ناونیشانی بابەت: ڕۆژی جیهانی گەنجان
ناوی نووسەر: ئیسماعیل عەبدوڵڵا ئەحمەدئیسماعیل عەبدوڵڵا ئەحمەد

دیاریکردنی ڕۆژەکە لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکان
ڕۆژی جیهانی گەنجان هەموو ساڵێک لە 12ی ئاب یادی دەکرێتەوە، کە پرسەکانی گەنجان دەخاتە بەردەم کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و ئاهەنگ دەگێڕن بۆ توانای گەنجان وەک هاوبەش لە کۆمەڵگەی جیهانی ئەمڕۆدا. بیرۆکەی ڕۆژی جیهانی لاوان لە ساڵی 1991 لەلایەن ئەو گەنجانەوە پێشنیار کرا کە بۆ یەکەمین دانیشتنی کۆڕبەندی جیهانی لاوانی سیستەمی نەتەوە یەکگرتووەکان لە ڤییەنای پایتەختی نەمسا کۆکرابوونەوە. کۆڕبەندەکە پێشنیاری کرد کە ڕۆژێکی جیهانی لاوان ڕابگەیەنرێت، بەتایبەتی بۆ مەبەستی کۆکردنەوەی پارە و بانگەشەکردن، بۆ پشتگیریکردنی سندوقی لاوانی نەتەوە یەکگرتووەکان بە هاوبەشی لەگەڵ ڕێکخراوەکانی گەنجان.

لە ساڵی 1998، بڕیارنامەیەک کە 12ی ئاب وەک ڕۆژی جیهانی لاوان ناساندبوو، لە یەکەم دانیشتنی کۆنفرانسی جیهانی وەزیرانی بەرپرسیار لە لاوان پەسەندکرا، کە لەلایەن حکومەتی پورتوگالەوە بە هاوکاری نەتەوە یەکگرتووەکان میوانداری کرا (لیسبۆن، 8-12ی ئاب 1998). دواتر ئەو پێشنیازە لەلایەن دانیشتنی پەنجا و چوارەمی ئەنجومەنی گشتیەوە پشتڕاستکرایەوە، لە بڕیارنامەی A/RES/54/120ی خۆیدا بە ناونیشانی “سیاسەت و بەرنامەکانی بەشداربووی گەنجان” (17ی کانوونی دووەمی 1999).

ئەنجومەن پێشنیاری کرد کە چالاکییەکانی زانیاری گشتی ڕێکبخرێن بۆ پشتگیریکردن لە ڕۆژەکە وەک ڕێگەیەک بۆ بەرەوپێشبردنی هۆشیاری باشتر لە بەرنامەی جیهانی کارکردن بۆ گەنجان، کە لەلایەن ئەنجومەنی گشتی لە ساڵی 1996 پەسەندکرا. بڕیارنامەی 2250ی ئەنجومەنی ئاسایش (9ی کانوونی دووەمی 2015) سەبارەت بە گەنجان، ئاشتی و ئاسایش نوێنەرایەتی دانپێدانانێکی بێ وێنە دەکات بە پێویستی بەپەلە بۆ بەشداریکردنی گەنجانی ئاشتیسازی لە پێشخستنی ئاشتی و بەرەنگاربوونەوەی توندڕەوی و بە ڕوونی گەنجان وەک هاوبەشی گرنگ لە هەوڵە جیهانییەکاندا جێگیر دەکات.

