شاعیر و نووسەر و ئەکتەر و ڕووناکبیری کورد - شەهید دڵشاد مەریوانیدڵشاد مەریوانی
دڵشاد محەمەد ئەمین فەتاحی مەریوانییە:
باوکی لە ساڵانی سی سەدەی بیستەمەوە لە گوندی کاڵێی خوارووی مەریوانەوە، هاتووەتە پێنجوێنپێنجوێن، پاشان شاری سلێلمانی هەر لەوێ ژنی هێناوە و نیشتەجێ بوە. لە 28-03-1947.
خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی و ئامادەیی بەشی وێژەیی هەر لەسلێمانیسلێمانی تەواوکردووە.
بۆ تەواوکردنی خوێندنی زانستگاچووەتە شاری بەغدا بەشی زمان و ئەدەبی کوردی لە زانستگای بەغدا، کۆلێژی زمان و ئادابی تەواوکردووە و ساڵی 1972 (بەکالۆریۆس) لیسانسی تیادا وەرگرتووە.
بەهۆی نۆبەرەیی خۆی لە خێزانەکەدا و هۆشیاری باوکی هەر لە ساڵی 1959-1962 لە خەباتی یەکێتی خوێندکارانیەکێتی خوێندکارانی کاتی خۆی کاری کردووە.
هەر لە مانگی مارتی 1963وە کاری سیاسی و خەباتی ژێر زەمینی کردووە. چەندین جار زیندانی کراوە و ئازار و ئەشکەنجە و دەربەدەری دیوە.
لە شۆڕشەکەی ئەیلوولی 1961و لە شۆڕشەکەی حوزەیرانی 1976دا یەکی پتر دوو ساڵ ژیانی پارتیزانانەی ناو شاری تاقیکردۆتەوە.
جارێک بەدەربەدەری و چەندین جار بە گەشت زۆربەی شارەکانی وڵاتانی عەرەب و تورکیا و وڵاتانی ئەوروپای ڕۆژهەڵات و ڕۆژاوای دیوە.
ئەندامی:
کۆمەڵی ڕۆشنبیری کورد.
یەکێتی نووسەرانی کورد.
نەقابەی ڕۆژنامە گەرانی ئێراق ئەندامی هاوبەش بوە.
ماوەیەک چەند بەرنامەیەکی ئەدەبی و ڕۆشنبیری لەرادیۆی ئێراق بەشی کوردی وتەلەفزێونی کەرکووککەرکووک بەشی کوردی بردووە بەڕێوە.
بەرهەمە ئەدەبیو ڕۆشنبیرییەکانی لەرۆژنامەکانی: ژین، هاوکاری، کاری میللی، بیری نوێ، دەنگوباس..هتد، . بڵاوکردۆتەوە. هەروەها لە گۆڤارەکانی: بەیان، ڕۆشنبیری نوێ، ڕۆژی کوردستان، دەنگی کرێکار، تریفە..هتد...بڵاوکردووەتەوە
گەلێک وتاری ڕەخنەی ئەدەبی لەسەر نووسەرانو شاعیرانو ڕۆشنبیرانی کوردنووسیوە لەوانە: ئیبراهیم ئەحمەدئیبراهیم ئەحمەد، د. مارف خەزنەدارمارف خەزنەدار، محەمەد مەولوود، د.ئەمین موتابچی، هێمنی شاعیر، د. عەبدوڕەحمانی قاسملۆ، شێرکۆ بێکەس، د.کاوس قەفتانکاوس قەفتان، کەریمی حوسامی، حەمە ساڵح دیلان، شوکور مستەفا، ڕەئوف بێگەرد، ڕفیق سابیر، ڕەئوف حەسەن، حسێن عارف، لەتیف هەڵمەت، ..هتد.
