ناونیشانی بابەت: جەنگی ئیسرائیل و بەرەی مقاوەمە لەماوەی یەک ساڵدا
ناوی نووسەر: #تەحسین وسو عەبدوڵڵا#

“جەنگی تەکنەلۆژیا بەرامبەر ئایدۆلۆژیا”

“پێشەکی”
ساڵێک لەمەوبەر؛ حەماس لە ڕێگەی هێرشێکی سەبازیی زەمینییەوە بۆ سەر ئیسرائیل دەرگای کردەوە بۆ ئەوەی ناوچەکە بەرەو ڕووی جەنگێکی فراوانتر لە جەنگی حەماس – ئیسرائیل ببێتەوە. ئەگەرچی زۆر هەوڵدرا ئەم بەرەی ئەم جەنگە فراوان نەبێت، بەتایبەتی لەسەر ئاستی ناوچەیی و نێودەوڵەتی، بەڵام هەر زوو دیار بوو کە ئەمە وەک زنجیرەیەک وایە دەبێت ناوچەکە بەتایبەتی هەموو ئەو دەوڵەت یان گرووپانەی خۆیان بە بەشێک لەبەرەی مقاوەمە دەزانن بە ویستی خۆیان بێت یان بە ناچاری بێ دەبێت ببنە بەشێک لە جەنگەکە. سەرەڕای ئەوەی پێشبینییەکان بەو جۆرە نەبوون کە ئێستا ناوچەکە تێیدایە، لەبەر ئەوەی بەرەی مقاوەمە بە سەرکردایەتی کۆماری ئیسلامی ئێران لەو بڕوایە دابوون کە ئیسرائیل ناتوانێت لە یەک کاتدا لەگەڵ ئەو هەموو نەیارە بجەنگێت، بەڵام ڕێک پێچەوانەی ئەم گریمانەیە دەرچوو. جەنگەکە بەشێوەیەکی دراماتیکی خەریکی بەرەی جەنگەکە فراوان دەبێت، بە جۆرێک کە دەوڵەتان ڕاستەوخۆ بەشداری ناکەن بەڵکو ئەو گرووپانە بەشداری دەکەن کە خۆیان بە دژ و نەیاری ئیسرائیل دەزانن، لەوانە ئەوەی لە لوبنان بەدی دەکرێت لە ئێستادا، پێشبینی دەکرێت گرووپە وەلائیەکانی دیکە لە سوریا، یەمەن و ئێراقیش بەشێوەیەکی کردەیی ببنە بەشێک لە جەنگەکە، چونکە ئێران ککە خۆی بە سەرکردایەتی بەرەی مقاوەمە دەزانێت تا کۆتایی ڕێگاکە هەموو هەوڵەکانی دەخاتە گەڕ بۆ ئەوەی جەنگەکە بەشێوەیەکی ڕاستەوخۆ لەخۆی دوور بخاتەوە (واتە جەنگەکە نەچێتە نێوخۆیی ئێرانەوە).

“هەڕەشەکانی بەرەی مقاوەمە و گورزە کوشندەکانی ئیسرائیل”
بەرەی مقاوەمە (تاران)، لەسەرەتادا هەڕەشەی ئەوەی لە ئیسرائیل دەکرد کە ئیدی ئەوان (کە مەبەستی خۆی و گرووپە وەلائییەکانی بوو) دەتوانن ئیسرائیل بوەستێنن لە ڕێگەی وەشاندنی زەبری کوشندە، لەبەر ئەوەی ئەوان خاوەن هاوپەیمانێتێییەکی ناوچەیی فراوانن بەشێوەیەک هەموو گرووپە شیعە مەزهەبییەکانی لە چوارچێوەی ئەم بەرەیە کۆ کردۆتەوە، بۆ ئەوەی بتوانێت لە بەرامبەر هەڕەشە و هێرشەکانی تەلئەبیب بوەستێتەوە، بەڵام ئەوەی تا ئێستا بەدی دەکرێت لەگەڵ ناوەڕۆکی ئەو هەڕەشانە یەک ناگرێتەوە بەڵکو هێرشەکانی ئیران بۆ سەر ئیسرائیل جا چ خۆی یان گرووپە وەلائییەکانی ئەنجامی دەدەن، هەرگیز ناتوانرێت بەراورد بکرێت لەگەڵ گورزە کوشندەکانی ئێسرائیل کە لە ماوەی حەوت مانگی ڕابردوو لە بەرەی مقاوەمەی داوە.

