چهار ستوون (چارئەستین)، اتشکدەای کهن و باستانی یکی از قدیمیترین اتشکدەهای بجای ماندە از دین کهن کوردان (#زردشت#ی) در شهر #دهوک# واقع در اقلیم کوردستان عراق است.
اتشکدەی چهارستون غاری مصنوعی یا دستساز بشر است کە هزار سال قبل از میلاد مسیح، در دل سخرەای طبیعی در کوە سپی با دست و ابزارهای اولیەی سنگتراشی ساختە شدە است. این اتشکدە دارای چهار ستوون سنگی (کە از خود سخرە درست شدە) است و وجود همین چهار ستون باعث انتخاب این اسم برای این مکان شدە. هر یک از ستونهای این اتشکدە نماد یکی از مقدسات دین زردشت (اب، خاک، هوا و اتش) است. در در بین هر چهار ستون، زمین غار بە اندازەی یک متر بلند است کە از طریق سە پلیکان از سطح وسط غار جدا میشود و این نشانەی بلند مرتبە بودن مغهای زردشتی است. در سمت راست ورودی اتشکدە بخشی از دیوار بە صورت چهار گوشە کندەکاری شدە کە این کار بە منظور دریچە و پنجرە برای رساندن نور و روشنایی بە درون اتشکدە انجام گرفتە است. در بخش کنارەی دیوارهای داخل اتشکدە، در طول تمام دیوار، قسمتهای پایینی دیوار همانند صندلی یا نیمکت کندەکاری شدە کە طبق گفتەی باستان شناسان این کار بە منظور نشستن و استراحت زائرین و مهمانان اتشکدە درست شدە است.
خود اتشکدە 2 متر بلندا و 15 متر وسعت دارد و در بین دو قلعەی شلیا و قلعەی فرعون قرار گرفتە است. کمی پایینتر از قسمت بیرونی اتشکدە چشمەی ابی چند هزار سالە در جریان است کە طی سالیان سال باعث رونق و سرسبزی این منطقە شدە است.
این اتشکدەی مشهور و قدیمی دو کیلومتر از مرکز شهر دهوک دوور است و در منطقەی بەنام درە دهوک قرار گرفتە است کە بە گفتەی باستانشناسان و محققان تاریخی این منطقە بە دلیل نزدیکی بە سد دهوک، یکی از مناطق ستراتیژی و مهم این شهر است کە در زمانهای قدیم یکی از شاهراهای اسلی و مهم این منطقە بودە است و درست کردن اتشکدە در این منطقە بی ربط بە وجود سرچشمەهای اب و رفت و امدهای بازرگانی نبودە است.
کمی پایین تر از اتشکدە، در محوتەای باز، چەندین اثار تاریخی بجاماندە از جملە قبرستانی باستان، معبدی روباز و بخشی از یک کارگاه فلزات نمایان میشود کە بی ربط بە تاریخ و وجود اتشکدە نیست.
در کل این محوطەی باستانی یکی از مهمترین مناطق تاریخی و طبیعی کوردستان و شهر دهوک است کە سالانە تعداد زیادی از عاشقان تاریخ و فرهنگ را از داخل و خارج کوردستان بە خود جزب میکند.
[1]