راپۆرتە مەیدانیەکان لە زاری قائیمقامی شارۆچکەی (حەزەر)ی سەر بە پارێزگای نەینەواوە، ئەوەیان ئاشکراکردوە، کە نزیکەی 5000 کەس لە خەڵکی سیڤیل، بەتایبەتی مناڵان، لە ناوچەکانی سەر بە شارۆچکەی حەزەر گەمارۆ دراون و نزیکەی مانگێکە بەدەست نەبونی ئاوی خاوێن و خۆراک و داودەرمان وبلاوبونەوەی پەتاو نەخۆشیەوە دەناڵێنن، سەورەڕای ئەوەی لەلایەن داعشەوە وەکو قەڵغانی مرۆیی بەکاردەهێنرێن.
یەکێک لە ئاکامەکانی جەنگی موسڵ، هەروەکو چۆن ڕاگەیاندنەکەی هەردوو حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق و کوردستان جەختیان لەسەرکردەوە، مەترسیە کارەساتبارەکانی بۆ سەر ژیان و ئەمنەیت وسەلامەتی خەڵکی سیڤیل لە گوند وشار و شارۆچکەکانی سەر بەپارێزگای نەینەوایە.هێزە شەرکەرەکانی هەردوو لایەن، بە بێ گوێدانە ژیان وچارەنوسی سەدان هەزار لە خەڵکی سیڤیل، لەهەوڵی ئەوەدان سەرکەوتن بەسەر یەکتردا بەدەست بهێنن. چەتە تاوانبارەکانی داعش دەستیانداوەتە بەکارهێنانی خەڵکی سیڤیل وەک قەڵغانی مرۆیی بەئامانجی بەرگرتن بە پێشرەوی هێزە ئەمنیەکان وئەو میلیشیایانەنی کە پشتگیریان لێدەکەن بەهاوکاری هێزەکانی هاوپەیمانی نیودەوڵەتی بە سەرکردایەتی ئەمریکا.
حکومەتەکەی عەبادی بەمەبەستی خۆدزینەوە لە بەرپرسیاریەتی بەرامبەر بە ئاوارەبوونی زیاتر لە ملیۆنێک ونیو لەخەڵکی پارێزگای نەینەواو دابینکردنی خۆراک وجێگای حەوانەوەو ڕێگای دەربازبون بۆیان لەگەڵ دەستپێکی جەنگەکەدا، ڕایگەیاند کە دانیشتوانی شاری نەینەوا پێویستە لە ماڵەکانیان نەیەنە دەرەوە و بمێننەوە. لەبری بانگەوازکردنیان بۆ دەرچون لە ناوچەکانیان و گواستنەوەیان لەلایەن هێزە حکومیەکانەوە بۆ ناوچە ئارامەکان. پاش تێپەڕبوونی نزیکەی مانگێک بەسەر جەنگی موسڵ، دەرکەوت کە حکومەتەکەی عەبادی پێچەوانەی ئیدعاکانی لە ڕاگەیاندنەکان و پروپاگەندەکانی جەنگەوە، لەباری کرداریەوە، گوێ بەژیانی خەڵکی سیڤیل نادات و دەیەوێت بەهەر نرخێک بێت، سەرکەوتنەکان بەسەر داعشدا بەدەست بهێنیت.
ترس لەسەر ژیانی خەڵکی سیڤیل تەنها لەوەدا نیە، کە داعش پەنا بۆ بەکارهێنانیان دەبات وەک قەڵغانی مرۆیی، بەڵکو لەو ‌مەترسیانەدایە کە ڕەنگە بەرەورووی ببنەوە لە ئەشکەنجەدان و ڕفاندن و کوشتن، لەکاتی هاتنە ناوەوەی هێزەکانی میلیشیاکانی حەشدی شەعبی و هێزە ئەمنیەکان بۆ نێو ئەو ناوچانە پاش وەدەرهێنانی داعش تیایاندا، هەروەکو چۆن لە دوا ڕاپۆرتەکانی ڕێکخراوە جیهانیەکاندا، وەکو ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی و هیومان ڕایتس واچ،ئەم مەسەلەیە ئاشکرابوو،.
ئێمە لە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری
یەکەم: بەرپرسیاریەتی پاراستنی ژیانی خەڵکی سیڤیلی گەمارۆدراو لە ناوچەکانی سەر بە شارۆچکەی حەزەر دەخەینە ئەستۆی حکومەتی عەبادی و هیزە ئەمنیەکان و میلیشیا هاوپەیمانەکانی.
دووەم: پێویستە لەسەر حکومەتی عەبادی و هێزە ئەمنیەکان کە ڕێرەوی پارێزاو بۆ دەرچونی خەڵکی سیڤیل دابین بکەن.
سێیەم: گواستەنەوەی ئاوارەکان بۆ ناوچە پارێزراوەکان ودابینکردنی ئاوی خاوێن وخۆراک وداو دەرمان وشوێنی نیشتەجێبونی گونجاو بۆیان.
چوارەم: پێویستە لەسەر نەتەوە یەکگرتوەکان و ئەو ڕێکخراوانەی کاری لەگەڵ دەکەن بەرپرسیاریەتی تەواو لە ئەستۆبگرێ بۆ پاراستنی ژیانی خەڵکی سیڤیل.
حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق
حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان
17-11-2016

دوێنێ لە ڕێگەی هەندێ کەناڵی ڕاگەیاندنەوە هەواڵێک بڵاوکرایەوە گوایە لە سنووری ناحیەی نەوجول هێزەکانی پێشمەرگە و ئاسایش لەگەڵ چەکدارانی #داعش#دا بەشەڕ هاتوون، بەڵام ئێمە لە ڕاگەیاندن و پەیوەندییەکانی ئیدارەی #گەرمیان#دا ئەم هەواڵە ناڕاستە ڕەتدەکەینەوە، چونکە ڕووداوەکە زیاتر لە قەبارەی خۆی گەورە کرایەوە، ئەوەی ڕوویداوە، چەند چەکدارێکی هەڵهاتوو و پەرتەوازەی داعش لە گوندێکی نێوان دوز#خورماتوو# و سلێمان بەگ نەک ناحیەی نەوجول، ویستویانە کاری تێکدەرانە بکەن، بەڵام ئاسایش پێشتر زانیاریی لەسەر جموجۆڵیان هەبووە، دواتریش هەر لەو گوندە هێزەکانی ئاسایش چوونەتە سەر ئەو چەکدارانە و دوای ڕووبەروبوونەوە یەکێک لە چەکدارەکان کوژراوەو ئەوانەی تریان هەڵهاتوون.