پتر لە 17حەڤدە شانۆما-نمایش نامە-ی نووسیوە و وەریگڕاوەو ئامادەی کردووە، لەوانە: نازدار و شوان، پەروانە، خۆرکە، چاوی ڤێتنام، پراوەی ژن هێِنان، بووکە خان. مانگیش ئاوابوو..هتد.
چەندین محازەرە و کۆڕی ئەدەبیو ڕۆشنبیری کۆڕی ڕەخنە سازی بە درێژایی 12دوازدە ساڵ دەربارەی: شیعر، ڕەخنە، ئافرەتان، چیرۆک، ئەدەبی فۆلکۆری کوردی.. هتد.. لەشارانی: سلێمانی، هەولێرهەولێر، دهۆکدهۆک، بەغدا..هتد..پێشکەش کردووە
بەناوی هەمە جۆرەوە چەندین بەرهەمی ئەدەبی و ڕۆشنبیری و سیاسی لە ڕۆژنامەو بڵاوکراوە و گۆڤارو نەوارە نههێنییەکاندا بڵاوکردۆتەوە
لەهاوینی 1962تا پاییزی 1966 لەگەڵ دەستەی لاوانی هۆشیاری ئەو کاتەدا، دامەزرێنەری (کۆمەڵەی بوژاندنەوەی سامانی نەتەوایەتی کوردکۆمەڵەی بوژاندنەوەی سامانی نەتەوایەتی کورد) بوو. کە کۆمەڵێکی ئەدەبیو هونەری بوو. باوەڕیان بە خەباتی ژێر زەمینیی ئەدیبان و هونەرمەندانی خێرخوازو پێشکەوتووی کوردبوو، تا بەرهەمی ئەدەبیو هونەری بەرەنگاری، بەشێوەی بڵاوکراوە و نامیلکەی دەستاو دەست کرد و بەناو جەماوەردا بڵاوبکەنەوە لاولاوانەی ئەو سەردەمە: فەرەیدوون قادر، عەلی تواناعەلی توانا، دارا شێخ نووری شێخ ساڵح عەبدورەزاق پشدەری، ئەکرەم قەرداغی، عومەر ساڵح، جەلال محەمەد، جەلال مەهدی، محەمەد ئەکرەم کەریم، عەبدوڵڵا عەباس، عومەر چاوشینعومەر چاوشین..هتد.
شیعری بەرەنگاری گەلێک لە شاعیرانی عەرەبو فارسیو ئەوروپایی وەرگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی لەوانە: موزەفەر نەواب، مەحمود دەرویش، سەمیح القاسم، پاپلۆ نێرۆدا، پۆل ئیلوار، فابتزارۆف، مایکۆفسکی، یەسەنین، کاڤاڤی.. هتد.
لە ژیانی ئاشکرای ئەدەبیدا ئەم نامیلکە سەربەخۆیانەی لە چاپ داوە:
1-فرمێسک و زەردەخەنە_ شیعر 1968
2-یەکەم هەنگاو_ پەخشان1973
3-دڵدارانی شۆڕش _چیرۆک 1973
4-پێشوازی خاوەن شکۆ_ ڕەخنە 1973
5-ببن بەتیشک _شیعر1976
6-بەپەنجەکانم دەتبینم_ چیرۆک 1977
7-دێر یاسین _چیرۆک 1978
8-سەمفۆنیای وەنەوشە_ شیعر1980
لەدوو شانۆنامەدا وەک ئەکتەر بەشداری کردووە:
1- لانەوازان 1973
2- پردی وڵات 1974
لەفیلمێکی سینەمایی 12 خولکەییدا وەک ئەکتەر بەشداری کردووە، فیلمی ژیانی شوان 1972 بەرهەمی زانستگای سلێمانی.