لەلایەکی دیکەوە هەمشیە لە ڕێگەی دروشمە ئایدۆلۆجی و ئایینی و مەزهەبییەکان دەیانویست ئیسرائیل بترسێنن، بەڵام ئیسرائیل لە ڕێگەی ئەو هێزە سەربازییە پێشکەوتووەی پشت ئەستوور بە تەکنیکی سەربازیی زۆر پێشکەوتوو هەموو خەون و خەیاڵی ئایدۆلۆجی بەرەی مقاوەمەی وردوخاش کرد و توانی کۆد سەرەکییەکان و فیگەرە دیارەکانی بەرەی مقاوەمە لە ناوچەکە بکاتە ئامانج، لە بزوتنەوەی حەماس و هەمیش لە حیزبوللا، بە جۆرێک کە ئیدی ئەوەی لە ماوەی شەش مانگی ڕابردوو تەلئەبیب لە دژی بەرەی مقاوەمە لەسەرووی هەمووشیانەوە ئێران ئەنجامیدا، هەمووانی تووشی سڕ بوون (مت بوون) کرد. چاوەڕوان دەکرێت هەڵمەتی بە ئامانج گرتنی سەرکردە دیارەکانی بەرەی مقاوەمە بەردەوامی هەبێت لەلایەن ئیسرائیلەوە بەتایبەت سەرکردەی گرووپە وەلائیەکان.

“ڕووداوەکانی ئەم دواییەی لوبنان سرووشتی ناکۆکی و ململانێی لە ناوچەکە گۆڕی”
ڕووداوە مەیدانییەکانی ئەم دواییە لە ڕووبەڕووبوونەوەکانی نێوان ئیسرائیل و حزبوڵای لوبنان، چەندین ڕاستییان خستەڕوو و تایبەتمەندییەکانی قۆناغی داهاتووی ململانێی بەردەوامی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و سرووشتی گۆڕانکارییە سیاسییەکانی داهاتوویان خستەڕوو بە ئامانجگرتنی سەرکردایەتی باڵای سیاسی و سەربازی و ئەمنی حزبوڵڵا و دزەکردنی ئەمنی ژێرخانی تۆڕی پەیوەندییەکان و ئامرازەکانی پەیوەندی نێوان سەرکردەکانی و کادیرە ڕێکخراوەییەکان و تەقینەوەی پەیجەرە ڕادیۆییەکان، کە بووە هۆی کوژران و برینداربوون وکەمئەندامکردنی هەزاران چەکداری حیزبوللا، لە هەمان کاتدا لێدان و ئامانجکردنی شوێنە سەربازییەکان، سەکۆ و کۆگاکانی موشەکی بالیستیکی دوور مەودا، و شوێنی چەک و ئامێرە قورسەکان.

پڕۆسەی بەئامانجگرتن حەسەن نەسروڵڵا ئەمینداری گشتیی ئەو حیزبە، کاریگەری دەخاتە سەر سرووشتی گۆڕەپانی سیاسی لوبنان و ئەو گۆڕانکارییە بەرجەستەیانەی کە لەسەر ئەرزی واقعدا بەدوای خۆیدا دێن، ئەمەش بەهۆی ئەو گرنگییە سەرەکییەی کە ڕێژیمی ئێران و ڕژێمەکەی دامودەزگا ئەمنییەکان و سەربازییەکان پشتیان پێ بەستبوو لە بەهێزکردنی ڕۆڵی سیاسی حیزبوڵڵا، هەروەک چۆن پێشتر کاریان کردبوو، سەرکردایەتی ئەو حیزبە لەگەڵ قاسم سولەیمانی، فەرماندەی سپای قودس و لەژێر چاودێریی سوپای پاسدارانی ئێراندایە، وەک هاوپەیمانێکی ستراتیجی و گرنگ پشتی پێدەبەستن وەک قۆڵایی ستراتیژیی ناوچەیی لەسەر بنەمای فراوانبوون و کاریگەری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهانی عەرەبیدا.

ئەو ئەرکانەی کە گرووپە وەلائییەکان سپێردرابوون، تەنیا لە کارکردن لە گۆڕەپانی لوبنان و پەرەپێدانی کاریگەریی ئامادەبوونیدا سنووردار نەبوو، بەڵکو درێژکرایەوە بۆ ئەوەی ببێتە قۆڵایی سەربازی و سیاسی ئێران لە سووریا و یەمەن لە ڕێگەی ئۆپەراسیۆنەکانی ڕاسپێردراو و پاراستنی پەیوەندی لەگەڵ ئەندامانی لایەنە چەکدارەکانی سەر بە حوسییەکان و ئەوانەی لە شەڕی ناوخۆی سوریادا کاردەکەن، بۆیە نەبوونی حەسەن نەسروڵڵا بە خاڵێکی لاواز دادەنرێت، بەڵام مەرج نییە ببێتە هۆی دابەزینی تەواوەتی کاریگەرییەکەی. لەوانەیە پەنا بۆ چڕکردنەوەی پشتیوانییەکانی بۆ حزبەکە و بەهێزکردنی دەستی بەسەر ناوچەکەدا ببات لە ڕێگەی ڕێگەی دیکەوە.