لێرەوە داوا لە کەناڵەکانی ڕاگەیاندن دەکەین بەرپرسیارانە مامەڵە لەگەڵ ڕووداوەکان بکەن بەتایبەت ئەم ڕووداوە، چونکە پەیوەندیی بە ژیانی ئاوارەکانی دوزخورماتوو هەیە کە لەو سنوورەن لە ئێستادا، ئەمە جگە لەوەی کاریگەری خراپی لەسەر کاری ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان دەبێت کە هاوکاریی سەرەکی ئاوارەکانی دوزخورماتوون، ترس و دڵەڕاوکێ لای دانیشتوانی ناوچەکەش بڵاودەبێتەوە.
راگەیاندن و پەیوەندییەکانی ئیدارەی گەرمیان
09-11-2017

لە کۆبوونەوەکەدا دۆخی سیاسی و ئەمنیی وڵات گفتوگۆی لەبارەوەکرا و جەخت لە بەردەوامی هەماهەنگی و پشتیوانییەکان کرایەوە بۆ سەرخستنی کارنامەی حکومەت و هاریکاری زیاتری هێزە ئەمنییەکانی هەرێم و ئێراق لەپێناو پاراستنی سەقامگیریی ناوچەکە.
#بافڵ تاڵەبانی# ئاماژەی بە بەهێزترکردنی دامەزراوە ئەمنییەکان و بەرئەنجامی هەماهەنگییە سەربازی و هەواڵگرییەکان کرد و ڕایگەیاند، هەوڵەکانی ڕابردوومان لەپێناو پاراستنی ژیانی خەڵک ئەنجامی ئەرێنی و دڵخۆشکەری هەبووە و دەبێت لە داهاتووشدا بە هەمان ڕۆحییەت و سیاسەتێکی نیشتمانییەوە ڕووبەڕووی تیرۆر بوەستینەوە و مەترسییەکان دووربخەینەوە.
هەروەها بافڵ تاڵەبانی سوپاسی دەستەی حەشدی شەعبی کرد لەبەرانبەر پێشکەشکردنی هاوکارییەکانیان بۆ قوربانیانی بوومەلەرزەکەی سووریا و بەهاناوەچوونیان. [1]

$بە سوپاکردنی حەشدی شەعبی، بە لوبنانکردنی ئێراق$
#زوبێر ڕەسوڵ#
#09-12-2016#
پەڕڵەمانی ئێراق بە دەنگی 170 پەڕڵەمانتاری هەرسێ پێکهاتە سەرەکییەکەی سوننە و شیعە و کورد، پڕۆژە یاسای حەشدی شەعبیی پەسەند کرد، لەمەودوا ئەو هێزە هەمان ئەو حسابەی سوپای ئێراقی بۆ دەکرێت و چیتر میلیشیای نایاسایی نین، تەنیا بودجەی ئەمساڵیشیان 160 ملیۆن دۆلار بوو لەسەر خەزێنەی دەوڵەت. کێشە سەرەکییەکە ئەوەیە، ئەگەرچی بەپێی ئەم یاسایە، ئەم هێزە میلیشیاویە دەخرێتە ژێر فەرمانی سەرۆکی ئەنجوومەنی وەزیران، بەڵام لە بنەڕەتدا سەرۆکی ئەنجوومەنی وەزیران هەرگیز ناتوانێت دەسەڵاتی بەسەر ئەم هێزەدا هەبێت، بەڵکوو ئەوەی دەسەڵاتی باڵای دەبێت ئێران و دامەزراوەی سوپای پاسدارانە، بەشێک لەو هێزانەی حەشدیش نەیانشاردووەتەوە کە ڕاستەوخۆ لەژێر فەرمانەکانی سەرکردەی باڵای شۆڕشی ئیسلامی، عەلی خامنەیی- دان.
ئەم دۆخەی ئێستا لە ئێراق دەگوزەرێ، لە زۆر ڕووەوە لە دۆخی ساڵی 1982ی لوبنان نزیکە، ئەو کاتەی سوپای ئیسرائیل هێرشی کردە سەر لوبنان و دواجار حیزبوڵڵا سوپای ئیسرائیلی ناچار بە کشانەوە لە خاکی لوبنان کرد لە ئایاری 2000 دا.
حیزبوڵڵا لەسەرەتای درووستبوونییەوە لەژێر کاریگەرییەکی زۆری ئایەتوڵڵا خومەینی، ڕێبەری شۆڕشی ئیسلامیی ئێراندا بوو، زۆربەی ئەندامەکانیشی لە ڕووی مەزهەبییەوە شوێنکەوتووی ڕێنماییەکانی ئیمام خومەینی بوون. لە ڕاستیدا هەڵکشانی ڕۆڵی سەربازی و سیاسیی حیزبوڵڵا و ئینتیمای مەزهەبی و سیاسیشیان، لە زۆر ڕووەوە نزیکە لەو ڕۆڵەی کە ئێستا حەشد دەیبینێت لە تێکشکاندنی داعشدا. ئیتر بەم شێوە حیزبوڵڵا هاتە ناو دەوڵەتداری و سیاسەتەوە تا ئەو ئاستەی بۆ خۆی بووە بە دەوڵەتێکی تەواو لەناو دەوڵەتی لوبناندا. حیزبوڵڵا ئەگەرچی وەک حیزب و سوپایەکی نیزامی دانی پێدا نراوە، بەڵام هەرگیز حکومەتی لوبنان دەسەڵاتی بەسەر حیزبوڵڵادا نەشکاوە، لە زۆربەی پرسەکانیشدا ڕایان جیاواز بووە لە دەوڵەتی لوبنانی و لە جیاتی دەوڵەت بڕیاری شەڕ و ئاشتییان داوە، بە جۆرێک کە ئەوان بۆ خۆیان دەوڵەت بوون و حکومەتیش پاشکۆ.