لەکاتی قوتابێتیدا لە زانستگای بەغدا 1969-1972 دامەزرێنەرو سەرۆکی تیپی شاڵاوی کەرکووکی هونەری بوو کە لەسەردەمی خۆیدا ڕۆڵێکی گرنگی دیاری بینی لە ناوەندی زانستگای بەغدا و موستەنسەرییەدا، جگە لەو ئاهەنگانەی لەیادە فەلەستینییەکاندا دەیان گێڕا بۆ ناساندنی کورد بەو کۆمەڵە و یەکێتییە شۆڕشگێڕانەی لە شاری بەغدا داڵدە داربوون. لەئەندامانی ئەم تیپە: وریا حەسەن فیکری، دڵشاد ئەحمەد محەمەد ئەمین، شپەخان جەلال، کاژاو محەمەد ئەمین مەریوانی، بەهجەت ڕەشید، عەبدوررەحمان ئەبوبەکر، مستەفازەنگنە، گەوێژ حەمە ئەمین، گوڵستان حەسەن عەباس.
لەفرمانی دەوڵەتیدا ئەم کارانەی دیوە:
1-چاودێری زمانەوانی (مشرف لغوی) وەزارەتی ڕاگەیاندن.
2-مەشقیاری هونەری (مدرب فنی بدرجە معلم) لە بەشی زمان و ئەدەبی کوردی کۆلێژی ئاداب، هەروەها لە لقی کوردی کۆڵیژی پەروەردە. بۆ ماوەی مانگو چەند ڕۆژێکیش مامۆستای میوان لەبەشی خوێندنی کوردی لە زانستگای سلێمانی. تۆمارکاریخوێندکاران (مسجل غیابات) لە کۆڵیژی پزیشکی ئاژەڵ (کلیە الطب البیطری) لە ئەبوغرێبئەبوغرێبی نزیک بەغدا.
3-رۆژنامە نووس لە وەزارەتی ترانسپۆرت لە بەغدا نووسیاری گۆڤاری ڕسالە النقل.
4-مامۆستای زمان و ئەدەبی کوردی لە قوتابخانەی سانەوی سەرچنار پاشان ناوەندی برایەتی لە سلێمانی سەر بە ئەمیندارێتی پەروەردە.
لە کاری یەکەمیدا نەبێ، کە بە مەیلی خۆی گوێزراوەتەوە، دەنا لە هەموو کارەکانی تریدا بەهۆی سزادانو دوور خستنەوەو ناچارییەوە شوێنە گوڕکێی پێ کراوە. جگە لە دووجار دوورخستنەوەی لەکاری دەوڵەتی بەناوی پێویست پێ نەبوونەوە (فائظ عن الحاجە) .
لە ساڵی 1975بەشەکەی تری ژیانی هاوسەری خۆی دیوەتەوە پاشان نیشانی کردووە، بەڵام تا ساڵی 1978 لەبەر دەربەدەری و لەکارکردنو بەندی مۆڵەتیان نەبووە پێکەوە بژین و خاوەن خانە بن.
هاوسەرو هاورێگەی شیرین کشیرین ک.ی ئەدیب و چیرۆک نووسە.
لە 18-10-198318-10-1983 تا 13-02-198513-02-1985 ژیانی پارتیزانانەی ناو چیای بردۆتە سەر لەگەڵ هاوسەرو کچەکەیدا.
لە ئەیلوولی 1984ەوە وازی لە هەموو ئیلتیزامو کاروبارێکی سیاسی هێناوە و گەڕاوەتەوە لای نامەو دەفتەرو قەڵەمەکەی.
بەکرێکاری و بێ کاری ژیانی بردۆتە سەر هەتا گەڕاوەتەوە سەر کاری دەوڵەت بووە بە مامۆستا لە ئامادەیی هەڵگورد تا ساڵی 1987.
بەهۆی ڕەفز کردنی جیش الشعبییەوە دووبارە لە وەزیفە دەرکرا.
لە 1988 دانرایەوە لەناوەندی سەرۆک.
لە 1989ئامادەیی شۆڕش (2) مانگ
لە 12-02-198912-02-1989 دەستگیر کراوە.
لە 13-03-198913-03-1989 شەهید کراوە[1].