نامۍ: عەبدولقادر
نازنام: میرزا ئۆلقاڎر
نامۍ تاتەی: حەمەیوسف
ساڵەو ئامای دنیای: 1870ز.
ساڵەو کۊچی دمایی:
05-03- 1949ز.05-03- 1949ز.
یاگۍ ئامای دنیای:
تەوېڵۍ - هۆرامانتەوېڵۍ - هۆرامان
یاگۍ کۊچی دمایین:
تەوېڵۍ - هۆرامانتەوېڵۍ - هۆرامان
ژیواینامە
خانەوادەو میرزا عەبدولقادری خۊڼەوارۍ هەم جە بوارو چارەکەردەی نەوەشی و پزیشکینە شارەزایێ خاسشان بیەن، پەوکەی میرزا عەبدولقادر کە چەمېش کەردېنێ هەم بە خۊڼەواری هەم بواری پزیشکی شارەزا و ئاشنا بیەن، ئانەیچ مەڵامەتێ بیەن پەی درووسبیەیش پېسە کەسێ ڕۊشنویرو شاعېرو دەواکەری(پزیشک) و نەوەشی. شارەزاییش جە زوانەکان و فارسی و عەرەبینە بیەن، شېعرۍ فرەو شاعېرە گۆرە فارسەکاش وەرۍ بیېنۍ و جە گلېرۆبیە کومەڵایەتیەکانە وانێنېشۆ پېسە( حافیزی شیرازی و سەعدی شیرازی و فیردەوسی و مەولەوی). پېوەڼیێ خاسش چەنی شاعېرەکا ئا سەدەمەیە(گۆران، پیرەمێرد، قانیع، تایەر بەگی جاف، ئەحمەد موختار جاف، مەڵڵا حەسەنی دزڵی) بیەن. پېسە پیاماقووڵێ دەورێ ئیجابیش ئەرېنیش بیەن جە چارەکەردەی کېشە کومەڵایەتیەکانە، دیسان پېسە(دەواکەرێ) فرەو نەوەشیە باوەکاو سەردەمیش چارەکەردېنۍ و جە کوتا ژیوایشەنە کتېبێ(100 لاپەڕەیی) دەربارەو نەوەشیەکا، دەواو چارەسەرشان و چن ئەزموونێ وېش جە بوارو پزیشکینە چەنە نویستەن، ساڵەو (1957ز.) کتېبەکە ۋرەشیان بە (مەڵڵا ساڵح و دزاوەری) کە دەسێ باڵاش بیەن جە بوارو دەواکەردەی نەوەشیەکانە. میرزا عەبدولقادر بە زوانی(هۆرامی و فارسی) شېعرېش نویستېنۍ، بەڵام فرەو بەرهەمە شېعریەکاش فۊتیێنۍ.
پەی ڕانموونی و چارەسەری، میرزا کەسێ نامڎار و قسەزانو سەردەمو وېش بییەن و پیێوە خاکی و ڕوو وەش و یاگۍ متمانەو گرڎکەسی بییەن. پیا ماقوڵو یانەو قاڎر بەگی بییەن و ئاڎییچ بە خاترەو زیرەکی و چەنەئاماییش پەرس و ڕاش پەنەکەردەن.
پاسە مەگېڵناوە و باس مەکەران، میرزا شېعرۍ فرېش بیېنۍ، بەڵام بەداخۆ جەمۍ نەکریێنێ و باعزێشان دلېنە شیېنۍ، یام گمۍ بیېنۍ، چەنی ئانەیچە بڕێ جە شېعرەکاش هەڵای ئینێ سەرو زوانو خەڵکو تەۋېڵۍ و ناوچەکەیۆ، دلۍ یاڎەوەریشانە مەنېنۍ.