باڵابوونی دەسەڵاتی سەربازی و ڕۆڵی حەشدی شەعبیش لە ئێراق بەو ژمارە زۆرەوە کە ئێستا ژمارەیان نزیکەی نەوەت هەزار چەکدارە، دەکرێت بۆ دوو ئەوەندەش بەرز بێتەوە، چونکە هەم ئەو دۆخەی لە ناوچەکەدا هەیە و هەم پاڵپشتیی دارایی و لۆجیستیی ئێرانیش، ئەوەمان پێدەڵێت کە ئەم ئەگەرە نزیکە. هەڵبەتە ئێران شارەزاییەکی باشی هەیە لە چۆنێتی مامەڵەکردن لەگەڵ گرووپ و هێزە چەکدارەکان هەر لە سووریا و لوبنانەوە بگرە تا دەگاتە ئێراق و یەمەن‌ و فەلەستین و ئەفغانستان. بەکارهێنانی گرووپ‌ و میلیشیا چەکدارەکان ئامرازێکی بەهێزی سیاسەتی دەرەوەی ئێران بووە بۆ دەستێوەردان لە کاروباری ناوخۆی وڵاتانی تر، ئەگەری زۆرە حەشدی شیعەکانیش بەشێکی گەورەی ئەو کاریگەرێتییە پێکبێنن چ لە ئێراق و چ لە ناوچەکەشدا.
هادی عامری کە کارەکتەرێکی بەهێزی ناو حەشدی شەعبیە، چەند ڕۆژێک پێش ئێستا وتی کە ئەرکی حەشدی شەعبی بە لەناوچوونی داعش کۆتایی نایەت، بەڵکوو هەنگاوی دووەممان شەڕکردنە لە دژی داعش لە سووریا. هەڵبەتە ئەم پلانە هیچ پێناچێت پلانێکی ئێراقی بێت، چونکە سوپای ئێراق کە بەناو سوپای هەموو پێکهاتەکانی تری ئێراقە، ئەستەمە و ڕێشی تێناچێت دەست وەربداتە وڵاتێکی تر کە لە بنەڕەتدا شەڕەکە ڕەهەندێکی مەزهەبیی هەیە. بە دیوێکی تردا، بەشداریی حەشد لەشەڕی سووریا وەکوو دیارە تەواو پلانێکی ئێرانییە. بەدووریش نابینرێت کە هەنگاوی دواتریان دژایەتیکردنی کورد بێت ئەگەر لە ناوچە دابڕاوەکان نەکشێتەوە، چونکە بەپێی ئەو بڕگە دستووریانەی پاڵپشتی یاساکەن، هەرکاتێک مەترسییەک لەسەر ئاساییشی ئێراق هەبوو، ئەوا دەتوانرێت حەشدی شەعبی بەکاربهێنرێت. جێگیرکردنی هێزەکانی حەشد لە دەوروبەری تەلەعفەر، دوزخورماتوو، کەرکووک و جەلەولا، جارێکی تر ئەو بۆچوونە پشتڕاست دەکەنەوە. خاڵێکی دیکە کە پێویستە لەسەری بوەستین، ئەوەیە کە حەشدی شەعبی بەر لەوەی کارتێکی سەربازی بێت، کارتێکی سیاسیشە، هەریەکە لە ئێراق و ئێران زۆر بەئاسانی لە ئاییندەدا دەتوانن بەکاری بهێنن لە دژی کورد، نەک تەنیا لە باشوور، بەڵکوو لە ڕۆژهەڵات و ڕۆژاوای کوردستانیش. نەک تەنیا لە شەڕی مەیدانی، بەڵکوو لە تیرۆرکردنی ڕەمز و سەرکردەی سیاسی و جووڵانەوە سیاسییەکانی کوردیش لە گشت بەشەکانی کوردستاندا، هەروەک ئەوەی لە تیرۆرکردنی ڕەفیق حەریری لە 2006 کردیان.
ئێران دەمێکە کار دەکات بۆ درووستکردنی پشتێنەیەکی شیعی کە لە ئێرانەوە درێژ دەبێتەوە بۆ ئێراق و سووریا و تا دەگاتە لوبنان. ئێستا ئەو پشتێنەیە‌ و ئەو بەرە سیاسییە درووست بووە، بەڵام لە هەمان کاتدا بۆ پاراستنی ئەم پشتێنەیە پێویست بە هێزێکی سەربازی هەیە کە لەژێر فەرمانی ڕاستەوخۆی ئێراندا بێت نەک وڵاتەکانیان، ئێستا ئەم مەبەستە خەریکە بە ئامانج دەگات، پاسەوانانی شۆڕشی ئیسلامی لە ئێران و حەشدی شەعبی لە ئێراق و حیزبوڵڵاش لە سووریا و لوبنان، ئەم سێ هێزە کە ڕاستەوخۆ کۆنترۆڵیان لە دەست ئێرانە، دەتوانن گەرەنتی پاراستنی ئەو پشتێنە هەرێمییە بکەن، هەڵبەتە ئەو پڕۆژەیە هێشتا بەردەوامە و لەوانەیە پاش ماوەیەکی دیکە حوسییەکانی یەمەنیش بگرێتەخۆ.
ئەوەی لە دوای دامرکاندنەوەی تەپوتۆزی داعش تا ئێستا پێشبینی دەکرێت لە ئێراقدا، ئەوەیە کە شیعەکان تا دێت دەیانەوێت تەواوی دەزگا ئەمنی و سەربازی و سیاسییەکان لەلایەنەکانی دیکەی وەک کورد و سوننە پاک بکەنەوە، لە دوای داعش پێناچێت سوپای ئێراق هەژموون و متمانەی لە حەشدی شەعبی زیاتر بێت. لە ڕاستیدا بۆ عەرەبی سوننە و کوردیش زۆر ئەستەم دەبێت مانەوە لەناو ئێراقی یەکگرتوودا، هەڵبەتە ئەمە بەو واتایەش نییە کە دەرچوونیان لە چوارچێوەی سنوورەکانی ئێراق کارێکی ئاسانە، چونکە ئێستا شیعەکان هەر لەتبوونێکی ئێراق بە دژی خۆیان دەزانن، بۆ ڕێگریش لەمە ئامرازی سیاسی و یاسایی و سەربازییان لەبەردەستە. سوننەکان لە کاتی دەنگدان لەسەر یاسای حەشدی شەعبی هەر زوو دەرکیان بەو مەترسیە کرد، بەڵام بەداخەوە کورد زۆر بەبێباکی وەریانگرت و بەشێک لە پەڕڵەمانتارەکانی دەنگیان بۆ یاساکە دا. [1]

بەرپرسی لقی سێی پارتی لە #کەرکووک# ڕایگەیاند: لەگەڵ #بەغدا# ڕێکەوتووین بگەڕێینەوە بۆ کەرکووک، مەرجی گەڕانەوەمان نەمانی سوپا و حەشدە لەناو شاردا.
