئەم حکومەتە بۆ کورد رەنگە باشترین دەرفەتی مێژویی بێت تا فۆرمەڵەی سیاسی و دەستوریی و فیدراڵی خۆی بکاتەوە و مافەکانی دەستەبەربکات، لە دەرەنجامدا کەسیان لە مەهدی باشتر نابن بۆ کورد [1]

تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!