#بێوار ڕەسوول# (سوداد ڕەسووڵ )

لەم چەند ڕۆژەی ڕابردوودا سەبارەت بە مێژوو و ناوی #نەورۆز# ، مشتومڕێکی زۆر کرا، ئەوەی کە ئاشکرا بوو، جەژنی نەورۆز جەژنێکی کۆنی کورد و گەلانی ناوچەکەیە، ئەم جەژنەش لای هەر گەلێک جۆرێک لە تایبەتمەندیی کولتووری وەرگرتووە، لای کورد جەژنێکی کۆن بووە و لە ئەدەبیاتی کوردی وەک جەژن و یەکەم ڕۆژی بەهار و ڕۆژی خۆشی و شادی ناوی هاتووە. لە دوای سەرهەڵدانی ناسیۆنالیزمی کوردی لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا، جەژنەکە بووە بە جەژنێکی نەتەوەییی کورد، کە ئێستا ئەم جەژنە ساڵانە لە سەرانسەری کوردستاندا بە تەنیا جەژنی بەهار نییە، بووە بە ڕۆژی بەرخۆدانی کولتووری و نەتەوەییی کورد. بۆ ناوەکەشی، ئەوانەی کە هەوڵ دەدەن نکوولی لە جەژنی نەورۆز بکەن و بڵێن ئەمە جەژنێکی کوردی نییە و هیی فارسە، ئاماژە بە ناوەکەی دەدەن و دەڵێن ناوەکە لە ئەسڵدا فارسییە و کوردی نییە.
ئەگەر سەرنجی ناوەکە بدەین لە کوردیدا، وەک دیارە، ناوی نەورۆز لە نەوڕۆژەوە هاتووە، بەڵام لە فارسیدا پێی دەڵێن نورووز (نوروز)، ئەم ناوە لای هەردوو نەتەوە تایبەتمەندیی دەنگسازیی خۆی وەرگرتووە. لە کوردیدا هەندێک جار دەنگی / ژ/ دەگۆڕێ بۆ / ز/ وەک لە وشەی باژێر بۆ بازاڕ، ژەنگەسوورە بۆ زەنگەزۆرە، ژەهر بۆ زەهر. لە هەولێر سی ساڵێک پێش ئێستا کەس نەیدەوت بازاڕ، هەموو دەیانوت باژێڕ، لە شێوەزارەکانی کوردیی باکووریش هەر باژێڕە، بەڵام لەگەڵ بڵاوبوونەوەی زمانی ستاندارد کە لەسەر شێوەزاری سلێمانییە لە خوێندن لەجیاتیی باژێر، بازاڕ بەکار دێت، ئیدی لە هەولێرەش باژێر بوو بە بازاڕ، یان لە وشەی ژەنگەسوورە کە لە سلێمانی بەکار دێت لە هەولێر بووە بە زەنگەزۆرە، وشەی ژەهریش لە سلێمانی، لە هەولێر بووە زەهر، .. ئەمە دیارە ئەمانە هەموویان ڕاستن، بەڵام ئەم گۆڕانە دەنگییە لە /ژ/ بۆ / ز/ لە دوو شێوەزاری کوردیدا دەردەخەن. بە نیسبەت ناوی نەورۆزیش، هەمان گۆڕانی دەنگی نەوڕۆژە بۆ نەورۆز. کورد ناڵی نورووز، بەڵکوو دەڵێت نەورۆز، کە ئەمەش دیار لێرە دەنگی / ۆ/ دەنگێکی کوردییە لە ڕۆژەوە هاتووە، فارسی نییە، بەڵام دواتر بەتێپەڕبوونی کات دەنگی / ژ/ گۆڕاوە بۆ /ز/ ، لە نەوڕۆژەوە بووە بە نەورۆز.
کاک ڕزگار جەباری، ئاماژە بە دەستنووسێکی کۆن دەدات لەلایەن أبوالمجد تبریزی نووسراوە کە لە سەدەی هەشتەمی هیچری (دەوروبەری سەدەی سێزدەمی میلادی) واتە 700 ساڵ پێش ئێستا ژیاوە بە ناوی “سفینە تبریز” . لەم دەستنووسە کە هاوپێچم کردووە ناوەکە بە نەوڕۆژ هاتووە، ئەمە بەڵگەیەکی ڕوون و حاشاهەڵنەگرە کە لە کۆندا لای کورد ئەم ناوە نەوڕۆژ بووە و نورووز نەبووە. ئەمە بەیتی یەکەمی هۆنراوەەکەیە:
ئەی خوانەد و هیچنان عەیدو نەوڕۆژ
وا من کەس کی سەبر ئاموە بۆژ
کەواتە ناوی نەوڕۆژ بنچینەیەکی مێژووی هەیە، بەڵام دواتر ناوی جەژنەکە لای فارس بووە بە نورووز و لای کورد لە نەوڕۆژەوە بووە بە نەورۆز، کە ئەمەش بەڕوونی دیارە لای هەردوو نەتەوە ناوی جەژنەکە تایبەتمەندیی کولتووری و دەنگسازیی تایبەت بە زمانەکەیان هەیە و ناوەکە لە هەردوو زمان ڕیشەی لە زمانەکانی خۆیانە، بۆیە لای کورد هەر لە بنچینەدا ناوەکە نەوڕۆژ بووە دواتر گۆڕاوە بۆ نەورۆز.[1]