“فراوانبوونی چالاکی و کاریگەری حیزبوڵڵا مەترسی بۆ ئاسایشی ئیسرائیل دروست کردبوو”
چالاکییە سەربازی و ڕێکخراوەییەکەی تەنیا بە دامەزراندنی کەمپی مەشق و ڕاهێنان لە باشووری لوبنان سنووردار نەبوو، بەڵکو کاریگەرییەکەی درێژدەبێتەوە بۆ ناوچە و شوێنە لۆجستییەکانی سووریا، ئێراق، یەمەن و تەنانەت هەندێک وڵاتی کەنداو لە شێوەی مەشق و ڕاهێنان، دامەزراندنی شانەکان، بە قاچاخ بردنی چەک و مادەی هۆشبەر بۆیان، ئەو گورزە ئازاربەخشانەی کە لەم دواییانەدا بەسەریدا هات، کاریگەری و فراوانبوونی ئێران لە ناوچەکەدا زۆر سنووردار دەکات.

سەرەڕای ئەوەی ئێران لە 1ی تشرینی یەکەمی 2024دا هەڵسا بە ئاراستەکردنی (200) مووشەکی بالیستی بۆ قووڵایی ئیسرائیل، هێشتا پێی وایە لە بەرژەوەندی خۆیدایە و بۆ پاراستنی بەردەوامی سیستمی سیاسی خۆیەتی کە بە دوای ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆدا ناگەڕێت، بەڵکو کار دەکات بۆ ئاڕاستەکردنی دوکتۆرینی ئەمنی خۆی بە کۆکردنەوەی هاوبەش و هاوپەیمانەکانی لە لایەنە چەکدارەکان و میلیشیاکانەوە چالاکی لەگەڵ سوپای پاسداران و کەڵک وەرگرتن لە هێزی مووشەکی پاشماوەی حزبوڵای لوبنان بۆ پێکدادان لەگەڵ هێزەکانی ئیسرائیل و لێدانی شوێن و پێگە گرنگەکانیان لە قووڵایی ناوەوە و هەوڵدان بۆ سودوەرگرتن لەو دەرفەتە سیاسییەی کە دەستپێشخەری ئەمریکی-فەرەنسی پێی بەخشیبوو بۆ قبوڵکردنی ئاگربەست و کشانەوە لە باکووری ڕووباری لیتانی، کە ڕەنگە ئێران سوودی لێ وەربگرێت لە مانۆڕکردن و نۆژەنکردنەوەی پێکهاتەی حزبوڵڵا.

ئێران دەزانێت کە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ لەگەڵ ئیسرائیل دەیخاتە ناو شەڕێکی ناوچەییەوە و دەیخاتە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆی لەگەڵ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا پێش هەڵبژاردنەکان حەز دەکات مەیلەکانی پارتی دیموکراتی ئەمریکی لاواز نەکات و هەوڵدەدات کار لەسەر سەرکەوتنەکان بکات لە جێگری سەرۆک کامالا هاریس چونکە ئەگەری تێگەیشتن و بەهێزکردنی ڕۆڵی ناوچەیی خۆی لە درێژەدان بە گفتوگۆ لەگەڵ ئیدارەی ئەمریکا و گەیشتن بە ئامانجەکەی کە کۆتاییهێنان بە مەلەفی ئەتۆمی و هەڵگرتنی سزا ئابوورییەکان لەسەری دەبینێت.

“ئێران هاوپەیمانەکانی وەک فاکتەری مانەوەی خۆی بەکاردێنێت”
لەگەڵ سەرهەڵدانی ڕووداوەکانی 7ی ئۆکتۆبەری 2023، ئێران کاری کرد بۆ گەیشتن بە ئامانجە سیاسییەکانی و ڕووبەڕووبوونەوەکانی ناو خاکی فەلەستین وەک کارتێکی گوشار بۆ خۆی لە هەر مەیدانێکی دانوستانی سیاسی ناوچەیی هەوڵیدا بۆ گەیشتن بە ئامانجی دەوڵەتبوون بە کاریگەریی ناوچەیی و سیما و جیاکاری ئەتۆمی، کاری کرد بۆ فراوانکردنی بازنەی کاریگەری سەربازی خۆی بە چالاککردنی چالاکییەکانی “یەکێتی ناوچەکان” لە ناوچەکانی دەریای سوور و کەنداوی عەدەن و دروستکردنی شوێنی گەرم و ململانێ لە کێڵگەکانی سوریا و ئێراق، ئایا توانای ئەوەی هەیە بەردەوام بێت لە سیاسەتی نیشاندانی هێز و ناپاکی و هێنانەدی گۆڕانکاری جیۆپۆلەتیکی، یان بگەڕێتەوە بۆ سیاسەتی لێوارە سنوورییەکان و پابەندبوون بە پاراستنی ئاسایشی ناوخۆی خۆی، یان دەگەڕێتەوە بۆ وەڵامی پێچەوانە دوای ئەوەی بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل توانای خۆی بۆ ئەنجامدانی هەر ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی لە ناوخۆی ئێران یان دژی هەر هێزێکی ڕووبەڕووبوونەوە لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕاگەیاند.