#محەمەد کەمال#، بەرپرسی لقی سێی #پارتی دیموکراتی کوردستان# لە کەرکووک بۆ میدیای پارتی ئاشکرایکرد، دەبێت سوپا و حەشدی تورکمانی بارەگاکانمان لە کەرکووک چۆڵبکەن، مەرجی گەڕانەوەمان بۆ کەرکووک نەمانی سوپا و حەشدە لەناو شاردا و بچنە ناوچەی (کەی-وەن).
محەمەد کەمال وتیشی: بەغدا کۆکە لەسەر گەڕانەوەمان بۆ کەرکووک، بەڵام بەهۆی بوونی فرە جەمسەری لە بەغدا، کارەکانمان هەندێک قورس بووە، بەڵام گەڕانەوەمان نزیکە.
محەمەد کەمال جەختدەکاتەوە لەوەی بێگومان پارتی دەگەڕێتەوە بۆ کەرکووک، بەڵام دەبێت بەشێوەیەک بگەڕێتەوە لە ئاستی داواکاریی خەڵکی کەرکووکدا بێت، نەک بەبێ دەسەڵاتی بگەڕێتەوە، لەسەر گەڕانەوەی پارتی و کردنەوەی بارەگای فەڕمیلە کەرکووک و #موسڵ# لەگەڵ سەرۆک وەزیرانی ئێراق قسە کراوە.
لە ڕۆژی #16-10-2017# ەوە، دوای ئەوەی حەشدی شەعبی و هێزە ئێراقییەکان کەرکووک و دەوروبەریان کۆنترۆڵ کرد، پارتی لە کەرکووک کشایەوە و بارەگاکانی چۆڵکرد. [1]

پێگە و ڕۆڵی حەشدی شەعبی لەناو سیستمی سیاسی ئێراقدا لێکۆڵینەوەیەکی سیاسی و شیکارییە
لێکۆڵەر: یاسین ئاشوور جەوهەر
لە گۆڤاری #زانکۆی هەڵەبجە#
بەرگی 5
ژمارە 1 (2020) . [1]
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=550311&document=0001.PDF=KTML_Link_External_Between=کلیک بکە بۆ خوێندنەوەی پێگە و رۆڵی حەشدی شەعبی لەناو سیستمی سیاسی ئێراقدا لێکۆڵینەوەیەکی سیاسی و شیکارییە=KTML_Link_External_End=

شوێن: #کفری#
ڤیدیۆ: ئەندامیکی بەرەی تورکمانی و حەشدی شەعبی کە لە نەتەوەی کوردە لە کفری بەناوی (تارق ڕەشید) لە دوو ڤیدیۆدا یەکەمجار ئاڵای #یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان# دەسوتێنێت دوابەدوای ئەو ڤیدیۆیە ڤیدیۆیەکی تر بڵاو دەکاتەوە ئاڵای کوردستان ئەسوتێنێ.
ڕۆژ و ساڵ: #03-08-2022# [1]

=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=426417&document=0001.MP4=KTML_Link_External_Between=کلیک بکە بۆ بینینی سوتاندنی ئاڵای یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان=KTML_Link_External_End=

کەسوکاری ئەو گەنجە کوردەی پێش 10 ڕۆژ لە خورماتوو ڕفێندرا، حەشدی شەعبی تۆمەتبار دەکەن بە ڕفاندنی کوڕەکەیان و دەڵێن لەلایەن چەکدارانی ئەو هێزەوە بریندار کراوە، ڕفێندراوە و لەبەرامبەر ئازادکردنیشی داوای پارەیان لێدەکەن.
ماوەی 10 ڕۆژە کوڕێکی کورد بەناوی باخەوان عەزیز، تەمەنی 23 ساڵ لەلایەن چەند چەکدارێکەوە ڕفێنراوە و، دوای ئەشکەنجەدانێکی زۆر، ڕادەستی پۆلیس کراوە. کەسوکارەکەی زانیویانە حەشدی شەعبی ڕفاندوویەتی و ماددەی چواری تیرۆریان داوەتە پاڵ.
بەپێی ئه و وێنانەی بۆ دایکیان ناردووە باخەوان لە دەست و پێ کەوتووە و تەندروستی ناجێگیرە، لە بەرامبەر ئازادکردنیشی و داننان بە هەڵەکەی خۆیان، حەشدی شەعبی داوای پارە لە خانەوادەکەی دەکات.
بەفراو ڕۆستەم، دایکی باخەوان بە تۆڕی میدیایی ڕووداوی ڕایگەیاند کوڕەکەم گوتی بە ڕێگادا دەرۆیشتم کاتێک دوو ئۆتۆمبێل پێشیان لێگرتم، دواتر دوو گوللەیان لە پێیەکانی داوە، ئێستاش داوای پارەم لێدەکەن. من، پارە لە کوێ بهێنم و بیدەمە دەست حەشدی شەعبی؟ داوا دەکەم ڕزگاری بکەن و نەشتەرگەری بۆ پێیەکانی بکەن. من ئه و کەسانە ڕادەستی خوا دەکەم.
ئەگەرچی ماوەیەکە دۆخی ئەمنی خورماتوو جێگیرە، بەڵام حاڵە‌تەکانی ڕفاندن لە زیادبووندان، ئیداری خورماتووش زانیاری لەسەر باندەکانی ڕفاندن هەیە، بەڵام توانای لێپێچینەوە و بنبڕکردنی نییە.