سەرچاوەی ڕۆژی جیهانی گەنجان

ڕۆژی جیهانی لاوان، بەرنامەی پەروەردەی ئایینی و پێکهاتنی ڕۆحی بۆ گەنجان لە کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکی. پاپا یۆحەننا پاوڵی دووەم، لە ساڵی 1986 ئیلهامبەخش بوو بۆ دامەزراندنی ڕۆژی جیهانی لاوان لە یۆبیلی لاوانی کڵێسا (1984)، کە کۆبوونەوەیەکی تایبەت بوو لە نێوان پاپا و گەنجانی کاسۆلیک کە لە کۆتایی ساڵی یۆبیلی 1983-1984 بەڕێوەچوو، هەروەها لەلایەن ڕێکخراوی نێودەوڵەتی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە ساڵی گەنجان (1985). یەکەم ڕۆژی جیهانی گەنجان کە لە ڕۆژی یەکشەممەی دارخورما لە ڕۆما بەڕێوەچوو، ئامانجی دڵنیابوون بوو لە گەنجانی کاسۆلیک لە توانای خۆیان بۆ بەردەوامیدان بە نەریت و ڕۆحانییەتی کڵێسا و کارکردن لەناو جیهاندا.

لە ساڵی 1987ەوە ڕۆژی جیهانی لاوان ساڵانە لە ڕۆژی یەکشەممەی دارخورما لە هەموو ئەپستۆریایەکدا بەڕێوەدەچێت، بەڵام هەر چەند ساڵ جارێک دەبێتە زیارەتێکی نێودەوڵەتی بۆ شارێکی گەورەی جیهانی، کە بەرنامەیەکی هەفتەیی چالاکیی ڕۆحی هەیە کە کاتێکسیزم، ڕێوڕەسمی گشتی- لەوانەش دووبارە نمایشکردنی بەکۆمەڵ لە وێستگەکانی خاچ و هونەرە نمایشییەکان تێکەڵ دەکات. بەرنامەکە بە تەواوبوونی “گەشتی خاچ و ئایکۆن” دەستپێدەکات، کە تێیدا زیارەتکارە گەنجەکان خاچێکی دار و وێنەی مەریەمی پاکیزە لە ڕۆمەوە دەگوازنەوە بۆ شوێنی ئاهەنگەکە، هەردووکیان لەلایەن یۆحەنا پاوڵی دووەمەوە بەخشراون “بە گەنجان لە جیهاندا”. ئاهەنگەکە بە مەراسیمێکی یەکشەممە بە سەرۆکایەتی پاپا دەگاتە لوتکە. ڕۆژانی جیهانی لاوان لە شارەکانی وەک بوینس ئایرێس (1987)، مانیلا (1995)، سیدنی (2008) و کراکۆڤ (2016) بەڕێوەچووە. مەزەندەکردنی ئامادەبووانی مەراسیمی کۆتایی لە نێوان 500 هەزار بۆ 5 ملیۆن کەس بووە.

جەژنی مەسیحی پاشا، کە پێی دەوترێت ڕێوڕەسمی پەروەردگارمان عیسا مەسیح، پاشای گەردوون، فێستیڤاڵێک کە لە کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکیدا بۆ ڕێزلێنان لە عیسا مەسیح وەک پەروەردگار بەسەر هەموو دروستکراوەکاندا بەڕێوەدەچێت. لە بنەڕەتدا گەورەکردنی جەژنی بەرزبوونەوەیە، لەلایەن پاپا پیۆسی یازدەهەمەوە لە ساڵی 1925 دامەزراوە. لە بنەڕەتدا لە کۆتا یەکشەممەی مانگی ئۆکتۆبەردا ئاهەنگ دەگێڕدرا، بەڵام لە ساڵنامەی لیتۆرگیی پێداچوونەوەکراودا کە لەلایەن پاپا پاوڵی شەشەمەوە لە ساڵی 1969دا ڕاگەیەندرا، گواسترایەوە بۆ… یەکشەممەی ڕابردووی کاتە ئاساییەکان (ڕاستەوخۆ پێش هاتنی هاتنی جەژن)، کە تێیدا تەوەری حوکمڕانی مەسیح وایکرد کە کۆتایییەکی گونجاو بێت بۆ ساڵی لیتۆرگیی. هەروەها ئەم فێستیڤاڵە لە کڵێسا لۆتەران و ئەنگلیکان و پرۆتستانتەکانی دیکەدا بەڕێوەدەچێت. [1]

تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!