میرزا، شېعرېش بە هۆرامی و بڕێ جاریچ بە فارسی نویستېنۍ. ئی شېعرېچە کە ئیسە پېسە یاڎگاریێ شۊنەو میرزایرە جیێ مەنېنۍ، جە لاو چن کەسێ شارەکڵەو تەۋېڵۍ پارێېزیێنۍ. شېعرەکۍ میرزای بوارو کۊمەڵی و مۊچیاری و تاریفدای و سەروهەژاری و نەڎاری و وەرۋینی پەی قات و قڕی لجە ساڵ و وەرزەکانە
سەروەختو کەردەیۆ یەکەمین مەدرەسە(وانگا) جە شارە دەگاو تەوېڵۍ میزا ئۆڵقاڎر دەورێ گەورەو ئەرېنیش دیەن، ئاڎ چەنی قادر بەگ و جافر سانی هەوڵۍ فرېشا دێنۍ پەی کەدەیۆ وانگاکەی، دماتەر بە مەڵامەتو پېوەڼییە فراوانەکاش چەنی شاعېرەکا، (گورانی شاعېر) و( بېکەس شاعېر) ڕازیشاکەرۊن پەی وانە واتەیۆ جە وانگا تازەکەنە، ئاڎییچۍ ڕازیۍ بانەو مەیا پەی تەوېڵۍ.
ساڵەو(1911ز.) جە هۆرامان وەرۋێ فرۍ و قۊرسە وارێنە، کە ماوەو(35) ڕوواش خواینان، ئیتر بیېنە هوکارو ڕابڕانی و کۆتەرەی گرانی. میرزا عەبدولقادرو تەوېڵۍ بە شېعرێ دیمەن و هەم تەئریخ و ئا ساڵېما نیشانە مڎۊ:
تٲریخ جە هەزار سێ سەد بیست و نۊ
تەئریخی ئەم ساڵ جە لات مەعلووم بۊ
قەومان عەشرەتان ژیران سەر شېتان
گردین بگرەودۍ پەی بەختو وېتان
ساڵش زیقەتەن عەشرەتان ئیمساڵ
زەخیرەی پایېز کەردش پایە ماڵ
هەرکەس ماڵدارەن با ڕزقش جەم بۊ
نەبای جە وەهار ئەوزاحش کەم بۊ
بە بۍ چەندو چوون بە بۍ بەهانە
ڕزقی زمستان باوەردۍ یانە
گەندم و ڕۊغەن برنجی شاران
ئاماڎە کەردۍ بۍ حەددو پایان
فەلەک چەنیمان خەیلێو بە قینەن
ئیمساڵ چارەما هەر زارو شینەن
سنعەت کار دەسش جە سنعەت کېشا
دەستەزەرانی نیشتەن پەی وېشا
دماتەر باس جە حاڵ و وەزعەو گیاندارا کەرۊن:
با کەرمۍ تەعریف وەحشیانی کۊ
بەڎحاڵی ئەوان جە لات مەعلووم بۊ
زیقەتێو ئەو ناو وەحشیان کەوتەن
سەگان جە حەیبەت گورگان نەسرەوتەن
(هۆرېشە) چەنی (ڕەواس) بیەن پیر
هەر کەسێ پەی وېش ئاوەردەن بە گیر
(قاژان) جە وەرزاخ بەندەن ڕاگەشان
(قاڵاو) گۊشەی ئاو بیەن جاگەشان
(قشقەڕە) حەیران مەندەن چی کارە
(حاجی لەق لەقان) بیەن ئاوارە
گردین مەواچان با بەیۊ وەهار
نەجات یافتە بین بشین سایەی دار
با بۍ تفاقی خەڵکان کەین مەعلووم
گەدایان گۊشدەن لێتان بۊ مەفهووم
دووکەڵی یانە کارێوش کەردەن
پەناشا ئەهلی جەهەڼەم بەردەن
(قادر) تا زیندەی بنیشە بۍ دەنگ
هەردەییت کەردەن سەرت دان لە سەنگ.
[1][2]