شەلال عەبدول، قایمقامی خورماتوو لەبارەی ڕفاندن لە خورماتوو دەڵێ ئەوانەی ئەمکارە دەکەن، چەند لایەنێکی دیارن کە دەستیان لە ڕفاندنی خەڵکدا هەیە، ئەوان چەند بەشێکی حەشدی شەعبین. من، پێموایە کاتێک بێ پارە دەبن، دەست دەدەنە ڕفاندنی خەڵک و دواتر بە پارە ئازادیان دەکەن.
حەشدی شەعبی زۆرترین سەرایە و هێزی لە خورماتوو هەیە، ڕەتیدەکاتەوە‌ دەستی لە ڕفاندنی خەڵکدا هەبێت و کەسیان ئەشکەنجە دابێت. عەلی حوسێنی، گوتەبێژی حەشدی شەعبی لە خورماتوو دەڵێ ئێمە وەکو حەشد، لەبەردەم خودا و یاسا خۆمان بێبەری دەکەین له و چەکدارانەی ئەو کارانە دەکەن. کاری حەشد لەناوبردنی داعشە، نەک ڕفاندنی خەڵک، بۆیە ئەوە کاری ئێمە نییە و تۆمەتە دەخرێتە پاڵمان، هەر کەسێکیش بەڵگەی هەیه،‌ با پێمان بدات تاوەکو سزای ئه و کەسانە بدەین.
لەماوەی سێ مانگدا لە خورماتوو، 33 حاڵەتی ڕفاندن ڕوویانداوە، کە شەشیان بێ سۆراخن و، ئەوانەی دیکەش بەپارە ئازادکراون، بەگوتەی ئاسایشی خورماتووش، بەشێک لە ڕفێنراوەکان بەناوی هێزی ئەمنییەوە بردراون.

جێگری بەرپرسی مەڵبەندی #خورماتوو#ی یەکێتی دەڵێ، لە خورماتوو #حەشدی شەعبی#ی، تا ئێستا 3 هەزار ماڵی کوردیان تاڵان کردووە و تەقاندوویاننەوە، ئەمە جگە لەوەی کە چەندان هاووڵاتییشیان شەهید کردووە.
(حەسەن بارام)، بە ماڵپەڕی فەرمیی #پارتی دیموکراتی کوردستان#ی ڕاگەیاند، لە ڕۆژی 16ی ئۆکتۆبەرەوە، لە خورماتوو تاوانی جەنگ و #جینۆساید# بەرانبەر بە گەلی کورد ئەنجام درا، بەپێی ئامارەکانیش تا ئێستا نزیکەی 3 هەزار ماڵی کورد دوای تاڵانکردن سووتێندراون یانیش تەقێندراونەتەوە، هەروەها زیاتر لە 53 هەزار هاووڵاتیی کورد شارەکەیان چۆڵ کردووە تاوەکوو بتوانن گیانی خۆیان بپارێزن، بۆیە ئێستە کورد لەو شارەدا بوونی نەماوە.
لەبارەی بەردەوامی تاڵانکردن و سوتاندنی ماڵە کوردەکانی خورماتوو، (بارام) گوتی، لە ئێستادا حەشدی شەعبی لەو شارە بەردەوامن لە تاڵانکردن و تەقاندنەوە و سووتاندنی ماڵە کوردەکان، بۆیە ناکرێت تاوەکوو ئەو هێزە لەو شارە بن، بە هاووڵاتیان بڵێین بگەڕێنەوە، چونکە دڵنیاین هەر کوردێک بڕواتەوە، لەلایەن ئەو هێزانەوە دەستیان لێ ناپارێزێت.
جێگری لێپرسراوی مەڵبەندی خورماتووی یەکێتی هێمای بۆ ئەوەیش کرد، بەپێی دەستووری عێراق، ئەو ناوچانە جێناکۆکن و دەبێ بە هاوبەشی بەڕێوە ببرێن، ئەوەی ئێستا هەیە ئەو شارە داگیر کراوە، بۆیە پێویستە ڕێککەوتن لە نێوان حکوومەتی هەرێمی کوردستان و عێراقدا بکرێت و، هێزێکی هاوبەشیش بنێردرێتە ئەو شارە، یان هێزی ئاشتیپارێز بهێندرێتە شارەکەوە.
ئەو بەرپرسەی یەکێتی دەشڵێت، لە سێ ساڵی ڕابردوودا چەندان هاووڵاتیان ڕفاندووە و تیرۆریان کردوون، بۆیە بەم حاڵەوە خەڵک بۆ خورماتووش بگەڕێتەوە، کوشتن و تیرۆر و دەستدرێژیکردنەسەریان دەست پێ دەکاتەوە و جینۆسایدیان دەکەن.[1]
#09-12-2017#

راپۆرت: دانا عومەر
حەشدی شەعبی ئەو ناوەیە کە لەدوای داگیر کردنی شاری موسڵ لەلایەن چەتەکانی داعشەوە لەسەر ساحەی سەربازی و سیاسی عێراق و کوردستان زۆر دەبیسترێت و باسی لێوە دەکرێت، لەلایەن شیعەکانەوە وەک هێزێکی فریادرەس بۆ پاراستنی عێراق تەماشا دەکرێن، کورد و سوننەکانیش بیروڕای جیاوازیان لەبارەی حەشدی شەعبیەوە هەیە.
ئەحمەد ئەسەدی وتەبێژی حەشدی شەعبی، لە کۆنفرانسێدا کە لەبەرواری 14-12-2016 لە تارانی پایتەختی کۆماری ئیسلامی ئێران سازکرابوو ڕایگەیاند، کەحەشدی شەعبی پارێزگاری لە شەرعیەت و سەروەری خاکی عێراق کردووە و لەو ڕۆژانەدا کە چەتەکانی داعش نزیکی بەغدا ببونەوە ئێمە شەڕمان لە دژیان کرد.
لیوا ڕەسوڵ عومەر، فەرماندەی میحوەری چواری باشوری کەرکووک لەبارەی حەشدی شەعبیەوە بە ڕۆژنیوزی وت: حەشدی شەعبی ئەو هێزەیە کە شەڕی داعشی کردووە هێزێکی بەرگریکارە لە خاکی عێراق، بەڵام بەهۆی ئەو بەرکەوتنانەی کە لەگەڵ کورددا هەیانبووە و نەبوونی سەرکردەیەکی گشتی و زۆری گروپەکانی ناتوانین دڵنیابین لەوەی کە بەرکەوتنمان نابێت لەگەڵیاندا.
