نام: بختیار
نام پدر: علی
تاریخ تولد:
08-08-196008-08-1960
محل تولد:
سلیمانیهسلیمانیه
زندگینامه
بختیار علی نویسنده، شاعر، مقاله‌نویس معاصر کرد در سال
1960 در سلیمانیه عراق زاده شد و 36 سال بعد، در سال
1996 به آلمان مهاجرت کرد.
فعالیت ادبی
بختیار علی تاکنون آثاری چون «مرگ تک‌فرزند دوم»، «غروب پروانه» و «آخرین انار دنیا» را منتشر کرده و بسیاری او را حرفه‌ای‌ترین نویسندهٔ کردزبان می‌دانند. رمان های بختیار در اقلیم کردستان عراق طرفداران بسیار دارد و بیشترین میزان شمارگان کتاب را در این خطه به خود اختصاص داده‌است.
نخستین رمان او به نام «مرگ تک‌فرزند دوم» (مه رگی تاقانهٔ دو وه م) در سال
1997 در سوئد منتشر شد. دومین رمانش غروب پروانه (ئێوارهٔ په روانه) در سال
1998 از سوی انتشاراتی رهند در استکهلم سوئد و سومین اثرش، رمان «آخرین انار دنیا» (دواهه‌مین هه‌ناری دونیا) در سال
2002 در سلیمانیه به چاپ رسید. بختیار علی با مدد از رئالیسم جادویی، تاریخ و گذشتهٔ روانی مردمان کرد را بازگو می‌کند، که چنان انسانی مدرن در چنبره‌ای از احساسات، نیات و نبود آنچه پذیرندهٔ بشیریست به دام افتاده‌اند.
رمان
مرگ تک‌فرزند دوم (به کردی: مەرگی تاقانهٔ دووهه‌م)، سوئد: 1997
غروب پروانه (به کردی: ئێوارەی پەروانه)، سوئد/استکهلم: انتشارات رهند، 1998
آخرین انار دنیا (به کردی: دواهه‌مین هه‌ناری دونیا)، سلیمانیه: 2002
شهر نوازندگان سپید (به کردی: شاری مۆسیقارە سپییەکان)، 2006
غزلنویس و باغهای خیال (به کردی: خەزەڵنووس و باخەکانی خەیاڵ)، 2008
قصر پرندگان غمگین (به کردی: کۆشکی باڵندە غەمگینەکان)، 2009
عمویم جمشیدخان، (به کردی: جه‌مشید خانی مامەم)، 2010
کشتی فرشتگان (به کردی: کەشتیی فریشتەکان)، 2012
ابرهای دانیال (به کردی: هەورەکانی دانیال)، 2015
شعر
گناه و کارناوال (به کردی: گوناھ و کەرنەڤال)
مجموعه اشعار (به کردی: کۆی بەرھەمە شێعرییەکان) (کلیهٔ اشعار 1983–1998)
کولی و ستارگان (به کردی: بۆھیمی و ئەستێرەکان)
کار در جنگل‌های بهشت (به کردی: ئیشکردن لە دارستانەکانی فیردەوس دا)
تا ماتم گل… تا خون فرشته (به کردی: تا ماتەمی گوڵ... تا خوێنی فریشتە) (کلیهٔ اشعار 1983–2004)، 2004
ایمان و جنگاورانش (به کردی: ئیمان و جەنگاوەرانی)
پاسخ‌هایی در دوران غیاب پرسش‌ها (به کردی: وەلام لە رۆژگاری ون بوونی پرسیار دا) (سیزده مصاحبه با نویسنده)
خواننده کشنده (به کردی: خوێنەری کوشندە)
طعم مرگ‌دوستی (به کردی: چێژی مەرگدۆستی)
سیب سوم (به کردی: سێوی سێهەم)
ترجمهٔ آثار به فارسی
مقالات
پژوهشی در معانی دیگر شعر (نوشتاری در شعر و فلسفه)، باسط مرادی، تهران: انتشارات افراز، 1394
آثار غیرداستانی
داعش، خشونت شرقی و نقد عقل فاشیستی؛ ترجمه سردار محمدی، نشر مرکز، 1394
آیا با لاکان می‌توان انقلابی بود؟ (مقالاتی در روانکاوی و فلسفهٔ پست مدرن)؛ ترجمه سردار محمدی، انتشارات افراز، 1393
به عقب نگریستن اورفئوس؛ ترجمه سردار محمدی،انتشارات افراز، 1396
رمان
آخرین انار دنیا: (دو ترجمه) آرش سنجابی، تهران، انتشارات افراز، 1388، مریوان حلبچه‌ای، تهران، 1393.
شهر موسیقیدانهای سفید، رضا کریم مجاور، تهران: انتشارات مروارید، 1389
قصر پرندگان غمگین، رضا کریم مجاور، تهران: انتشارات افراز، 1391
مرگ تک فرزند دوم، سردار محمدی، تهران:نشر افراز 1394
عمویم جمشیدخان، رضا کریم مجاور، تهران:نشر افراز 1393؛ مریوان حلبچه ایی 1395
غزلنویس و باغهای خیال، سردار محمدی، تهران:نشر افراز 1395
شهر همنوازان سپید، الهه قاسم‌زاده، تهران، انتشارات دات1395
شعر
از سوگ گل تا خون فرشته، آرش سنجابی، تهران، انتشارات افراز، 1388
نردبانی در غبار: برگزیده‌ای از اشعار کتاب از سوگ گل… تا خون فرشته، عباس محمودی، تهران: انتشارات افراز، 1390
جوایز
رمان «آخرین انار دنیا» ی بختیار علی برگزیدهٔ جشنوارهٔ ادبی گلاویژ است و تاکنون به چند زبان از جمله آلمانی، انگلیسی، روسی و عربی ترجمه شده‌است. ترجمهٔ این اثر در ایران نیز با استقبال نسبتاً خوب مخاطبان مواجه شد. این کتاب در ایران توسط دو مترجم (آرش سنجابی و مریوان حلبچه‌ای) به فارسی ترجمه شده است.
بختیار علی در شهریور ماه 1396جایزه‌ی ادبی نلی زاکس آلمان را دریافت کرد. این جایزه ادبی به ارزش 15 هزار یورو هر دو سال یک بار در شهر دورتموند آلمان برگزار می شود.
[1]