لە ئێستادا چەندان ڕوانگەی جیاواز بەدی دەکرێن، هەندێک لە بۆچوونەکان دەڵێن؛ تاران(بە تایبەت بەرەی شۆڕشگێران، واتە ئەو بەرەیەی کە وابەستەی توندیان بە ئایدۆلۆجیای شۆڕشی ئیسلامییەوە هەیە) خۆی ئامانجییەتی لە پێناو دوورخستنەوەی ئاگری شەڕەکە ئیدی ئەوانە دەکاتە قوربانی کە هاوپەیمان و دۆستی نزیکی خۆیەتی. بە گوزارشتێکی دیکە، دەکرێت بگوترێت تاران بۆ ئەوە پاڵپشتی لەو لایەنانە کردووە تا لە کاتی تەنگانە بیانکاتە قوربانی بۆ درێژەدان بە دەسەڵاتی ڕژێمی ئیسلامی. بۆچوونی دیکە هەیە کە پێی وایە تاران خۆیشی لەو بڕوایە نەبوو ئیسرائیل بتوانێت بەرگەی فراوانی بەرەی جەنگەکە بگرێت، بە تایبەت لە ڕووی ئابوورییەوە، چونکە جەنگ تێچوونی زۆری پێویستە ئەمەش کاریگەری ڕاستەوخۆی دەبێت بۆ سەر ئابووری وڵات، بەڵام بەردەوام بوون و سوور بوونی ئیسرائیل ئەم بۆچوونەی ئیبتاڵ کردۆتەوە. سەرەڕای ئەوەی ئابووری ئیسرائیل لەماوەی یەک ساڵی ڕابردوو بە بەراورد لەگەڵ ساڵانی پێشوو بە شێوەیەکی سەرنج ڕاکێش پاشەکشەی کردووە، بەڵام بنیامین نەتەنیاهۆی سەرۆک وەزیران لە کاتی سەردانیکردنی بۆ کۆنگرێسی ئەمریکی لە کۆتایی تەموزی ئەمساڵ زۆر بە ڕژدی پێداگری لەسەر ئەوە کرد کە دەبێت ئەم جەنگە تەنها کوورت نەکرێتەوە لە غەززە بەڵکو دەبێت هەموو نەیارانە لەناو ببرێن کە مەترسی و هەڕەشەن بۆ سەر نەک تەنها بەرژەوەندی ئیسرائیل بەڵکو بۆ سەر بەرژوەندی ئەمریکا و ڕۆژئاواش.

“دەرئەنجام”
بە کورتی، ئەوەی ئێستا بەدی دەکرێت لە جەنگی یەک ساڵەی نێوان بەرەی مقاوەمە – ئیسرائیل دەتوانرێت وەک سەرکەوتنی تەکنەلۆجیا بەسەر ئایدۆلۆجیا بەدی بکرێت. لەبەر ئەوەی بەرەیەک هەمیشە لە ڕێگەی ئایدۆلۆجیاوە ویستوویەتی ئیرادە بۆ خۆی و هاوپەیمانەکانی بگەڕێنێتەوە بۆ بەردەوامیدان بە بەرگری کردن ئەم بەرەیە خۆی لە ئێران و گرووپە وەلائییەکاندا دەبینێتەوە. لە بەرامبەردا، بەرەیەکی دیکە هەیە ئیسرائیلە، کە هێزەکەی تەرکیزی لەسەر بنەمای تەکنەلۆجیای سەربازی پێشکەوتووە، ئەم بەرەیە بەرەی براوەی جەنگە تا ئێستا لەبەر ئەوەی ئەو زەبرە کوشندە و کەمەر شکێنەی بەر بەر مقاوەمە کەوتووە لە ماوەی چل و پێنج ساڵەی تەمەنی کۆماری ئیسلامی وێنەی نەبووە. چاوەڕوان دەکرێت ئەم زەبرە کەمەر شکێنانە بەردەوامیان هەبێ لە بە ئامانج گرتنی فیگەرە سەرەکییەکانی بەرەی مقاوەمە و شوێنە هەستیارەکانی ڕژێمی کۆماری ئیسلامی ئێران. [1]

تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!