حەشدی شەعبی کێیە و چۆن دروست بون
حەشدی شەعبی هێزێکی چەکداری شیعەیە، لە 42 فەصیل پێک دێن و 79 گروپن، ژمارەی چەکدارەکانیان بە 120 هەزار چەکدار ئەژمار دەکرێن، حەشدی شەعبی لەدوای فەتوایەکی مەرجەعی گەورەی شیعەکان علی سیستانی دروست بوون.
علی سیستانی لەدوای کۆنتڕۆڵکردی شاری موسڵ لە 13-6 -2014 لەلایەن چەتەکانی داعشەوە فەتوای دا کە پێویستە هەموو تاکێکی عێراقی چەک هەڵبگرێت و بەرگری لە خاکی عێراق بکات، لەدوای ئەم فەتوایە لە 15-6-2014 دا حەشدی شەعبی دروست بوو، ئەم هێزە لە دوو بەش پێک دێن، بەشێکیان ئەو کەسانەن کە ڕاستەوخۆ چوونەتە ناو حەشدی شەعبیەوە، بەشێکی دیکەش لە گروپی جیاوازی شیعە پێک هاتوون کە هەندێکیان بەدوای فەتواکەی سیستانی دروست بوون و هەندێکی دیکەشیان لەڕابردودا بونیان هەبووە، لێرەدا باس لە هەندێکیان دەکەین.
رێکخراوی بەدر
یەکێکە لە گروپەکانی نێو حەشدی شەعبی، ئەم گروپە لە مەجلیسی باڵای ئیسلامی جیابوەتەوە لە ساڵی 2012 دا بە سەرکردایەتی هادی عامری کە ئەوکات وەزیر بووە لە حکومەتی عێراقیدا، بەهۆی ئەوەی کە هادی عامری حەزی بەوە کردووە کە ڕێکەوتن لەگەڵ نوری مالیکی سەرۆک وەزیرانی پێشوی عێراقدا بکات، ئەم هێزە لە وڵاتی ئێران دامەزراوە لە سەرەتای دەیەی هەشتای سەدەی ڕابردوو، کاتێکی کەم دوای دەستپێکردنی شەری عێراق- ئێران، بەهاوکاری ئێران دامەزرێندرا، لەدوای فەتواکەی سیستانی توانیویەتی چەندین گەنجی شیعە لەخۆی بگرێت، ئەم گروپە خاوەنی چەکی سوک و قورسن. بە یەکەم گروپی گەورەی نێو حەشدی شەعبی دادەنرێن پەیوەندیەکی باشی لەگەڵ ئێراندا هەیە بە تایبەت پەیوەندی تایبەتی هادی عامری بە علی خامەنەیی ڕێبەری ئێران و قاسم سلێمانی سەرۆکی قەرارگای ڕەمەزان و فەرماندەی سوپای قودسی ئێران، واتە بەشی کاروباری دەرەوەی سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی ئێران ژمارەیان بە دەیان هەزار کەس دەبێ.
سەرایا سەلام
ئەم گروپە پێک هاتون لە ئەندامانی جەیشی مەهدی سەر بە موقتەدا سەدر لەساڵی 2014 و دوای فەتواکەی سیستانی ناوە تازەکەیان ئاشکرا کرد بەناوی سەرایا سەلام، ژمارەی ئەم گروپە بە هەزاران ئەندام ئەژمار دەکرێت، ئەم گروپە فەرمانی ڕاستەوخۆ لە موقتەدا سەدرەوە وەردەگرن، ئەم گروپە وەک بەرهەڵستکاری حکومەتی بەعسی عێراقی بەناوی سوپای مەهدیەوە شەڕیان کردووە و بەشدار بوون لەشەڕی ئێران عێراقدا و ئەزموونی شەڕی سەربازیان لەو جەنگانەوە وەرگرتووە، لەدوای ئازادکردنی عێراق لەلایەن ئەمریکاوە وەک گروپێکی بەرهەڵستکار شەڕی دژی ئەمریکا و حکومەتی عێراقیان کردووە.
کەتیبەکانی حزبوڵڵای عیراقی
ئەم کەتیبەیە کەتیبەیەکی زۆر نهێنیە و ئەندامەکانیشی دیار نین و نازانرێت لەلایەن کێوە سەرکردایەتی دەکرێت، ئەم گروپە لەساڵی 2007 وەک گروپێکی بەرهەڵستکار بۆ سوپای ئەمریکا دامەزراوە، ئەم گروپە ئەندامەکانی زۆرن و خاوەنی چەکی سوک و مامناوەندن، واناسراون کە پەیوەندی باشیان لەگەڵ دەوڵەتی ئیسلامی ئێراندا هەیە.
عەسائب ئەهل حەق
لە ساڵی 2007 دا لەژیر سێبەری جەیشی مەهدیدا دامەزراون بە سەرۆکایەتی شێخ قەیس خەزعەلی و شێخ ئەکرەم کەعبی، شێخ خەزعەلی یەکێک بووە لە قوتابیەکانی محەمەد سەدری باوکی موقتەدا سەدر، بەڵام ئێستا سەرۆکایەتی ئەم گروپە ئەکات و پابەند نییە بە فەتواکانی موقتەدا سەدرەوە، ئەم کەسە ساڵی 2010 زیندانی بووە لای ئەمریکیەکان، ئەم گروپە شەڕی دژی سوپای ئەمریکای کردووە لە عێراق، ئەم گروپە خاوەنی چەکی سوک و مامناوەندن، هاوسۆزیان هەیە بۆ عەلی خامەنەیی ڕێبەری ئێران و پەیوەندیان لەگەڵ سوپای قودسدا بەهێزە، ئەم گروپە تۆمەتبارن بە ئەنجامدانی چەندین کاری ڕفاندن و تۆقاندنی هاوڵاتیانی سوننە و کورد لە ناوچەکانی ناوەڕاست و خواروی عێراق، لەم دوایەدا هێرشیان کردە سەر خوێندکارانی کورد لە شاری بەغدای پایتەخت و هەڕەشەی ئەوەیان لێدەکردن کە شاری بەغدا بەجێبهێڵن ئەگینا دەیانکوژن، ئەم گروپە بە پێکهاتەیەکی سەرەکی حەشدی شەعبی دادەنرێن.
