#غار شانەدر# در اقلیم کوردستان عراق یکی از کهنترین غارهایست کە بخاطر یافتەهای تاریخی و باستانی از اهمیت زیادی برخوردار است. موقعیت جغرافیایی این غار باعث شدە تا از دیر زمان، حتی زمان قبل از تاریخ اهمیت داشتە باشد. غار شانەدر واقع در کوههای برادوست در شمال غربی رشتە کوههای #زاگروس# و در درە رودخانەی زاب بزرگ، در بخش بارزان از طوابع شهرستان مرگەسور در استان #اربیل# (هەولێر) است. این غار کە قدیمیترین غار عراق محسوب میشود، 2200 پای از سطح دریا بلندتر است و بلندی قسمت وردی اش بە 18 متر و ۆهنای داخلش بە 40 متر و در داخل تا 27 متر کشیدە میشود، دارد.
این غار برای اولین بار توسط رالف سولکی دانشمند و باستان شناس امریکایی کشف و مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت. بنابر اکتشافات اولیە در شانەدر، محققان تاریخ این غار را بە عصر نو سنگی برمیگردانند، اما طبق اخرین اکتشافات تاریخی_باستانی کە در سال 2020 انجام شد، تاریخ این غار بە حدود 80 هزار سال قبل از میلاد برمیگرد کە این کشف صفعەی جدیدی در تاریخ و باستان اقلیم کوردستان و عراق باز کرد و نگرشها را بە خیلی سالها قبل از اکتشافات تپەهای باستانی و شناسایی قلعەهای تاریخی سوق داد.
دانشمندان طی چند مرحلە کاوش باستانی در این غار توانستند چندین تکە استخوان انسان، چند قطعە چاقوی سنگی، تعدادی کوزە و سفال شکستە کە حکم سفالهای اولیەی ساختە شدەی دست بشر را دارد کشف کنند.
کاوشهای باستانی در غار شانەدر بە 3 مرحلە تقسیم میشوند:
مرحلەی اول کە بە سال 1950 و اولین دیدار رالف سولکی از این غار برمیگردد. در این سال رالف سولکی بعد از بازرسی غار، تصمیم بە کاوش باستانی در شانەدر میکند و اولین مرحلەی عملی کار شروع میشد. نتیجەی این کاوش کشف اسکلت بچەای 9 ماهە بود کە در کنارش چندین تکە اسباب بازی سفالی و سنگی هم دفن شدە بود.
مرحلەی دوم در سال 1953 بود کە این بار بیشتر از 21 قطعە استخوان اسکلت کشف شد، اما جالبی و اهمیت این غار وقتی نمایان شد کە تیم باستانشناسی رالف سولکی تکەهای استخوان کشف شدە را برای انجام ازمایشات بە ازمایشگاهای پیشرفتە بردند و با شناسایی گردەی گلهای طبیعی بر روی اسکلتها و در خاک کنار اسکلتها بە این نکتە پی بردند کە انسانهای نیاندرتال ساکن در غار شانەدر، هنگام دفن مردەهای خود برای ادای احترام و عشق بە متوفی با او یا در کنار او گلهای طبیعی دفن میکردند. این کشف بزرگ و عظیم رالف سولکی را بر ان داشت کە کتابی در مورد تحقیقاتش در غار شانەدر چاپ کند بە اسم (شانەدر اولین مردم گل در کوردستان).
این اکتشافات دلیلی مهم برای ادامەی تحقیقات باستانشناسی بود و تیم کاشف پس از چندی توانستن اسکلت مردی 30-40 سالە پەیدا کنند. انها اسم این اسکلت را ناندی گذاشتند. طبق تحقیقات ازمایشگاهی ناندی در مجرای گوشش دچار مشکل رشد بی رویەی استخوان بودە و بە احتمال زیاد شنوایی خود را از دست دادە بودە.
ناندی اخرین اسکلت کشف شدە در غار شانەدر نبود، در سال 2020 باستانشناسان اسکلت دندە و جمجمەی دیگری کشف کردند کە با این کشف قدمت این غار بە 80 هراز سال قبل از میلاد تخمین زدە شد.
بغیر از این اسکلت ها و اشیاء کشف شدە در این غار، شانەدر از لحاظ کشف و شناخت فرهنگ نیادرتالهای ساکن در این غار و برهەی زمانی و مخصوصا فرهنگ بە خاک سپاری مردە هایشان از اهمیت خاصی برخوردار است. در همین راستا رالف سولکی نام کتاب دیگر خود را کە نتیجەی انجام ازمایشات در این غار بود را (گورستان اغار نو سنگی در شانەدر) گذاشت.
امادەکردن: #سارا سردار#
[1]