حەرەکەت حزبوڵڵا نوجەباء
ئەم گروپە لە ئەصائب ئەهل حەق جیابونەتەوە بەسەرۆکایەتی شێخ ئەکرەم کەعبی بەهۆی ناکۆکییەکانی لەگەڵ شێخ خەزعەلی، بەڵام بەهەمان شێواز کار دەکەن و هاوسۆزیان بۆ دەوڵەتی ئێران و نزیکیان لە ڕێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران وەکو یەکە، ئەم گروپەش بە هەمان شێوەی گروپەکانی تر خاوەنی چەکی سوک و مامناوەندن و ژمارەیان چەند هەزار کەسێک دەبێت.
کەتائیب سەید شوهەداء
ئەم کەتیبەیە لە کەتیبەی حزبوڵڵا جیابونەتەوە و لەلایەن کەسێکەوە بەناوی حاج ولائ-ەوە سەرکردایەتی دەکرێن، ئەندامانی ئەم گروپە بەزۆری خەڵکی ناصریە و عەمارەن، ژمارەی ئەم گروپە لەنێو حەشدی شەعبیدا بە 3 بۆ 4 هەزار کەس مەزەندە دەکرێت.
سەرایا جیهاد و بناء
ئەم گروپە لەساڵی 2011 دروست بوون و بە گروپێکی جیهادی ناسراون، پێکهاتوون لە یەکگرتنی سێ‌ لایەنی ئیسلامی حەرەکەت حزبوڵڵای عێراقی و حەرەکەت سەید شوهەدائ و نەهەزەی عێراقی، لەلایەن کەسێکەوە بەناوی حەسەن ساری ئەندام پەرلەمانی ئێستا و وەزیری پێشوو سەرکردایەتی دەکرێن، ژمارەی ئەندامەکانی ئەم گروپە بە زیاتر لە 3000 کەس ئەژمار دەکرێت خاوەنی چەکی سوک و مامناوەندن، نزیکن لە دەوڵەتی ئێرانەوە.
کەتائیب تەیار ڕەسالی
ئەم گروپە لەلایەن کەسێکەوە بەناوی شێخ عەدنان شەحمانی سەرکردایەتی دەکرێت، عدنان شەحمانی ماوەی ساڵێک لە زیندانەکانی عێراق بووە و لە ساڵی 2012 بە لێبوردنێکی گشتی ئازاد کراوە، وە ئێستا ئەندامی پەڕلەمانی عێراقە و پێشتر و ئێستاش ئەندامی حیزبی دەعوەی عێراقیە، ژمارەی ئەم گروپە بە زیاتر لە 2000 کەس ئەژمار دەکرێت وە نزیکن لە ڕابەری کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە، بەهەمان شێوەی گروپەکانی دیکە خاوەنی چەکی سوک و مامناوەندن.
سەرایا خوراسانی
ئەم گروپە لەساڵی 2013 دا دروست بوون، بەشی سەربازی حزبی تەلیعەی ئیسلامین، لەلایەن کەسێک بەناوی حامید جەزائیری سەرپەرشتی دەکرێن، ژمارەی ئەم گروپە بە نزیکەی 3000 کەس ئەژمار دەکرێت، ئەم گروپەش خاوەنی چەکی سوک و مامناوەندن و سوپای عێراق هاوکاریان دەکات بە چەکی قورس، ئەم گروپەش خۆیان بە نزیکی عەلی خامەنەیی ڕێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران دەزانن.
سەرایا عاشوراء
ئەم گروپە لەدوای فەتواکەی سیستانی دروست بون بە باڵی سەربازی مەجلیسی ئەعلای ئیسلامی عێراق دادەنرێن، ژمارەی ئەندامەکانی بە نزیکەی 5000 کەس ئەژمار دەکرێن، ئەم گروپە بە شێوازێکی نوێی سەربازی خۆیان ڕێک خستووە، بەهۆی ئەوەی ئەندامەکانی پێشتر لە ڕێکخراوی بەدردا بوون بۆیە ئەزموونی جەنگی ڕێکخراوی بەدریان گواستوەتەوە بۆ ناو ئەم گروپە، ئەم گروپەش وەک گروپەکانی دیکە خاوەنی چەکی سوک و مامناوەندن.
سەرایا عەتەبات
ئەم گروپە دوای فەتواکەی عەلی سیستانی دروست بوون، خزمەتکاری شوێنە پیرۆزەکانی شیعەکانی عێراقن، ژمارەی ئەندامەکانی هەزار کەسێک ئەژمار دەکرێن، ئەم گروپە لە ئەنجامی یەکگرتنی چەند گروپێک پێک هاتون کە دیارترینیان سەرایا عەتەبە عەباسیەن بە سەرکردایەتی شێخ مەیسەمە، ئەم گروپەش خاوەنی چەکی سوک و مامناوەندن.
چەند گروپێکی دیکەی ناو حەشدی شەعبی
ئەم گروپانە ئەوانەن کە ژمارەی ئەندامەکانیان زۆر نین، ئەوانیش بریتین لە فەیلەقی وەعدی سادق، لیوای ئەسەدوڵای غالب، کەتائیب ئەنسار حوجە، لیوای قاریئە،سەرایا زوهراء، سەرایا ئەنسار عەقیدە، کەتائیب غەزەب، حەرەکەی ئەبدال، لیوای مونتەزەڕ، کەتائیب درعی شیعە، جەیشی موختار، حزبوڵای سائیرون.
هۆکاری دوستبونی گروپ لە نێو حەشدی شەعبیدا
دروستبونی ئەم هەموو گروپە لەناو حەشدی شەعبیدا بۆ چەند هۆکارێک دەگەڕێتەوە، یەکێک لە هۆکارەکان ئەوەیە کە ئیمتیاز بدرێتە سەرۆک گروپەکان و سەرۆک عەشیرەتەکان بۆ ئەوەی کە ئەندامی زیاتر لە دەوری خۆیان کۆبکەنەوە، دووەم هۆکار ئەوەیە کە دەوڵەتی عێراقی و دەوڵەتی ئێران بە ئاسانی بتوانن ڕاستەوخۆ لەگەڵ گروپە بچوکەکاندا قسە بکەن و بەکاریان بهێنن و جوڵەیان پێبکەن، هۆکاری سەرەکیش ئەوەیە کە ئەم سوپایە نەبێتە سوپایەکی بەهێزی یەکگرتوو بۆ ئەوەی لەژێر یەک فەرماندا نەبێت تا لەداهاتودا نەبێتە مەترسی بۆ دەوڵەتی عێراقی.
کورد و حەشدی شەعبی
ئەگەر بۆچونێک هەبوبێت کە حەشدی شەعبی لەدوای تەواوبوونی شەڕی داعش هەڵدەوەشێنرێتەوە، ئەوا ئێستا ئەوە ڕوون بوەتەوە کە حەشدی شەعبی دوای نەمانی داعشیش هەر دەمێنێتەوە بەهۆی ئەوەی لە ئەنجومەنی نوێنەران عێراق وەک هێزێک ناسێنرا و یاسای بۆ دەرکرا، لە بودجەی ساڵی 2017 ی عێراقدا موچەی 120 هەزار چەکداری بۆ دیاریکراوە، لەدوای دروستبونی حەشدی شەعبیەوە تاوەکو ئێستا چەند جارێک ڕووبەڕووبوونەوەی لەگەڵ کورددا هەبووە، لە ناوچەکانی جەلەولا و دوزخورماتوو، ئەو ڕووبەڕووبوونەوەی کە لە دوز خورماتوو لەگەڵ کورددا هەیبووە بە گەورەترین ڕوبەڕوبونەوەی ئەوان و هێزی پێشمەرگە دادەنرێت، ئەمە وای کردووە کە کوردەکان بە گومانەوە لە حەشدی شەعبی بڕوانن، بەهۆی ئەوەی کە جارجار کێشە و شەڕ لەنێوان ئەوان و چەکدارەکانی حەشدی شەعبیدا ڕوو دەدەن، بەهۆی ئەوەی زۆر جار چەکدار و فەرماندەکانی حەشدی شەعبی لێدوانی دژ بەکورد بڵاو دەکەنەوە، کە کۆتا لێدوان لێدوانی خزعەلی سەرۆکی گروپی عەسائب ئەهل الحەق بوو کە ڕایگەیاندبوو دوای داعش کورد گەورەترین کێشەی عێراقە و وتەبێژی سەرۆکایەتی هەرێمیش وەڵامی داوەتەوە.
لیوا ڕەسوڵ عمر لەو بارەیەوە بە ڕۆژنیوزی ڕاگەیاند: ئەو ڕوبەڕوبونەوانەی هەمان بووە لەگەڵ حەشدی شەعبیدا دوو هۆکاری هەیە، یەکەم بەهۆی ئەوەی ئەوان دەیانەوێت هێڵێکی مەزهەبی شیعی دروست بکەن لە ئێرانەوە تاوەکو سوریا، بۆیە هەرکەس لەبەردەمیاندا بێت ئەوان وەک دوژمن سەیری دەکەن، هەندێک ناوچەی کوردیش وەک دوزخورماتوو دەکەوێتە سەر ئەو هێڵە، دووەم هۆکار ئەوەیە کە هەندێک جار دەنگەدەنگ و بەریەککەوتنی ئەوان و گەنجانی کورد ڕوو دەدەن بەهۆی ئەوەی ئەوان گروپی جیاجیان و بەرپرسێکی یەکگرتویان نیە کە بتوانیت قسەیان لەگەڵ بکەیت، جەنگەکە بەشێوەیەک گەورە دەبێت کە کۆنتڕۆڵ ناکرێت.
لە بارەی هێز و توانای حەشدی شەعبی و مەترسیەکانی ئەوان بۆ سەر کورد لیوا ڕەسوڵ عمر وتی: لە ئێستادا جیاوازی نیە لەنێوان هێزی ئەوان و هێزی سوپای عێراقدا، چونکە چۆن هاوکاری سوپای عێراق دەکرێت بەهەمان شێوە هاوکاری ئەوانیش دەکرێت.
ڕەسوڵ عمر وتیشی: من هیوادارم هیچ کات ئەوە ڕوونەدات کە کورد و حەشدی شەعبی بکەونە جەنگێکی فراوانەوە، بەڵام ئەگەر ڕوویدا ئەوا هێزی پێشمەرگە دەتوانێت ڕووبەڕویان بێتەوە، چونکە ژمارە و کەرەستەی جەنگی هەموو شتێک نیە، ڕاستە ئەوان لەڕووی کەرەستەی جەنگیەوە توانایان لە هێزی پێشمەرگە زیاترە، بەڵام هێزی پێشمەرگە بیرو باوەڕێکی نەتەوەیی بەهێزی هەیە کە ئەمە هێز و ئازایەتی پێدەبەخشێت، ئەگەر بە هێزی سەربازی بوایە ئەوا پێشمەرگە نەیدەتوانی ڕووبەڕووی سوپای عێراق بێتەوە لە ڕابردودا.
ئەوەی دەکرێت بوترێت ئەوەیە کە حەشدی شەعبی هێزێکی پارچە پارچەیە، مامەڵەکردن لەگەڵیدا بۆ کورد ئاسان نیە، هێزێکە وەک لە ناساندنی گروپەکانیدا دەردەکەوت نزیکە لە دەوڵەتی ئیسلامی ئێرانەوە و بەتایبەت لە ڕێبەری دەوڵەتی ئیسلامی ئێران عەلی خامەنەیی، واتە هەمیمەنی ئێران بەسەر حەشدی شەعبیەوە دەبینرێت، بەڵام لەلایەکی دیکەشەوە حەشدی شەعبی هێزێکە شەڕی چەتەکانی داعشی کردووە و تا ڕادەیەک مەترسی ئەو گروپەی لەسەر بەغدا و ناوچەکانی دیکەی ناوڕاستی عێراق کەمکردەوە، کارێکی کرد کە بە سوپای عێراق نەدەکرا، بەڵام لەهەمان کاتدا دەکرێت هێزێک بێت لە داهاتوودا مەترسی بۆسەر کورد هەبێت و لەکاتی تێکچونی پەیوەندیەکانی کورد و شیعە لە عێراقدا شەڕی کورد بە حەشدی شەعبی بکەن.

17-12-2016